Tifo Yrd Doç Dr Aynur Engin Cumhuriyet Üniversitesi

Tifo Yrd. Doç. Dr. Aynur Engin Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, İnfeksiyon Hst. ve Kln. Mikrobiyoloji A. B. D, Sivas

Salmonelloz n n n Tifo dışı salmonellozlar: S. typhi dışındaki salmonellaların herhangi birine bağlı olarak gelişen infeksiyonlardır Bunlar gastroenterit, bakteriyemi, menenjit, fokal infeksiyonlar, paratifo yapabilirler Genellikle zoonotik

Tifo n n n Etken S. typhi Ateş, konfüzyon, düşmeyen ateş, baş ağrısı, karın ağrısı, rölatif bradikardi, splenomegali, lökopeni, rozeol denilen deri döküntüleri ile karakterize olan sistemik bir infeksiyon hastalığı Kaynak insan

Enterik ateş n n Daha çok batı literatüründe kullanılan, yanlızca S. typhi nin değil, tifo kliniğine benzer hastalık yapan diğer bakterilerin de etken olduğu infeksiyonlara verilen daha geniş kapsamlı bir terimdir Örnek: S. paratyphi A, B, C

Salmonella Serotip = false species (Kauffman-White sınıflaması) Salmonella enteritidis Group O Antigens; H 1: H 2 Salmonella Jerusalem Salmonella Typhimurium Salmonella Entebbe Salmonella Typhi Salmonella Israel C B D 6, 7, 14 ; z 10: lw 1, 4, [5], 12 ; i: 1, 2 1, 4, 12, 27 ; z: z 6 9, 12, [Vi] ; d: 9, 12 ; e, h: e, n, z 15

Salmonella typhi n n n Gram (-), aerop, kapsülsüz, sporsuz, haraketli Diğer salmonellalardan farklı olarak glukozdan asit oluşturur, gaz oluşturmaz TSİ besiyerinde H 2 S oluşturur Vi antijeni, tek serotipi vardır 9 ve 12 spesifik O antijeni Flajellar H antijeni d

Salmonella Laktoz(-), H 2 S (+), İndole (-), Simmons’ Citrate (+)

Tifoda epidemiyoloji n Kaynak insan (hasta, taşıyıcı) n n n n Hastanın dışkı, idrar, kusmuğu ile bol miktarda bakteri atılır Taşıyıcıların dışkısı ile Fekal-oral yolla bulaş Kontamine gıda yada suyun kullanımı ile bulaşır Tifolu hastanın kullandığı eşya bulaş kaynağı olabilir Karasinekler mekanik olarak taşırlar Su, buz, toz ve kuru atıklarda haftalarca canlı kalabilir

Tifoda epidemiyoloji n n n Su ve kanalizasyon sorunu olan ülkelerde sık DSÖ’ne göre dünyada yılda 16 -17 milyon hasta Yılda 600. 000 ölüm Gelişmiş ülkelerde (endemik alanlara seyahat) Ülkemizde endemik bir hastalıktır n n n Yılda 25 -30 bin olgu? Yaz-sonbahar ayları Endemik bölgelerde en sık 11 -30 yaşlarında

Mikroorganizmaya bağlı faktörler n n Vi kapsül antijeni Bakterinin alınan miktarı infeksiyonun oluşma olasılığını etkiler

Mikroorganizmaya bağlı faktörler n Vi kapsül antijeni n Serumun bakteridisal etkisini azaltır n n C 3 bakteri yüzeyine tutunmasını engelleyerek fagositozu engeller (opsonizasyon bozulur) Makrofaj içinde bakterinin öldürülmesini engeller n H 2 O 2’nin sitolitik etkisine direnç sağlar

Konak Faktörleri n Mide asiditesi: Salmonellalar mide asidine duyarlıdır, gıdalarla alınırlarsa bu etkiden korunurlar, aklorhidri vb n Daha önce hastalığı geçirme: bağışıklık bırakır, ancak erken antibiyotik kullanımında 2. kez geçirebilir n Kronik hastalıklar, immünolojik bozuklukların bulunması

Patogenez n n M hücreleri: Peyer plakları hizasında, yüzeyde bulunan özelleşmiş epitel hücreleridir Bakterinin yönlendirdiği endositoz: Normalde fagozitoz yapmayan intestinal epitel hücrelerini uyararak hücre içine girer

Patogenez n n n M hücreleri: salmonellaların ilk hedefidir, bu hücreler salmonella ile temas edince hemen hücre içine alınırlar Peyer plakları ve submukozal lenfoid dokuda makrofajlar tarafından fagositize edilir İlk bakteriyemi Karaciğer, dalak, kemik iliğinde makrofajlar tarafından temizlenme İkinci bakteriyemi n n Klinik Safra kesesine yerleşme

Patoloji n n Tifo nodülü ( makrofaj ve mononükleer hücrelerin birikmesiyle) denilen patolojik lezyon Karaciğer, dalak, kemik iliği gibi hemen her doku Bu dokularda granülomların etkisi ile damar tıkanmaları ve nekrozlar Terminal ileumda nekroz, ülserasyon ve delinme

Tifo-Klinik n n n İnkubasyon süresi: 3 -60 gün (ortalama 10 -14 gün) Semptomlar (abdominal ağrı, ateş, üşüme, kırıklık) Klasik tablo– ateş ve abdominal ağrı n n n n n Üşüme, baş ağrısı, iştahsızlık, öksürük, halsizlik, boğaz ağrısı, baş dönmesi, kas ağrısı Birinci hafta ateş yükselir, 2 -3. hafta kontinü ateş, 4. hafta giderek düşer Başağrısı, konfüzyon Burun kanaması Nonpodüktif öksürük İkinci hafta abdominal ağrı artar İshal veya konstipasyon Psikoz (5 -10%) Delirium

Tifo-Klinik n n n Ateş, bilinç bulanıklığı Rölatif bradikardi (nabız ateş uyumsuzluğu), diskordans Raş (gövde ve abdomende rose spot 5 -30%), taş rose, rozeol Hepatosplenomegali Hasta haftalarca veya aylarca süren bir period süresince iyileşir veya daha ciddi klinik tablo gelişebilir

Nabız Ateş Hastalık günleri Typhoid fever

Tifo-Tanı n Etken organizmayı izole etmek n Kan kültürü n Dışkı kültürü n Kemik iliği kültürü n rose spot kültürü Serolojik testler güvenilir değildir ancak tanıyı destekleyebilir (Grubel widal testi)1/200 titre n Lab: anemi, lökopeni, veya lökositoz n Karaciğer enzim bozukluğu

Tifo-Tanı n n Kan kültürü: Ateşin belirmesiyle birlikte pozitif olmaya başlar, 2. -3. haftaya kadar pozitif sonuç vermeye devam eder Dışkı kültürü: Genellikle bakteri, 1. haftanın sonundan itibaren dışkıda bulunur, tedavi edilmeyenlerde bazen 4 ay süreyle pozitif kalır

Tifo-Tanı n n İdrar kültüründe bakteri izolasyonu dışkı kültüründen daha zor, özellikle 2. -3. haftalarda olasılık en fazla Kan kültüründe, etken izolasyonu şansı yüksek

Tifo- Ayırıcı tanı n n n Paratifo Bruselloz Sıtma İnfluenza Pnömoni (öksürük nedeniyle) İnfektif endokardit Tüberküloz Lokal infeksiyonlar Tularemi Riketsiyoz Lenfoma

WİDAL TESTİ

Tifo-Tedavi Diyet ve destek tedavisi Ampirik tedavi n Kloramfenikol n TMP-SMZ n Ampisilin n Kinolonlar: 10 gün n Üçüncü kuşak sefalosporinler n Alternatif olarak Azithromycin

Tifo Tedavi n Şiddetli vakalarda (delirium, stupor veya koma) ağır toksemik hastalarda n Steroid n Dexamethasone ( mortaliteyi azaltır) n 3 mg/kg IV ilk doz, daha sonra 1 mg/kg 6 saatte bir 48 saat süreyle n IV Kinolon (10 on gün)

Tifo-Komplikasyonlar n n Bağırsak perforasyonu: en sık komplikasyon n Genellikle hastalığın ikinci veya üçüncü haftasında n Peritoniyal belirtiler için cerrahi konsültasyonu n Genellikle ileal perforasyon GIS Kanama, akut kolesistit Serebral tromboz, femoral tromboflebit Lokal infeksiyonlar (pnömoni, menenjit, …. )

Tifo-Komplikasyonlar n n Barsak perforasyonu tifodaki ölümlerin başta gelen sebebidir Perforasyonda şiddetli karın ağrısı, karında hassasiyet ve sertlik olur, hastanın genel durumu bozulur, hipovolemik şok gelişir. Ateş hızla düşer, nabız hızlanır (ölüm haçı)

Tifo-komplikasyonlar n n Rölaps (%5 -10) Kronik taşıyıcılık n 12 aydan daha uzun dışkı ile atılım n Safra yolu bozukluğu olan kadınlarda daha sık n Tifo da hastaların %1 -4’ü taşıyıcı olur (tifo dışı salmonellada <%1) n 4 hafta süreyle ampisilin veya kinolon ile tedavi edilir n Kolsistektomi

Tifo Korunma n n n İçme suyu güvenliği ve sağlıklı kanalizasyon El yıkama Aşı n Endemik alana seyahat edenler, ev halkı temaslıları, lab. çalışanları

Tifo Korunma n n n Isı ile öldürülmüş veya asteon ile inaktive edilmiş tam hücreyi içeren tifo aşısı n Lokal reaksiyon ( injeksiyon yerinde ağrı vs (25 -50%) n Etkinlik (80 -95% ), her üç yılda bir tekrar Ty 21 a n Canlı atenüe oral aşı n 1, 3, 5, 7 günlerde tablet n Her beş yılda bir tekrar n İmmün yetmezliklerde önerilmez n Çalışılan popülasyona bağlı olarak etkinlik 45 -90% Parenteral Vi antijen aşısı n Aşı her iki yılda bir önerilir fakat beş yıla kadar etkili olabilir, daha az yan etki