Жатырдан тыс жүктілік Орындаған ЖМ 11 -31 -1

Жатырдан тыс жүктілік Орындаған: ЖМ 11 -31 -1 к

Жатырдан тыс жүктілік – физиологиялық ұрық жатыр қуысынан тыс жерлерде дамитын жүктілік : 1. Жатыр түтігінде; 2. Аналық безінде; 3. Құрсақ қуысында; 4. Рудиментарлы жатыр мүйізінде; 5. Мойнында;

ЖТЖ-ң жіктелуі:

Этиология 1. Қабыну процесі; 2. Жыныс мүшелерінің даму ақаулары; 3. Эндометриоз; 4. Аналық бездің, түтіктің ісіктері; 5. Хирургиялық операциялар; 6. Гормональды бұзылыстар; 7. Жатырдың , түтіктердің созылмалы аурулары(хламидия, микоплазмалық инфекциялар);

Қабыну процесі-бұл кезде түтіктің шырышты қабаттары ісініп, эпителийдің десквамациясы және шырышты қабаттардың қатпарлары жабысып, (ложный ход)басқа жолдар пайда болады. Қабынулық өзгерістер тек шырышты қабатында ғана емес , сонымен қатар бұлшықетті және серозды қабаттарында да пайда болады. Соның нәтижесінде ұрықтанған жұмыртқа жасушасының жылжуына механикалық кедергі ғана емес , түтіктің перистальтикасы мен эпителий кірпікшелерінің қозғалысы бұзылады. Жатыр түтікшесінің туа дұрыс жетілмеуі –инфантилизм. Түтіктер өзінің қалыптыдағыдай функциясын атқара алмайды , себебі дұрыс емес формалы болып келеді-тым ұзындық , ол жұмыртқа жасушасының жатырға дейін жетуіне кедергі келтіреді. Гормональды бұзылыстар да түтіктердің саңылауларының тарылуына және перистальтикасының бұзылуына алып келеді. Олар көбінесе эндокринді бұзылыстардан, және гормональды контрацепцияларды, спиральдарды қолданғаннан да болады.

Түтіктік жатырдан тыс жүктілік: 1. Үдемелі(прогрессирующая)түтіктік жүктілік; 2. Үзілген(прервавшаяся)түтіктік жүктілік;

Үдемелі жатырдан тыс жүктіліктің клиникалық көрінісі бастапқы кезде қалыпты жүктілікке ұқсас: физиологиялық аменоррея, сүт бездерінің қатаюы , жүрек айну, құсу дәм сезудің бұрмалануы ұйқышылдық әлсіздік байқалады. . Сыртқы жыныс мүшелері, қынап, жатыр мойнының қынаптық бөлігі цианозды.

Үзілген жүктілік Түтіктік жүктілік 5 -6 апталық жүктіліктен аспай үзіледі. Бұл жатыр түтігінің шырышты қабатының жатырдың шырышты қабатына қарағанда әлсіз, әрі ода функциональды және базальды қабаттары болмайды және түтіктің бұлшықетті қабаты да әлсіз жетілген. Осыған байланысты ұрық жұмыртқасының трофобласты мен хорион бүрлері түтіктің бұлшықетті қабатына еніп, түтіктің барлық қабаттарын , серозды қабатына дейін бұзады. Ал басқа жағдайда түтіктің қақпа(воронка)немесе ампулярлы бөлігінде имплантацияланған ұрықтанған жұмыртқа жасушасы түтіктің жиырылуынан қабырғасынан сылынады да(отслаивается) , қан ұйындыларымен қоршалып өледі немесе құрсақ қуысына лақтырылады.

Осыған байланысты түтіктік жүктіліктің екі түрін ажыратады: 1. Түтіктің жарылуы(разрыв трубы); 2. Түтіктік аборт(трубный аборт);

Түтіктің жарылуында ұрықтанған жұмыртқаның бос құрсақ қуысына шығуынан құрсақ қуысы ағзаларының жедел ауруларына тән симптомдар пайда болады: -Бас айналу, іштегі қатты ауру сезімі , талып қалу, резкая анемизация сонымен қатар шоктың симптомдары-қан қысымының түсуі, резкая слабость(кенеттен әлсіздік). Қан үлкен көлемде құрсақ қуысына тік ішек-жатырлық саңылауға ағып, сол жерде жиналып, жатыр арты гематомасы түзіледі. Құрсақ қуысындағы және түтік саңылауындағы қан біртіндеп сорыла бастайды да ұйындылар пайда болады. Бұл ішкі жыныс ағзаларының , ішектердің , іш шажырқайларының , қуық арасында спайкалардың түзілуіне әкеледі. Осы анатомиялық бұзылыстардың нәтижесінде функциональдық, субъективті бұзылыстар, іштегі ауру сезімі пайда болады.

Түтіктік аборт кезінде кейбір жағдайда қан ұйындыларымен қоршалған ұрық жұмыртқасы , түтіктің қабырғасынан сылынып түтіктің антиперистальтикалық жиырылуының арқасында ампулярлы бөлікке жылжиды, перитубарлы гематоманың түзілуімен болатын түтіктік аборт пайда болады. Ал кейбір жағдайда сылынған ұрық жұмыртқасы түтік саңылауында қалып, тіршілігін жойып, қан ұйындыларымен қоршалып мясистый занос (mola carnosa) түзііледі. Клиникалық көрінісінде ұрық жұмыртқасының түтіктің ампулярлы бөлігіне жылжығанда ұзақ ауру сезімі, іштің төменгі бөлігіндегі тік ішекке берілетін толғақ тәрізді ауру сезімі көбінесе біржақтық. Айқын қан ағуда түтіктің жарылуындай қан үлкен көлемде құрсақ қуысына тік ішек-жатырлық саңылауға ағып, сол жерде жиналып, жатыр арты гематомасы түзіледі. Бұндай қан жоғалту ауыр анемия мен шок симптомдарымен көрінеді. Айқын емес қан жоғалтуда науқаста бас айналу, жалпы әлсіздік пайда болады.

Құрсақтық жүктілік(0, 11 -0, 4%) Ол біріншілік және екіншілік болуы мүмкін. Біріншілік құрсақтық жүктілік деп , ұрықтанған жұмыртқа жасушасы құрсақ қуысында (іш астарда, шажырқайда, і шекте, бауырда, асқазанда, көкбауырда )имплантацияланады. Бұл кезеде түтікте, аналық безде, жатырдың байламдарыда өзгермейді. Жиі екіншілік құрсақтық жүктілік кездеседі және түтіктік жүктілік үзілгеннен соң пайда болады. Ұрықтың дамуында жүктіліктің екінші жартысына дейін жүктіліктің белгілері анықталады: жүрек соғысы мен ұрықтың қимылдауы; Ұрықтың қимылдауы жиі ауру сезімін тудырады. Іш көлемі ұлғаяды , овоидты формалы ісіктәрізді түзіліс пальпацияланады. Бұндай жүктіліктің соңы жағымсыз аяқталады: себебі кез келген кезде жарылып, массивті қан кетуі мүмкін. Науқастың өміріне қауіп төнеді, сонымен қатар ұрық өледі. Егер жүктілік жалғасса , жүктіліктің соңында толғақ тәрізді ауру сезімі пайда болады және плодовместилища жарылады. Науқас ішке қан кетуінің әсерінен өлуі мүмкін.

Аналық бездік жүктілік(0, 1 -0, 2%) Ол интрафолликулярлы –ұрықтанған жұмыртқа жасушасы жарылған фолликуланың ішіне енеді; Перифолликулярлы –фолликуланың беткейіне енеді. Клиникалық айқын көріністері жоқ. Аналық бездік жүктіліктің ерте мерзімінде үзіледі.

Объективті зерттегенде: тері жабындыларының бозаруы, тахикардия, пульстің әлсіреуі, АҚҚ – ның төмендеуі байқалады. Іші ісініп, тырысып, пальпацияда төменгі бөлігінде ауыру сезімімен болады. Түтікшелік жыртылу болып, іш қуысына қан құйылғанда: * Френикус –симптомы (іш қуысына 500 мл-ден көп қан құйылса: оң қабырға астына, оң бұғана астына, жауырын аралыққа берілетін қатты ауыру сезімі) * “Дуглас айқайы” симптомы (қан жатырлық – тік ішектік кеңістікке жиналғандағы жедел ауыру сезімі)

Диагностика 1. Жүктілікке тест 2. УДЗ ( кең көлемде – кіші жамбас қуысындағы ағзаларға) – жатыр денесінің ұлғаюы, эндометрийдің қалыңдауы, жатырдан кейінгі кеңістікте жиналған сұйықтық немесе қан, жатыр қосалқыларында шеті тегіс емес гетерогенді, эхогенді түзіліс анықталады. 3. Қандағы ХГ-ді анықтау – жатырдан тыс жүктілік кезінде ХГ титрі жатырлық жүктілікпен салыстырғанда баяу өседі және жүктілік сатысына сәйкес келмейді. 4. Іш қуысына қынаптың артқы бөлігі арқылы пункция жасау – қара түсті хорион бүрлерімен аралас қан ұйындылары болады. 5. Ең негізгі зерттеу әдісі – лапароскопия: түтікшелік түсікте түтік қою қызыл-көкшіл түсте болады, жұмыртқа жасушасы орналасқан орны қалыңдаған, жатырдан кейінгі кеңістікте жиналған қанды көруге болады.

“Жедел іш” ауруларымен дифференциальды диагностика Шағымдар мен симптомдар Үзілген түтіктік жүктілік Етеккірдің кідіруі + Аурудың басталуы- етеккір циклінің ортасында Аналық без апоплексиясы Аналық без кистасы аяқшасының бұралуы пиосальпинкс Аппендицит Перитонит + Аурудың басталуы- етеккір соңында + Тұрақты ауыру сезімі + + + Толғақ тәрізді ауыру сезімі: Эпигастрий аймағында + + Шап аймағында + + Тік ішекке иррадиациялануы + + Френикус симптом + + + Жүрек айну, құсу + Субфебрильді температура + Дене темп-ң жоғарылауы + + + Қалыпты дене темп-сы + + + Бас айналу, есінен тану + + + Гипотония + + + Терінің бозаруы + + + Тахикардия + + + + + Тілдің құрғауы Нәжіс пен газдың ұсталуы + Сұйық нәжіс + Лейкоцитоз Анемия + + ЭТЖ-ң жоғарылауы Жүктіліктің субъективті белгілері + + + + +

“Жедел іш” ауруларымен дифференциальды диагностика Гинекологиял ық зерттеу нәтижелері Үзілген түтіктік жүктілік Жатыр мойны мен қынаптың цианозы + Қынаптан қанды бөліністер Аналық без апоплексияс ы Аналық без кистасы аяқшасын ың бұралуы + Қынаптан іріңді бөліністер пиосальпинкс Аппендицит Перитонит + Жатырдың ұлғаюы + Жатыр қосалқыларын ың ұлғаюы + Ауыру сезіміне байланысты жатыр мен оның қосалқылары анықталмайд ы + + +

Жедел медициналық жәрдем көрсету алгоритмі Жатырдан тыс жүктілікке күдікті науқас шақыртуында, дәрігердің барлық іс-әрекеті, тезірек ауруханаға жеткізуге бағытталуы қажет. Әйелдің жағдайы қанағаттанарлық болса, бұл жағдайда ешқандай медикаментоздық тағайындалулардың қажеті жоқ немесе минимальды болуы керек (1 -2 мл 5% аскорбин қышқылы ерітіндісін бұлшықетке, 200 -500 мл дицинон бұлшықетке, 1 -2 мл 1% викасол ерітіндісін бұлшықетке). Массивті құрсақішілік қан кетумен шақырылған коллаптоидты жағдайда, көктамырға қолда бар қан алмастырғыш ерітінділерді енгізуге кірісу қажет ( натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісі, желатиноль, реополиглюкин т. б. ) және оны ауруханадағы кезекші дәрігерге жеткізгенге дейін жүргізіп бақылау қажет.