Wiedza o państwie i prawie KONTAKT Mgr

Wiedza o państwie i prawie

KONTAKT Mgr Zofia Sawicka Katedra Nauk Społecznych 35 -225 Rzeszów ul. Sucharskiego 2, pokój 107 tel. : (017) 866 11 69 e-mail: zsawicka@wsiz. rzeszow. pl Konsultacje: Wtorek: 10 -12, pokój 107

Warunki zaliczenia Ocena końcowa: Frekwencja, przygotowanie do zajęć, aktywny udział w zajęciach, kolokwium pisane na ostatnich zajęciach, obejmujące zagadnienia poruszane w trakcie trwania semestru. Dopuszczalna jest 1 nieobecność.

Państwo to globalna, terytorialna, przymusowa, hierarchiczna i suwerenna organizacja polityczna społeczeństwa

Funkcje państwa FUNKCJE PAŃSTWA wewnętrzne prawodawcza porządkowa administracyjna zewnętrzne gospodarczoorganizacyjna Obrona granic socjalna kulturalnooświatowa Kontakt z innymi państwami

Prawo n To ogół swoistych norm postępowania, ukształtowanych w ramach organizacji państwowej i pochodzących bądź uznanych przez odpowiednie organy państwowe i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu.

Funkcje prawa n n n Kontrola zachowań Rozdział dóbr i ciężarów Regulacja konfliktów

Świadomość prawna Składają się na nią 3 elementy: n Znajomość prawa, zwłaszcza jego zasad n Ocena prawa i zachowań przez prawo regulowanych także postawa wobec prawa n Postulaty co do tego, jakim prawo być powinno

Praworządność n rządy prawa, w znaczeniu formalnym – zasada ustrojowa zobowiązująca organy państwa do ścisłego przestrzegania prawa i działania zgodnie z normą prawną. Oznacza to, że każda aktywność organu państwowego musi być oparta na odpowiednich przepisach, państwo nie może działać bez prawnego upoważnienia.

Praworządność n Ma to zabezpieczyć jednostce poszanowanie przyznanych praw i ochronić ją przed ewentualną arbitralnością organów administracyjnych. Prawo powinno być równe dla wszystkich obywateli, deklarować podstawowe wolności i prawa człowieka i obywatela, zawierać gwarancje ich realizacji.

Gałęzie prawa Gałąź prawa stanowi podzespół norm prawnych, które ze względu na wybrane kryterium konstytuują względnie spójną całość. Podział ze względu na metodę regulacji Podział ze względu na przedmiot regulacji

Gałęzie prawa 1. Prawo konstytucyjne zespół norm prawnych określających ustrojowe zasady funkcjonowania państwa, treść i sposoby zagwarantowania praw człowieka i obywatela oraz zaspokajania potrzeb społecznych, sposób tworzenia prawa, hierarchię źródeł prawa a także kompetencje i wzajemne relacje pomiędzy organami władzy państwowej. KONSTYTUCJA

Gałęzie prawa 2. Prawo cywilne reguluje relacje między podmiotami prawa w relacji poziomej, czyli żaden z podmiotów pozostających w stosunku prawnym nie jest władny narzucić swojej woli drugiej stronie. (cywilnoprawna metoda regulacji), reguluje stosunki majątkowe i niemajątkowe podmiotów prawa KODEKS CYWILNY

Gałęzie prawa 3. Prawo pracy gałąź prawa obejmująca ogół regulacji w zakresie stosunku pracy konkretnego pracownika i pracodawcy jako stron stosunku pracy oraz regulacji dotyczących organizacji pracodawców i pracowników, układów i sporów zbiorowych, a także partycypacji pracowniczej i dialogu w zbiorowych stosunkach pracy. KODEKS PRACY

Gałęzie prawa 4. Prawo karne zespół przepisów prawnych normujących kwestie odpowiedzialności karnej człowieka za czyny zabronione pod groźbą kary kryminalnej. KODEKS KARNY

Gałęzie prawa 5. Prawo administracyjne reguluje relacje między podmiotami w stosunku pionowym, tj. wówczas gdy jeden z podmiotów może władczo kształtować sytuację prawną drugiego podmiotu. (administracyjnoprawna metoda regulacji).

Gałęzie prawa 6. Prawo rodzinne Reguluje stosunki między małżonkami i między rodzicami i dziećmi, problemy pokrewieństwa, opieki i kurateli. KODEKS RODZINNY i OPIEKUŃCZY

Gałęzie prawa 7. Prawo finansowe normuje gospodarkę finansową państwa i reguluje następujące kwestie: * przygotowanie i uchwalanie budżetu państwa (prawo budżetowe) * finansowanie działalności państwa w jej różnych formach (gospodarka finansowa) * zagadnienia podatkowe dotyczące osób fizycznych i prawnych (prawo podatkowe)

Gałęzie prawa 8. Prawo handlowe/gospodarcze organizacja i prowadzenie działalności gospodarczej, spółki KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH.

Źródła prawa n W sensie formalnym to każdy dokument, akt lub decyzja, która w danym systemie prawa uważa się za źródło norm prawnych

Źródła prawa w Polsce Art. 87. 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. 2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

KONSTYTUCJA n n n Ustawa zasadnicza Konstytucja składa się z preambuły i 243 artykułów zawartych w 13 rozdziałach. Zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii źródeł prawa Polska Konstytucja została uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia 1997 roku. 25 maja została zatwierdzona w referendum konstytucyjnym, a weszła w życie 17 października 1997

Konstytucja Art. 8. 1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Ustawy Ustawa to akt normatywny powszechnie obowiązujący, wydany przez naczelny organ państwa. Podstawowa forma legislacji; reguluje materie szczególnie istotne z punktu widzenia obywateli- tzw. (materie ustawowe)

Art. 91. n n n Umowy międzynarodowe 1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. 2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. 3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami. Wszystkie ratyfikowane umowy międzynarodowe staja się częścią polskiego prawa wewnętrznego i jak Konstytucja mogą być stosowane bezpośrednio!!!

Rozporządzenia/ Akty prawa miejscowego ROZPORZĄDZENIE n n Jest aktem wykonawczym w stosunku do ustawy wydanym na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania Może je wydawać Prezydent, Premier, Rada Ministrów, ministrowie AKTY PR. MIEJSCOWEGO n n Obejmują akty tworzone przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej Można je wydawać tylko i wyłącznie na podst. upoważnienia ustawowego i tylko w jego granicach

Unia Europejska n n Z dn. 1. 05. 2004 r. Polska stała się członkiem UE prawo europejskie stało się częścią naszego prawa wewnętrznego Prawo to podlega bezpośredniemu stosowaniu na terenie Polski, a w razie kolizji będzie miało pierwszeństwo nad normami naszego prawa wewnętrznego Prymat pr. europejskiego nad pr. wewnętrznym!!!

Unia Europejska Źródła prawa Prawo pierwotne • Traktaty założycielskie • Traktaty akcesyjne Prawo wtórne • Akty normatywne ustanowione przez organy UE • Rozporządzenia • Dyrektywy • Decyzje

Unia Europejska n Rozporządzenia są podst. instrumentem regulacyjnym stosowanym w UE, ich adresatem mogą być państwa, obywatele, instytucje, maja moc wiążąca i wiążą w całym zakresie n Dyrektywy są podst. Instrumentem harmonizowania pr. Państw członkowskich. Wyłącznym adresatem są państwa, wiążą tylko, co do rezultatu wskazanego w dyrektywie, formy i sposoby jego realizacji są pozostawione swobodzie państwa

Wykładnia prawa n Interpretacja prawa zespół czynności zmierzający do ustalenia prawidłowego znaczenia przepisu prawnego Gdy przepis prawny budzi wątpliwości Clara non sunt interpretanda!!!

Wykładnia prawa autentyczna Interpretatorem jest organ, który dany przepis ustanowi legalna operatywna dokonywana przez organ, któremu przepisy prawne nadają kompetencje do ustalania wykładni o mocy powszechnie obowiązującej, dokonywana na potrzeby konkretnej sprawy , w toku rozpatrywania indywidualnego przypadku; stosują: ją sądy, organy administracji ; rozstrzygając sprawę cywilną karną, administracyjną. doktrynalna Dokonywana przez przedstawicieli doktryny prawniczej

Etapy wykładni 1. 2. Ustalenie, czy przepis prawny budzi wątpliwości Ustalenie właściwego znaczenia przepisu prawnego Dyrektywy wykładni: • Językowej • Systemowej • Funkcjonalnej

Etapy wykładni Jeśli dyrektywy prowadzą do rozbieżności Kolizja interpretacyjna Dyrektywy II stopnia INTERPRETACJA

Wykładnia Punktem odniesienia jest wykładnia językowa!!! literalna wybrane zostaje to rozumienie, które zostało ustalone za pomocą dyrektyw językowych. rozszerzająca Wybrane zostaje rozumienie wynikające z dyrektyw pozajęzykowych i jest ono szersze od rozumienia językowego. zawężająca polega na wyborze spośród różnych zakresów przepisu prawnego rozumienia uzyskanego za pomocą dyrektyw pozajęzykowych, które jest węższe od rozumienia językowego.