ТТШТ технологиясы арқылы балалардың ойлау қабілетін дамыту Дайындаған: Маркабаева Алмагуль
ТТШТ технологиясы арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың тіл құзіреттілігін дамыту әдістемелік нұсқаулығында ТТШТ технологиясының тейімді әдіс-тәсілін қарастырып балабақшаның кішкентай топ балаларынан бастап дайындық топ балаларымен жүргізілетін дамыту жұмыстарымен кіріктірілген. Бұл ұсынылып отырған әдістемелік тәрбиешілерге оқыту процесін ұтымды ұйымдастыруға, қолдануға болатын құрал. Мектепке дейінгі кезең бұл ерекше жас, өйткені балалар сол кезде өзіне жаңа кезеңді ашады. Олардың ой өрісінде елеулі өзгерістер болады, яғни бұл уақытта балада қиындыққа шығармашылық тұрғыда шешетін қабілет пайда болады. ТТШТ технологиясын қолдану арқасында балалардың шығармашылық қиялын, тапқырлығын, диалектикалық ойлауының жетілуіне көмектеседі. ТТШТ ойынға, әрекетке балалардың барлығын жұмылдыру жүйекті. Мектепке дейінгі шақтағы бала тілін дамытуда ТТШТ технологиясын қолдану арқылы балалардың түсінігін кеңейтіп, сөздік қорын молайтып, ұғымын байыту мен қатар ойлау белсенділігін арттыру, тілдерін ширатып, өз бетімен жұмыс жүргізуін дамыту мен сөз таптарын меңгертуі мен өз ойын еркін жеткізеді. Сондай – ақ, балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытуда ТТШТ технологиясын қолдану арқылы байланыстыра сөйлеуге, сөздік қорын молайтуды дамыту. Мектепке дейінгі шақ баланың өміріндегі ең шешуші кезең болып келеді. Өйткені осы кезеңде баланың бойындағы табиғи бар дарындылықты жан – жақты дами бастайды. Сондықтан да осы шақтағы баламен анағұрлым жан- жақты дамытушылық әрекеттер жүйелі жүргізілсе, соншалықты жұмыс нәтижелі болады. Міне осыған сәйкес жеке тұлғаны дамытуда «Тапқырлық тапсырмаларды шешу теориясы» технологиясын қолданудың маңыздылығы зор.
ТТШТ авторы Г. С. Альтшуллер. Ол адам техникалық проблемаларды шешу әдісін жасап шығарған. ТТШТ- ны ұзақ қолданса, өнертапқыш баланың ойлау қабілетін жетілдіреді. Кейбір психологтар шығармашылықты былай деп бағалайды: Алғырлық Жүйелілік Шығармашылық Тұп нұсқаулық Білімпаздық
Жан – жақты шығармашылық дамуын қамтамасыз ету және білім беру тәрбиесін құру Өзге адамдарға деген сүйіспеншілік және силау қасиеттерімен, төзімділікке тәрбиелеу Жұмыстың міндеттері Ұлттық мәдениетке, ұлттық шығармашылыққа, салт – дәстүрге деген қызығушылық пен сүйіспеншілікке тәрбиелеу
Мақсатқа жету жолдары: Ойын түрлерін жүйелеу Күннің екінші жартысындағы ұйымдастыру кезеңін құру Бағдарламаны құрастырып, тудыру Конкурстар мен викториналар ұйымдастыру
Баланың ойлауын, шығармашылығын жүзеге асыру Тәрбиешінің міндеті Жеке тұлға дамуында заманауи инновациялық әдістерін қолдану Балаларды адамгершілікке, байқағыштыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу
ТТШТ – технологиясының негізгі құрылымы: Тапқырлық тапсырмал арды шешу теориясын ың шығармаш ылық тапсырмал ары Адам үшін шығарма шылық тәжірибе нің бағалығы Оқыту шығармаш ылықтарын ың негізгі ерекшелікт ері ТТШТ технологиясы арқылы мектепке дейінгі жас шамалық топтарына сәйкес тілдік құзіреттілікт ерін арттыру Ойын арқылы балалардың тілдік құзіреттілікт ерін, шығармашыл ық қабілеттерін дамыту
Бағдарламаның жаңалығы Даму заңдарын тануға ұмтылып, болып жатқанды заңның көзқарасымен түсінуге үйрену. Әлемні ң үздіксіз динамикасын көруге, яғни барлығы да, бәр жерде өзгеретіндігі жайлы түсіну. Барлық құбылыстарда, жүйеде, айналадағы қоршаған заттарда, қарама – қайшылықты көру біліктілігінде және осы қарама – қайшылықты шешу нәтижесінде - мінсіз соңғы нәтижеге шығу. «Мықты» ойлауын қалыптасуы, мағыналылығы, жоғарыда айтылған барлық бағыттар біртіндеп автоматтандырылған деңгейге көшуі, ойлаудың ажыратылмас бөлігіне айналуы. Негізгі принциптің сақталуы мектепке дейінгі шақта ТТШТ ШТД «іргесінің» білім беруі, мазмұнның жетімділігі, шығармашылықтың әртүрлілігінің интегралдығы, ойын түрлерінің тапсырмалары тек дидактикалық бастапқы түрде, баланың өз бетіншілдігі және ынтасы, түрлі мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуда қолдану, жан – жақты құралы болады.
Бағдарлама үш бөлімнен тұрады, атап айтар болсақ Екі бөлікті мазмұннан тұрады: (инвариантты және вариативті) бағдарлама мақсаты және дамуға жақындау жолы, баланы оқыту мен тәрбиелеу, өзара толықтырудың шарттылығы. Негізгі айырмашылығы – вариативті бөліктің ТТШТ шешуін тұжырымдауда өзіне еңгізу негізінде барлық бағдарламаның нақты әдістерімен тәсілдердің бөлінуі. Бағдарлама құрылымының өзгерілуі, базаға, қосымша білімге бөлінуі.
Бағдарлама әдістемесінің ерекшеліктері: • Ойын, тапсырмалар, жаттығулар арқасында балалардың тілдік құзіреттіліктерін жетілдіруде, балалармен жұмыс барысында практикаға еңгізу. Тәрбиеші дайын білімді беріп шынайылықты бірден аша салмай ізденуге баулу керек. Егер бала сұрақ қойса, бірден жауап алмай оның не ойлайды екенін сұрау керек. Кез келген мәселені ойын түрінде келтіріп оған жауап табуға итермелеп отыру керек.
“Жаман, жақсы? ” ойыны Сүт береді, ет береді, терісі пайда әкеледі т. б. Тебеді, сүзеді, итереді т. б .
Ит адаммен дос, үйді күзетеді, шопандарға көмектеседі т. б. Үреді, қабады , ұлиды, үйге кіргізбейді т. б.
Ертегіде ТТШТ технологиясын қолдану Неге әже орман жақтағы үйде тұрады? Қасқырға неге әжені жегіземіз? Қасқырды қалай жоғалтып жіберуіміз керек?
Серуен кезінде қолдануға болады: Мына гүлдер не әңгіме айтып жатыр? Бұлардың анасы кім? Көбелек қастарына келіп не деп кетті? Сенде гүл болғын келеді ма?
Шығармашылық – ол бала өз бетінше жаңа бір бейне құрумен сипатталады, яғни іс – әрекеттің қандай түрінде болсын жаңалық ашу арқылы, өзіндік және даралық дамудың бір көрінісін байқатқан жағдаймен түсіндіріледі. Ең маңыздысы – балалардың қиялдау, бейімделу, қозғалу, жүйелеу, диалектикалық ойлау қабілеттері дамып, екінші жағынан іздену белсенділіктері, жаңалыққа талпынуы, сөйлеуі, қиялдау қабілеттері жетіледі. Қорыта айтқанда заманымыздың болашағы – жас ұрпақтың ой – өрісін жоғарлату, тілдік, шығармашылық, әлеуметтік, таным және денсаулық құзіреттіліктерін арттыру, рухани байлығын, тпқырлық тапсырмаларды шешу теориясының негізгі түсініктеріментаныстыру, проблемалық жағдайдан шығу жолын іздеуде алған білімдерін қолдануға үйрету, әрбір тәрбиешінің міндеті деп ойлаймын.
Скачать презентацию ТТШТ технологиясы арқылы балалардың ойлау қабілетін дамыту Дайындаған
ТРИЗ (1).pptx