Таксономия (грекше. táxis — орналасу,

Таксономия (грекше. táxis — орналасу, құрылыс, тәртіп және nómos — заң). Таксономия – олардың иерархиясын (белгілі бір құрылымдағы бірізділігін, реттілігін) құрастыру мақсатында берілген нысандарды нақты бір өлшемдер мен қағидалар бойынша жіктеу. Таксономия барлық оқу мақсаттары мен нәтижелері бірдей маңызға, құндылыққа ие бола алмайтындығына негізделген.

Бенджамин Блум (1913 -1999) Блум, Бенджамин (а ыл. ғ Benjamin Bloom) (1913 -1999) – америкалы психолог, о ыту қ қ дістерін зерделеген, «Блум ә таксономиясы» атауын ал ан ғ ж йені рушы. ү құ

1942 жылы Чикаго университетінде доктор д режесін ор а ан. 1965 -66 жылдары А арту ісін ә қ ғ ғ ғ зерттеушілер бірлестігіні президенті бол ан. 1960 ң ғ жылдары Б. Блум кейіннен «Блум таксономиясы» деп аталып кеткен т жырымдаманы негізін ұ ң ра ан екі монография басып шы арды: «Адами құ ғ ғ мінездемелер т ра тылы ы мен згеруі» ж не ұ қ ғ ө ә «Білім ма саттарын жіктеу» . қ

ХХ асырды 60 -70 жылдары А Ш-ты к птеген ғ ң Қ ң ө білім беру мекемелері Блум т жырымдамасын ұ абылда ан, алайда ол ж нінде алымдар мен қ ғ ө ғ практиктерді тарапынан к птеген сын айтылуына ң ө байланысты оларды мектепте олдану де гейі қ ң ед уір т мендеді. ә ө

Білімді игеруге бағытталған 6 қадам Білу, тану Т сінуү олдану Қ Талдау Жина тау қ Ба алау ғ

І. Білу. Таным мен ойлау деңгейі – төмен деңгей. Бұл категория мәлiметтердi қайталау немесе тану арқылы есте қалай сақталғанын тексеруге бағытталады, мағлұмат пен деректердi еске түсiредi. Шәкірт: Қолданылған терминдерді біледі (есте сақтайды және қайталайды); Нақты фактілерді біледі; Жұмыстың орындалу ретін біледі, Негізгі ұғымдарды біледі; Ережелерді, қағидаларды біледі. Тапсырмалар түрі: Не? Қашан? Қандай? Қайда? Формуласын жазу, атап көрсету, жабық тест тапсырмалары; қалдырып кеткен белгiлердi қою; жатқа айту; анықтамалар мен атауларды қайталау, олардың қолдану тәртiбiн айту.

ІІ. Түсіну. Таным мен ойлау деңгейі – орта деңгей. Оқу материалын түсінгендіктің ретінде келесідей әрекеттерді атқаруды атауға болады: Трансляция – оқу материалын бір «тілден» екінші «тілге» ауыстыру мысалы, математикалық формуланы сөзбен айтып беру; сөзбен келтірілген мәліметті кесте, схемамен көрсету, т. б. ); Интерпретация – оқу материалын «өз сөзімен» түсіндіру, қысқаша баяндау; Жорамалдау – оқу материалдары бойынша әңгіменің әрі қарай не туралы болатындығын, оның салдары мен нәтижелерін болжау.

Шәкірт: Фактілерді, ережелерді, қағидаларды түсінеді; Сөзбен келтірілген материалды, схемалар, графиктер, диаграммаларды түрлендіреді; Сөзбен келтірілген материалды математикалық ұғымдарға өзгертеді; Берілген ақпарат бойынша болашақта туындалуы ықтимал салдарын сипаттайды. Тапсырмалар түрі: Қалай? Неліктен? Сөйлемді аяқтаңыз; сөйлемді өзгертіңіз; өзара байланысын түсіндіріңіз; айырмашылығын көрсетініз; өз сөзіңізбен айтыңыз; графикті, суретті түсіндіріп беріңіз.

ІІІ. Қолдану. Таным мен ойлау деңгейі – орта деңгей. Бұл категория оқу материалын нақты жағдайда және мүлдем жаңа ситуацияда қолдануды меңзейді. Мұнда ережелерді, әдістерді, ұғымдарды, заңдарды, қағидаларды, теорияларды, практикалық тұрғыдан қолдану кіреді. Оқу нәтижелері түсіне деңгейіне қарағанда материалды тереңірек игеруді талап етеді. Шәкірт: Ұғымдар мен қағидаларды жаңа жағдайларда қолданады; Заңдар мен теорияларды практикалық тұрғыдан нақты ситуацияларда қолданады; Әдіс немесе жұмыс ретін дұрыс қолданатындығын көрсетеді. Тапсырмалар түрі: Жасап көр; таблица, график жаса; қолдану мақсатын түсіндір; есепті бірнеше тәсілмен шеш, берілген гипотезаны тексер.

ІV. Талдау. Таным мен ойлау деңгейі – жоғарғы деңгей. Оқу материалының құрылымы анық көрінуі үшін оны құрамдас бөліктерге бөлу: бүтіннің бөліктерін ажырату; бүтіннің бөліктерінің арасындағы өзара байланыстарды анықтау, бүтіннің қалайша ұйымдастырылғандығын сезіну. Бұл категория оқу материалының мазмұнын сезінумен қатар оның ішкі құрылысын қалайша құралатындығын меңзейді. Шәкірт: Жасырын (көзге көрінбейтін) жәйттерді ашады; Ойдың өрбуінен қателер мен олқылықтарды айқындайды, Фактілер мен олардың салдарының арасын ажыратады; Ұсынылған фактілердің маңыздылығын айқындайды. Тапсырмалар түрі: Құрылымы қандай? Салдары неде? Топтастырыңыз; салыстырыңыз; себебін талдаңыз.

V. Жинақтау. Таным мен ойлау деңгейі – жоғарғы деңгей. Оқу материалының элементтерінен жаңашыл сипаттан бүтінді (нәтижені) құрастыру. Жаңа нәтиже ретінде оқу материалдарын мүлдем өзгеше реттейтін хабарлама (баяндама, сөз), жұмыс жоспары, схемаларды атауға болады. Мұндай оқу нәтижелері жаңа мазмұн мен жаңа құрылымдарды жасап шығаратын шығармашылық әрекеттерді қолдануды талап етеді. Шәкірт: Шығармашылық тұрғыдан кішігірім шығарма (эссе) жазады; Тәжірибе жасаудың өзіндік жоспарын ұсынады; Қандай да болмасын проблеманы шешу үшін өз білімдерін шығармашылықпен қолданады. Тапсырмалар түрі: Өз шешіміңізді табыңыз, алгоритм құрастырыңыз, баламасын табыңыз, бөліктерден құраңыз, жүйелестіріңіз, зерттеңіз.

VІ. Бағалау. Таным мен ойлау деңгейі – жоғарғы деңгей. Оқу материалының маңызын анықтау, ол туралы өзіндік пікір келтіру, ойын білдіру. Бұл деңгей алдыңғы категориялардың оқу нәтижелелеріне қол жеткізуді меңзейді. Шәкірт: Оқу материалы құрылымының логикасын жазбаша түрде бағалайды; Ішкі немесе сыртқы критерийлерге сүйеніп, оқу материалының маңыздылығын айқындатады; Жасалған шешімдер мен қорытындылардың берілген фактілерге сәйкестігін анықтайды.

Білу түрінің мазмұны: Мәлiметтердi қайталау немесе тану арқылы есте қалай сақталғанын тексеруге бағытталады, мағлұмат пен деректердi еске түсiредi: жабық тест тапсырмалары; қалдырып кеткен белгiлердi қою; жатқа айту; анықтамалар мен атауларды қайталау, олардың қолдану тәртiбiн айту.

Түсіну түрінің мазмұны: мәлiметтердi басқа таныс жүйеге ауыстыру, оларды түрлендiру; есте сақталған мағлұматты басқаларға жеткiзу жолдарын айқындау. ұқсастықтарды анықтау; айырмашылық жасау мен салыстыру, нәтиженi суреттеу. «Түсіну» ұғымын төрт топқа бөлуге болады: 1. Түсiндiрме (интерпретация) — негiзгi идеяларды және олардың өзара байланыстарын анықтау: ” Қалай? Нелiктен? ” сұрақтарына жауап іздену; ” Салыстырыңыздар”, ” Айырмашылығын көрсетiңiздер” тапсырмаларын орындау.

2. Аударма (трансформация) — мағынасын сақтай отырып, идеяларды таныс жүйеге, формаға ауыстыру: формуланы сөзбен айтып беру; графиктi оқып беру; суреттi түсiндiру; мәліметті өз сөзiмен мазмұндау. 3. Мысалдар — мәлiметтi, ойды дұрыс түсiнгендiктi көрсетедi. 4. Анықтамалар: атау немесе түсiнiктiң мағынасын өз сөзiмен жеткiзу; таныс және түсiнiктi сөздермен анықтамаларды тұжырымдау (анықтамалар жаттанды немесе оқулықта келтірілгендерді қайталамауы керек).

Қолдану түрінің мазмұны: Белгiлi бiр проблеманы шешу үшiн мәлiметтi қолдану немесе iске асыру; оқушы/студент мұғалiмнiң/оқытушының көмегiнсiз таныс емес проблеманы өзiнше шешуi керек; ұстаз тек шешiмге емес, шешу процесiнiң құралуына да назар салуы керек, өйткенi шешу жолы шешiмнiң өзiнен де маңызды болуы мүмкiн.

Талдау (анализ) түрінің мазмұны: зерттеу нысанының құрылымын анықтау мақсатымен оны құрамдас бөлiктерге жiктеу; оқушы/студент әртүрлi бөлiктердiң қалайша жұмыс iстейтiндiгiн және нәтижеге қалай жеткiзетiндiгiн анықтайды, түсiндiредi. Түсiнуден талдау мәлiметтi терең өңдеумен, игерумен ерекшеленедi. Талдаудың түрлерi: 1. Негiзiн тану; 2. Астарлы мағынаны ажырату; 3. Қозғаушы күшті (мотивацияны) анықтау.

1. Негiзiн тану – құрамдас бөлiктерге жiктеу (мәлiметтiң негiзгi түсiнiктерi арасындағы қатынастарды көрсету үшiн оқушылар/ студенттер оның шеңберiнен шығуы керек), айтылған ойды дамыту. 2. Астарлы мағынаны ажырату – екi тұжырымның қатынасын көрсетудi талап етедi (тура көрсетiлмеген шешiмдер, ассоциациялар, себеп-салдар келтiрiлуi мүмкiн). 3. Мотивация – себептердi айқындау. Оқушы /студент тура және жасырын (астарлы) мағына мен әрекеттердi танып, өз ойларын дәлелдер арқылы қорғауы керек.

Синтез түрінің мазмұны: жаңа мазмұн тудыру мақсатымен элементтердi шығармашылықпен бiрiктiру; болжау, шарттылық, мүмкiндiк ұғымдарын қолданып, өз тәжiрибесi негiзiнде жаңа модель (құрылым) құрастыру. Жұмыс және нәтиже түрлерi: шығармашылық жанр лар. жоспар құрастыру немесе тәжiрибе қою, өткiзу. абстрактылы ұғымдармен негiзделетiн нәтижелер.

Бағалау түрінің мазмұны: даулы және пiкiрталас туғызатын мәселелер бойынша шешiм қабылдап, оны дәлелдейді; оқушылар /студенттер өз ойларын, идеяларын, пайымдауларын мазмұндап, оларды негiздейді; оқушылар өз позицияларын нақтылық, логикалық жүйелiлiк, дәйектiлiкке негіздеуі қажет.

Білу Анықтау, қайталау, белгілеу, санап шығу, еске түсіру, атау, назар аудару, жаттау. Түсіну Аудару, сөзбен қайта құрастыру, сипаттау, анықтау, түсіндіру, жеткізу, ерекшелігін анықтау, өз орнына қою, әңгімелеп беру, мәлімдеп беру, салыстыру, айырмашылығын көрсету, ұқсастықтарын келтіру, графикті оқып беру, суретті түсіндіру, өз сөзімен айту, анықтаманы тұжырымдау

Қолдану Интерпретациялау, қолдану, бір нәрсеге тіркеу, пайдалану, көрсетіп беру (жұмыс ретін, қағидасын), ережесін сақтап орындау (рөлді орындау), практикада қолдану, иллюстрациялау, идеяларға жүгіну, жазып көрсету, реттеу, нобайын салу. Талдау (анализ) Бөліп шығару, талдау, бөлу, баға беру, санап шығару, тәжірибе жасау, тестілеу, салыстыру, қарама-қарсы қою, сынау, диаграммамен көрсету, тексеру, талқылау, анықтап сұрау, салыстыру, мәселені шешу, категорияларға бөлу.

Жинақтау (синтез) Құрастыру, жоспарлау, ұсыну, жасау, сөзбен құрастыру, құрастыру/ретімен қою, жинақтау, шығармашылықпен орындау, ұйымдастыру, дайындау, жасап беру. Бағалау Тиянақтау, салмақтау, бағалау, рейтингілеу, салыстыру, қайта қарастыру, рет-ретімен қою, сұрыптау, таңдау, өлшеу, жазу, жақтап не жоққа шығаратын дәлелдер келтіру.

Таным мен ойлау деңгейі бойынша: білу шкаласын «төменгі» деп бағаланады; түсіну мен қолдану шкаласын «орта» деп бағалаймыз; Талдау (анализ), синтез және бағалау шкалаларын «жоғарғы» деп бағаланады.

Білу Ұлы Отан соғысы қашан басталды? Бастауыш деген не? Жай бөлшектер қалай жазылады? Египеттiң астанасы қай қала?

Түсіну 1. Түсiндiрме: Х пен У арасындағы айырмашылық қандай? Батыс және Шығыс Қазақстанның рельефiн салыстырыңыздар. 2. Аударма: Түсiнгенiңiздi өз сөзiңiзбен айтып беріңіз; Зерттеуiңiздi таблица жүзiнде көрсетiп, қысқаша мазмұндап берiңiз; Шығарманың сюжетiн өз сөзiңiзбен әңгімелеп берiңiз. 3. Мысалдар: Тақырып (анықтама) бойынша мысал келтiрiңiздер. 4. Анықтамалар: 3 -сынып оқушысына түсiнiктi болатындай етіп проблеманың анықтамасын берiңiз; Осы атауды өз сөзiңiзбен түсiндiрiп берiңiз.

Қолдану оқушыларда /студенттер де метафора мен теңеу туралы түсiнiк бар (Білім), олардың айырмашылығы да белгiлi (Түсiну), ендi олар Абайдың “Қыс” өлеңiнде метафора мен теңеу қандай бейнелерді құрастыратындығын айтып беруi керек. “ Қалай қолдануға болады? Жасап көр. Не бiлгiң келедi? Таблица, график жаса” тапсырмаларына сәйкес.

Талдау (анализ) 1. Негiзiн тану: әңгiме бөлімдерінің өзара айырмашылықтарын келтiрiңiз; теореманың екi бөлiгiн салыстырыңыз. 2. Астарлы мағына: зейнетақы реформасының мәнi қандай? “ Ер туған жерiне, ит тойған жерiне”деген мақалды қалай түсiнесiз? 3. Мотивация: Президенттің желтоқсан айындағы АҚШ-қа жасаған сапарының себебi қандай? жердiң сатылуы туралы мәселенiң қазiргi күнi талқылануы нелiктен?

Синтез 1. Шығармашылық жанрлар — эссе, шығарма, өлең, шешендiк (ораторлық) сөз, сценарий, компьютерлiк бағдарлама жазу. 2. Мәлiмет бойынша барлық бiлiмдi тиянақтап, оны бiр жүйеге келтiрiп, жоспар немесе кесте құру (Тәжірибенi жоспарлап, нәтижесiн бақылау). 3. Ғылыми гипотеза (болжау) құрастырып, ұсыну. Бағалау «Сiздiң ойыңызша бұл дұрыс /бұрыс, маңызды ма/ емес пе, жақтайсыз ба/ қарсысыз ба? » деген пiкiрталас, полемика мен дау-дамай туғызатын сұрақтар арқылы жүзеге асырылады.

1. Білу 1. Зат есімге анықтама беріңіз. 2. Әрекет мәні әңгіменің қай жерінде айқындалады? 3. Тіршілік иелерін қандай екі категорияға жіктеуге болады? 4. (9 -177)/21+8 өрнегінің мәнін табыңыз. 5. ҚР парламентінің негізгі палаталарын атаңыз. 2. Түсіну 1. Иллюстрациядағы эпизодтан кейін роман кейіпкеріне не болғанын әңгімелеңіз. 2. ХХ ғ. ғ басы, ортасы, аяғында Германияда болған оқиғалар туралы үш сурет салыңыз. 3. Параграф мазмұнын өз сөзіңізбен қысқаша айтып беріңіз. 4. Президент міндеттерін сипаттайтын 2 -3 беттік шығарма жазыңыз. 5. Неліктен географиялық карталарда таңбалар қолданылады?

3. Қолдану 1. Берілген сөздің әрбірін қолданып сөйлем құрастырыңыз. 2. Картадағы белгілерді пайдаланып, қаладағы үш ескерткішке бару маршрутын жаса. 3. Өздерiңiз оқитын сыныптың ауданын табыңыздар. 4. Әңгіменің толық оқып болған соң, оның немен аяқталатынын табыңыз. 5. Игерілген ылғалдылықты анықтау тәсілін қолданатын үш жағдайды көрсетіңіз. 4. Жүйелеу (Талдау) 1. Бұл оқиғалардың қайсысы шын мәнінде болған, қайсылары жалған? 2. Азамат соғысы мен ауған соғысынан кейiнгi жағдайлар ұқсастығы. 3. Бұл коллекциядағы минералдарды үш белгі бойынша бөліңіз. 4. Талқыланған мақаладан үш дерек пен үш пiкiр табыңыз. 5. Жәндiктердi сипаттамасы бойынша қай тұқымдасқа жататынын анықтаңыз.

5. Жинақтау (синтез) 1. 15 географиялық элемент арқылы қиялдағы елдi картаға түсiрiңiз. 2. И. Тургеневтiң «Му-му» әңгiмесiн иттiң тұрғысынан жазыңыз. 3. Эксперимент нәтижелерiн ескере отырып, себептерiне болжам жасаңыз. 4. Болған оқиға туралы мәлiметтердi фельетон түрiнде жазыңыз. 5. Мектеп ауласын көгалдандырудың әр түрлi жолдарын көрсетiңiз. 6. Салыстырмалы бағалау 1. Қала әкiмiне кандидаттардың бәрi жоғары бiлiмдi болуы тиiс пе? 2. Поэманың екi басты кейiпкерiн салыстырыңыз. 3. Қазiргi заманда оқушыларға ауызша есептеу дағдылары керек пе? 4. Әдiлетсiздiктi түзеу үшiн күш қолдану қажет пе? Пiкiрiңiздi дәлелдеңiз. 5. Зерттелгендердiң iшiнен қай орта сiз үшiн өмiр сүруге қолайлы? Нелiктен?

Ма сатқ Белгілері М алімні ұғ ң іс- рекеті ә О ушыны қ ң іс- рекеті ә Балл Білім (знание) Берілген жа а т сінікті ң ү у, еске стау, ұғ ұ б рын ы білімді еске ұ ғ т сіру. ү Айты дар, ң жазы дар, атап ң бері дер, орнына ң ойы дар. қ ң Ты дайды, ң абылдайды, қ еске са тайды, қ ойлайды. 1 б 2 б Т сіну ү (понимание) Жа а материалда ң берілетін білімді т сіну, зінше ү ө т сіндіру немесе ү болжам жасауы. з ойлары ды Ө ң айты дар, ң т сіндірі дер, ү ң састы , ұқ қ айырмашылы ын ғ к рсеті дер, м нін ө ң ә т сіндірі дер. ү ң Т сіндіреді, ү айтады, к рсетеді, ө жазады. 3 б 4 б

Ма сатқ Белгілері М алімні ұғ ң іс- рекеті ә О ушыны қ ң іс- рекеті ә Балл олдану Қ (применение) Ережелерді, дістерді, ә за дарды, ымдарды, ң ұғ а идаларды, теорияны қ ғ олдану. О ушы жа а қ қ ң жа дайларда ымдар ғ ұғ мен а идаларды қ ғ пайдаланады, дісті ә немесе рекетті д рыс ә ұ олдануын к рсетеді. қ ө олданы дар, Қ ң табы дар, ң пайдаланы дар. ң Б рын ы білім ұ ғ негізінде соны пайдалана отырып жа а ң проблеме шешеді. 5 б 6 б Талдау (анализ) Бірт тасты б ліктерін ұ ң ө белгілеу: оларды зара ң ө байланысын ай ындау; қ т тасты йымдастыру ұ ұ а идаларын т cіну. қ ғ ү О ушы исынды қ қ ойлануда ы атерлері ғ қ мен кемшіліктерін к рсетеді. ө Былай ара анда, қ ғ салыстыр анда, ғ бас аша қ ойластыр анда, ғ бас аша қ ерекшелігін табы дар, негізгі ң асиетін қ д лелде дер. ә ң Ойланады, салыстырады, табады, тал ылайды, қ ашады, ізденеді. 7 б 8 б

Ма сатқ Белгілері М алімні ұғ ң іс- рекеті ә О ушыны қ ң іс- рекеті ә Балл Жина тау қ (синтез) Жеке б лшектерден, ө дара ымдардан т тас ұғ ұ д ние жасау (жал ыдан ү қ жалпы а). ғ райы , Құ қ ойланайы (жа а қ ң н рсе), керісінше, ә м мкін. ү Ойланып табады, растырады, құ шы арады, ғ байланыстырады. Ба алайды, ғ тал ылайды, з қ ө талабын айтады. 9 б 10 б Ба алау ғ (сыни пайымдау) Жа а ым, жа а ң ұғ ң материалды ң ндыл ын, керектігін құ ғ аны тау, пайымдау. қ Б рінен жа сы, ә қ б рінен жаман, неге ә солай, пікірді ң біреуіне келісемін, сын айты дар. ң Ба алайды, ғ тал ылайды, з қ ө талабын айтады. 11 б 12 б

Білу Т сінуү олдану Қ Ж йелеу ү (талдау) Жина тау қ Ба а ғ лау ле де андай м селелер к терілген? А ынны мір с ру Ө ң қ ә ө қ ң ө ү ма саты. қ «Адам болу» дегенді алай т сінесі ? А ынша «адам болу а» қ ү ң қ ғ андай асиеттер кедергі жасайды? андай асиеттер о ан қ қ Қ қ ғ жа ындатты? қ А ын ле іні б гінгі та да ма ызы бар ма? ле ні здері е қ ө ң ң ү ң ң Ө ң ң ө ң сері ар ылы ойлары ды айтасы дар. ә қ ң ң алай ойлайсы дар, а ын арманына жетті ме? «Адам болу» Қ ң қ ма саты орындалды ма? Ойлары ды а ын мірі, со ы а қ ң қ ө ңғ ғ алдыр ан м расы ар ылы д лелде дер. қ ғ ұ қ ә ң «А ын арманы» немесе з алаулары бойынша ат ойып, қ ө қ ң қ ша ын шы арма-тол ау жазы дар. «Адам болу — м ратым» атты ғ ғ ғ ң ұ ауызша с хбат ж ргізіп, пікірлесі дер. ұ ү ң А ын ле іні б гінгі та да ма ызы бар ма? ле ні зіне сері қ ө ң ң ү ң ң Ө ң ң ө ә ар ылы ойлары ды айтасы дар. қ ң ң

Ойлау де гейі ң С ра тар лгілері ұ қ ү Білу ж не т сіну ә ү Не? Кім? ашан? Не …. лгісі болып табылады? …. не Қ ү т спалданады? …. бас аша алай т сіндіруге болады? …. ұ қ қ ү б л лгі боп табыла ма? Мен м ны з с зіммен сипаттай ұ ү ұ ө ө алам ба? олдану Қ Б л алай пайдаланылады? Б л немен байланысты? … ұ қ ұ андай жа дайларда? қ ғ Ж йелеу (талдау) ү Неге? алай? …. себебі Қ н е болып табылады? орытынды Қ шін не н рсе д лел? . . . себебі андай? …бір-бірімен алай ү ә ә қ қ йлеседі? ү Жина тау қ Егер б л іске асатын болса, осыдан кейін не болады? ұ Теорияны болжамы іске аса ма? Алын ан а парат негізінде ң ғ қ андай орытынды жасадым? Б л онымен алай қ қ ұ қ байланысты? Ба алау ғ Б л жа сы ма ж не неліктен? Б л исынды ма ж не не ұ қ ә себепті?

Білу ай жылы болды? айда болды? Қ Қ Қ алай бо л ды ? Формуласын жазы ыз. Атап к рсеті із. ң ө ң 1 -2 пайұ Т сіну ү С йлемді ая та ыз. Не білді із? Неліктен? С йлемді ө қ ң ң ө згерті із. зара байланысын т сіндірі із. з с зі ізбен ө ң Ө ү ң Ө ө ң айты ыз. ң 3 -4 пай ұ олдану Қ Бірнеше т сілмен шеші із. былысты негізін ә ң Құ ң т сіндірі із. Жорамалды тексері із. орытынды жаса ыз. ү ң ң Қ ң 5 -6 пайұ Ж йелеу ү (талдау) рылымы андай? Топтастыры ыз. Салдары не? Құ қ ң Салыстыры ыз. Б ліктерге б лі із. Себебін талда ыз. ң ө ө ң ң 7 -8 пай ұ Жина тау қ (топтау) з шешемі ізді к рсеті із. Алгоритм сыны ыз. Ө ң ө ң ұ ң Баламасын табы ыз. Б ліктерден ра ыз. Ж йеле із. ң ө құ ң ү ң Зертте із. ң 9 -10 пай ұ Білімді ба алау ғ осынды ойды ба ала ыз. Жетістіктерін ата ыз. Қ ғ ң ң лшемдерін к рсеті із. С йкестігі андай? аншалы ты Ө ө ң ә қ Қ қ д рыс? з ойы ыз? ұ Ө ң 11 -12 пай ұ

Ма саттар қ Пайдаланылатын етістіктер Білу еске т сіру, аны тау, ма лдау, айталау, атау, гімелеу, сыну, ү қ құ қ әң ұ табу Т сіну ү айта арастыру, с йкестендіру, тал ылау, тарту, мойындау, айта қ қ ә қ қ арау, т сіндіру, гімелеу, ай ындау қ ү әң қ олдану Қ к рсету, та айындау, орындау, суреттеу, олдану, пайдалану, ө ғ қ айналысу Ж йелеу ү (талдау) ажырату, саралау, міт арту, даулау, жат ызу, салыстыру, ү қ т жірибеден ткізу, арама- арсы ою, зерделеу ә ө қ қ қ Жина тау қ (топтау) т жырымдау, о ыту, зірлеу, дамыту, айта аны тау, сыну, жасау ұ қ ә қ қ ұ Ба алау ғ жорамалдау, ба алау, та дау, ба а ою, аны тау, санау, лшеу, ғ ң ғ қ қ ө айыптау

Ма сатық М алім ұғ ызметі қ О ушы қ ызметі қ Тапсырма — лар ж йесі ү Ба алау ғ ж йесі ү К тілетін ү н тиже ә Білімдік Проблема, ситуация тудыру ар ылы қ о ушы а ой қ ғ салу. з ма сатын Ө қ ай ындай қ отырып, проблеманы шешуге рекеттенеді. ә зіндік Ө ж мыс. ұ з- зін Ө ө ба алау ғ 2 балл Ынтасы ызы ушы-қ ғ лы ы ғ артады. Т сіну ү Ма сат а жету қ қ жолдарын к рсетеді, ө йымдастырады ұ. ойыл ан Қ ғ проблема а ғ зіндік ө к з арасын ө қ алыптастырад қ ы Кітаппен ж мыс ұ Бірін-бі рі ба алау ғ 4 балл Танымпаз- ды қ іс- рекеті, ә ойлау белсенділігі, тап ырлы ы қ ғ артады.

Ма сатық Педагог ызметі қ О ушы қ ызметі қ Тапсырма -лар ж йесі ү Ба алау ғ ж йесі ү К тілетін ү н тиже ә Пайдалану К мек н с ау, ө ұ қ т. б. дидактикалы қ материалдармен амтамасыз ету. қ Білімді тере , ң жете ме геру ң шін зіні ү ө ң барлы қ іскерлігін пайдалану. осымша Қ Материал- дармен ж мыс ұ М алім ұғ ба асы ғ 6 балл О ушыны қ ң дербестігі, з- зіне ө ө сенімі алыптасады қ Талдау Топ жетекшілері , консультант о ушылар қ ар ылы к мек қ ө йымдастырыла ұ ды. згені ты дай Ө ң отырып, з ө білімін толы тырады. қ Топпен ж мыс ұ жым Ұ ба асы ғ 8 балл зін топта Ө стай білу, з ұ ө ойын згені ө ң ойымен салыстыру, толы тыру қ да дысы ғ алыптасады қ.

Ма сатық Педагог ызметіқ О ушы қ ызметі қ Тапсырма-л ар ж йесі ү Ба алау ғ ж йесі ү К тілетін ү н тиже ә Пайымдау Жеке о ушылар қ ойын жина тап қ т йін т ю ү ү ректін жасайды. ә з Ө жауаптары-н ы жоспар ң тезисін жасай отырып, з ө ойын м нді ә жеткізуге тырысады. ойыл ан Қ ғ проблеманы шешуді ң зіндік ө лгісін ү жасаттыру. зіндік Ө орытын қ ды ба а ғ 10 балл з білімін Ө ба алау а ғ ғ да дыланады, ғ сыныппен арада ы ғ ынтыма таст қ ы қ пайда болады. Ба алау ғ ойыл ан Қ ғ проблеманы зі ң ө шін ү ндылы ыны құ ғ ң неде екендігіне к зін жеткізу. ө ойыл ан Қ ғ проблеманы ң а — арасын қ қ ажырата білу. Жеке ж мыс ұ мірлік м ні ө ә бар ситуация тудыру. Аралас ба ағ 12 балл Ал ан білімін ғ мірде ө пайдалану а ғ да дыланады ғ

Мектеп N. . . Сынып . . . Пән . . . Мұғалім . . . Мерзімі «. . . . » . . . . Де гейлерң 1 -ші жыл / 2 -ші жыл / 3 -ші жыл / о ушылар саны қ о ушылар санық Білу Т сіну ү олдану Қ Ж йелеу (талдау) ү Жина тау (топтау) қ Ба алау ғ

Ескерту: Бірінші бағанға оқушының тегі, аты-жөні жазылады. Одан әрі + белгісімен осы оқушының бақылауға (диагностикалау) алынған кездегі танымдық қабілетінің деңгейі көрсетіледі. ІІІ деңгей тапсырмалары – «білу» және «талдау» деңгейіне; ІІ деңгей тапсырмалары – «қолдану» және «талдау» деңгейіне, І деңгей тапсырмалары – «топтау» және «білімін бағалау» деңгейіне сәйкес келеді. № О ушыны қ ң тегі, аты- ж ні ө Білу Т сіну ү олдану Қ Ж йелеу ү Жина тау қ Білімді ба алау ғ

Егер оқушының шамасы тек қана ІІІ (жеңілдетілген) деңгей тапсырмаларына жететін болса, оның танымдық қабілеттерін даму деңгейі ең төменгі талап деңгей — «білу» және «түсіну» ауқымында. ІІ деңгей тапсырмаларын орындайтын оқушы «топтау» және «білімін бағалау» деңгейінде. Зерттеу жүргізілгенде диагностиканы оқу жылының басында және соңында 3 -4 жыл бойына өткізуге болады. Бұл жеке оқушының да, сыныптың барлық оқушыларының да танымдық қабілеттерінің даму динамикасы анықтауға мүмкіндік береді.