ÜRETİM YÖNETİMİ Üretim nedir Ø

. ÜRETİM YÖNETİMİ

Üretim nedir? Ø.

TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR Üretim faktörlerinin belirli bir zaman diliminde belirli miktarlarda kullanılarak belirli bir süreçten geçirilmesiyle fonksiyonel, ekonomik, fayda ve katma değerce daha değerli çıktılar (ürünler) elde edilmesine üretim denir. Eğer üretim faaliyeti esnasında veya sonucunda turizm, eğitim, sağlık, sigorta, güvenlik gibi gözle görülemeyen ama faydası ve etkileri hissedilen ve depolanması da mümkün olmayan çıktılar elde ediliyorsa buna hizmet üretimi denilmektedir.

ÜRETİM YÖNETİMİ Üretim yönetimi, “İşletmenin elinde bulunan malzeme, makine ve insan gücü kaynaklarını etkin kullanmak üzere belirli miktarlardaki ürünün istenilen nitelik ve nicelikte, istenilen zamanda ve en düşük maliyetle üretimini sağlayacak şekilde bir araya getirilmesi”, şeklinde tanımlanmaktadır. • Makro boyutuyla üretim, ülke ekonomisinin temel göstergelerinden biridir • Üretim yönetimi mikro boyutuyla işletmeler ve toplumla ilgilidir

Üretim nedir? Girdi Dönüşüm Çıktı

ÜRETİM Ø Fayda yaratmak Ø İşletmelerin amaçlarına ulaşmak için insan ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmet üretimidir.

ÜRETİM YÖNETİMİNİN TARİHİ GELİŞİMİ Ø İlkel Toplum Ø Tarım Toplumu Ø Sanayi Toplumu Ø Bilgi Toplumu

ÜRETİM YÖNETİMi Ø Mal ya da hizmetlerin yaratılmasında kullanılan kaynakların ve yerine getirilmesi gereken faaliyetlerin yönetimidir.

ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI Birincil üretim (Yeryüzünde kullanılan her türlü malın üretiminde yer alan malların üretimidir. Demir, bakır, kömür, maden çıkarma gibi. Mevcut hammaddelerin işlenmek üzere çıkarılması) Ø Analitik üretim (Hammaddelerin ayrıştırılarak bir çok mamulün üretilmesi. Şekerpancarından şeker, hampetrolden benzin) Ø Sentetik üretim ( Değişik maddelerin biraraya getirilerek üretilmesi. Plastik, cam, sentetik kauçuk gb) Ø Fabrikasyon üretim: Fiziksel, kimyasal yolla şekil verme yoluyla üretim döküm, tornalama, pres gibi. Ø Montaj üretimi: Hammadde, yarımamul, parçaların biraraya getirilerek yeni mamullerin Ø

ÜRETİM SÜREÇLERİNE GÖRE ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI Ø Sürekli Üretim Ø Kesikli Üretim

ÖZELLİKLERİ Ø Ø Ø Ø Ø SÜREKLİ ÜRETİM (KİTLE ÜRETİMİ) Yalnız tek çeşit malın üretimi Standardize edilmiş ürünler Üretim miktarı yüksek, ürün çeşidi düşük Düzenli talep durumu Özel amaçlı makinaların kullanımı Belli ve aynı sırayla yapılan işlemler İş yükü dengesi vardır, makinalarda boş durma olmaz. Biri durursa hepsi durur. Koruyucu bakım gerekir. Yüksek nihai stok Sürekli akış Ürün esnekliği düşük Kalifiye olmayan işçi kullanımı Müşteri odaklı değil. Üretim kapasiteleri yüksektir. Hiyerarşik yönetim Düşük iş motivasyonu Dışardan kontrol Ø KESİKLİ ÜRETİM Ø Ø Ø Düzensiz talep Genel amaçlı makinalar Ürün çeşidi yüksek, ürün miktarı düşük Üretim tesisisin torna, kesme, boyama, kaynak gibi rasyonel bölümlendirilmesi Kalifiye işgücü Nihai ürün stoku düşük, ara mamul stokları yüksek Esnek üretim yapısı Boş durma olabilir. Taşıma faaliyetleri çok fazla. Bakım, tamir daha kolay. Biribirinden bağımsız makinalar. Katılımcı yönetim Kendi kendine kontrol Yüksek iş motivasyonu Üretim kapasiteleri düşüktür Ø Ø Ø

Kesikli Üretim Sürekli Üretim 1. Üretim miktarı Mamul miktarı az, çeşit fazla Mamul miktarı fazla , çeşit az 2. Kullanılan makine ve teçhizat Çok amaçlı üniversal tezgah- lar, hız Özel tezgahlar, hız yüksek, az, verimlilik düşük verimlilik yüksek 3. Yerleşme Düzeni Gruplanmış halde Mamule göre seri düzenleme ( üretim hattı ) 4. İşyeri düzeni Dengelemek güç, gecikmeler var Dengelemek mümkün 5. İşçilik Kalifiye Vasıfsız işçilik 6. İş hazırlama faaliyetleri Çok yoğun, ancak basit Az, ancak karmaşık ve özen gerektirir. 7. Fabrika içi taşıma faaliyetleri Üniversal taşıma, tezgahları taşıma, Araç hızı yüksek tertibatlar çok yoğun 8. Tamir - bakım Arıza etkisi az Bakım planlaması çok önemli 9. Üretim kapasitesi Esnek kapasite Komple yeni yatırım

KESİKLİ ÜRETİM SİSTEMİ Ø Ø Ø SİPARİŞE GÖRE ÜRETİM Müşterinin zaman, miktar, kalite açısından belirlediği malın üretimidir. Talep düzensiz Çok amaçlı (universal) makinalar çok değişik siparişler olabileceğinden kullanılır. Üretim miktarı azdır. Buhar kazanı, özel elektronik cihazlar, süreç makineleri, büyük takım tezgahları, koltuk, masa, köprü, baraj gibi. SERİ (PARTİ)ÜRETİMİ Ø Bir mamulün özel bir siparişi karşılamak amacı ile belirli miktarlardan oluşan partiler halinde üretilmesidir. Ø Ev eşyası, konfeksiyon, gıda, otomobil gibi. Ø

ÜRETİM SİSTEMLERİ Ø TEMEL ÜRETİM SİSTEMLERİ (Sürekli Üretim, Siparişe Dayalı Üretim, Parti Tipi Üretim, Proje Tipi Üretim, Gruplandırmaya Dayalı Üretim) Ø MODERN ÜRETİM SİSTEMLERİ / TEKNOLOJİLERİ (Tam Zamanında Üretim, Esnek Üretim, Yalın Üretim, Eş Zamanlı Üretim ve Bilgisayara Dayalı Üretim Sistemleri)

ESNEK ÜRETİM SİSTEMLERİ Ø Nedir?

ESNEK ÜRETİM SİSTEMLERİ Gerekli yazılım ve donanımı bünyesinde bulunduran, yeterli kapasite ve çeşitlilikte üretimi gerçekleştirebilme özelliğine sahip üretim şeklidir. Ø Mal çeşidi değiştirilebilir. Ø Ürün miktarı artırılıp azaltılabilir. Ø Bilgisayar destekli üretim, tasarım (CAD; CAM gibi) Ø Müşteri isteklerinin sık değişmesiyel ürün ömürleri kısalmıştır. Ø

ESNEK ÜRETİM SİSTEMLERİ Ø Yirminci yüzyılın başında Henry Ford otomobili seri olarak (T model) üretmeye başladığında sanat zanaat ağırlıklı üretim süreci dönemi kapandı. Otomobil ucuzladı ve onu edinen insan sayısı arttı. Günümüzde seri üretim yanında modüler üretim, esnek üretim ve kişiye özel üretim öne çıkmaya başlamıştır.

3 D Printing Ø Dijital üç boyutlu bir dosyadan (üç boyutlu CAD çizim) üç boyutlu katı bir nesne yapma sürecidir. Bunu yapan makinelere 3 D Printer ya da üç boyutlu yazıcı adı verilir.

! Ø Günümüzde üç boyutlu yazıcı teknolojisi mücev her, aksesuar, ayakkabı tasarımında, endüstriyel ve mimari tasarımlarda, inşaat mühendisliğinde, yapı işlerinde, otomotiv sanayisinde, hava uzay, dişçilik ve tıp sektöründe, eğitimde, coğrafi bilgi sistemle rinde ve farklı alanlardaki bilimsel çalışmalarda bir çok ülkede yaygın olarak kullanılıyor. Ø Bir süredir sanayi sektöründe kullanılan bu yazıcıların küçük ve geliştirilmiş masa üstü modelleri, artık evlerimize de girebilir duruma geldi. Üç boyutlu yazıcılar evlere girdiğinde, ihtiyaç duyulan ürünü kendi başımıza üretebileceğiz. Ø

Çin‘de bir şirket 3 boyutlu yazıcı teknolojisini kullanarak 1 günde 10 adet ev üretti. Bir evin maliyeti ise sadece 5 bin dolar. Tamamen geri dönüşümlü malzemeler ile üretilen evlerin her biri 15 metre uzunluğunda, 10 metre genişliğinde ve 6 metre yüksekliğinde. Evler, üretildikten sonra satın alan kişilerin arzu ettiği yere monte edilebiliyor.

Şirket, dev 3 D yazıcıları kullanarak atık malzemelerden oluşan ve hızlı kuruyan beton karışımını kullanarak, 24 saat içinde 10 müstakil ev inşa edebiliyor. Firma yetkilileri ise yakın zamanda 3 D yazıcılarla gökdelen ve villalar inşa edebileceklerini iddia ediyor.

Neler yapılabilir? Ø Ø Ø Ø Ø Ürün Geliştirme ve Tasarımcılar: Yeni ürün tasarımı için tasarımı yapılmış ürünleri gerçekleştirmek için kullanılır. Kalıpçılar: Kalıp maaliyetini düşürmek için prototip baskı yapmak için kullanılır. Mimarlar ve İnşaat firmaları: Yeni bir projenin maketini ucuz ve hızlıca elde etmek için kullanılır. Yedek Parça ve Sanayi: Herhangi bir ürünün veya makinenin parça tasarımı için kullanılır. Medikal Uygulamalar: Medikal sektöründe birçok uygulaması olan 3 boyutlu yazıcılar ile protezler, plastik alçı vs. üretmek için kullanabilirsiniz. Oyuncak Sektörü: Özelleştirilmiş oyuncak baskı yapılır. Kişiye özelleştirilmiş hediye tasarımı Maket yapımı ve robot tasarımı Kuyumcular için takı tasarımı

YALIN ÜRETİM Ø Nedir?

YALIN ÜRETİM Ø Üretime yük getiren tüm israflardan arınmayı hedef alan bir yaklaşımdır. Yalın Üretimde emek zanaat yoğun üretim ile seri üretimin üstünlükleri biraraya getirilmiştir.

ÜRETİMDE TEMEL İSRAFLAR Ø Nelerdir?

ÜRETİMDE TEMEL İSRAFLAR 1. Hurdalar Ø 2. Fazla üretim Ø 3. Gereksiz malzeme taşımaları 4. Yarı mamul ve bitmiş ürün stokları 5. Gereksiz, katma değer yaratmayan operasyonlar 6. İşçinin makina zamanı içinde beklemeleri Ø 7. Gereksiz işçi hareketleri Ø 8. Çalışanların genel eğitim seviyesi düşüklüğü Ø 9. Liderlik eksikliği Ø 10. Uzun üretime hazırlık aşamaları Ø

İSRAFLARIN NEDENLERİ Ø 1. Yetersiz çalışma metodları Ø 2. Uzun hazırlık zamanları 3. Yetersiz prosesler Ø 4. Eğitim eksikliği 5. Yetersiz bakım Ø 6. Uzun mesafeler 7. Liderlik eksikliği

ÜRETİMİ AKSATMAMANIN 2 YOLU VARDIR Ø Nelerdir?

ÜRETİMİ AKSATMAMANIN 2 YOLU VARDIR Ø Stoklu çalışmak Ø Stokları azaltmak

Peki stok nedir? Ø Türleri nelerdir?

Stok Ø Üretim sisteminde üretilen mamule dolaysız ve dolaylı katılan bütün fiziksel varlıklar ve mamulün kendisi stok kavramı içinde düşünülebilir.

Stokların sınıflandırılması Ø Hammadde Ø Yarımamul Ø Mamul Ø Hazır parça Ø Yardımcı malzeme

Stokların sınıflandırılması Ø Ø Ø Hammadde(imalata girip, üzerinde işlem yapılır, demir filizi gibi) Yarımamul (üzerindeki işlemler henüz tamamlanmamıştır, ara depolarda birikir) Mamul (müşteriye teslim edilmek üzere ambara konulan, tamamlanmış varlıklar) Hazır parça (mamulün bir kısmını oluşturan, dışardan tedarik edilen varlıklar (cıvata, somun gibi) Yardımcı malzeme (mamulde doğrudan kullanılmayan malzemelerdir, makine yağı, tamir parçaları gibi)

Stokların işletme ekonomisindeki önemi Ø Nedir?

Stokların işletme ekonomisindeki önemi Üretimin düzgün yürütülmesine yardımcı olur İş istasyonları arasında yığılmalar olmaz Tedarik, satış masrafları azalır Stoklara bağlanan para tam ihtiyaca göre belirlendiğinden sağlıklı bir finans yönetimi sağlar Ø Müşteri memnuniyeti sağlanır Ø Rakiplere gidilmez (müşteri) Ø Zamanında teslim Ø Kar elde edilir Ø Ø

Stok Bulundurma Giderleri Ø Sermaye stoklara yatırıldığında, bu sermayenin vazgeçilen alternatif kazancının oluşturduğu fırsat maliyeti Ø Stoklar için ödenen kira, aydınlatma, ısıtma, soğutma, güvenlik vb giderler Ø Stok kayıtlarının tutulmasıyla ilgili kırtasiye, personel giderleri Ø Sigorta, vergi… Ø Bozulma, modasının geçmesi giderleri

Stok Bulundurmama Giderleri Ø Stok bulundurmama veya eksik bulundurmaktan kaynaklanan ek maliyettir. Ø Talebi karşılayamama nedeniyle kaybedilen satış geliri Ø Mevcut, potansiyel müşteri kaybı

Stoklu çalışmada karşılan problemler? Ø Stok maliyetleri, ürün maliyetlerine yansır. Ø Kalitenin izlenmesi ve kontrolu zorlaşır. Ø Dengesiz iş yükleri oluşur. Ø Müşterinin istediği esnekliğe, maliyetlerden veya rekabet gücünden taviz verilmedikçe ulaşılamaz. Ø Yüksek stoklar gerçek problemleri saklar ve genelde çözümleri için gayret sarfedilmez. Ø Müşteri isteklerinin çok değişken olduğu ortamlarda, ani talep değişikliklerine hızlı bir şekilde yanıt vermek zorlaşır.

Stok Kontrol Yöntemleri Ø Gözle kontrol yöntemi (kişisel kararlar) Ø Çift Kutu yöntemi Ø Sabit sipariş periyodu yöntemi Ø ABC yöntemi (önem derecelerine göre) Ø Bilgisayarla kontrol

YALIN ÜRETİM SİSTEMİNİN özellikleri Ø Ø Ø Ø İsrafların ortadan kaldırılması Ekipmanları iyileştirilmesi (toplam kalite yönetimi) Sistem senkronizasyonu (üretim planlama hat dengeleme, toplam kalite, yardımcı sanayi geliştirme, iş süreçlerinin iyileştirilmesi) Eğitilmiş, çok yönlü işçiler Otomasyonu artan makinalar Az stok Tedarikçilerle entegrasyon Ekip çalışması Bilgi kültürü

Yal. In üretİm nedİr? v. Düşük maliyetli, v. Kıt kaynakları çok daha tasarruflu kullanabilecek, v. Müşteri tatmininin en üst düzeyde hedef olarak belirlendiği, vÜretim ve sipariş yerine getirme süreleri kısa, v. Her türlü israftan ve v. Katma değer yaratmayan unsurlardan arınmış bir sistem dir.

YALIN DÜŞÜNCE tasarım üretim dağıtım Akış Süresi Değer yaratan faaliyet İsraf (Muda)

JIT TAM ZAMANINDA ÜRETİM Ø JIT, müşterinin istediği, ihtiyaç duyulan ürünü, en az miktarda malzeme, ekipman, işgücü ve alan kullanarak, ihtiyaç duyulan zamanda, ihtiyaç duyulan miktar kadar üretmek tekniğidir. Ø JIT, akış şeklinde üretim yapılmasının sağlanması, üretim temposunun talep hızına eşitlenmesi gibi prensipler üzerine kuruludur.

JIT üretim sisteminin özellikleri: Ø * Faaliyet sırasına göre dizilmiş makinalar • Küçük ve ucuz teçhizat • Tek parça akış üretimi • Çok yönlü işgücü • Kolay devreye alınabilen/çıkartılabilen faaliyetler, yerleşim planları • Tanımlı standard operasyonlar

Yalın üretimin ana stratejisi; Ø Hızı artırıp, akış süresini azaltarak kalite, maliyet, teslimat performansını aynı anda iyileştirmektir.

Üretimde Önemli Kavramlar Ø Tam zamanında üretim, JIT, Toyota Sistemi Ø Esnek Üretim Sistemleri Ø Kalite Ø Toplam kalite Yönetimi Ø Sürekli Gelişme (Kaizen) Ø Tam Katılım

Esnek Üretim Ø Esnek üretim birçok biçimde gerçekleşebilmekle birlikte genellikle müşteri siparişlerinin ayrıntılarını paylaşmak için bilgi teknolojilerinin, siparişlerin karşılanması için programlanabilir ekipmanların ve belirli bir siparişin karşılanması için görevler ne olursa olsun bunları gerçekleştirebilecek yetenekte insanların kullanılmasını içermektedir.

KAYNAKLAR Ø Mehmet Karafakioğlu, Pazarlama İlkeleri Ø Nurettin Parıltı, Enver Aydoğan, Aydın Koçak, Üretim. Yönetimi, Nobel yayınevi, Kasım 2007