Ветеринария тәжірибесінде қолданылатын биопрепараттар
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Жоспары: Ветеринарлық биопрепараттар. Анықтамасы. Жіктелуі. Қысқаша тарихи анықтама. Ветеринарлық препараттар өндірісінде қолданылатын көмекші заттар, өндіріс ерекшеліктері. Ветеринарлық дәрілік қалыптардың сапасын бақылау. Орамдау және ветеринарлық препараттарды безендіру.
Ветеринарлық биопрепараттар
Биологиялық препараттар , биопрепараттар — адамдар, жануарлар және өсімдіктердің түрлі ауруларын анықтауда, оларды емдеу және алдын ала сақтандыру мақсатында қолданылатын ерекше биологиялық қосылыстар. Биологиялық препараттар тірі ағзалардың тіршілік жағдайын жақсартып, олардан алынатын өнімдерді молайтуда маңызы зор. Биологиялық препараттарға вакциналар, сарысулар, микроағзалардан өндірілетін антибиотиктер, ферменттер, т. б. биологиялық активті заттар жатады. Мысалы, вакциналар түрлі аурулардан сақтандыру үшін де кеңінен пайдаланылады. Оның сарысуға қарағанда ағзадағы иммундық қасиеттерді ұзақ уақыт сақтап қалатын қасиеті бар. Биологиялық препараттар егіншілікте егіс дақылдарын аурудан қорғап, олардың өнімділігін арттыруға едәуір көмегін тигізеді. Мысалы, микробтардан даярланатын азотобактерин, нитрагин препараттары атмосферадағы өсімдіктерге қажетті азотты сіңіреді. Бұл азот тыңайтқыштарын үнемдеуге көмектеседі.
Вакцина (лат. vacca — сиыр, vaccіnus сиырдікі) микроорганизмдерден (бактерия, вирус, т. б. ) алынып, адам менжануарлар организміне жұқпалы аурулардан алдын ала сақтану және олардың иммундық қасиетін арттыру үшін егілетін препараттар. Азиялық көшпелілер ежелгі дәуірден-ақ адам мен малға шешекті, ешкіге кебенекті, сиырға алаөкпені егу арқылы оларды қатерлі аурулардан сақтандырып отырған. Тірі вакцина — микробтардың уыттылы ғын әлсіретіп, ауру тудырғыш қабілетін жою, иммунитет қалыптастыру үшін алынады. Алғаш рет француз микробиологы Л. Пастер тірі вакцинаны түйнемеге (1881) және құтыру ауруына (1885) қарсы қолданды. Ал 1926 жылы француз ғалымдары А. Кальмет пен К. Гереннің ашқан тірітуберкулез (БЦЖ) вак цинасы ғылымдағы үлкен жаңалық болды. Тірі вакциналар шешек, құты ру, оба, туляремия, т. б. ауруларға қарсы пайдаланылады. Өлтірілген Вакцина — микроорганизмдерді физикалық (қыздыру арқылы) және химиялық жолмен (фенол, ацетон және спиртпен өңдеу) өлтіру әдістері арқылы алынады. Бұлардың қорғаныштық қабілеті тірі вакцинаға қарағанда төмендеу болғандықтан бірнеше рет егіледі. Химиялық вакцина — микроорганизмдерден бөлінетін активті антигендерден алынады. Бұл вакциналар паратиф, і ш сүзегі, т. б. ауруларға қарсы пайдаланылады. Анато ксиндер — улы токсиндерді формалин мен өңдеу арқылы алынған усыз вакциналар. Бұларды алғаш рет (1923 — 1926) француз ғалымы Г. Рамон алды. Анатоксиндер дифтери я (күл), ботулизм, сірес пе, т. б. ауруларға қарсы қолданылады. Ассоциацияланған Вакцина — 2 — 3 ауруға бірден қолданылатын вакциналар. Мысалы, сиырларды қараталақ пен қарасан (эмкар) ауруына қарсы бір вакцинамен егіп тастау өте тиімді. Вакциналарды организмге әр түрлі әдіспен енгізеді. Мысалы, шешек, туберкулез вакцинасын тері үстіне (тырнап), полиомиелитке қар сы ауыздан, гриптікін танау қуысынан құяды. Сүзек, тырысқақ, топа лаң, құтыру вакцинасын тері астына, қызылша мен қараса н вакцинасын бұлшық етке егеді. Вакцина егілген организмде ауруға қарсы иммунитет 2 — 3 аптадан кейін қалыптасып, бірнеше жылдар бойы сақталады.
Ферменттер — барлық тірі организмдер құрамына кіретін арнайы ақуыздар. Химиялық реакциялардьі жеделдетеді. Реакция түрлеріне сай ферменттер 6 топқа бөлінеді: оксидоредуктазалар, трансферазалар, гидролазалар, лиазалар, изомеразалар, лигазалар.
Ферменттердің қолдану аясы:
Антибиотиктер (гр. autі — қарсы және гр. bіos — тіршілік) — микроорганизмдердің өсуін, көбеюін тежейтін немесе тоқтататын микробтар, өсімдіктер мен жануарлар жасушасынан алынатын органикалық зат; микроорганизмдермен жоғары өсімдіктермен және жануарлармен микроорганизмдерді және ісік жасушаларының дамуын басатын және жоятын заттар. Антибиотиктер төменгі молекуларлы қосылыс оның құрамына көміртегі-оттегі және сутегінен басқа азот (1 немесе 2 аммин тобы түрінде) және 1 немесе 2 карбоксильді топтар енеді. Синтетикалық және жартылай синтетикалық антибиотиктер – фторхинолондар – офлосацин, эноксацин, пефлоксацин және т. б. , прокариоттардың ДНҚ-ның суперспирализация сына жауап беретін ДНҚ-гираза ферментінің активтігін ингибирлейді. Өсімдік антибиотиктер – фитонцидтерді 1928 ж. Б. Токин сипаттаған болатын; химимлық таза күйінде тұрақты емес, бунин, жалбыздан, шалғамнан, рафанин және т. б. Жануартекті Бактериялардан антибиотик алынатын заттар: антибиотиктерге - осетрбалықтардан грамицидин, экмолин, пиоцианин, эритроцттерден субтилин, эритрин, лизоцим батцитрацин, және полимиксин интерферонның жатады. микробоцидтік әрекеті басым.
Ал құрамында фосфор бактериялары бар — фосфоробактерин биологиялық препараттары топырақтағы күрделі фосфор қосылыстарын ерітіп, оны өсімдіктердің сіңіруіне жағдай жасайды. Биологиялық препараттардың ішінде ең құндысы — ферменттер. Мысалы, амилаза, протеаза, пектиназа, целлюлоза және липаза ферменттерінен жасалған биологиялық препараттар мал ағзасындағы зат алмасуда ферменттер қатысуымен жүретін процестерге тікелей қатысып, азықтың жұғымдылығын арттырып, өнімділікті молайтады. Ал микроорганизмдерден алынатын амилоризин, амилосубтилин, протосубтилин, калдерин, пектиноворум биологиялық препараттары малдың ас қорыту жүйесінде азықпен бірге түскен күрделі көмірсулар қосылысын (крахмал, клетчатка, пектин заттар) ыдыратып, ағзаға оңай сіңетін көмірсулардың мөлшерін молайтады.
Биологиялық препараттардың өндірістік жағдайда алынатын түрі — мал азықтық ашытқылар басқа микробтар пайдалана алмайтын көмірсутектердің (мұнай өнімдері) күрделі қосылыстарымен қоректеніп, қоршаған ортада белоктың жиналуына көмектеседі, яғни олар ағза үшін жетіспейтін азот қосылыстарының (амин қышқылдары) көбеюін қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, микрооргнанизмдерден алынатын фитобактериомицин биологиялық препараттары өсімдіктердің бактериялық ауруларына қарсы қолданылады.
Препараттардың түрлері өте көп және олар әр түрлі әсер етеді. Мысалы: микроорганизмдерден алынатын препараттар - Гризин препараты өсімдіктердегі ауру қоздырғыш саңырауқұлақтарға қарсы қолданылады. - Триходермин препараты өсімдіктердің тамыр жүйесіндегі шірітуші микроағзаларды жою үшін пайдаланылады. - биовит, кормогризин, бацитрацин, витамицин, комарин, т. б. малдың салмағын арттырып, алынатын өнімдердің (сүт, ет, т. б. ) сапасын жақсартады. - энтобактерин, дендробациллин, битоксибациллин, инсектин, боверин сібір жібек құртын, бау-бақша өсімдіктерін, жүзімді бүлдіретін зиянкес жәндіктерге індет туғызушы микроағзалардан алынады. Биологиялық препараттардың құндылығы — олар химиялық препараттармен салыстырғанда, қоршаған ортаға ешбір зиянын тигізбейді.
Негізгі анатомиялық топ қорыту мен зат алмасу аурулары кезінде қолданылатын биопрепараттар. мен қан айналымының бұзылуы кезінде қолданылатын биопрепараттар. Терапевтикалық-формакологиялық топ Қант диабетін емдеу инсулин Ферменттік препараттар панкреатин Бактериальді препараттар Бифиформ Гемостатикалық препараттар VIII және IX ұю факторлары Антикоагулянттар Ұлпалық плазминогеннің активаторы Эритропоэздің стимуляторы Эритропоэтин фрология мен урологияда қолданылатын биопрепараттар. Гонадотропиндер мональды белсенділіг бар биопрепараттар. робтарға қарсы тұру қабілеті бар биопрепараттар. ология мен иммунологияда қолданытлатын биопрепараттар. йек бұлшық ет жүйесінің аурулары кезінде қолданылатын Препараттар тобы Гонадотропин Гликогенді ыдырататын гормондар Глюкагон Гипофиздің алдыңғы бөлігінң гормондары Генотропин Вакциналар А, В гепатитіне, қышыма, тұмау, адамдардың папиломаларына және т. б. ауруларға қарсы Иммуноглобулиндер Анти-Д-иммуноглобулин және т. б. Цитокиндер мен иммуномодуляторлар Некроз ісігі факторлары Интерферондар Интерлейкиндер Ревматоидты артрит -
Дәрiлiк заттарды, биологиялық препараттарды шығаруды жүзеге асыратын кәсiпорындарда жануарларға арналған дәрiлiк заттарды, биологиялық препараттарды сақтау мен босату кезiнде олардың қауiпсiздiгi мен қасиеттерiнiң сақталуын қамтамасыз ететiн үй-жайлар мен жабдықтар болуы тиiс. Олар мыналар: 1) дәрiлiк заттарды сақтаудың температуралық режимдерiнiң сақталмауы; 2) өнiмнiң түрiнiң бұзылуы; 3) тасымалдау кезiнде өнiмнiң зақымдануы; 4) препараттарды қолдануда дайындау, тағайындау ережелерiнiң бұзылуы; 5) дәрiлiк заттарды жою кезiндегi қауiпсiздiкке қойылатын талаптардың бұзылуы дәрiлiк заттарды қолданған жануарлар, адамдар және қоршаған орта үшiн қауiптiң туындау мүмкiндiгiн анықтайтын негiзгi факторлар болуы мүмкiн.
Биопрепараттарды концентрлеу және кептіру – сұйық дақылда, микроағзаларда, ферментация процесінің соңында олардың тіршілік әрекетіне қажетті қоректерді қоректік орта қалдықтарын, көбік басу, еритін және ерімейтін заттар түзеді. Биосинтезді белгілі бір мақсатқа арналған өнімі ретінде сұйық дақылда еріген немесе микроағзалардың жасушасының ішінен табылған тікелей микроағзалардың өзі немесе олардың метоболиттері болуы мүмкін. Белгілі бір мақсатқа арналған өнімді алу үшін барлық жағдайда микроағзалардың өлшенген фазасын сұйық дақылдармен бөліп алу қажет. Мақсатқа арналған өнімнің түзілуі мен концентрлеу әдістері - Бастапқы фаза (лат фаза н/е индукциондық кезең) бұл бойдың тежелу фазасы болып табылады. Ол микробтық жасушалардың көбеюі болмаған кезде болады. Бұл фаза жасушалардың өсуінің болмағандығымен сипатталады. Осы кезде егістік дақылдары өзгерген сыртқы орта жағдайларына бейімделеді және өсу үшін қажетті ферменттерді құнарлы ортада түзеді.
Биопрепараттарды кептіру әдістері: Биоперпараттарды терморадияциялық және аралас кептіру әдісі. Биопрепараттарды жоғарғы жиіліктегі токтармен кептіру әдісі. Биопрепараттарды кептірудің конвективті және контактілі әдісі. Биопрепараттарды лиофильді кептіру
Биопрепараттарды экспорттайтын елдер:
Назарларыңызға рахмет!!!
Скачать презентацию Ветеринария тәжірибесінде қолданылатын биопрепараттар 1 2 3
Жуат С (биопрепарат).ppt