USA koniec imperium Symptom proces upadku

USA – koniec imperium ? Symptom: proces upadku wiarygodności dolara „każdy historyk wie że hegemoniczna waluta jest elementem imperialnego systemu stosunków politycznych” R. Skidelsky

Niniejsza prezentacja jest przygotowana przez Tomasz Gruszeckiego, prof. w KUL Jana Pawła II i korzysta z ochrony praw autorskich § Dane pochodzą głównie z portali amerykańskich, obejmuja okres do konca czerwca 2009 § Ponieważ celem było głownie prezentacja danych liczbowych i wykresów, nie mogłem , z braku miejsca na tekst, zamieścić wszędzie przypisów o żródłach § Prezentacja publiczna miała miejsce w PTE: 25. 06. 2009

Opinie o zmierzchu imperium

Ameryka jako imperium § Istnieje tendencja w historii do tworzenia się imperium na danym obszarze; sytuacja odwrotna: równowaga sił jest raczej mało stabilna § Imperium zakłada istnienie centrum i peryferii § Imperium nie musi opierać się na eksploatacji, może pełnić pozytywną rolę dla wzrostu gospodarczego i stabilizacji politycznej § Cecha imperium-Waluta imperium jest pożądana, także poza imperium; seniorat daje duże korzyści § Imperia istniały zawsze ale sytuacja imperium w skali świata powstała dopiero po II wojnie § Globalizacja wymaga istnienia imperium wymuszającego przestrzegania wspólnych reguł

Rozwój amerykańskiego imperium § § Gospodarczo powstało w II poł. . XIX w. Politycznie –po I wojnie swiatowej Po II wojnie światowej-rozkwit Po rozpadzie ZSRR w 1990 r. wydawało się że pozycja USA jako imperium militarnego, politycznego i gospodarczego będzie niezakłócona (unilateralizm) § Obecnie dominacja USA zaczyna słabnąć; perspektywicznie rysuje się nowy układ: USA , BRIC § Centrum aktywności świata przenosi się do Azji

Struktura gospodarki USA § Obecnie 80 % PKB powstaje w sektorze usług § 19 % powstaje w przemyśle § 1 % powstaje w rolnictwie

USA- zjazd w dół § W raporcie „The Economist”o stanie świata z 2003 r. gospodarka amerykańska trzyma się mocno; wzrost jest ciągle solidny (2, 5 -3%), deficyty i dług publiczny umiarkowane a dolar najsilniejszą walutą § Gdzieś od 2004 -5 r. zarysowuje się tendencja zmniejszania dynamiki wzrostu gospodarki USA

Gdzieś od 2004 -5 r. zarysowuje się tendencja zmniejszania dynamiki wzrostu gospodarki USA

Wzrost gospodarczy (% PKB)

Spadek PKB; głęboka recesja § § § IV kw. 2008: - 6, 2% I kw. 2009: 6, 2 % Deficyt budżetowy na 2009: 1, 85 bln. USD. Do r. 2010: 3, 4 bln. USD § Prognozy PKB na 2009 r. § - optymistyczne (rządu): koniec spadków w IV kw. 2009 § -realne (analityków): - 3 - 5 %.

Amerykanie, od początku kryzysu, stracili 14 bln. USD =1 -roczny PKB According to the Federal Reserve's most recent report, seven straight quarters of declining household wealth have left Americans $14 trillion poorer. Alternet, 27. 06. 2009

Czy kryzys obecny rózni się od 1929 -33 § Ekonomiści Barry Eichengreen i Keneth O’Rourke porównali przebieg kryzysu Wielkiej Depresji i obecnego; jak przebiegały w czasie zmiany podstawowych danych § Wnioski: kryzys zapowiada się na 2 -3 lata, możliwy przebieg: „W” § Za: A Tale of Depressions § „Forum” 26/2009

Stopa oszczędności poszła w USA w górę –ale wydatki w dół

Index wykorzystania zdolności wytwórczych: 68%

DWIE SZKOŁY INTERPRETACJI ZAŁAMANIA w USA § Kryzys finansowy wywołany nadużyciami w zarządzaniu ryzykiem i brakiem nadzoru § Jest to kryzys cykliczny, tylko poważniejszy w skutkach § Polityka ratowania banków i niskiej stopy odniesie skutek § Stale rosnący deficyt handlowy , uzależnienie od importu i kapitału zagranicznego § Gwałtownie zwiększający się deficyt budżetowy i dług publiczny § W rezultacie rosnący deficyt obrotów bieżących § b. niska stopa oszczędności (życie na kredyt)

Pomoc rządu i FED-u: 4 bln. USD

Strukturalne przyczyny kryzysu : łączne zadłużenie USA § Dług prywatny ogółem: 49, 6 bln. USD § W tym: zadłużenie z kredytów na nieruchomości § Z kart kredytowych § Kredytów studenckich § Dług publiczny: 11, 4 bln. USD § Zobowiązania przyszłe: health care, retirement, , Social Security: ok. 100 bln. USD § The Dailly Reckoning, 10. 06. 2009

Dług tylko sektora finansowego jako % calkowitego długu Financial Debt (Data: FRB Z 1) , seeking alpha, 1. 07. 2009

Projekcja-Biuro Budżetu Kongresu USA, 2009

Amerykańska pętla zadłużenia zaczęła niepokoić świat

Wzrost zadłużenia zwiększał GDP , ale coraz słabiej

Deficyt budżetowy

Szybszy wzrost długu publicznego zaczyna się w latach 90. a przyspieszenia nabiera po 2000 r

Obecna prognoza deficytu w 2009 r. : 12, 9 % PKB

Narastanie długu publicznego w USA

Obsługa długu publicznego już kosztuje 400 mld. USD rocznie Czy możliwe będzie zejście z deficytem do 658 mld. w 2012 r. ?

Dług zewnętrzny USA, to część całkowitego dlugu publicznego

Dług prywatny Kapitalizm amerykański opierał się kiedyś na protestanckich cnotach oszczędności. Ale ekspansja kart kredytowych i kredytów mieszkaniowych powoduje stały spadek stopy oszczędności gospodarstw domowych

Dług amerykanów: 350 % GDP (2009)

Zadłużenie USA ogółem: 347 % PKB

Bliźniaczy deficyt § Deficyt w obrotach handlu zagranicznego § …oraz stale rosnący deficyt budżetu, co powoduje narastanie długu publicznego Deficyt handlowy w USA - 006 r. 553 mld. USD § 2007 r. 530 mld. USD - 2008: ok. . 800 mld. USD

Jak rósł dług zewnętrzny USA- eksporter staje się największym importerem § Po II wojnie USA była , jako kraj najbogatszy i mocarstwo polityczne, eksporterem w handlu zagranicznym i eksporterem kapitału § Eksport przeważał nad importem do lat 70. ; tendencja do ujemnego bilansu jest wyraźna od lat 90.

USA drenują kapitały z całego świata, także z krajów rozwijających się USA

Chino- ameryka (określenie N. Fergussona) Symbioza światowego dłużnika – USA- i wierzyciela- eksportera. Chiny- utrzymuje system pieniężny i dolara jako walutę świata równowadze. USA stały się zalezne od Chin

Agresywna polityka pieniężna

MZM i M 2 -dynamika; MZM- money zero maturity; roszczenia które mogą być zamienialne na pieniądze

Wzrost bazy pieniężnej

Kiedy dolar staje się walutą ryzyka…

3 kraje: USA, Japonia, UE dają 60 % PKB. Chiny praktycznie należą do strefy dolarowej ze względu na stały kurs RMB/USD

W ciągu 76 lat wartość USD spadła o 94%

Prognozy pesymistyczne, dolar słabnie; czy USA stracą AAA?

The chart measures the number of ounces of gold it would take to buy all 30 Dow stocks. So in 1980 for example, when the Dow sat around 800 and gold was $800 an ounce, the ratio was 1: 1. At the height of the tech bubble in 1999, it was 44: 1.

Czy w 2010 r. złoto osiągnie 2000 USD /uncja?

Zagrożenia pozycji dolara § USA nie będą mogły zwrócić dług-tylko rolować § Czy USA znajda nabywców 2 bln. papierów skarbowych- przewidzianych na 2009 r. ? § Chiny zmniejszają zakupy amerykańskich obligacji – i kupują złoto § Dziwna polityka FED-u i Departamentu Skarbu: czy USA chcą wywołać kontrolowaną deprecjacje dolara –aby łatwiej spłacić dług? § Czy Bernanke zdąży kontrolować nieuchronną inflację?

Największe zagrożenie pozycji imperium: upadek dolara jako waluty rezerwowej § scenariusz pasywny; kryzys odwleczony w czasie; : osłabienia tempa rozwoju USA, wycofania się na pozycję mocarstwa regionalnego, powolna deprecjacja dolara § bloków walutowych obok UGi. W : Azja, kraje arabskie, (Rosja? ); konkurencja stref walutowych § Scenariusz pesymistyczny; nagłe załamanie dolara i paniczny odwrót od dolara; : gwałtowny rozpad walutowego porządku światowego , chaos

Raport Narodowej Rady Wywiadu w USA: ” Global Trends 2025: A Transformed Word” „Chociaż Stany Zjednoczone najprawdopodobniej pozostaną najbardziej liczącym się aktorem na światowej scenie , to potęga USA –nawet ta militarna- będzie maleć. Kurczyć się też będą wpływy i możliwości wywierania rozmaitych nacisków…. Międzynarodowy system – w takim kształcie jak został stworzony po drugiej wojnie światowej – zmieni się nie do poznania do roku 2025 w związku z pojawieniem się nowych potęg światowych, globalizacją ekonomii, i historycznym transferem bogactwa i gospodarczych wpływów z Zachodu na Wschód, a także w związku z rosnącymi wpływami na międzynarodowej scenie graczy nie reprezentujących żadnych państw”.

F. Zakaria: koniec hegemonii Ameryki, 2008 § „ Dotąd Ameryka dyktowała sama, jak wyglądać będzie nasza przyszłość. Ale moim zdaniem terasz nadchodzi koniec jej przewagi. Na to, w jakim świecie żyjemy, ma wpływ wzrost znaczenia krajów innych niż Ameryka. Na całym świecie gospodarka rozwija się na niespotykaną skalę… Post- amerykanizm oznacza, że pierwszy raz mamy do czynienia z systemem globalnym, w którym uczestniczy większość krajów świata… Ameryka wciąż jest potęgą, tyle że jest tą potęgą w świecie, w którym działa bardzo wielu innych, aktywnych graczy

Zagrożenie hegemonii USA-wg. N. Fergusona Niall Ferguson , w głośnej książce : Collossus: The Rise and Fall the American Empire” na plan pierwszy wysuwa podstawowe powody możliwego upadku imperium amerykańskiego : -niedobór siły ludzkiej (za mało amerykanów z dyplomami elitarnych uniwersytetów gotowych jest pracować „w gorących miejscach”) -lekceważenie obowiązków i kosztów imperium pełnienia roli cywilizacyjnej : „nie wystarczy dokonać inwazji na jakiś kraj, wymusić wybory i odejść –odpowiedzialne imperium zostaje wystarczająco długo, żeby wprowadzić wolny handel, swobodny przepływ kapitału i demokrację parlamentarną” -narastający deficyt finansowy

Możliwe scenariusze przyszłości USA § Scenariusz optymistyczny: odbicia w 2010 r. , . „New Frontiers”, kolejna fali innowacji która zdynamizuje gospodarkę amerykańską § Scenariusz pasywny: osłabienia tempa rozwoju, wycofania się na pozycję mocarstwa regionalnego (post-Ameryka, por. F. Zakaria”Koniec hegemonii Ameryki”, NADIR 2009 § Scenariusz pesymistyczny: narastające problemy wewnętrzne, utrata wiarygodności USA i przywództwa , narastająca inflacja gwałtowny odwrót od dolara na rynkach światowych.