ЖЕКЕ МИКРОБИОЛОГИЯ -Ж палы аурулар оздыр ыштарын ұқ

ЖЕКЕ МИКРОБИОЛОГИЯ -Ж палы аурулар оздыр ыштарын ұқ қ ғ Зерттейді.

оздыр ышты сипаттамасына Қ ғ ң жат ызылады: қ оздыр ышты латынды атауы Қ ғ ң қ Жалпы сипаттамасы: морфологиясы, да ылды асиеті, қ қ қ биохимиялы асиеті, антигенные, қ қ биологиялы асиеті қ қ Эпидемиологиясы, тудыратын ауруды патогенезі, ң Лабораториялы диагностику қ

Микроорганизмдерді жалпы ң сипаттамасына жатады : Морфологиялық қасиеті : пішіні, мөлшері, құрылыс ерекшеліктері Тинкториальдық: Граммен боялуы Биохимиялық қасиетіне : ферментативті белсенділігі, оны бактерияларды идентификациялау үшін қолдануы Антигендік қасиеті : негізгі антигендер, сероварлардың болуы Биологиялық қасиеті : токсиндер, агрессия ферменттері

Жеке миробилогияда ы ғ негізгі т сініктерді мазм ны ү ң ұ Эпидемиология – жұғу жолдары қоздырғыштың адам популяциясында немесе табиғатта таралуы Патогенез – аурудың дамуы: процестің локализациясы, организмге әсер етуі, клиникалық көрініс беруі Лабораториялық диагностикасы – қоздырғышты идентификациялауға көмектесетін әдістер және диагноз қою

Жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістері Зерттелетін затта ы микробтарды ғ аны тау: қ 1. жа ынды дайындау ғ 2. Граммен бояу 3. микроскопиялау

Жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістері — зерттелетін заттан инфекциялы қ оздыр ышты б ліп алу: қ ғ ө 1. таза да ылды б ліп алу қ ө 2. идентификациялау: морфологиялы қ (микроскопия) , да ылды , биохимиялы қ қ қ ж не серологиялы асиеттері бойынша ә қ қ (серологиялы реакциялар). қ

Жұқпалы ауруларды диагностикалау әдістері серодиагностика -ауруды ан сары ң қ суында ы антиденелерді серологиялы ғ қ реакцияларды к мегімен аны тау. ң ө қ Кейдеантиденелерді аз м лшеріні ң ө ң болуыны зі ауруды бар екендігін к рсетеді. ң ө Д иагностикалы титр деп қ –диангостика а ғ ажетті антиденелерді е аз м лшері қ ң ң ө. 3. Серологиялы — серодиагностика қ

Ж палы ауруларды ұқ диагностик алау дістері ә и лаборатор иялы жануарларды за ымдау қ қ. За ымдауды ма саты қ ң қ : таза да ылды б ліп алуқ ө ( микроб тарды бар екендігін негіздеу ж не ң ә идентификаци я ж ргізу ү ), вирулент тілікті аны тау қ. Егер да ылды лаб. діспен б ліп алу иын қ ә ө қ болса, осы діс олданылады ә қ. 4. Биологи ялы қ

Ж палы ауруларды ұқ диагностик алау дістері ә — микробты аллергияны аны тау (баяу қ қ ж ретін гиперсезімталдылы типі) ү қ с йкес келетін аллергенмен тері ішілік ә бай ау ж ргізуді ою ар ылы қ ү қ қ. Мысалы: Мантубай ауы- туберкулезді қ диагностикалау шін. ү

Д ріс №ә 1 Патоген ді кокк алар Та ырыпты негізгі с ра тары: қ ң ұ қ 1. Жеке микробиологи я а кіріспе ғ 2. С тафилококк тарды ң , стрептококк тарды ң , менингококк тарды ң , гонококк тарды асиеттері ң қ. 4. Патогенез і , диагностика сы , профилактика сы ж не берілген ә инфекцияларды емдеу жолдары.

Номенклатура ж неә классификация. С т афилококка- лар Т ымдасы ұқ Micrococcaceae Т рлері ү : Staphylococcus aureus, Staph. epidermidis, Staph. saprophyticus

С тафилококк ты ң морфологиясы Пішіні шар т різді ә Жа ындыда ж зім ғ ү са а ына сас ғ ғ ұқ орналасады Грам о кокка ң Спор а т збейді ү , талшы тары жо қ қ микрокапсула сы болуы м мкін ү

Стафилококктарды ң да ылды қ қ -биохими ялы қ асиеттері. қ Факультатив ті анаэроб тар. Орта а талапшыл ғ емес, арапайым орталарда седі қ ө. Сорпада – біркелкі лайлану. Ты ыз орталарда ғ : колони ясы S – форма лы , дөңес, пигмент телген : алтын т сті ү — Staphylococcus aureus , сары — Staph. epidermidis , Staphylococcus saprophyticus ашы а т сті қ қ ү колони ялар. Зертханада 6 -10% т ұз қосылған ортада-сары уызды тұзды агар, сүтті-тұзды орта қолданады. Биохими ялы белсенділігі жо ары қ ғ : глицерин ді , глюкоз аны , мальтоз аны , лактоз аны , сахароз аны , маннит тіферментациялайды. ( ыш ылды газсыз т зеді қ қ ү , желатин ді с йылтады). ұ

Стафилококкты патогенді ң факторлары Агрессия ферменттері : плазмокоагулаза, фибринолизин, лецитиназа, лизоцим гиалуронидаза, желатиназа ж не т. б. ә. Экзотоксин дер : гемолизин, лейкоцидин — мембран аны за ымдаушы қ токсин дер. Олар адамны , оянны , ойды ң қ ң эритроцит терін лизиске шыратады ұ. Жануарларды венасы ішіне ң енгізгенде – леталь ді ( лімге) шыратады ө ұ. Лейкоцидины — лейкоцит терді б зылуын ң ұ ша ырады қ. Барлы ы ғ – жиырма а жуы экғ қ зотоксин дер мен агрессиялы қ фермен ттер бар.

Стафилококты патогенді ң факторлары Ф агоцитоз ды жаншитын немесе басатын факторлар (пептидогликан дар , тейхо й ыш ылы қ қ , токсин дер ) Стафилококк ты аллерген дер Стафилококк ты энтеротоксин дер : т мен молекулалы ө а уыздар қ , ас орыту ферменттерімен қ ыдырамайды , та амды ғ қ интоксикаци яны ша ырады қ

Стафилококкты инфекциялар За ымдалу жолдарық : ауа-тамшы , за ымдал ан тері қ ғ ар ылы қ , алиментар лы жолмен ( та амменғ ) Ауру формасы: О ш а т ы Ж а й ы л м а л ы: қ Ірі ді ң сепсис, септикопиеми я абыну: қ фурункул алар , карбункул алар , р т рлі а заларды абынуы Ә ү ғ ң қ Та амды ғ қ интоксикация Т равмадан кейінгі ас ынулар: қ жараны ірі деуі ң ң , остеомиелит, перитонит.

Стафилококкты инфекциялар Ауруды ң фо рмасы зақымдалған ағзаға байланысты КӨЗДІҢ ШЫРЫШТЫ ҚАБЫҚШАСЫ конъюнктивит ОРТАҢҒЫ ҚҰЛАҚТЫҢ ҚУЫСЫ отит Гайморова пазухасы гайморит Сүт бездері мастит Сүйек остеомиелит Қуық цистит

Стафилококкты инфекция абынуҚ , тіндердің некроз тканей мүмкін болатын жағдайлар: аяғын толығымен жоғалтуы мүмкін, немесе бір бөлігі зақымдалады, летальді жағдайға әкеледі (гангренада)

Стафилококкты инфекция Та амды интоксикацияғ қ Стафилококктар та ам німдерінде к бейеді ғ ө ө (с т німдері: айма та, ірімшікте, майдан ү ө қ қ жасал ан кремде ж не т. б. ) ғ ә т оксиндер жина талады қ (энтеротоксиндер) АІЖ –на т седі ү и н т о к с и к а ц и я (құсу, диарея, есінен айырылуы мүмкін)

Зертханалы диагностикақ Ірі нен бактериоскопиялы зерттеу мен ң қ бактериологиялы зерттеу ж ргізуге қ ү болады. ан, а ыры , н жісті Қ қ қ қ ә бактериологиялы зерттеу шін олдану а қ ү қ ғ болады. Таза да ыл б лінгеннен со т рді қ ө ң ү ң жеке асиеттері талданады. Егер қ Staphylococcus aureus қоздырғышы болса Плазмакоагулаза, гемолизин, А-протеин аны талады. қ

Стафилококкты инфекцияны ң лабораториялы диагностикасы қ Бактериологиялы : қ таза да ылды б ліп алу қ ө ж не келесі белгілері бойынша ә идентифика : а) грам о кокктар, жа ындыда ж зім са а ы қ ғ ү ғ ғ т різді орналасады ә б) колонииясы S – формада, алтындал ан т сті ғ ү немесе сары т сті ү в) лецитиназаны болуы (сары уызды т зды ң ұ агарда- колонияны айналасы- опалесценция) ң Г) гемолизинні болуы ( анды агарда — гемолиз) ң қ Д) плазмокоагулазаны болуы (плазмокоагуляция ң реакциясы)

Фурункулез- Сыздауық

Карбункул-ши ан (к рши ан). қ ө қ Жедел дамиды, жа ын қ орналас ан қ к птеген ө фолликулдард ы жедел ң абынуы қ инфильтратты т зуі ж не ң ү ә некроз дамуы

Гидраденит- итемшек Апокринді безді тере ң ң ірі ді ң абынуы -ж й қ ә тер бездері( олты қ қ асты орналас ан-, қ шаб айма ы ғ менсырт ы есту қ жолыны ірі ді ң ң абынуы. қ

«Ячмень-теріскен– шаш абыны ірі ді абынуы – қ ң ң қ кірпік сті даму ү )

Панариций-к біртке ү

Алдын алу 1. Инфекция к зімен к рес ж не бактерия ө ү ә тасымалдаушылы ты аны тау қ қ 2. Емдік мекемеде стаф. тудыратын ауруларды алдын алу шін аурухана ң ү б лім. ж мыс т ртібін ада алау. ө ұ ә қ ғ 3. Жара ат ал ан нау астар а анатоксин қ ғ немесе иммунды глобуллинмен иммуниз. 4. Жа а ту ан балаларды иммунизациялау ң ғ 5. Созылмалы стаф. инфекцияны емдеу шін ү анатоксин, аутовакцина олдану. қ

Стрептококктарды систематика- ң сы ж не номенклатурасы ә Тұқымдас: Streptococcaceae Т рлері: ү Streptococcus pyogenes, Streptococcus mutans, Streptococcus salivarius, Streptococcus pneumoniae

Стрептококктарды морфоло- ң гиясы 1. Шар т різді жасушалар, тізбек рып ә құ орналасады , кейде ж птасып орналасады ұ (жа ындыда). ғ 2. оз алмайды, спорасы жо , капсула болуы Қ ғ қ м мкін. ү 3. Грам о . ң Streptococcus pneumonia : диплококктар, ланцет т різді, спорасы, ә талшы тары жо , вирулентті т рінде қ қ ү капсула бар.

Стрептококки аннан жа ындыи, Қ ғ окраска по Граму

Streptococcus -дақылдық қасиеті Ортаға талапшыл: глюкоза қосылған ортада , сары су ортасында, қанды агарда жақсы өседі. Сорпада — қабырғалап өсу (пробирканың қабырғасында ұсақ колониялар)тығыз орталарда – ұсақ, жартылай мөлдір, түссіз колониялар. Қанды агарда — гемолиз аймағы: А) мөлдір — бета-гемолитикалық стрептококк, Б) жасылдау, жартылай мөлдір — альфа-гемолитикалық стрептококк. В)гемолиз жоқ — гемолитикалық емес -гамма- стрептококк.

С трептокок тарды ң систематикасы Браун классификациясы : Гемолизин ні болуына байланысты ң : альфа-, бета- ж не ә гамма- стрептококк тар Альфа- ж не ә гамма-стрептококк тар сау адамдар мен жануарларды ішегі мен ң ауыз уысында те к п м лшерде қ ө ө ө кездеседі, сирек жа дайларда патогенді ғ болады, гемолити калы қ бета- стрептококк ты кейбір т рлері ң ү – адамдар мен с т оректілерді ж палы ү қ ң ұқ ауруларыны себебкерлері болады ң.

С трептококк тарды ң систематикасы Стрептококктарды топты асиетін ң қ қ аны тау қ идентификаци я шін лкен ү ү ма ызы бар. ң Лансфильд классификациясы олданылады қ 20 серологи ялы топ белгілі қ (от A до V ). Адам шін ү Патоген ді мына топтарда A, B, D , сирек C, F, G ) Сары суды зертеу ар ылы пр қ еципитаци я Реакциясыны к мегімен аны талады ң ө қ

Патогенді стрептококтармен байланысты ( Streptococcus pyogenes )ауру Пио генді : 1. стрептодермии 2. Іріңді ангина-баспа 3. скарлатина 4. рожистое воспаление-тілме 5. менингит, сепсис Аутоиммунды : 1. ревматизм 2. ревмокардит 3. ревматоидты артрит

Стрептодермия

Стрептодермия

Стрептодермия

Бетте-стрептококкты импетиго Балаларда жиі кездесетін ауру формасы, контагиозды. Морфологиялы қ элемент — фликтен- беткей эпидермальді пустула. беті р а , іші серозды құ ғ қ с йы ты а толы. ұ қ ққ

Бетте стрептококкты импетиго

Рожистое воспаление-тілме Тілме-рожистое воспаление, или рожа (erysipelas), — теріні ж не тері ң ә асты жасушаны ң белгілі айма ыны ғ ң жедел за ымдалуы, қ β -гемолитикалы ты қ ң А тобы оздыр ышы. қ ғ

Рожистое воспаление-тілме Стрептококтар лимфа ж йесінде ү к бейеді. ө Ая ыны ісінуі ғ ң ж не ызару. ә қ

Бас а қ стрептококктар Streptococcus faecalis , Streptococcus faecies — Д тобындағы стрептококктар, энтерококктар тобына жинақталады , септикалық процесстер туғызады; энтероколиттің себебкері болады

Рожистое воспаление-тілме

Скарлатина-ж нш у, ызамыә ә қ қ

Скарлатина

Стрептококкты инфекцияда болатын ас ынуларқ

Streptococcus pneumoniae Пневмококты ң патогенді факторы: Капсула Пневмококты токсин: пневмолизин, нейраминидаза, гиалуронидаза ж не ә адгезиндер (мыс. пневмококты А типті белок ). Мазок из исследуемого материала

Streptococcus pneumoniae Грамположительные диплококки, спор, жгутиков нет, имеют капсулу – фактор патогенности. К средам требовательны (сывороточные, кровяные)

Streptococcus pneumoniae Факторы патогенности пневмококка: Капсула Пневмококковые токсины: пневмолизин, нейраминидаза, гиалуронидаза и адгезины (например, пневмококковый поверхностный белок типа А). Мазок из исследуемого материала

Стрептококктарды патогенді ң сері ә Патогенді факторлары Патогенді әсері М -белогы Адгезия, фагоцитозды басу капсула Фагоцитоздан қорғану эритрогенин — скарлатинозды токсин Пирогенді, аллергенді әсері, теріде бөртпе, иммунды супрессия гемолизин Эритроцитті бұзады, кардиотоксикалық әсер көрсетеді

Скарлатина Зақымдалу жолы –ауа -тамшы к р і н і с б е р у іө : іріңді -септикалық процесстер (отит және т. б. ) Скарлатинозды токсинмен зақымдалу (эритрогенин) перифериялық қан тамырлары – ашық қызыл бөртпе, температура, интоксикация Организмнің сенсибилизациясы- ( полиартрит түріндегі асқыну, жүрек тамыр аурулары және т. б. )

Streptococcus pneumoniae -ерекшеліктері Ерекшеліктері: грам оң диплококктар, спора, талшықтары жоқ, капсуласы бар –патогенді фактор. Ортаға талапшыл (сары су ортасы, қан қосылған орта) Зақымдалу жолдары : ауа -тамшы Локализациясы: мұрын-жұтқыншақ кпеө пневмония Басқа аурулар: менингит, отит, перитонит, септицемия

Адам шін патогендіү нейссериялар Тұқымдас Neisseriaceae Туыс Neisseria Түрлері: Neisseria Neisseria meningitidis gonorrhoeae возбудитель Менингит қоздырғышы гонорея және жаңа туған балалар дың бленнореиясы

Нейссерияларды морфологиялы ң қ ерекшеліктері Коккалар домалақ немесе бұршақ тәрізді пішінде, жұптасып орналасқан — диплококк. Кофе дәніне ұқсайды. Қозғалмайды, нәзік капсуласы болуы мүмкін. Спор а түзбейді. Грам теріс.

Neisseria meningitidis Менингококк дақылынан жағынды. Граммен бояу Диплококтар көрінеді, домал ақ, бірақ шар тәрізді емес.

Менингококктар Менингококк тың таза дақылынан дайындалған жағынды ( Граммен бояу). Жарық микроскопы

Нейссерияны ң да ылды -биохимиялы асиеті қ қ Аэробтар Қоректік ортаға талапшыл (сары су ортасы). Тығыз орталарда домалақ, нәзік, түссіз колониялар түзеді. Биохимиялық белсенділігі үлкен емес. Neisseria meningitidis — глюкозаны, мальтозуаны қышқыл түзгенше ыдыратады. N. gonorrhoeae тек глюкозаны ыдыратады. Желатиназа болмайды.

Нейссерияны да ылды асиетің қ қ қ Нейссерияның шоколадты және қанды агарда өсуі: түссіз колонияларды көруге болады, гемолиз жоқт

Менингит эпидемиологиясы Менингококтар мұрын қуысында кездеседі және ауа-тамшы жолмен беріледі, адам ағзасынан тыс жерлерде 30 минуттыің ішінде өледі. Орташа менингококк тұрғындардың 1 -3% кездеседі, 25% -ға дейін эпидемиялық ошақтарда кездеседі. Инфекцияның ерекшелігі сол — сау бактерия тасымалдаушылардың саны бірнеше жүздеген есе аурулардың санынан артық болады (!) (мысалы 1 ауру адамға 200 тасымалдаушы ).

Менингококкты инфекция Ж тыру жолыұқ : ауа-тамшы Біріншілік локализациясы мен к беюі ө м рын-ж т. ұ ұ қ г е н е р а л и з а ц и я (бактериемия) ми ж неж лын абы ша м ә ұ қ қ енингококцемия м е н и н г и т

Менингококты менингит. Менингитті клиникасы: ң Өте қатты бастың ауыруы, температура ригидтілік(напряжение) желке және мойын бұлшық еттерінің қатты тартылуы –еріксіз жағдай ( вынужденная поза).

Менингококцемия — менингококкты сепсис Менингококцемия а т н сипаттама. Кенеттен ауруды баста ғ ә ң луы, жо ар ы температура геморрагиялы б ртпені к рініс ғ ғ қ ө ң ө беруі, б ртпе д рыс емес пішіндегі ж лдызша, тері мен шырыш ө ұ ұ ты абы шаларда ан йылу, (кровоизлияния в кожу и сли- қ құ зистые оболочки). С йкес келетін ем жасалмаса менингокок- ә цемиямен ауру адам ауруду 1 -ші 2 -ші т улігінде леді. ң ә ө

Б актериальді менингитті диагностикалау дістеріә 1. Микроскопиялы қ ж лын с йы ты ынан жа ынды, ұ ұ қ ғ ғ Граммен, метилен к гімен бояу ө 2. Бактериологиялы қ сары су ортасында таза да ылды қ б ліп алу, ө идентификация : морфологиялы , биохимиялы , қ қ серологиялы асиеттері бойынша қ қ (агглютинация реакциясы) 3. Серодиагностика: а)ликворда ы антигенді аны тау ғ қ (преципитация реакциясы), б)антиденелерді аны тау (ТЕГА-тура емес қ гемаглютинация)

Менингитті бактериоскопиялы ң қ диагностика дісі ә Жұлын сұйықты ғынан (ликвор) жағынды дайындау. Диплококктар көрінеді –бос орналасқандар және фагоциттің ішінде орналасқан.

Менингококктар ликвордан дайындал ан жа ындыдағ ғ

Соза ты эпидемиологиялы қ ң қ ерекшелігі мен патогенезі Зақымдалу жолы: жынысты , жаңа туған нәрестенің туу жолында зақымдалуы Инфекцияның формасы- ошақты: гонококктар уретраның, қынаптың, жатыр мойнының шырышты қабықшасы мен одан жоғары жатқан ағзаларды зақымдайды. Клиникасы іріңді қабыну: ауырсыну, зәрге отырғанда болатын ауырсыну белгілері. Жедел формасы созылмалы формаға айналуы мүмкін.

Жедел соза ты лабораториялы қ ң қ диагностикасы діс Ә : бактериоскопи ял ы қ Ірі нен жа ынды ң ғ ( уретр адан, ынаптан қ б лінген зат ө ). Гонококктармен оршап қ алын ан ғ фагоцит терді к руге болады ө

Жа ындыда ы гонококктар (уретрадан ғ ғ б лінген ірі ). ө ң Метилен к гімен бояу ө

Студенттерге тілек: Стафилококк және стрептококк инфекциясының алдын ала білуге, егер ауырса дер кезінде емдік шараларды жүргізуге бағытталуы керек. Ешқашан да менингитті кездестірмесін Ешқашан гонореямен ауырмаңыздар