Топырақ биотасын экологиялық әдістермен зерттеу Топырақта

Топырақ биотасын экологиялық әдістермен зерттеу

Топырақта мекен ететін ағзалар мөлшері, трофикалық байланысы және таксономиялық орналасуы бойынша әртүрлі. Топырақ ағзаларын зерттеудің экологиялық әдістері топырақ биологиясының экологиялық аспектісін зерттеуге арналған. Олар: қоректік ортаны дайындау, стерилизация, оптикалық микроскоппен жұмыс, топырақтағы микроағзаларды табу және сандық есебін жүргізу, бөліп алу, отырғызу және микроағзаларды идентификациялау. Топырақ биотасын зерттеу әдістері

Қоректік орта дегеніміз- Қ микроорганизмдерді лабораториялы ж не қ ә нерк сіптік ө ә жа дайларда сіруге ғ ө арнал ан белгілі бір ғ заттектерді с йы ң ұ қ немесе атты оспасы. қ қ

Б л орта таби и субстраттардан ұ ғ (топыра , су, та амдардан, сімдік пен қ ғ ө жануарлардан) микроорганизмдерді ң жеке топтарын б ліп алу а арнал ан. ө ғ ғ Оларды микробиология а ғ С. И. Виноградский енгізді. Элективті деп микроорганизмдерді белгілі бір ң тобыны немесе т ріні суіне ажетті ң ү ң ө қ рамы ерекше оректік орталарды құ қ атайды. Мысалы, азот оспалары жо қ қ минералды ортада, жары к зі бар қ ө жа дайда, молекулярлы азот сі іруші ғ ң к к жасыл балдырлар жа сы седі. ө қ ө Элективті орта

діс «микробты пейзажды» ба ылау а м мкіндік береді. Кішірек Ә қ қ ғ ү топыра кескінінде пыша пен тік уыс жасап, оны абыр асыны қ қ қ ң қ ғ ң бір жа ын ор айды ж не стерильды затты шыныны топыра а ғ қ ғ ә қ ққ ны ыз басып орнатады. Препаратты орналасатын орнын ғ ң азы шамен белгілеп кескінді к меді. Егер топыра ты қ қ ө қ ң ыл алдылы ы жеткілікті болса, онда к мілген шыны тез арада ғ ғ ө топыра ерітіндісімен жабылады да, оны стіне шы у тегі қ ң ү ғ органикалы ж не минералды коллоидты б лшектер жабысады. қ ә қ қ ө Осы ортада рт рлі микроа залар оныстанап белсенді дамиды, ә ү ғ қ шыныда на ты осы топыра а т н микропейзаждар пайда болады. қ ққ ә Шыныға қаптап өсу әдісі (Росси—Холодный бойынша)

Микропейзаж на стеклах обрастания (по Холодному): 1 — отдельные клетки палочковидных бактерий; 2 — гифы гриба; 3 — мицелий актиномицета; 4 — микроколонии спорообразующих бактерий

Б. В. Перфильев ж не Д. Р. Габе сын ан ә ұ ғ діс негізделген. Арнайы ралды ә құ олданады – педаскоп, қ жалпа -параллельді абыр алары бар қ қ ғ жалпа капиллярлардан т ратын қ ұ жиынты. Стерильды педаскопты қ арнайы ой ышпен (пробойник) ғ топыра а яшы тарыны арналары тік ққ ұ қ ң жа дайда болатындай етіп ояды, я ни ғ қ ғ топыра ерітіндісіні басым қ ң оз алысыны ба ытына сай болады. бір қ ғ ң ғ ай а созылады, одан кейін педаскопты ғ топыра тан алады, сыртында ы топыра қ ғ қ б лшектерінен тазартады, микроскопты ө ң астында иммерсионды объективпен арастырады. қКапиллярлы педаскоп әдісі.

Тоты пайтын болаттан, пласмастан қ немесе шыныдан жасал ан шеттері ғ ырлы цилиндр формасын (диаметрі қ мен биіктігі 1 см) зерттелетін топыра қ горизонтына бастырады ж не оны ә форманы шетінен топыра абаты ң қ қ к теріліп т ратындай етіп ептеп ө ұ суырып алады. Топыра монолитыны қ ң сті форманы шеткі де гейінде ү ң ң болатындай, ткір старамен кеседі. ө ұ Топыра ты стіне то ы сары акридин қ ң ү қ ерітіндісін (1: 1000) тамызады ж не ә оны те ж а жабынды (0, 10— 0, 12 ө ұқ қ мм) шынымен жабады. 10 -20 минуттан со люминисцентті микроскоппен ң иммерсионды объективті (90 х) ң ша ылыс ан жары ымен зерттейді ғ қ ғ Топыра монолиттеріндегі микроа заларды қ ғ Звягинцев бойынша люминисцентті-микроскопты ба ылау дісі. қ қ ә

1 – сурет – Биологиялы микроскоп: қ 1 – микроскопты табаны; 2 — штатив; ң 3 — стел; 4 – тубусты ста ыш; ү ұ ғ 5 — бинокулярлы саптама (насадка); 6 – объективті ста ыш; 7 — б ранда; ұ ғ ұ 8 – исы жары т сіру диафрагмасы; 9 — қ қ қ ү объектив; 10 — окулярлар; 11 — айна; 12 – микрод лдегіш (микронаводки) б рандасы; ә ұ 13, 14 — макрод лдегіш винті; 15, 16 — ә бекіту винтімен тубусты басы; 17. 18 — ң крестт різді рыл ыны винті; 19 — ә құ ғ ң стелді айналдыру шін оз алтатын винті; ү ү қ ғ 20 — стелді бекіту шін винт ү ҥ Топырақ микроағзаларын электронды-микроскопиялық зерттеу.

Сукцессияны сипаттау ҥшін егу әдісі мен тура әдісті бірлестіріп қолданады және К коэффициентін есептейді (Звягинцев, 1987). Топырақтағы микроағзалардың сукцессиясы ҥшін, бір оңай жетімді субстрат енгізуге иницияциялап (мысалы, глюкозаны), r-стратег деп аталатын, тез ӛсуге қабілетті микроағзалардың басым бӛлігін ЕПА егу туралы, ЕПА егу (коэффициент К) және микроскопиялық деректердің талдау қатынасын болжауға мҥмкіндік береді. К коэффициенті формуламен есептеледі: К = М/П, онда, М – тура әдіспен саналатын бактериялардың саны, П – белгілі бір қоректік ортада ӛсірілген бактериялар, мысалы ЕПА. Топырақтағы микробтар сукцессиясын зерттеу әдістері.