ТА ЫРЫБЫ: Қ ПСИХИАТРИЯДА Ы ДАМУДЫ НЕГІЗГІ ЭТАПТАРЫ

ТА ЫРЫБЫ: Қ ПСИХИАТРИЯДА Ы ДАМУДЫ НЕГІЗГІ ЭТАПТАРЫ Ж НЕ БА ЫТТАРЫ. Ғ Ң Ә Ғ ПСИХИАТРИЯЛЫ К МЕКТІ ЛЕУМЕТТІК- Ы ТЫ АСПЕКТІЛЕРІ. Қ Ө Ң Ә ҚҰҚ Қ Қ С. Ж. Аспендияров атында ы аза лтты Медицина Университеті ғ Қ қ Ұ қ Психиатрия, психотерапия ж не наркология кафедрасы ә 1 -блок бойынша С Ж Ө Орында ан: студент Амантаева Р. ғ Факультеті: Жалпы медицина Курсы: V Тобы: 08 -056 -2 Тексерген: м. . д. , проф. Сарсембаев К. Т. ғ

Жоспары: І. Кіріспе. Психиатрия-медицинаның бір бөлігі. ІІ. Негізгі бөлім. Психиатриядағы дамудың негізгі этаптары және бағыттары. Психиатриялық көмектің әлеуметтік-құқықтық аспектілері. ІІІ. Қорытынды. ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер.

Психиатрия-медицинаның бір бөлігі. Психиатрия (грекше phsyche-жан, therapia-емдеу) – психикалық аурулардың шығу тегін, патогенезін, клиникасын, емдеу мен алдын алу шараларын зерттейтін ғылым. Психиатрия медициналық ғылым болып саналады. Өз ішінде ол бірнеше салаға бөлінді. Олар мыналар: Жалпы психиатрия (жалпы психопатология) көптеген психикалық аурулар үшін негізгі, ортақ психикалық қызметтің бұзылуларының көріну және даму заңдылықтарын, этиология мен патогенездің жалпы мәселелерін, өзгеше психопатологиялық процесстер табиғатын, олардың себептерін, проблемаларын, зерттеу әдістерін, сондай-ақ жекелеген психикалық ауруларды да қарастыратын жеке психиатрияны да зерттейді.

Психиатрияның мынадай арнайы бөлімдері бар: патофизиология; биохимия; биофизика; иммунология; электрофизиология; патологиялық анатомия; психикалық аурулар гистопатологиясы; психофармакология.

Психиатриядағы дамудың негізгі этаптары және бағыттары. Тарихтың көптеген ғасырларынан бері психиатрияның дамуын психикалық аурулар табиғатының анықтамасына бағытталған екі түрлі уәкілдердің күресімен байланыстырады. Олар: материалистік және идеалистік.

Материалистік бағыттың уәкілдері психикалық бұзылыстарды организмдегі, бас миындағы материальді өзгерістермен байланыстырса, идеалистік бағыттың уәкілдері психикалық патологияның табиғатын түсіндіруде психикалық және матералистік(соматикалық) процесстердің бағынышсыздығын немесе параллельділігін алға тартты.

Психиатриядағы клиникалық бағыттың басталуын француз психиатры Ф. Пинельдің реформасымен байланыстыруға болады. Клиникалық бақылаулардың негізінде психикалық бұзылыстардың табиғаты туралы гипотезалар құрылды, олардың систематикасы ұсынылды. Соның ішінде психоздың және дегенерацияның концепциясына сәйкес психикалық бұзылыстар тұқымқуалаушылық және жағымсыз сыртқы факторлардың әсерінен туындайтындығы айтылған. Осындай әсерлерден кейінгі ұрпақтарда психикалық бұзылыстар тереңдеп, кемақылдылықпен, параличпен аяқталатынын атап өткен.

Кейін неміс психиатры Э. Крепелин психикалық бұзылысардың нозологиялық классификациясын ұсынды. Психологиялық бағытта көптеген елднрдің психиатрлары өздерінің концепциясын ұсынған болатын. Соның ішінде Зигмунд Фрейдтің концепциясы ерекше бағаланған болатын. З. Фрейд бойынша адамның психикалық сферасы бірнеше деңгейден тұратын болған: подсознательное «Я» , «свер Я» және «супер Эго» . З. Фрейд адамдар агрессияға, өлімге ұмтылуға бейім болады деп атап көрсеткен және оны «эгоның» әлсіздігімен байланыстырған. Осындай бұзылыстарды емдеу үшін психоанализ ұсынылған

Биологиялық бағытта Галеннің еңбектеріне ерекше назар аударылады. Гален психикалық бұзылыстарды бас миындағы өзгерістермен байланыстырған, яғни ол мания, есінің бұзылуын мидың жоғарғы қозғыштығымен байланысты екендігін атап көрсеткен.

Психиатрияның негізгі даму этаптары (Ю. М. Кузнецов бойынша, 1999) Этаптың атауы Уақыт кезеңдері Қысқаша сипаттамасы Эмпирикалық ХҮІІІ ғасырдың соңына дейін (Ph. Pinel психикалық бұзылысы бар науқастардан шынжырларды шешті) Психикалық бұзылыстар туралы мәліметтер мифтерде, балладаларда, аңыздарда, діни концепцияларда көрсетілді. Феноменологиялық ХҮІІІ соңы-ХІХ соңы (E. Kraepelia алғашқы нозологиялық формаларды енгізгенге дейін) Психикалық бұзылыстардың симптомдары мен синдромдары туралы ақпараттар жиналды. Психиатриялық кафедралар және клиникалар ашылды. Психикалық бұзылыстарды емдеу туралы ғылыми тәжірибелер жасалды. Нозологиялық (баяндамалы, феноменологиялық принципке сәйкес құралған 1992 жылы ХАК-10 қлассификациясы енгізілгеннен кейін кейбір авторлар «неокрепелиновтық» даму этапына өткендігін айтады) ХІХ ғасырдың соңынан қазіргі уақытқа дейін Психикалық бұзылыстардың этиопатогенезін, клиникасын, динамикасын зерттеу. Психотерапия және психофармакология әдістерін кеңінен қолдану.

Психиатриялық көмектің әлеуметтік-құқықтық аспектілері. Психикалық бұзылыс адамның жүріс-тұрысына едәуір әсер етеді, өз мүлігін тиімді қолдануына кедергі болады, кейде қауіпті әрекеттердің себебі болады. Сондықтан көптеген елдердің заңдарында психикалық ауруларға байланысты бостандықтарын шектеу мүмкіндігі қарастырылған. Бірақ эпидемиологиялық зерттеулер психикалық науқастар ауыр қылмыстарды дені сау адамдармен бірдей жиілікте жасайтындындарын көрсеткен.

Психиатриялық және наркологиялық көмектің түрлері: Емдік-диагностикалық көмек: амбулаторлық: НДП, наркологиялық диспансерлер, балалар және ересектер емханасындағы психоневролог кабинеттері, ұйымдық мекемелердегі мамандандырылған кабинеттер; стационарлық: ересектер мен балаларға арналған жалпы типтегі психиатриялық ауруханалар, күндізгі стационарлар, невроздарды емдеуге арналған санаториялық бөлімдер, ортақ аурухананың психосоматикалық бөлімі, сот шешімі бойынша күштеп емдеу жүргізуге арналған арнайы типтегі стационарлар; шұғыл психиатриялық көмек: «жедел жәрдемнің» арнайы бригадалары, психиатриялық және наркологиялық профильдегі интенсивті терапия бөлімі.

Реабилитация және әлеуметтік сүйемелдеу мекемелері: емдік-еңбектік шеберханалар; науқастарға үйінде күтім көрсетге арналған әлеуметтік қамтамассыздау ұйымдарындағы қызмет топтары; қорғаушысыз қалған психикалық ауруларға арналған жатақханалар мен арнайы мүгедектер үйі; Білім беру мен мүгедектерді мамандыққа дайындау: арнайы мектептер мен профессиональды-техникалық училищелер;

Психиатриялық сараптама: Еңбектік сараптама: уақытша еңбекке жарамсыздық сараптамасы, арнайы медико-әлеуметтік сараптамалық комиссия; Соттық және әскери сараптама: аудандық ауруханалар қарамағындағы соттық және әскери сараптама бөлімі, арнайы медициналық сараптамалық комиссия құрамындағы амбулаторлы сараптама кабинеттері

Психиатрияның құқықтық аспектілері. Бұл бөлімде қылмыстық және азаматтық үрдістегі сот-психиатрилық сараптамаға ерекше көңіл бөлінеді. Сот-психиатриялық сараптама келесі мәселелерді шешу үшін тағайындалады: І. Қылмыстық үрдісте: деликт жасау сәтінде есі дұрыс және дұрыс емес (вменяемый және невменяемый) болған жөніндегі; мастану жағдайында қылмыс жасаған адамдардың жауапкершілігі жөніндегі; ауруы бойынша жазадан босатылу жөніндегі; медициналық сипаттағы күштеу шараларын тағайындау және өткізу жөніндегі;

ІІ. Азаматтық үрдісте: азаматтардың қабілетсіздігі және олардың үстінен қорғаншы тағайындау жөніндегі; қабілетсіз азаматпен немесе қабілетті адаммен ол өз іс-әрекеттерінің мағынасын түсінуге немесе басқаруға қабілетсіз болған жағдайда жасалған келісім-шартты жарамсыз деп тану жөніндегі; некені жарамсыз деп тану жөніндегі; ата-аналарынан психикалық бұзылыстарға байланысты ата-аналық құқықтарынан айырмай балаларын алу жөніндегі.

Пайдаланылған әдебиеттер: Ғ. М. Құдиярова, Б. Б. Жарбосынова, ПСИХИАТРИЯ/ Алматы, Қазақстан, 2008 ж. Н. М. Жариков, Л. Г. Урсова, Д. Ф. Хиритинин, ПСИХИАТРИЯ/ «Медицина» , Москва-1989 ж. Н. Н. Иванец, Ю. Г. Тюлпин, В. В. Чирко, М. А. Кинкулькина, ПСИХИАТРИЯ и НАРКОЛОГИЯ/ «Гэотар-Медиа» , Москва-2009 ж. Р. Г. Илешева, ПСИХИАТРИЯ/ «Білім» , Алматы-1995 ж. А. В. Рустанович, В. К. Шамрей, КЛИНИЧЕСКАЯ ПСИХИАТРИЯ в схемах, таблицах и рисунках. Москва-2003 г.