Танымдық үрдістердің зерттеу әдістері

Скачать презентацию Танымдық үрдістердің зерттеу әдістері Скачать презентацию Танымдық үрдістердің зерттеу әдістері

srsp2.pptx

  • Размер: 976.4 Кб
  • Автор:
  • Количество слайдов: 25

Описание презентации Танымдық үрдістердің зерттеу әдістері по слайдам

Танымдық үрдістердің зерттеу әдістері    Орында ан: ғ Манап .  ҚТанымдық үрдістердің зерттеу әдістері Орында ан: ғ Манап . Қ Мырзатаева Н. 1 -004 топ Тексерген: Жакишева Г. С

Жоспар:  • Танымды  рдістер қ ү • Т йсік ү • абылдауЖоспар: • Танымды рдістер қ ү • Т йсік ү • абылдау Қ • Зейін • Ес • Ойлау • С йлеу ө • иял Қ • орытынды Қ • Ойын (тест ) • Пайдаланыл ан дебиеттер ғ ә

Психикалық үрдістер • Психикалық үрдістердің мына түрлері болады:  • Танымдық • Эмоцианалды •Психикалық үрдістер • Психикалық үрдістердің мына түрлері болады: • Танымдық • Эмоцианалды • Еріктік

Танымдық үрдістің түрлері Танымды Қ Үрдістер Зейін Қабылда у. Ойлау Түйсік. Сөйле у ҚиялТанымдық үрдістің түрлері Танымды Қ Үрдістер Зейін Қабылда у. Ойлау Түйсік. Сөйле у Қиял Ес

Түйсік • Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттерiнiң сезiм мүшелерiне тiкелей әсер етуiненТүйсік • Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттерiнiң сезiм мүшелерiне тiкелей әсер етуiнен пайда болған мидағы бейнелердi түйсiк деп атайды. • . Мәселен, жолдасыңнан көзiн жұмуын өтiнiп, оның алақанына белгiсiз бiр затты тигiзсең, сосын одан оның не екенiн сүрасаң, ол: “қатты, жылтыр, мұздай, жүмсақ, жылы, кедiр-бұдыр бiр нәрсе” деп жауап бередi. Заттардың нақты атауы емес, тек түрлi қасиеттерiн бiлдiретiн осы сөз тiркестерi түйсiк болып табылады.

Түрлері • Экстерорецептор – көру,  есту, иісті сезу, сипап сезу және т. б.Түрлері • Экстерорецептор – көру, есту, иісті сезу, сипап сезу және т. б. жатады (сыртқы құбылыстар) • 2. Интерорецептор – дәм түйсіну, ауруды түйсіну және т. б. ( ішкі құбылыстар) • 3. Проприорецептор – бұлшықеттер, діріл, тамыр тартылу ( қозғалысты түйсіну)

Түйсік негізгі заңдылықтары 1. Сезгіштік – адамны т йсіне алу абылеті. Ол екіге бТүйсік негізгі заңдылықтары 1. Сезгіштік – адамны т йсіне алу абылеті. Ол екіге б лінеді : ң ү қ ө абсолюттік ж не ә айырма. Абсолюттік – сезім м шелеріні те лсіз тітіркендіргіштерді т сіндіре алуы. ү ң ө ә ү Айырма – сезім м шелеріні тітіргендіргіштерді арасында ы болмашы ү ң ң ғ айырмашылы ты т йсіне алуы. қ ү 2. Адаптация – сезім м шелеріні біртіндеп бейімделуін айтамыз. Сезгіштікті ү ң ң артуын ж не т мендеуін к рсетіп отырады. Мысалы, жары жерден ара ы б лмеге ә ө ө қ қ ңғ ө кіргенде, немесе керісінше. 3. Сенсибилизация – сезгіштікті артуын ана к рсететін былыс. Біреуіні ң ғ ө құ ң серінен бас аларыны сезгіштігі артады. ә қ ң 4. Синестезия – тітіркендіргіштер сезім м шелеріні біреуінде ана т йсік ү ң ғ ү ту ызуды орнына сол с тте бас а т йсіктерді пайда болуына да жа дай жасайды. ғ ң ә қ ү ң ғ осарлан ан т йсіктер. Мысалы, кейбір адамдар біреуді с зін естігенде, б ан оса Қ ғ ү ң ө ұғ қ т рлі д мдер мен т стерді де сезеді. ү ә ү 5. Бірізді бейнелер – тітіркендіргіш серіні то тал анды ына арамай, аз ана ә ң қ ғ ғ қ ғ уа ыт болса да, т йсікті алатын кездерін бірізді бейнелер деп атайды қ ү ң қ

Қабылдау  Егер т йсік сырт ы д ние заттары мен ү қ үҚабылдау Егер т йсік сырт ы д ние заттары мен ү қ ү бы-лыстарыны жеке асиеттері мен қү ң қ сапаларыны миымызда бейнеленуі болса, ң абылдау заттар мен былыстарды мида қ құ ң т тастай бейнеленуі болып табылады. ұ абылдауда заттар мен былыстарды т сі, Қ құ ң ү дыбысы, д мі, иісі, формасы т. б. асиеттері ә қ т тас к йінде бейнеленеді. Мысалы, алманы ү ү абылдауды алайы. М нда бізді қ қ ү ң анализаторларымыз а оны ызыл т сі, хош ғ ң қ ү иісі, т тті д мі т. б. осындай асиеттері бір ә ә қ мезгілде эсер етеді де, миымызда т тас зат ү бейнесі пайда болады.

Ерекшеліктері 1. Т тасты ы ұ ғ – абылдау  объектісі жеке асиеттерден, Ерекшеліктері 1. Т тасты ы ұ ғ – абылдау объектісі жеке асиеттерден, б лшектерден т р анымен біз оларды қ қ ө ұ ғ б тіндей т тас абылдаймыз. ү ұ қ 2. Иллюзия – т рлі себептерге байланысты мір шынды ыны теріс, жа са абылдануы. ү ө ғ ң ң қ қ Алдамшы к ріністер к бінесе таным а жат, т сініп болмайтын бейнелер т рінде к рінеді. ө ө ғ ү ү ө 3. Ма ыналы ы ғ ғ — абылдан ан нысан т тас, оны мəнi с збен берiледi, мазм ны қ ғ ұ ң ө ұ т жырымдалады. абылдау ма ынасыны арапайым т рi — тану. Тану жалпылап тану немесе ұ Қ ғ ң қ ү тал аусыз тану жəне даралап тану болып б лiнедi. Жалпылап тануда нəрселердi жай-жапсары ғ ө ң тере бiлiне бермейдi, ал даралап тануда заттар мен былыстарды айыру аны əрi толы т рде ң құ қ қ ү тедi. ө 4. Та дамалылы ы ң ғ — бізге абылдау кезінде бірнеше заттар немесе былыстар сер етуі қ құ ә м мкін. Біра біз зімізді ажеттілігімізге байланысты біреуін ана абылдаймыз. ү қ ө ң қ ғ қ абылдан ан зат абылдан анны объектісі деп аталады. Ал объектіден тыс ал ан заттар Қ ғ қ ғ ң қ ғ абылдан анны фоны деп аталады қ ғ ң 5. Апперцепция – абылдауды т жірибеге, білімге, сенімге, іс- рекетті н тижесіне ж не қ ң ә ә маманды а т уелді болуын аперцепция деп атаймыз. Аперцепция 2 -ге б лінеді: т ра ты ж не ққ ә ө ұ қ ә уа ытша. қ 6. Т ра тылы ы ұ қ ғ – біз зімізді т жірибемізге, білімімізге байланысты заттар мен ө ң ә былыстарды т ра ты т рде абылдаймыз. абылдау кезінде абылданатын заттар мен құ ұ қ ү қ Қ қ былыстарды кейбір белгілері , т рлері, формалары згерсе де біз оларды б рын ы құ ң ү ө ұ ғ абылдан ан к йінде абылдаймыз. қ ғ ү қ

 • . Зейін - адамның психикалық әрекетінің белгілі бір нәрсеге бағытталып шоғырлануы. Адам • . Зейін — адамның психикалық әрекетінің белгілі бір нәрсеге бағытталып шоғырлануы. Адам өмірінде зейіннің алатын орны зор. Әсіресе, таным процесінде, білім алу ісінде маңызы ерекше. Шәкірттің сабақты түсіне қоймауы, есінде дұрыс сақтай алмауы, тапсырманы орындауда қате жіберуі оған дұрыстап зейін қоймаудан болады. • Зейін қою, көбінесе, адамның айналысып жатқан іс-әрекетінің сипаты мен маңыздылығына байланысты. Сондай-ақ, ол адамның жеке бас ерекшеліктеріне, оның мүддесіне, талап-тілегіне, мақсат-мұратына, ерік-жігер сапаларына, темпераментіне , мінез бітіміне байланысты болады Зейін

Зейін ерекшеліктері Бөліну іТұрақты лық Ауыспалал ылығы Ауқымды лығы Алаң болушылық Зейін ерекшеліктері Бөліну іТұрақты лық Ауыспалал ылығы Ауқымды лығы Алаң болушылық

Ес.  Ес - адамны б рын к рген, естіген, білген н рселері менЕс. Ес — адамны б рын к рген, естіген, білген н рселері мен бейнелерін ң ұ ө ә ойында за уа ыт са тап, ажет кезінде айта ұ қ қ қ жа ыртуңғ абілеті, қ ж йке ж йесіні ү ү ң негізгі ызметтеріні бірі. Адамны есте са тау қ ң ң қ абілеті немі дамып, жетіліп отырады. қ ү

Есте сақтау түрелрінің 3 негізгі түрі Тыңдау есте сақтау қабілеті Көріп есте сақтау қабілетіЕсте сақтау түрелрінің 3 негізгі түрі Тыңдау есте сақтау қабілеті Көріп есте сақтау қабілеті Сезу арқылы есте сақтау қабілеті

Ой Ойлау - объективті шынды ты белсенді бейнелеуді жо ар ы формасы, қ ңОй Ойлау — объективті шынды ты белсенді бейнелеуді жо ар ы формасы, қ ң ғ ғ д ниені тану ү мен игеруді жо ар ы сатысы, т л аны танымды рекеті. ң ғ ғ ұ ғ ң қ ә Ойлау формалары мен рылымдарында адамзатты б кіл танымды ж не құ ң ү қ ә тарихи- леуметтік т жірибесі, материалды ж не рухани м дениеті ә ә қ ә ә дамуыны басты н тижелері орытылып, бекемделген. Сырт ы д ниені ң ә қ қ ү толык тану а т йсік, абылдау, елестер жеткіліксіз болады. Біз тікелей біле ғ ү қ алмайтын заттар мен былыстарды тек ойлау аркылы ана білеміз. құ ғ

Ойлау тәсілдері Анализ  – б тінді ү б лшектеп, майдалау,  ө мОйлау тәсілдері Анализ – б тінді ү б лшектеп, майдалау, ө м шелеу, белгілерге ү б ліп арау. Адам ө қ зіні к нделікті ө ң ү рекетінде заттар мен ә н рселерді алдымен ә б лшектеп, талдап ө отырады Синтез деп – ой ар ылы қ б тінні белшектерін ү ң біріктіріп, оны б тінге ү айналдыруды айтады. Анализсіз синтез, синтезсіз анализ болмайды, Б л екеуі — бірінен-бірі ұ еш ашан ажырамайтын ой қ процесіні негізгі ң компоненттеріні бірі ң

Ойлау формалары 1. ымҰғ – ойды бастап ы формасы. ң қ 2. Пікір –Ойлау формалары 1. ымҰғ – ойды бастап ы формасы. ң қ 2. Пікір – ойды ма лдау, не оны бекерге шы ару. құ ғ 3. Ой орытындылары қ – бірнеше пікірлерден жа а пікір ң шы ару. Ой орытындыларыны з 3 -ке б лінеді: 1. Индукция ғ қ ң ө 2. Дедукция 3. Аналогия Ұғым Ой қортындылар. Пікір

Сөйлеу С йлеу - ө адамны тілдік амалдар ар ылы ң қ пікір ,Сөйлеу С йлеу — ө адамны тілдік амалдар ар ылы ң қ пікір , ой білдіру рекеті. ә С йлеу ө анатомиялы м шелердіқ ү ң атысуымен іске ас анымен, қ қ негізінен, адамны ң психикалы абілетінеқ қ , о амда ы пікір алмасу қ ғ ғ т жірибесіне с йенеді. ә ү С йлеуө процесі айтылатын пікірді ң мазм нына, пікір айтуды жа дайына (пікірді ауызша не жазбаша ұ ң ғ айту, диалог т рінде айту, к пшілік алдында айту, тындаушыны білім ү ө ң д режесін, жас м лшерін ескеру т. б. ) сай т рліше рылады. ә ө ү құ

Сөйлеу түрлері Сыртқы сөйлеу Ауызша сөйлеу Диалогтық сөйлеу Жазба сөйлеу Монологты қ сөйлеу Сөйлеу түрлері Сыртқы сөйлеу Ауызша сөйлеу Диалогтық сөйлеу Жазба сөйлеу Монологты қ сөйлеу

Қиял - Қ сырт ы д ние заттары мен былыстарыны қ ү қү ңҚиял — Қ сырт ы д ние заттары мен былыстарыны қ ү қү ң субъективтік образдарын айтадан жа артып, ндеп, қ ң ө бейнелеуде к рінетін, тек адам а ана т н психикалы ө ғ ғ ә қ процесс.

Қиял түрлері Пассив Актив Арман Шығарма шылық Қиял түрлері Пассив Актив Арман Шығарма шылық

Ғылыми танымның әдісі діс – б л белгілі бір орытынды а жетуге к мектесетінҒылыми танымның әдісі діс – б л белгілі бір орытынды а жетуге к мектесетін рекеттерді жиынты ы. Ә ұ қ ғ ө ә ң ғ Эмпирикалы ылымны негізін салушыларды бірі — Ф. Бэкон танымны дісін қ ғ ң ң ң ә циркульмен салыстыр ан. рбір адамны ойлау абілетіні де гейі рт рлі, сол ғ Ә ң қ ң ң ә ү себепті барлы адамдарды жетістікке жетуге деген м мкіндіктерін те естіру шін қ ң ү белгілі бір рал керек. ылыми діс осындай рал болып табылады. Сондай – а , құ Ғ ә құ қ діс адамдарды м мкіндіктерін те естіріп ана оймай, оларды іс — рекетін ә ң ү ң қ қ ң ә біркелкі жасап, ылыми зерттеулерді сас н тижесін алу а ы пал етеді ғ ң ұқ ә ғ қ Ғылыми зерттеу әдісі Эмпирикалық зерттеу әдісі

Эмпирикалық зерттеу әдісі Эмпирикалы  дістерге т мендегілер жат ызыл ан: қ ә өЭмпирикалық зерттеу әдісі Эмпирикалы дістерге т мендегілер жат ызыл ан: қ ә ө қ ғ 1) ба ылау – объективті шынайылы ты арнайы т рде қ қ ү абылдау; қ 2) суреттеу – объектілер туралы м ліметті таби и ж не ә ғ ә жасанды тілді к мегімен бекіту; ң ө 3) лшеу- объектілерді сас асиеттері немесе ө ұқ қ белгілері бойынша салыстыру; 4) т жірибе жасау – былыс айталан ан кезде ажетті ә құ қ ғ қ жа дайлар айталак анына байланысты згерістерді ғ қ ғ ө арнаулы дайындал ан орындар ар ылы ба ылау. ғ қ қ

Ғылыми зерттеу әдісі Зерттеулерді  теориялы  де гейіндегі ылыми дістерге ң қ ңҒылыми зерттеу әдісі Зерттеулерді теориялы де гейіндегі ылыми дістерге ң қ ң ғ ә т мендегілер жат ызылады: ө қ 1) формаландыру — зерттеліп отыр ан шынайы процестерді ғ ң ма ынасын ашатын абстрактылы-математикалы модельдер ру; ғ қ құ 2) аксиомаландыру – д лелдеуді керек етпейтін аксиомалар, я ни ә ғ д лелдеуді ажет етпейтін т жырымдарды негізінде теория ә қ ұ ң ру; құ 3) гипотетикалы — дедуктивтік діс – н тижесінде эмпирикалы қ ә ә қ фактілер т жырымдалатын бір-бірімен, дедуктивті байланыста ұ болатын гипотезаларды ж йесін жасау. ң ү

Қорытынды А ыл парасат,  сана – сезім иесі ретінде адамны  е Қорытынды А ыл парасат, сана – сезім иесі ретінде адамны е басты қ ң ң асиеттеріні бірі — зін орша ан ортанып – білуге деген қ ң ө қ ғ ерекше мтылыс. Адам айналасында ы леуметтік д ниені, таби и ұ ғ ә ү ғ лемді танып білу барысында оларды ішкі пиясына нілнді, ә ң құ ү асиеттерін аны тайды, даму за дылы тарын біледі, зіні орнын, қ қ ң қ ө ң бас а адамдармен арым – атынасын белгілейді. қ қ қ Бас аша айт анда, таным барысында адам зін орша ан қ қ ө қ ғ ортаны игереді, ол туралы білім ке ейіп, тере дей т седі; адамны ң ң ү ң заттар мен былыстар туралы жалпы м лімет шкі м нге арай құ ә ң ә қ мтылып, ж йелі, шынайы білімге айналады. Ендеше, танымды ұ ү адамны жа а рі ты білімді игеріп, рухани баюы деп есептеуге ң ң ә ң болады.

Қолданған әдебиеттер: 1. Жары баев А.  «Жалпы психология» , А. 2014қ 2. азаҚолданған әдебиеттер: 1. Жары баев А. «Жалпы психология» , А. 2014қ 2. аза энциклопедияы — 7 том Қ қ 3. Карварсарский Б. Д. «Клиническая психология» , 2007 4. О. Д. Дайырбеков, Б. Е. Алтынбеков, Б. К. Тор ауытов, ғ У. И. Кенесариев, Т. С. Хайдарова Ауруды алдын алу ж не ң ә са тандыру бойынша орысша- аза ша терминологиялы қ қ с здік. Шымкент. “ асыр-Ш”, 2005 жыл. ө Ғ

Зарегистрируйтесь, чтобы просмотреть полный документ!
РЕГИСТРАЦИЯ