Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej JANUSZ ZIARKO Rok

Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej JANUSZ ZIARKO Rok akademicki 2015 - 2016 BEZPIECZEŃSTWO JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA

Założenia reformy szkolnictwa wyższego „Proces Boloński” Deklaracja Bolońska (1999) - określono następujące cele: • przyjęcie systemu czytelnych i porównywalnych tytułów zawodowych/stopni, • wprowadzenie systemu opartego na 3 -głównych cyklach kształcenia: studiach I, II i III stopnia, • wprowadzenie systemu punktów kredytowych - ECTS (European Credit Transfer System), • promowanie mobilności edukacyjnej studentów i pracowników uczelni, • rozwój współpracy europejskiej w zakresie zapewniania jakości kształcenia,

Definicje podstawowych terminów PROGRAM KSZTAŁCENIA Ø opis określonych przez uczelnię spójnych efektów kształcenia, zgodny z Krajowymi Ramami Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, Ø opis procesu kształcenia, prowadzącego do osiągnięcia tych efektów, wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów tego procesu punktami ECTS; Program obejmuje q opis przedmiotów/modułów kształcenia wraz z przypisanymi do poszczególnych przedmiotów/modułów punktami ECTS, opisem zakładanych efektów kształcenia oraz sposobów weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta q plan studiów

Przedmiot/moduł kształcenia zajęcia lub grupa zajęć z przypisanymi efektami kształcenia oraz liczbą punktów ECTS = szeroko rozumiany przedmiot lub grupa przedmiotów q q q typowy przedmiot „praktyka”, „zajęcia w terenie” zbiór przedmiotów obowiązkowych dla określonej specjalności lub specjalizacji w ramach kierunku studiów zestaw przedmiotów o określonej łącznej liczbie punktów ECTS wybrany przez studenta spośród przedmiotów należących do określonego, większego zbioru Itp. .

EFEKTY UCZENIA SIĘ Ø to, co osoba ucząca się wie, rozumie i potrafi wykonać, właściwie zachować się w wyniku uczenia się, ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych i społecznych;

WIEDZA efekt przyswajania informacji poprzez uczenie się. Wiedza jest zbiorem faktów, zasad, teorii i praktyk powiązanych z dziedziną pracy lub nauki. UMIEJĘTNOŚCI zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know-how w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. EFEKTY UCZENIA SIĘ KOMPETENCJE udowodniona zdolność stosowania wiedzy, umiejętności i zdolności osobistych, społecznych lub metodologicznych - okazywana w pracy lub nauce oraz w karierze zawodowej i osobistej; ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 czerwca 2009 r.

RAMY KWALIFIKACJI RK - służą uznawaniu i przenoszeniu osiągnięć porównywalność efektów kształcenia (w wymiarze krajowym i międzynarodowym) wszechstronna informacja dotycząca kompetencji uzyskiwanych przez absolwentów Instrument – Rama Kwalifikacji dla EOSW (europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego - zwana „bolońską”), ma służyć jako inspiracja dla krajowych ram kwalifikacji KRK, Krajowe ramy kwalifikacji Ø są narzędziem służącym do opisu i klasyfikowania kwalifikacji ze względu na poziomy osiągnięć, scharakteryzowane wedle przyjętych w danym kraju zestawów kryteriów (wskaźników) mających jednak jasne odniesienia do ram europejskich Krajowe ramy kwalifikacji, mają być zgodne (lecz nie jednolite) z „ramami europejskimi”, które stanowią model odniesienia.

Bolońska Struktura Kwalifikacji System akumulacji i transferu osiągnięć - ECTS Poziomy kwalifikacji są w niej określone przez, wyrażony w pkt. ECTS, nakład pracy studentów i oczekiwane efekty kształcenia / uczenia się opisane przez poniższe wskaźniki (deskryptory) zwane „dublińskimi”: • wiedza i rozumienie, • wiedza jak działać, • wiedza jak być.

Punkty ECTS – podstawowe cechy: q miara nakładu pracy studenta niezbędnego do opanowania zakładanych efektów kształcenia, q odzwierciedlają nakład pracy ( łączny czas pracy) studenta potrzebny do osiągnięcia założonych w programie efektów kształcenia / uczenia się Efekty kształcenia/ uczenia się - określają co student powinien wiedzieć, rozumieć, potrafić zrobić po pomyślnym zakończeniu procesu kształcenia

W bolońskim modelu studiów przypisano następujący zakres punktów ECTS: § studia I stopnia 180 – 240 pkt. § studia II stopnia 90 – 120 pkt. § jednolite st. magisterskie (rocznie 60 – 80 pkt. ) 300 – 360 pkt. 30 pkt = 1 semestr 60 pkt = 1 rok (ok. 1500 -1800 godz. - średni nakład pracy studenta studiów stacjonarnych dla uzyskania założonych w programie efektów kształcenia / uczenia się) 1 pkt odpowiada 25 – 30 godz.

Wskazówki użyteczne przy analizie obecnych programów kształcenia • student studiuje (zdaje egzaminy, odbywa praktyki etc. ) - 40 tygodni, • tygodniowy czas pracy – 40 – 45 h • roczny czas pracy – 1600 – 1800 h = 60 ECTS • 1 pkt ECTS 25 – 30 h • 1 tydzień nauki – 1, 5 ECTS • przedmiot z 3 ECTS = 10% obciążenia semestralnego pracą

KARTA PRZEDMIOTU SYLLABUS

CELE PRZEDMIOTU: -wprowadzenie studentów w teoretyczną, praktyczną i metodyczną problematykę związaną z podejściem do problemów bezpieczeństwa podmiotu gospodarczego (biznesowego) i bezpieczeństwa publicznego; -ukazanie podstawowych zależności z zakresu zarządzania bezpieczeństwem w organizacji i zarządzania bezpieczeństwem publicznym; - kształtowanie u studentów postaw ukierunkowanych na efektywną realizację zadań związanych z bezpieczeństwem organizacyjnym i publicznym.

EFEKTY KSZTAŁCENIA: WIEDZA: W 1 - zinterpretuje kluczowe pojęcia dotyczące bezpieczeństwa oraz scharakteryzuje główne przejawy zagrożeń związane z zarządzaniem bezpieczeństwem podmiotów gospodarczych i z zarządzaniem bezpieczeństwem publicznym; W 2 - omówi organizację zarządzania bezpieczeństwem podmiotów gospodarczych i organizację zarządzania bezpieczeństwem publicznym; UMIEJĘTNOŚCI: U 1 - przedstawi rozwój potencjalnych wydarzeń prowadzących do ewolucji zagrożeń bezpieczeństwa podmiotów gospodarczych oraz zagrożeń bezpieczeństwa publicznego, a także zaproponuje przebieg procesów zaradczych; KOMPETENCJE SPOŁECZNE: K 1 – przejawia zainteresowanie problemami bezpieczeństwa, dostrzega potrzebę bycia otwartym na nowe wyzwania związane z rozwojem kwalifikacji fachowych w sferze bezpieczeństwa;

TRESCI WYKŁADU 1) Teoretyczny i normatywny wymiar bezpieczeństwa: 2 - kategoria bezpieczeństwa - istota, rodzaje, ujęcie systemowe, aksjologiczne i procesowe; - rola prawa w utrzymaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego; 2) Realne i potencjalne zagrożenia dla bezpieczeństwa biznesu i bezpieczeństwa publicznego: 3 - kategoria zagrożenie - istota, klasyfikacja; - rozpoznawanie zagrożeń dla bezpieczeństwa biznesu i bezpieczeństwa publicznego; - analiza ryzyka wystąpienia zagrożenia; 3) System zarządzania bezpieczeństwem (SMS): - cel, zakres i zawartość SMS, - przyjęcie podejścia systemowego (procesy SMS);

TRESCI WYKŁADU 4) Procesy dotyczące opracowywania i doskonalenia SMS: - zaangażowanie i działania kierownictwa, - ocenianie ryzyka, - monitorowanie bezpieczeństwa, - uczenie się w organizacji; 5) Procesy wdrożeniowe w SMS: - struktura i podział obowiązków w SMS, - zarządzanie kompetencjami, i - nformacje o bezpieczeństwie, dokumentacja SMS; 6) Działania operacyjne w SMS: - zasady i procedury operacyjne bezpieczeństwa, - plany kryzysowe; 7) Władze lokalne w zarządzaniu bezpieczeństwem publicznym: - zadania władz lokalnych w zakresie bezpieczeństwa publicznego; - lokalne strategie zapewnienia bezpieczeństwa; 8) Zarządzanie kryzysowe jako zapobieganie i przezwyciężanie sytuacji kryzysowych; - podstawy prawne i organizacja zarządzania kryzysowego;

Metody dydaktyczne: - Wykłady - Ćwiczenia projektowe - Praca w grupach - Prezentacje multimedialne - Dyskusja Obciążenie - praca studenta: 50 GODZ. (2 ECTS)

Zaliczenie ćwiczeń: - przygotowanie i przedstawienie sprawozdania z ćwiczeń, referowanie i dyskusja założeń i uzyskanych wyników, - uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń jest warunkiem przystąpienia do zaliczenia wykładów. Zaliczenie wykładów: - pytania: 1) pytanie otwarte mające na celu zweryfikować zamierzony efekt kształcenia polegający na umiejętności racjonalnego podejścia do zagadnień związanych z zarządzaniem bezpieczeństwem oraz prezentacji własnych przemyśleń i wniosków powstałych w trakcie realizacji przedmiotu, 2) pytanie odtwórcze weryfikujące stopień opanowania treści przedmiotu.

Literatura podstawowa: J. Konieczny, Wprowadzenie do bezpieczeństwa biznesu, Konsalnet, Warszawa 2004. M. Lisiecki, Zarządzanie bezpieczeństwem publicznym, Warszawa 2011. Literatura uzupełniająca: A. Misiuk, Administracja bezpieczeństwa i porządku publicznego. J. Ziarko, J. Walas - Trębacz, Podstawy zarządzania kryzysowego. Cz. 1. Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej, Kraków 2010.

► Podstawowe pojęcia związane z pojmowaniem bezpieczeństwa Teoretyczny i normatywny wymiar bezpieczeństwa W zależności od punktu widzenia, pojęcie bezpieczeństwa podmiotu może mieć różne skojarzenia, takie jak: Pierwszy typ skojarzeń : a) brak wypadków i poważnych incydentów, tj. brak zagrożeń, czyli czynników, które powodują lub mogą powodować szkody; b) unikanie błędów, działanie zgodne z przepisami, zasadami powszechnie akceptowanymi; c) zachowawcza postawa ludzi (np. : pracowników organizacji, mieszkańców osiedla, dzielnicy, miejscowości) w stosunku do niebezpiecznych działań, zachowań innych ludzi i warunków;

► Podstawowe pojęcia związane z pojmowaniem bezpieczeństwa Drugi typ skojarzeń: e) zamierzona działalność ludzi, istotny element życia indywidualnego i społecznego, które trzeba planować, organizować, sprawnie realizować, badać, f) zorganizowane współdziałanie podmiotów oparte o sprawnie funkcjonujące systemy wiedzy: - pozyskujące, przetwarzające, generujące, wymieniające wiedzę o zagrożeniach globalnych i lokalnych oraz towarzyszących im relacjach, - realizujących przemyślane działania (procedury) ograniczające oddziaływanie zagrożeń.

► Podwójne rozumienie bezpieczeństwa ► Brak zagrożeń dla istotnych wartości podmiotu; (bezpieczeństwo postrzegane jest jako przeciwieństwo zagrożenia) ► Kształtowanie pewności przetrwania, posiadania i swobód rozwojowych podmiotu; (bezpieczeństwo jako efekt kreatywnej aktywności podmiotu) Ujęcie statyczne (zachowawcze, reaktywne) Ujęcie dynamiczne (proaktywne)

► Wnioski operacyjne z przedstawionych sposobów rozumienia bezpieczeństwa A) brak wypadków, brak zagrożeń, unikanie błędów itd. - wskazuje ideę, że jest to możliwe (poprzez właściwy projekt lub właściwe działania), aby opanować i kontrolować wszystkie czynniki, które w organizacyjnej czy lokalnej (społecznej) rzeczywistości operacyjnej mogą wywoływać szkodliwe skutki; B) eliminacja wypadków i/lub poważnych incydentów i osiągnięcie absolutnej kontroli jest z pewnością pożądane, ale jest to nieosiągalny cel w otwartej i podlegającej dynamicznym zmianom rzeczywistości operacyjnej; C) - zagrożenia są integralną częścią działalności operacyjnej, - błędy i pomyłki będą występować w organizacjach, mimo podejmowanych wysiłków zmierzających do ich eliminowania, - żadna działalność człowieka czy system stworzony przez niego nie może gwarantować całkowitego wykluczenia zagrożeń czy błędów w zachowaniu.

► Konkluzje wynikające z przedstawionych sposobów rozumienia bezpieczeństwa A) bezpieczeństwo jest bardziej pojęciem względnym niż bezwzględnym; B) ryzyka bezpieczeństwa wynikające ze skutków zagrożeń w rzeczywistości operacyjnej muszą być dopuszczalne w bezpiecznym z natury systemie; C) jak długo, ryzyko bezpieczeństwa i możliwości wystąpienia błędów operacyjnych w działaniu utrzymywane są na dopuszczalnym poziomie kontroli, tak długo systemy otwarte na zmiany i dynamicznie im podlegające uznaje się za bezpieczne; Innymi słowy, ryzyka bezpieczeństwa oraz błędy operacyjne w działaniu, które są utrzymywane na akceptowalnym poziomie, są dopuszczalne w systemie z natury bezpiecznym.

► Pojęcie bezpieczeństwa Bezpieczeństwo jako: • obiektywny - stan niezagrożenia, spokoju, pewności[1], • subiektywny - stan psychiczny - w którym jednostka ma poczucie pewności, że nic jej nie zagraża oparcie bądź stan prawny – przekonanie, że sprawnie działający system prawny zapewnia bezpieczeństwo[2] Bezpieczeństwo -występuje wówczas, kiedy brak jest rzeczywistego zagrożenia (czynnik obiektywny) i brak poczucia zagrożenia (czynnik subiektywny), czyli - jednostka, grupa społeczna, naród, instytucja, państwo, nie odczuwają zagrożenia dla swojej istoty i swojego istnienia, są spokojni i pewni swoich interesów, nie potrzebują, aby ktoś nad nimi pieczę sprawował, czy się o nich troszczył; [1] Słownik języka polskiego, t. I, (red. ) M. Szymczak, Warszawa, 1993, s. 147. współczesnego języka polskiego, Reader’s Digest, Warszawa 1998, s. 50. [2] na podst. , Słownik

► Pojęcie bezpieczeństwa Bezpieczeństwo - wartościowane jest pozytywnie, i jako takie jest obiektem troski, starań i dążeń, pragnień i zabiegów. Bezpieczeństwo - to teoria i praktyka zapewniania egzystencji (przetrwania) danego podmiotu w niepewnym środowisku, przy zachowaniu przezeń swobody realizacji własnych interesów (St. Koziej) W naukach społecznych bezpieczeństwo obejmuje: • „ zaspokojenie potrzeb: istnienia, przetrwania, pewności, stabilności, całości, tożsamości (identyczności), niezależności, ochrony poziomu i jakości życia”; • jego brak wywołuje niepokój, niepewność, poczucie zagrożenia, strach, lęk”.

► Bezpieczeństwo - klasyfikacja KRYTERIUM PODMIOTOWE -jednostkowe - wspólnotowe - organizacyjne - narodowe -międzynarodowe - globalne KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE militarne - polityczne - ekonomiczne - ekologiczne - kulturowe - społeczne KRYTERIUM OBSZAR ORGANIZACJI - wewnętrzne - zewnętrzne KRYTERIUM CELU KRYTERIUM PRZESTRZENI miejscowe - lokalne - w obszarze działania - regionalne - globalne negatywne (przetrwanie) - pozytywne (przetrwanie i swoboda rozwoju) KRYTERIUM ZNACZENIA stan - proces/działanie - poczucie - cel - wartość - potrzeba - struktura - organizacja - ….

► Zagrożenia dla bezpieczeństwa biznesu i bezpieczeństwa publicznego Czym jest współczesne zagrożenie? Według Słownika języka polskiego: q zagrożenie to - „sytuacja lub stan, które komuś zagrażają lub w których ktoś czuje się zagrożony”, a także „ktoś, kto stwarza taką sytuację”. Do interpretacji rzeczownika „zagrożenie” używa się więc w słowniku czasownika „zagrażać”, który może mieć (według tegoż słownika) dwa znaczenia: 1) „postraszyć kogoś, aby zmusić go do określonego zachowania”; 2) „stać się dla kogoś lub czegoś realnym niebezpieczeństwem”.

► Zagrożenia dla człowieka, dla organizacji v niesprzyjające czynniki, powodujące zachwianie społecznie akceptowanego porządku, v różnorakie zdarzenia zakłócające normalne funkcjonowanie, wprowadzające chaos w miejsce harmonii, v niekorzystne sytuacje związane z realizacją życiowych/organizacyjnych zadań; Ujęcie subiektywne: Pewien stan psychiki i świadomości wywołany postrzeganiem zjawisk, które są oceniane jako - niekorzystne i niebezpieczne; Ujęcie realne: Akcentuje w zagrożeniu rzeczywiste czynniki powodujące stan niepewności i obaw. „Możliwość wystąpienia jednego z negatywnie wartościowanych zjawisk”

Jak definiować zagrożenia? Badacze są zdania, że każde zagrożenie można opisać w kategoriach: - obiektu, który zagraża (terroryzm, powódź, katastrofa lotnicza) oraz - obiektu, który jest zagrożony (ja, moja rodzina, ludzie, organizacja). Pierwszy sposób definiowania: § koncentracje na specyfice źródła zagrożenia, ważne okazują się tu wyobrażenia i przekonania na temat zagrażającego zjawiska, które to zagrożenie może być tratowane jako: 1) wywołane czynnikami natury - katastrofa naturalna, lub 2) jako wywołane działaniami innych ludzi. Badacze przyjmują te dwie konceptualizacje za wykluczające się i debatują, która z nich jest bardziej właściwa lub powszechna. Obie konceptualizacje są równie możliwe, a wybór którejś z nich zależy od czynników zarówno indywidualnych (np. sposobu afektywnego reagowania na zjawiska negatywne), jak społecznych (np. upowszechnianych w mediach sposobów wyjaśniania zagrożenia).

Jak definiować zagrożenia? Drugi sposób definiowania zagrożenia: § skoncentrowany na właściwościach obiektu zagrożonego, pozwala wyróżnić obszar związany z oceną stopnia prawdopodobieństwa, że: (1) dane wydarzenie będzie miało miejsce w przyszłości i będzie zagrażać/dotyczyć grupy (lub całego społeczeństwa) – pośrednio więc także i jednostki jako jej członka (mówimy wówczas o społecznym wymiarze poczucia zagrożenia) oraz (2) dane wydarzenie zagraża jednostce bezpośrednio (osobisty wymiar poczucia zagrożenia). Te wymiary proponuje się traktować niezależnie ze względu na ich specyfikę i konsekwencje. Wykazuje się, na przykład, że poczucie zagrożenia o charakterze osobistym wiąże się zarówno z poznawczymi, jak i afektywnymi wskaźnikami złej kondycji psychicznej, natomiast poczucie zagrożenia o charakterze społecznym nie jest ze zdrowiem psychicznym jednostki związane.

► Psychologiczne rozumienie zagrożenia Gdy występują rozmaite niebezpieczeństwa o charakterze: • fizycznym (groźba utraty życia, kalectwa, choroby - wartości cenionej przez podmiot działający), • społecznym (możliwość krytyki, ośmieszenia, kompromitacji, utraty pozycji społecznej, dobrego imienia, własnego dzieła, poglądów, dobrego samopoczucia lub samooceny itp. )”[1], [1] Frączek A. , Kofta M. , Frustracja i stres psychologiczny, [w: ] (red. ) Tomaszewski T. , Psychologia, PWN, Warszawa 1976, s. 657. Tomaszewski T. , Człowiek w sytuacji, [ w]: (red. ) Tomaszewski T. , Psychologia, PWN, Warszawa 1976, s. 34.

► Społeczne rozumienie zagrożenia -jako naruszenie czy załamanie relacji pomiędzy człowiekiem a środowiskiem: • to - wzrost prawdopodobieństwa pogorszenia się dotychczasowej sytuacji człowieka/organizacji. Pogorszenie to polega na gwałtownej dekompozycji układu między wartościami człowieka / wartościami organizacji, a jego/jej możliwościami, ponieważ w nim samym / w niej samej lub w ich otoczeniu zaszły określone zmiany[1], • pogorszenie się relacji sytuacyjnych, gdzie - w sposób względnie gwałtowny zostaje naruszona równowaga między elementami otoczenia a cechami i aktualnym stanem jednostki, zakłócająca mechanizmy regulacji jej zachowania”. [1] Ratajczak Z. , Oblicza 2001, s. 16. ludzkiej zaradności, [w: ] (red. ), K. Popiołek, Człowiek w sytuacji zagrożenia. Kryzysy, katastrofy, kataklizmy, Poznań

► Zagrożenie w zarządzaniu kryzysowym • […] „nagłe lub przewidziane zdarzenie, wywołane siłami natury lub wynikające z działalności człowieka, zagrażające życiu ludności, mieniu lub środowisku (innym ważnym dla człowieka wartościom), które w zależności od rozmiaru i charakteru wywołuje bezpośrednio kryzys lub może prowadzić do jego wystąpienia”[1]. [1] Funkcjonowanie obrony cywilnej na szczeblu gminy, powiatu i województwa w warunkach reformy administracji, Małopolski Urząd Wojewódzki, Kraków 2000, s. 58.

► Klasyfikacja zagrożeń Pierwszy rodzaj – ZAGROŻENIA RZECZOWE są to takie zjawiska i procesy, które q pochodząc z zewnątrz zagrażają egzystencji CZŁOWIEKA I ORGANIZACJI, q pochodząc z wewnątrz, przybierają postać aktu zgody danego podmiotu na działania zniewalające/zagrażające; q Najbardziej radykalne zagrożenie człowieka/organizacji pochodzi od nich samych, ze strony ich wolnego (niekiedy, nie w pełni wolnego) wyboru

► KLASYFIKACJA ZAGROŻEŃ Rzeczowe Zewnętrzne zagrażające - istnieniu Wewnętrzne negujące prawdę o sobie (człowieka, grupy społecznej, - wywołujące zagrożenia: instytucji, jednostki terytorialnej, • Samozniewolenia, narodu, państwa) • Samozakłamania, Zagrożenia (rodzaj): • Naturalne, • Polityczno – militarne, • Ekologiczne, • Wolności wyboru (odpowiedzialności): • Społeczno – kulturowe, - terroryzm, zniewolenie • Etniczno - humanitarne, • Ekonomiczne, -przemoc ukryta (indoktrynacja, propaganda) • Religijne -otwarta przemoc (groźby, obietnice) istocie – podmiotowości człowieka, grupy społecznej, instytucji, jednostki terytorialnej, narodu, państwa) Zagrożenia racjonalności: - prawda „kreatywnego rozumu”, osiągnięcie wspólnoty prawdy, dezinformacja, półprawdy, -partykularyzm działania, marginalizowanie potrzeb innych

► Klasyfikacja zagrożeń Drugi rodzaj - to ZAGROŻENIA IDEOWE q zależne od człowieka, od jego woli i jego czynów, skutkiem czego jest on za nie odpowiedzialny. q są one następstwem różnorakich filozofii, doktryn, idei i ideologii, światopoglądów; głoszonych haseł i rzucanych sloganów, wierzeń i praktyk religijnych.

► KLASYFIKACJA ZAGROŻEŃ Ideowe Oddziałujące poprzez: • Autorytet, • Doktryny, • Idee i ideologie, • Światopogląd Zagraża trafności (poprawności): • Umysłowych obrazów zjawisk i wyjaśnień ich sensu, • Redagowanych ocen, wartościowań, hierarchizacji zjawisk i ludzkich działań, • Przyjętych celów i wzorów działań, • Scalania pojęć, poglądów, wiedzy w całościowy obraz układu: zagrożenie - bezpieczeństwo, • Działań obronnych przed zagrożeniami;

► Układ zagrożenia - bezpieczeństwo Indywidualne i społeczne systemy wiedzy, wartości i norm, jakości i działania kontinuum mikro - makro MAKROOBIEKTYWNE Przedmioty bezpieczeństwa - ZAGROŻENIA: zjawiska i procesy ze sfery: • przyrodniczej, • psychologiczno-duchowej, • społeczno-kulturowej, warunkujące pojawianie się, narastanie i rozprzestrzenianie zagrożeń upośledzających egzystencję ludzi i organizacji Relacje i funkcjonowanie bezpieczeństwa MAKROSUBIEKTYWNE Podmioty bezpieczeństwa - LUDZIE ORGANIZUJĄCY BEZPIECZEŃSTWO: • procesy antycypowania i interpretowania zagrożeń (ryzyko, krytyczność/skutki) • kreowanie działań zapobiegawczych i przezwyciężających, ocena ich skuteczności, • pomoc potrzebującym Człowiek i świat człowieka Świat organizacji MIKROSUBIEKTYWNE MIKROOBIEKTYWNE kontinuum: obiektywne - subiektywne

► Bezpieczeństwo jako przedmiot analiz ► Zasadne jest wyodrębnienie dwóch aspektów bezpieczeństwa: zewnętrznego i wewnętrznego • Bezpieczeństwo zewnętrzne – oznacza brak zagrożenia ze strony innych podmiotów, • Bezpieczeństwo wewnętrzne - oznacza stabilność i harmonijność danego organizmu, bądź systemu (podmiotu zbiorowego). ► Łącznie oba aspekty składają się na bezpieczeństwo danego podmiotu.

► Kompleksowe ujęcie bezpieczeństwa: państwa, organizacji Ø bezpieczeństwo zewnętrzne państwa (tj. suwerenności, niepodległości i nienaruszalności terytorialnej), Ø bezpieczeństwo zewnętrzne organizacji (niezakłócona przez czynniki zewnętrzne np. : wrogie oddziaływanie innych podmiotów, możliwość realizacji celów organizacyjnych); Ø bezpieczeństwo wewnętrzne państwa (tj. ładu konstytucyjno-prawnego, bezpieczeństwo publicznego, ochrony ludności i majątku narodowego przed zagrożeniami i skutkami klęsk żywiołowych), Ø bezpieczeństwo wewnętrzne organizacji – (porządek wewnątrzorganizacyjny, np. lojalność, uczciwość personelu, eliminująca wrogie oddziaływanie podmiotów zewnętrznych) v Obejmuje problematykę przeciwstawiania się wszelkim zagrożeniom dla istnienia oraz rozwoju narodu i państwa (zewnętrznym oraz wewnętrznym)

► Bezpieczeństwo narodowe, państwa, organizacji jako cel oraz nadrzędna dziedzina działalności państwa i organizacji WARTOŚCI – CELE BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE, PAŃSTWA, ORGANIZACJI Siła moralna i materialna Wysoka pozycja międzynarodowa Zachowanie tożsamości Byt, dobrobyt, rozwój, stabilność gospodarcza PAŃSTWO/ORGANIZACJA Dyplomatyczna Gospodarcza Ekologiczna Społeczna BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE, PAŃSTWA, ORGANIZACJI Edukacyjna Naukowa Kulturalna DZIEDZINY DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA, ORGANIZACJI Źródło: na podst. , opracowania Waldemara Kitlera Inne

► Warunki wewnętrzne i zewnętrzne oddziałujące na bezpieczeństwa państwa/organizacji § zaludnienie § migracje § przyrost naturalny § ukształtowanie terenu § położenie § klimat, gleby, surowce geograficzne demograficzne § wybitne jednostki: ü państwa osobowoü narodu ściowe ü kościoła ü opozycyjności narodowościowe PAŃSTWO/ organizacja organizacyjnospołeczne militarne § organizacje i instytucje narodowe i międzynarodowe § relacje wewnętrzne i międzynarodowe § stosunek do władzy § własna tożsamość: ü narodowa ü państwowa ü przesiedlenia § sojusze § siły zbrojne ideoworeligijne § światowy ład polityczny § walka cywilizacji § podwaliny religijne ekonomicznotechniczne § potencjał gospodarczy §poziom rozwoju/wzrostu § współpraca międzynarodowa

► Determinanty współczesnego społeczeństwa oddziałujące na bezpieczeństwo organizacji § nowe techniki i technologie § możliwości przemieszczania się § prawo § instytucje bezpieczeństwa i porządku publicznego § społeczność globalna, …, organizacji § społeczność informacyjna § społeczność produktów i usług § kultura § edukacja § zatrudnienie: ü łatwość zatrudnienia ü skala bezrobocia § pieniądze: ü gospodarowanie pieniądzem ü dostęp do pieniędzy § warunki egzystencji § style życia § czas § przestrzeń