We maken samen mooie foto s onder water Haal

We maken samen mooie foto’s onder water! Haal geluk weg dan zijn we altijd gelukkig! Informatie Actie en reactie

Uitgangspunten • Onze doelstellingen: – We wensen iedere fotograaf zover te brengen dat hij met zijn toestel, met voldoende kennis foto’s kan gaan trekken die voldoening schenken en zo goed zijn dat ze ook openbaar gebruikt kunnen worden. • Startpunten – De duiker moet ervaren zijn want stabiel in het water liggen zonder de fauna en flora te ontwrichten is een must. – We zijn met 9 man! Marc, Patrick, Mieke, Wim, Veerle, Krist, Ivan, Richard, Roland. Plus twee begeleiders: Ronny en Wilfried. – Iedereen heeft zijn fototoestel, het onderwaterhuis met eventueel een flash en de handleidingen bij. – Vul je even in wat je bij hebt. (Type, naam en versie) – We gaan in de praktijk zoeken naar oplossingen.

Week indeling • • • Vandaag: Woensdag – We beginnen met de naakte camera, zonder flash, om enige foto’s te maken die het inzicht moeten tonen in de elementen; scherptediepte (diafragma), bewegingsonscherpte (sluitertijd) en korrelvorming (ISO-waarde). – Vervolgens gaan we voor elke combinatie toestel-fotograaf zoeken naar de mogelijkheden tot beïnvloeding van deze elementen. Specifiek in zeer slechte lichtomstandigheden. (weinig licht) – Optioneel flits. Morgen, donderdag – Op basis van de individuele mogelijkheden geven we een zwembad opdracht die we eerst op het droge uitvoeren met de verpakte camera. (Op basis van de hiervoor bepaalde mogelijkheden) – Het ganse team gaat in het zwembad werken en communiceren over de ervaringen. – De resultaten gaan we dan gebruiken om de eigen mogelijkheden te verfijnen tot een werkbaar geheel. Overmorgen en daarna: – Verder bespreken ervaringen en verfijnen aanpak persoon. (en camera) – Een introductie over het verwerken van de foto’s: voorstel met Lightroom. – In de praktijk brengen in zeewater of putwater. – Misschien richten we wel een wedstrijdje in voor de competitief aangelegde duikers.

Sluitertijd, diafragma en ISOwaarde. • • • Deze eigenschappen worden met getallen benoemd. Deze getallen geven aan of het een grote of kleine - sluitertijd, diafragmaopening of -gevoeligheid is. De hoeveelheid licht op ons onderwerp bepaalt alle mogelijke sets van waarden waarbij we een goede belichting hebben. Als we de ene waarde vergroten en de andere evenveel kleiner maken dan bepalen we een andere set. De belichting blijft goed maar andere elementen van de foto worden beïnvloed. Dit proberen we nu uit. Zet uw toestel op automaat en trek een foto van het landschap zonder flits te gebruiken. (Lego op tafel)

De camera geeft die set van waarden aan. Waar of onwaar? We schrijven die set op!

Eerste foto’s bespreken: • We hebben allen een foto van het landschap midden op de tafel. • Wat zijn de gebruikte waarden voor – Sluitertijd – Diafragma – ISO-waarde • Kunnen we spelen met de settings? Gebruik de handleiding. • Wij geven uitleg over aanpassen. • Wij geven uitleg over de getallen. • We trekken onze foto’s (dezelfde compositie) opnieuw met een andere instelling. • We bespreken en analyseren de resultaten.

Noodzakelijke theorie om beheersing te krijgen! Belichtingsdriehoek

Wie weet hoe de belichtingsdriehoek en zijn effecten werken? Krist, Richard Ik beheers er alles van. Incl. flits. Patrick, Wim, Marc Ik beheers dit boven water. Incl. flits Ik weet van sommige elementen wat het is. Veerle, Mieke Ik trek alleen automatisch foto’s met flits. Roland, Ronny, Ivan, Wilfried Automaat en nooit een externe flits.

Diafragma getal: “f” in stops • Een STOP of “klik” is een stap verder met een draaiknop. • Het is een verdubbeling of een halvering. • Bij het diafragma is het een verdubbeling of halvering van het licht doorlatende oppervlak. ( iets met √ 2 =1. 4. . ) 1 1. 4 2 2. 8 4 5. 6 8 11 16 22 32

Sluitertijden in STOPS • Een stop is hier het verdubbelen of halveren van de tijd dat licht binnen valt. 1/1000 1/500 1/250 1/125 1/60 1/30 1/15 1/8 ¼ ½ 1” 2” 4”

Gevoeligheid van de sensor: ISO-waarde • Een verdubbeling van de ISO waarde betekent dat de film half zoveel licht nodig heeft om een vergelijkbaar bruikbaar beeld te geven. • ISO = de hoeveelheid licht die nodig is om de zwakste impressie van licht op de sensor te doen ontstaan. • Bij digitale camera’s is er versterking van het beeld mogelijk. Versterking geeft wel ruis. • Een STOP is de gevoeligheid verdubbelen of halveren. 100 200 400 800 1600 3200 6400 12800 25600

Eerste foto’s hermaken: • We trekken allen een foto van het landschap midden op de tafel. • We trekken een rood element in macro met verschillende ISO waarden. – Sluitertijd – Diafragma – ISO-waarde • We spelen met de settings. Gebruik de schuivers in papier. • Je geeft zelf uitleg over de getallen. • We bespreken en analyseren de resultaten.

Licht, zien en fotograferen

Zicht en zien met ons oog. • Visuele perceptuele vaardigheden: Perceptie betekent waarneming. Visuele perceptuele vaardigheden zijn ondermeer: – het onthouden van wat we zien (visueel geheugen) – het verder vervolledigen van visuele informatie die nog ontbreekt (visuele sluiting) – het naar de voorgrond halen van belangrijke visuele informatie (figuurgrond waarneming) – het ontrafelen (analyse) en samenvoegen (synthese) van visuele informatie

Verschil tussen zicht en zien • Kijk rustig naar onderstaande foto met witte en grijze vlekken. Krijgt deze foto betekenis voor u? Misschien ziet u alleen maar vlekken? Dit betekent dat u al wel zicht hebt, maar nog geen zien. Wanneer u aan deze vlekken betekenis kan geven ontstaat zien. • Zien is dus het vermogen om te interpreteren wat men ziet. Scherp zicht alleen vormt geen enkele waarborg voor goed zien.

Een foto en zien • Een foto toestel heeft een scherp zicht. (als je goed scherpstelt) • Het zien moet nadien nog gebeuren. • Alle perceptuele vaardigheden moeten nog gebruikt worden om de foto te “zien” maar de omstandigheden zijn niet meer die van onder water. • Maar een fototoestel heeft zijn beperkingen: – Beweging (bewegingsonscherpte) – Lichtsterkte (ISO en belichtingscompensatie) – Scherpstelling (diafragma) met scherptediepte – Lichtkleur (Witbalans)

De lichtkleur speelt mee. • De kleurtemperatuur verandert tijdens de dag en zeker onder water. Rood valt weg! • Dit is evenredig met de afstand van het licht door het water. (Zowel verticaal als horizontaal tellen!) • Wij moeten de camera vertellen wat we zien via de instelling van de witbalans. Het zicht van de camera wordt dan aangepast. • Primaire kleuren bij een camera zijn Rood, Groen en Blauw (RGB)

De beweging speelt mee. • Wij zien alles als een film. • De camera bevriest als het ware het beeld of laat beelden over elkaar ontstaan. (snelle sluitertijd resp. trage sluitertijd) • Bij korte sluitertijden (< 1/250 ste) is de camera sneller dan de snelste dingen rondom ons. De foto is eenduidig. • Bij lange sluitertijden (> 1/30 ste) is de camera trager dan de dingen rondom ons. De foto toont overlappende informatie. Dit noemt men BEWEGINGSONSCHERPTE. • We beïnvloeden dit effect met de sluitertijd. • Merk op dat image stabilisatie kan toelaten tot 1/15 de te gaan! (probeer het uit!)

De lichtsterkte speelt mee. • • Een juiste belichting is de sleutel voor een goede foto. Welke instellingen we ook kiezen de belichting moet gelijk blijven. (Lichtmeter op de camera) Binnen het beeld zijn er verschillende lichtsterktes. ( witte en zwarte gebieden) Om hier goed mee om te gaan zijn belichtingscompensatie en de keuze van het type foto belangrijk. – HET OOG ZIET EEN VERSCHIL IN LICHTSTERKTE VAN 21 STOPS. – Een camera met JPEG files heeft een zicht van 7 STOPS. – Een camera met RAW files heeft een zicht van 14 STOPS – De camera ziet maar een deel van het lichtsterkte bereik en wij moeten richtlijnen geven voor de belichtingscompensatie. Onder- of over belichten. (histogram helpt hier!) Bij veel licht kunnen we de gevoeligheid van de sensor (ISO) lager instellen, bij weinig licht moeten wij ze hoger instellen. (Ruis!)

De scherpstelling speelt mee. • We stellen de lens scherp op een vaste afstand. • (een punt in het beeld. ) Dat moet je heel nauwkeurig doen. FOCUS • Door onnauwkeurigheden van de lens is, volgens onze waarneming (perceptie), maar een beperkt deel echt scherp. • De omvang van die zone noemen we SCHERPTEDIEPTE. • We beïnvloeden dit met het DIAFRAGMA.

De FOCUS juist instellen speelt mee. • Elke camera heeft focus instellingen. • De focus wordt ingesteld bij het half indrukken van de sluitertoets. • Dit scherpstellen kan eenmalig zijn, continue gebeuren of een tussenoplossing zijn. • Je wil zeker zijn dat uw object scherp is en daarom is de optie “eenmalig” waarschijnlijk de beste. – Je stelt scherp door half in te drukken. – Beweegt er iets dan stel je terug scherp door te lossen en opnieuw half in te drukken. (Je weet wat je doet. ) • Sommige toestellen laten toe om een scherpstelpunt dat beweegt te volgen. (Canon AI, Nikon xxx, enz. ) • (Lezen in handleiding!)

Eerste foto’s opnieuw hermaken: • • • We trekken allen een foto van het landschap midden op de tafel. We maximaliseren de scherptediepte. We trekken ook een meetlat. We spelen met de focus. We stellen een goede kleurbalans in. (variabele belichting) We trekken een kwaliteitsfoto. Keuze type bestand. We trekken een rood element in macro met verschillende ISO waarden. – Sluitertijd – Diafragma – ISO-waarde We spelen met de settings. Gebruik de schuivers in papier. Je geeft zelf uitleg over de getallen. We bespreken en analyseren de resultaten. Nu inclusief scherptediepte, bewegingsonscherpte en ruis en focus.

Samenvatting in duikkaart

Duikkaart • ISO waarde: Maximaal xxx • Sluitertijd: Maximaal 1/30 ste, 1/60 ste, 1/125 ste en mogelijk 1/250 ste (met flits synchro) • Diafragma: 8, 16, 32 mogelijk 2. 8, 4 voor macro zonder flits. • Witbalans: Daglicht • Flits compensatie: -2 • Stabilisatie effect

Even testen of het droge werk heeft gepakt. Met een lichtmeter op de camera en een object toetsen we, met wat vragen, of de samenhang van de belichtingsdriehoek voor iedereen duidelijk is geworden en de praktische gevolgen begrepen zijn.

Onderwater fotograferen Zonder koud water vrees?

Onder water is de omgeving moeilijk! • We moeten kunnen duiken! • We moeten de camera beschermen tegen het water met een waterhuis. • Er is meer licht nodig. (Lampen, flitsers enz. )

Leer eerst uitstekend duiken. • Veiligheidsregels: • Nelos duikreglement – Duik nooit alleen (fotograaf is niet de duikleider) – Let op tijd, diepte en luchtverbruik – Computer (met piep) – Gevaarlijke dieren – Niet aanraken • Let er eens op tijdens de zwembad sessie en evalueer uzelf.

Type waterhuizen en camera’s • Digitale compactcamera’s met eigen OW-huis. • Goedkoop en goed. • Grote scherptediepte en goede macro mogelijkheden. • In helder water werkt dit zeer goed.

Digitale SLR’s in OW-huis • • Kunnen alles maar zijn: Kostelijk Groot en zwaar Hangen af van keuze voor de duik tussen macro en breedhoek.

De camera klaar maken voor de duik! 1 • Het spreekt voor zich dat waterdichtheid de eerste factor is. Let heel aandachtig op voor alle dichtingen. – Geen zand korrels, – geen vet, – geen haar, – correcte plaatsing zonder torsie of frictie – wel degelijk afsluiten, – wel zeker uw batterijen plaatsen (langs de opening komt water binnen!), – Zowel voor camera als flitshuizen, enz. Luister maar naar de verhalen!

De camera klaar maken voor de duik! 2 • Maar ook andere aspecten vragen aandacht. – Het beschermkapje van de lens doen, – een batterij in het toestel steken, – een geheugenkaart in het toestel steken, – voldoende plaats op het kaartje hebben, – een geladen batterij gebruiken, – uw duikcomputer mee hebben, – de juiste settings ingesteld hebben! (zeker deze die je niet in het onderwaterhuis kan aanpassen. ) – een vochtopslorper gebruiken in de tropen, – in de juiste omgeving uw camera voorbereiden, enz.

De camera klaar maken voor de duik! 3 • Trek altijd een foto voor de duik met flits en lamp! (thuis of aan de wagen NIET in het water!) • Kijk de settings en het resultaat na! • Check de waterdichting visueel of met een checksysteem. • Zorg voor een licht drijvende camera of een bevestiging aan uw jacket. • Bescherm uw lenzen. • Let op voor stoten. • Blaas nooit met perslucht water van uw dichtingen. • Leg de camera even in het water voor de duik te starten. • Enz.

Eerste foto’s hermaken met waterhuis: • We trekken allen een foto van het landschap midden op de tafel. • We trekken de foto’s opnieuw met de vorige instellingen en kadrering maar nu met het waterhuis. • We spelen met de settings. Gebruik nog altijd de schuivers in papier. • Je geeft zelf uitleg over de getallen. • We bespreken en analyseren de resultaten.

Onder water is meer licht nodig? Een extra dimensie.

Onder water is meer licht nodig! • We gebruiken lampen om bij te lichten. • We gebruiken flitsers. – Ingebouwd – Externe flitsers • Slaves • Bekabelde flitsers met ETTL controle. • We gebruiken ETTL settings op toestel en flash. • Zowel de camera als de flits kunnen aangepaste settings hebben. • Ze moeten op elkaar afgestemd worden!

We hermaken de foto’s met extra lamplicht. • • • We letten We letten flits. op op op schaduwen. lichtvlekken. het vasthouden en vastzetten van alles. de kleur van het licht. de instelmogelijkheden van de camera en de • We bespreken en analyseren.

Flitslicht

Hoe starten we met de flitser? • • Bepalen maximale synchronisatie snelheid. ETTL gebruiken bij voorkeur. Flitscompensatie via camera of camerahuis. Opstelling flitsers. – Zweefvuil – Schaduw – Afstand – ….

Eerste foto’s hermaken met waterhuis en flits: • We trekken allen een foto van het landschap midden op de tafel. • We trekken de foto’s opnieuw met de vorige instellingen en kadrering maar nu met het waterhuis en flits. • We spelen met de settings. Gebruik nog altijd de schuivers in papier. • Je geeft zelf uitleg over de getallen. • We bespreken en analyseren de resultaten.

Zwembad oefeningen

Verschillende scherptediepte • Trek foto’s met verschillende diafragmawaarden en ISOwaarden. • Op 1/60 ste of daar rond dan is er invloed van het omgevingslicht. (doe het werk met de schuivers uit het hoofd of gebruik de lichtmeter als je zonder flits werkt) • Eerst zonder flits dan met flits. • Zoek mogelijkheden.

Trek foto’s met omgevingslicht • Probeer settings uit.

Trek foto’s met flits. • • Werk aan focus en scherptediepte. Probeer compensatie uit. Op 1/125 ste dan speelt omgevingslicht niet meer mee. Op 1/30 ste kan je wel omgevingslicht verwachten. (op het randje af voor bewegingsonscherpte) • Richtgetal enz. is voor die-hards die cursus willen volgen.

Bespreking zwembad en compositie en praktijk punten

Compositie • • Altijd alles in het midden is niet mooi. Diagonalen en andere lijnen opzoeken is mooi. Zorg dat de achtergrond uw object niet storend beïnvloed. Zet te benadrukken elementen op een sterk punt. (Driedeling) • Speel met donkere achtergrond en belichte voorgrond. • Bekijk veel goede foto’s om te leren.

Praktijk • • • • Vissen van bovenaf zijn niet mooi. Camouflage. Wegzwemmende vissen zijn niet mooi. Van onderen naar boven is meestal zeer sterk. Tegen de grond werken kan je niet zonder alles te beschadigen. Bijlichten met een lamp geeft meestal een lichtcirkel. Let op overbelichte witte elementen! Bvb. Kreeft poot. Groot dieren van ver trekken, dan GEEN flash gebruiken. (Richtgetal geeft maximale afstand (voor de experts)) Trek altijd in RAW indien uw toestel dat toelaat. Koop een toestel dat RAW toelaat! Voldoende grote en snelle kaart. Een lichtsterke lens is een voordeel. Inpakken in het waterhuis is kritisch! Haar, zandkorrel, vet zijn dodend. Enz.

Afronden en duikkaart per deelnemer vastleggen

Introductie Lightroom • Lightroom is het beste instrument voor een onderwater fotograaf. • Bij deze demo laten we zien hoe u werk vereenvoudigd wordt. • Als je nu Lightroom koopt kan je later verder uitbouwen na heel wat cursus. Je bent wel direct met het meeste op gang. • Wacht even op 5. 5 versie. • DEMO time! Hou U vast. 60’ aandacht.

Wat is Lightroom? • Het is de “lichte kamer” als analogie voor de donkere kamer, van de fotograaf van vroeger. • Het help de digitale fotograaf met alle WERKSTAPPEN (processen) om zijn werk af te leveren. Dit wordt WORKFLOW ondersteuning genoemd. (aaneenschakeling van stappen) • Ruwweg zijn de stappen: – Beheren van uw foto’s: bibliotheek module – Ontwikkelen van uw foto’s: ontwikkel module – Uw foto’s gebruiken en tonen: rest van de modules zoals afdrukken, presenteren, website maken enz.

Bibliotheek 1 ste stap • Eerste stap Importeren: – Dit is de foto van de camera op de harde schijf plaatsen en de informatie van de foto toevoegen aan de cataloog. – Eventueel direct back-up maken. – Optioneel informatie toevoegen aan de cataloog zoals bvb. Een beschrijving van de inhoud. • In beelden: camera Disk Afbeelding BU Disk Cataloog Printer website

Bibliotheek 2 de stap • Tweede stap: Navigeren, bekijken, extra informatie toevoegen, sorteren en classificeren. – Vergroten om 100% te zien als beoordeling. – Vergelijken. – In verzamelingen zetten. • Dit zijn groepen van verwijzingen rond een thema. – Trefwoorden toevoegen om op te zoeken. – Copyright informatie toevoegen.

Bibliotheek 3 de stap • Na ontwikkelen en aanpassen: EXPORTEREN – Exporteren van individuele foto’s om ergens anders te gebruiken. (JPEG, PNG, TIFF enz. ) – Exporteren naar editors zoals photoshop en de gewijzigde versie terug opnemen. (Merk de virtuele kopie mogelijkheid op!) Hierbij worden de wijzigingen echt uitgevoerd op het originele bestand en een gewijzigde versie wordt weggeschreven naar de schijf.

Ontwikkelen • Hier worden instructies om aanpassingen te doen opgeslagen en het resultaat gesimuleerd: – Kleurtoon (witbalans) – Belichting – Kleuren en zwart-wit – Verscherpen en ruis (details) – Lenscorrecties – Ook fouten verbergen (vlekken verwijderen) – en locale aanpassingen maken – Enz. • Merk op: Deze ontwikkeling doet uw camera ook maar je kan dat later, na het trekken van de foto, niet meer beïnvloeden.

Historiek • Zolang je geen export hebt gedaan kan je stap voor stap terug gaan in de tijd! • Laten we ook wat voorbeelden bekijken: – 0249 aanpassingen – 1206/1202 – 1210/1209 – 1216/1218 • Tijdens de cursus hebben we dit ook gebruikt om een en ander aan te tonen.

Praktijk tijdens het duiken. Doen!