facb60fe75c023db502690c3b7f75669.ppt
- Количество слайдов: 17
УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ СОГЛИКНИ САКЛАШ ВАЗИРЛИГИ БУХОРО ДАВЛАТ ТИББИЁТ ИНСТЕТУТИ нкология кафедраси Мавзу: Умумий Онкология Тайёрлади: Онкология кафедраси ассистенти Туланов Бекзод Туланович
Онкология – хавфли усмалар (саратон, рак) муаммоси, унинг тарихи, келиб чикиш омиллари, нормал хужайранинг усма хужайрага айланиш механизмларини аниклаш, даволаш ва олдини олиш каби барча тармокларни урганувчи фандир.
Хавфли усмалар эпидемиологияси онкологиянинг булимии хисобланиб, и ижтимоий-иктисодий (касб, турмуш даражаси, уй-жой шароитлари ва бошкалар), иклимий-географик (иклим, тупрок таркиби, сув ва хаво инсоляция даражаси, табиий радиоактивлик ва хоказо) ва этник омилларнинг (турмуш тарзи, миллий-анъанавий овкатланишнинг узига хослиги, урф-одат куникмалари, жинсий хаёт ва хоказо) усмалар билан касалланиш ва улишга богликлигини урганади.
Статистика Республика буйича 2010 йил Бирламчи аникланган беморлар сони 19000 Касалланиш 68 1 йиллик улим 19. 6 Назоратда турган беморлар 93058
Хавфли усмалар этиологияси. Усмалар этиологияси – бу нормал хужайранинг усма хужайрага айланиш сабабларини урганувчи таълимот булиб, хозирги вактда рак хужайраси организмга ташкаридан тушмайди, балки канцероген (рак чакирувчи) омиллар таъсирида нормал хужайралардан пайдо булиши аникланган.
Канцерогенез Хозирда хамма аникланган канцероген омилларни 4 та асосий гурухга ажратиш мумкин: кимёвий физикавий биологик эндоген омиллар.
Хавфли усмалар Саратон (рак) эпителиал тукимадан усиб чикувчи хавфли усма Саркома – бириктирувчи ва бошка ноэпителиал усмадан усиб чикувчи хавфли усмалар
Усмани биологик хусусияти Автоном усиш 2. Анаплазия А) функционал анаплазия Б) биохимик анаплазия В) морфологик анаплазия Д) иммунобиологик анаплазия 3. Инвазия 4. Метастазланиш 1.
Рак даври Рак олди даври даволанмаган рак даволанган Клиник олди аломатсиз даври субмикроскопик макроскопик Клиник аломатлар даври
Усма морфогенези 1. 2. 3. 4. Факультатив рак олди холат Облигат рак олди холат Преинвазив рак (cancer in situ) Эрта инвазив рак
Рак олди холат Рак олди холат – асосий популяцияга нисбатан хавфли усма касаллика утиш эхтимоли купрок булган холатдир Факультатив рак олди холат Облигат рак олди холат
БОСКИЧЛАР I. 3 см дан катта булмаган, тугулган тукимадан ташкарига усиб чикмайдиган, метастсзлари йук. II. 3 -5 см гача усган кушни тукималарга усиб утган. 1 ёки 2 та силжийдиган метастазлари берган. III. 5 см дан катта, тукимадан ташкарига усиб чиккан, якка регионар метастаз берган ёки тукимадан чикмасдан куплаб силжийдиган регионар метастазлар берган. IV. турли улчамли, кушни аъзоларга усиб утган ёки узок метастазлар берган.
TNM классификацияси (ошкозон саратони мисолида) T – tumor N – nodes M metastases А) Т 0 –бирламчи усма аникланмайди; Tis --- преинвазив карцинома {carcinoma in situ); T 1 --- усма шилик ва шилик ости каватини зарарлайди; Т 2 --- усма субсероз каватигача мушак каватни заралайди; Т 3 --- усма сероз каватни зарарлайди; Т 4 --- усма кушни органларга усиб утади. Б) Nx --- регионар лимфа тугунлар тугрисида маълумот йук; N 0 --- лимфа тугунлар зарарланмаган; N 1 --- 1 -6 гурух регионар лимфа тугунлар зараланган; N 2 --- 7 -15 гурух регионар лимфа тугунлар зараланган; N 3 --- 15 ва ундан ортик гурух регионар лимфа тугунлар зараланган В) М 0 --- метастаз йук; М 1 --- метастаз бор.
Клиник группалар Ia группа – хавфли усмага шубха Iб группа - хавфсиз усмалар II группа – махсус давога мухтож беморлар IIa группа– радикал давога мухтож беморлар III группа - клиник тузалган беморлар IV группа – симптоматик давога мухтож беморлар
Онкологик эхтиеткорлик ◦ Хавфли усмаларни бошлангич боскич ва белгиларни билиш ◦ Рак олди касалликларни билиш ва даволаш ◦ Онкологик ердамни ташкил килиш принципларни билиш ◦ Усма шубхаси булган беморларни мутахасислигидан катъий назар чукур текшириш ва истисно килиш ◦ Ташхис куйиш кийин булганда атипик ва асоратланган онкокасалликларни гумон килиш керак.
Кечикиб мурожат этиш сабаблари Умумий даволаш муассалари врачларида онкологик эхтиеткорликни йуклиги Беморларни мутахасисларга кеч мурожат этиши Касалликни яширин еки атипик кечиши Онкологик ердамни нотугри ташкил килиниши Ахоли уртасида санитария-окартирув ишларини коникарсиз утказилиши
Профилактика Инсонга носпецифик таъсир этиш оркали иммунологик статусини стабиллаштириш (соглом турмуш тарзи, тугри овкатланиш чекиш ва ичишни ташлаш ва хоказолар) Хамда ташки мухит канцероген омилларни организмга таъсирини камайтиришга каратилган комплекс социал-гигиеник муолажаларга бирламчи профилактика дейилади Рак олди касалликларни аниклаш, даволаш, хамда инсонни согломлаштиришга каратилган тиббий муолажалар иккиламчи профилактика дейилади Рак касаллиги билан бирламчи даволанган касалларда келгусида метастаз ва рецидивлар булишини олдини олишга каратилган муолажаларга учламчи профилактика дейилади.
facb60fe75c023db502690c3b7f75669.ppt