ปญญาประดษฐและระบบผเ ชยวชาญ Artificial Intelligence and Expert System 1

จดมงหมาย l อธบายความหมาย และลกษณะของปญญาประดษฐ l อธบายความแตกตางระหวางระบบปญญ าประดษฐ และระบบสารสนเทศอนๆ l อธบายประเภทของปญญาประดษฐ และการประยกตใชงาน l ขอจำกดของปญญาประดษฐ 2

ปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence( l ระบบคอมพวเตอรทถกพฒนาให มความสามารถทจะเรยนร ใชเหตผล พฒนาและปรบปรงขอบกพรองของต นใหดขน l ใหสามารถคด และมพฤตกรรมเลยนแบบมนษย ในกระบวนการการตดสนใจ เพอแกปญหาได 3

ความแตกตางระหวาง AI กบระบบสารสนเทศอนๆ ปญญาประดษฐ. ประมวล : Symbols , Numeric การวเคราะห และแกปญหาจา กสามญสำนก ชดคำสง Pattern of recognition ระบบสารสนเทศอ นๆ ประมวล : Numeric การวเคราะห และแกปญหาอา ศยกฎเกณฑ ชดคำสง Programming 4

ประเภทของ AI l หนยนต (Robotic( l ระบบผเชยวชาญ (Expert System : ES( l การประมวลผลภาษาธรรมชาต (Natural Language Processing : NLP( l คอมพวเตอรโครงขายใยประสาท (Neural Computing( l ตรรกะคลมเครอ (Fuzzy Logic( 5

ประเภทของ AI l ระบบชวยสอนอนชาญฉลาด (Intelligent Tutoring System( l ระบบความเปนจรงเสมอน (Virtual Reality System( 6

หนยนต (Robotic( หนยนต (Robotic) คอ เครองจกรกลไฟฟาทมนษยประด ษฐขนมา เพอใหทำงานหรอ กจกรรมบางอยางโดยอตโนมต แทนมนษย ทงน เพอเพมผลผลตในการทำงาน และ ลดความเสยงทจะเกดอนตรายกบม 7

หนยนต (Robotic( 8

หนยนต (Robotic( **หนยนต ทฉลาดจะม Sensory System ประเภทกลอง ทรวบรวมระบบสารสนเทศ และสภาพแวดลอมเกยวกบการท 9

ระบบวชน Systems) l เรยกวา (Vision แมชชนวชน (Machic Vision( l นำมาปรบปรงความสามารถของหนยน ตใหมประสทธภาพสงขน l ทำใหหนยนตมระบบการมองเหนแ ละรบรไดเหมอนมนษย l ใชตรวจสอบชนงานไดแมนยำกวาส ายตามนษย l เชน 10

ระบบผเชยวชาญ System( (Expert l ชดคำสงของคอมพวเตอรทเกบร วบรวมองคความรเกยวกบปญหาเฉ พาะเรอง และกระบวนการอนมาน เพอนำไปสผลสรปของปญหา l โดยความรทเกบรวบรวม อาจเปนความรทถกบนทกอยางเ ปนทางการในเอกสารตางๆ หรอเปนความรทไดจากประสบการ ณของผเชยวชาญในสาขานนๆ ***ระบบสารสนเทศทใหคำปรกษาทล 11

ระบบผเชยวชาญ System) l โปรแกรมคอมพวเตอรทใชใน (Expert การนำเสนอ องคความร ของผเชยวชาญเพอแกป ญหาและใหคำแนะนำอยางเปนเหตและผ ล l โปรแกรมคอมพวเตอรอนชาญฉลาดทได ใ ชองคความรและการแปล ความเพอแกป ญหาทมความยากเกนกวาทจะแกไขเ องได ซงจำเปนตองพงพาผเชยวชาญในก ารไขปรศนา 12

ชาญ (Expert System( 13

วชาญ (Expert System( l องคความรทตองการนำมาจดเก บไวเปนระบบ บางครงหาไดยาก l การถายทอดความเชยวชาญเปนเรอง ยาก l วธการแกไขปญหาของผเชยวชา ญแตละคนอาจแตกตางกน l ระบบผเชยวชาญจะสามารถทำงานได ดทสด หากเปนปญหาทมขอบเขตไมกวาง นก 14

ยวชาญ (Expert System( 15

ยวชาญ (Expert System( 1. ฐานความร (Knowledge base( คอ สวนทใชจดเกบองคความร ทเกยวกบการรบร สตรในการคำนวณ และวธในการแกปญหา . 2เครองอนมาน (Inference engine( หรอ เรยกวา กลไกวนจฉยสรปความ คอ สมองของระบบผเชยวชาญ โดยจะมการประมวลผลองคความร สรป 16

ยวชาญ (Expert System(. 3สวนดงความร subsystem( (Knowledge acquisition คอ กระบวนการดงเอาความรจากแหลงตาง มารวบรวมเกบไว ไมวาจากผเชยวชาญ หรอเอกสาร (สอสงพมพ ) และสงไปสวนตาง ๆ เพอแปรสภาพขององคความรใหอยในร ปโปรแกรมคอมพวเตอร แลว นำมาบรรจใน ฐานความร (Knowledge base( 4. สวนอธบาย (Explantion System( ๆ 17

ปญหาทเหมาะสมกบ ES l ปญหาทไมมโครงสราง ซงไมสามารถแกปญหาดวยสตรส ำเรจคณตศาสตร. l ปญหาทอาศยการวเคราะห หรอการวนจฉยโดยการอนมาน l ปญหาท มความสมพนธกบความไมแนนอน (Heuristic( l ปญหาทสามารถแกไขไดภายใตขอ 18

เชยวชาญ (Expert System( การตรวจสอบช นงาน การลงทน การสำรวจธรณ วทยา การวนจฉยโ รค การพยากรณอ ากาศ การวเคราะหห ลกทรพย 19

ตวอยาง การใหคำปรกษาในการตดสนใจเลอก ซอกลอง VDO 20

21

22

23

24

จากคำถามทงหมด ระบบจะเปนผตงขนมาตามกฎ 25

การประมวลภาษาธรรมชาต (NLP( คอเทคโนโลยทมความฉลาด ในการเขาใจคำสงผใช จากเสยงพด จงทำใหการตดตอสอสารระหวางผ ผมพรอมทจะทำงานแลว ใชกบเครองคอมพวเตอรสามารถนำเ ขาขอมลดวยเสยงพด l NLP ตกลง คณตองการเรมงานใดกอน ผมตองการเชคอเมล คณไดรบอเมลใหมทงหมด 10 ฉบบ 26

การประมวลภาษาธรรมชาต (NLP( Natural Language Processing : NLP การทคอมพวเตอรจะสามารถเขาใจค ำสง จะตองมการนำ องคความรมาจดเกบไวเพอวเค ราะหและแปลเสยง ทนำเขา แลวโตตอบกลบไปยงผใช -การจดจำเสยง -การเขาใจเสยง 27

การประมวลภาษาธรรมชาต (NLP) ดวยภาษาธรรมชาต l ระบบจะวเคราะหโครงสรางและควา มหมายทางภาษาจากฐานความร l ประเมนคาและหาคำตอบ l Output ออกมาเปนเสยง l เชน คอมพวเตอรแจงยอดคงเหลอในบ ญชผานเสยง l Input 28

ตวอยาง Speak-to-mail เปนโปรแกรมสนบสนนการทำงานของโปรแกรมรบสงอเมล ดวยเสยงพด 29

าท (Neural Computing( การนำเสนอและการประมวลผลองคควา มรในลกษณะการลอกเลยนแบบการทำ งานของสมองมนษยได ดวยการประมวลผลขอมล สารสนเทศ และองคความรไดคราวละมากๆ นอกจากนยงสามารถรบและจดจำสารส นเทศในรปแบบทเปนประสบการณได 30

าท (Neural Computing) l หากคอมพวเตอรสามารถเลยนแบบการท ำงานของสมองมนษยไดมากเทาไหร ความชาญฉลาดของเครองจกรทมคว ามสามารถเทยบเคยงสมองของมนษยมา กขน l โครงขายใยประสาท สามารถประมวลผลสงตางๆมากกวาหน งสงในขณะเดยวกนได l มระบบการเรยนรเพอนำไปสคว 31

คอมพวเตอรโครงขายใยประส าท l การทำเหมองขอมล mining) โดยการเพมความ (Data สามารถในการคนหาขอมลตางชนด หรอสารสนเทศขนาดใหญได l การปองกนการโกงภาษ Fraud) โดยการชวยระบ (Tax และคนหาการกระทำทผดกฎหมายในเ รองภาษ l การบรการทางดานการเงน (Financial Services) 32

คอมพวเตอรโครงขายใยประส าท (ตอ ( l การวเคราะหผลตภณฑใหม (New Product Analysis) เพอทจะสามารถเลอกตลาดกลมเปา หมายทมความถกตองได l การประเมนผลและคดเลอกพนกงา นใหม ตามทองคการตองการ l การตรวจสอบลายเซน Validation) เชน (Signature 33

ตวอยาง ซอฟแวร Neuro XL ทพฒนาเทคโนโลยโครงขายใยประสาท กระดานคำนวณอเลกทรอนกส เพอใชใน การพยากรณในเรองของธรกจ + 34

35

36

37

38

ตรรกะคลมเครอ (Fuzzy Logic( เทคนคททำใหคอมพวเตอรสามารถจำลอ งกระบวนการใชเหตผลทซบซอนของมนษ ย โดยการทำใหตรรกะการทำงานของคอมพวเตอ รมความคดมากกวา 2 ดาน l เทคนคทสนบสนนการทำงานของเทคโนโลย โครงขายใยประสาท และระบบผเชยวชาญ ***เปนแนวคดททำใหเกด ตวแปรภาษา ซงตวแปรหนงแทนคาไดหลายตว เชน Middle Age สามารถแทนได Young. Old / Middle-aged / Young Aged Old l 50 45 37 70 65 60 30 25 20

ตวแทนปญญา (Intelligent Agent( l Software Agent , Wizard , Knowbot , Softbot l ซอฟตแวรทสามารถดำเนนการ หรอประมวลผลบางอยางใหกบผใช หรอใหกบโปรแกรมอนไดอยางเป นอสระ และดวยความรวดเรว l ตวแทนปญญาชวยใหโปรแกรมคอมพ วเตอรสามารถ เขาถงฐานขอมลขนาดใ หญ หรอสามารถเสาะหาขอมลจำนวนมาก ได 40

ตวแทนปญญา Agent) (Intelligent l เรยกวา บอท l ทำใหคอมพวเตอรมความสามารถสง และทำงานแทนมนษยได l ประกอบดวยโปรแกรมและฐานความร ทถกนำมาใชปฏบตงานเฉพาะก จแทนคนแบบอตโนมต l เชน การใชบอทเลนเกมออนไลน ใชบอทโพสตขอความตามเวบ l ใชบอทแฮกเกอรเจาะเขาไปตามเวบไซต 41

ตวแทนปญญา Agent) (Intelligent l มาตราการปองกน บอท l ใหผใชไดพสจนตนวาเป นมนษยจรงๆ l CAPTCHA (Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart( l มนษยมความสามารถในการแยกแย 42

ตวอยาง Software AI / Agent ทมตวแทนในการคนหาองคความร ถาม - ตอบ โดยมลกษณะ 43

44

45

46

47

48

ระบบชวยสอนอนชาญฉลาด (Intelligent Tutoring System( l Web Based Intelligent Tutoring System 49

50

ระบบความเปนจรงเสมอน (Virtual Reality Sytem( l ระบบทชวยใหผใชระบบเคลอน ไหวและมปฏกรยาโตตอบกบสภาพแว ดลอมทถกจำลองขนโดยคอมพวเ ตอรได (Computer Simulated Environment) โดยมการนำไปใชไดหลายแบบ เชน ทางการแพทยนำไปประยกตใชในการ ฝกหดการผา ตดผปวยแบบจำลอง 51

52

53

ลกษณะและความสามารถของ ปญญาประดษฐ l เรยนรและทำความเขาใจประสบการ ณทผานมา l ทำความเขาใจกบขอความทคลมเ ครอ หรอมความขดแยงกนได l ตอบสนองตอสถานการณใหมๆ ไดอยางถกตองรวดเรว l ใชเหตผลเพอแกไขปญหา และใหคำแนะนำได 54

ลกษณะและความสามารถของปญ ญาประดษฐ l เขาใจ และวนจฉยสรปความอยางมเหต ผลได l ประยกตองคความรใหเหมาะสมก บสภาพแวดลอม l พจารณาถงความสำคญขององคประ กอบทแตกตางกนในแตละสถานการ ณได 55

ขอด และขอจำกดของปญญาประดษฐ ปญญาธรรมชา ต ความคงทนของสญหายตามกาลเ องคความร วลา การคดลอกแ ทำไดยาก และ ละเผยแพรอง คาใชจายสง คความร การจดทำเป ยงยากและคา นเอกสารองค ใชจายสง ความร ตนทนองค สงมาก ความร ความสามารถ ปญญาประดษ ฐ จดเกบไดคง ทนถาวร งาย รวดเรว และเสยคาใช จายนอย งาย และคาใชจาย นอย คาใชจายต ำกวา 56

ขอด และขอจำกดของปญญาประดษฐ ปญญาธรรมชา ปญญาประดษ ความสามารถ ต ฐ ความละเอยด และความยต ความลำเอยง ความยตธรรม การนำประสบ นำออกมาใชไ ตองมการแปล การณออกมา ดเลย งสารสนเทศกอน ใช ความคดรเร ม ม ไมม สรางสรรค การใชเหตผ ตองอาศยประ ปญหาเฉพาะด ล สบการณสง าน 57

เปรยบเทยบคอมพวเตอรปญญาประดษ ฐ และคอมพวเตอรธรรมดา คอมพวเตอร หวขอเปร คอมพวเตอรธ ปญญาประดษ ยบเทยบ รรมดา ฐ ประมวลผลตาม ประมวลผลดวย การประมวลผล อลกอรทมท รปแบบสญล โปรแกรม กษณ ไมจำเปนต ขอมลนำเข องมขอมลน ขา ำเขาอยางคร าตองครบถวน วธการคน Algorithm Heuristic หา การไดมาซง จดมงหมา ขอมล การไดมาซง ย และสารสนเทศเท องคความร านน 58