Та ырыбық : Скрининг ба дарламаларын ғ

Та ырыбық : Скрининг ба дарламаларын ғ йымдастыру, ж ргізу ж не мониторингі ұ ү ә Д ріс о итын: доцент ә қ Но аева М. . ғ ҒС. Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С. Д. АСФЕНДИЯРОВА ГЕРОНТОЛОГИЯ ЖӘНЕ ГЕРИАТРИЯ КУРСЫМЕН № 1 ЖАЛПЫ ТӘЖІРИБЕЛІК ДӘРІГЕР КАФЕДРА СЫ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ ДӘРІС

Скрининг • Белгілі жаста ы ғ сау т л аларды ұ ғ профилактикалы медициналы тексеру. қ қ • Ма саты қ ерте сатыда ауіп атер қ қ факторларын ж не ауруларды аны тау, ә қ халы ты денсаулы ын алыптастыру мен қ ң ғ қ ны айту. ғ • аза станда 2008 ж. – жатыр мойны обыры мен с т Қ қ ү безіні обырына профилактикалы тексерістер ң қ енгізілген. 2011 ж. бастап – скринингті тексерулер.

Скрининг ба дарламаларын йымдастыру, ғ ұ ж ргізу ж не мониторингі ү ә • Профилактикалы медициналы тексеру қ қ ж ргізу ережесі халы ты нысаналы ү қ ң топтарын ж ргізу т ртібі мен кезе ділігін ү ә ң аны тайды аза стан Республикасы қ Қ қ халы ты арасында нысаналы топтарына қ ң профилактикалы медициналы тексерулер қ қ ж ргізуде ү

Скринингтік тексерулер біріншілік медико-санитарлы к мек йымдарында ө ұ тегін медициналы к мекті кепілді қ ө ң к лемі салдарында ж ргізіледі, ө ү т р ылы ты немесе тіркелген жері ұ ғ қ бойынша.

лкен халы арасында скринингты тексерулер Ү қ профилактика а, ауруларды ерте аны тау а ж не алдын ғ қ ғ ә алу а ба ыттал ан ғ ғ ғ • 1) ан айналым ж йесіні негізгі аурулары қ ү ң – артериальді гипертония, ж ректі ү ң ишемиялы ауруы ж не ерлермен йелдер қ ә ә арасында оларды дамуыны ауіп атер ң ң қ қ факторлары; • 2) ерлермен йелдер арасында ы ант ә ғ қ диабеті;

Скринингтік тексерулер динамикалы қ ба ылаумен ж не сауы тырумен ж зеге қ ә қ ү асыратындар: • 1 ) алалы халы шін – алалы емханалар, қ қ қ ү қ қ д рігерлік амбулаториялар, ведомстволы ә қ медико-санитарлы б лімдер ж не емханалар ө ә ( мемлекеттік болсын немесе жекеменшік ); • 2) ауылда ы халы шін – медициналы пункттер, ғ қ ү қ фельдшерлік-акушерлік пункттер, д рігерлік ә амбулаториялар, ауданды емханалар, сондай-а қ қ мобильді бригадалар (арнайы автотранспорт ж не ә теміржол транспорты бар базаларында ы ғ жылжымалы медициналы комплекстер; қ

Біріншілік медико-санитарлы к мекті к рсететін ө ө денсаулы са тау йымдары (БМСК): қ қ ұ – Халы ты бекітілген ызмет к рсету аума ын есепке алуын қ ң қ ө ғ ж зеге асырады, скринингтік тексеріп- арау а жататын ү қ ғ нысаналы топтарды алыптастырады; қ – Берілген тексерулерді ж ргізу шін ж не саба тасты м дделі ү ү ә қ қ ү денсаулы са тау йымдарымен байланысты амтамасыз етеді; қ қ ұ қ – Скринингтік тексерулерді ту ажеттілігі туралы халы а хабар ө қ ққ етеді; – Амбулаториялы пациентті медициналы картасына қ ң қ тексерулерді н тижесін енгізіп, есептік нысандарды ң ә толтырады; – Бекітілген халы ты денсаулы ын ны айту жа ынан айсайын қ ң ғ ғ ғ скрининг тексерулерді анализін жасап шаралар олданады; ң қ – Скринингтік тексерулерді электронды базасын ң қ алыптастырады ж не ай сайын аума ты медициналы қ ә қ қ қ а паратты -талдау орталы ына ба ыттап отырады. қ қ ғ ғ

Территориальный медицинский информационно -аналитический центр Сводные данные по скрининговым осмотрам (РМИАЦ) Выходные формы по результатам скринингов (ЗОЖ, профильные службы и управление) Скрининговые осмотры целевых групп детского населения Выходные формы по результатам скринингов в НЦПФЗОЖ Мониторинг и анализ скрининга в управление и НЦПФЗОЖ

Скринингтік тексеріп- арау а қ ғ диспансерлік есепте т ратын ұ адамдар ( т л аларұ ғ ) жатпайды. Нысаналы топтарды скринингтік тексерулер ң н тижелері ересек халы ты арасында ә қ ң амбулаториялы пациентті (форма 025 -08/у) қ ң профилактикалы медициналы тексеруді қ қ ң (скрининг) статистикалы картасына енгізіледі. қ

Группы динамического наблюдения Здоровые без факторов риска диспансерная группа IА Здоровые с факторами риска диспансерная группа IБ практически здоровые диспансерная группа II Больные — диспансерная группа III

Ересек халы ты арасында дені сау (Д-ІА, қ ң Д-ІБ) ж не іс ж зінде дені сау (Д- ә ү II) т л алар а сынылады: ұ ғ ғ ұ • Кезенділікке с йкес келесі скринингті ә тексеруді ж ргізу; ү • Сауы тыру шін арнайы денсаулы қ ү қ мектебіне, темекіге арсы орталы а, қ ққ жастар денсаулы орталы ына ба ыттау. қ ғ ғ

Скринигтік тексерулер барысында аны тал ан созылмалы аурулар немесе жіті қ ғ ауруларды ал ан адамдар диспансерлік ғ есепке ж не диспансерлік ба ылау а ә қ ғ алынады, кейіннен сауы тыру кешенін қ ж ргізумен, медициналы , леуметтік, дене ү қ ә шыны тыру-сауы тыру іс-шараларын, қ қ алпына келтіруге ж не денсаулы ын қ ә ғ ны айту а ба ытталады ғ ғ ғ

Халы ты нысаналы топтарын қ ң скринингтік тексеруді ж ргізудегі ү алгоритм кезе ділігі ң • Дайынды қ нысаналы топтарды алыптастыру, а паратпен амтамассыздау, қ қ қ скринингке ша ыру; қ • Скрининг ткізу ө амбулаторлы пациентті ң (форма 025 -08/у) профилактикалы қ медициналы тексеруді статистикалы қ ң қ картасын толтыру, скрининг-тест, лабораторлы ж не инструментальді ә зерттеулерді ж ргізу, мамандарды ке есі ү ң ң

орытындыҚ орытынды Қ патологиясы аны тал ан қ ғ нау астарды арап тексеру, диспансерлік қ қ ба ылау а алу, есепке алу-есептілік қ ғ статистикалы жаттарын ресімдеуін қ құ ая тау қ

Скрининг тексерулерді н тижелері ң ә амбулаторлы нау асты медициналы қ ң қ картасына енгізіледі • Аты тегі жазыл ан тізім скрининг тексерулерді ғ ң н тижелерімен ә ба ытталадығ : 1) рі арай динамикалы ба ылау ж ргізуге БМСК Ә қ қ қ ү д рігеріне; ә 2) салауатты мір салты кабинетіне, ө а паратты -білім беру ж мысын ж не ауруларды қ қ ұ ә ң ауп атер факторлары бар т л аларды о ыту қ қ ұ ғ қ ж не ауруды алдын алу дістерін, салауатты ә ң ә мір салтын алыптастыруды ж ргізу шін ө қ ү ү бейінді денсаулы мектебіне қ

(приказ МЗСР РК № 361 от 29 октября 2014 года «О внесении изменений в приказ и. о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 10 ноября 2009 года № 685 «Об утверждении Правил проведения профилактических медицинских осмотров целевых групп населения» ) Ал аш рет 2009 ж. аза станда ал аш ы ғ Қ қ ғ қ ш ү скрининг енгізілді – артериальді гипертензияны , с т безі ж не жатыр ң ү ә мойны обырыны ерте диагностикасына. ң азіргі уа ытта лтты скрининг Қ қ Ұ қ ба дарламасы ғ 11 скрининг ба дарламаны ғ енгізеді, оны ішінде ң 6 онкологиялы қ ауруларды диагностикасына ба ыттал ан. ң ғ ғ

С крининг тексерулерді барлы ң қ т рлерінде ж ргізіледі: ү ү • Антропометриялы лшеулер (бойы, қ ө салма ы, дене салма ыны индексін ғ ғ ң аны тау, бел айма ы, қ ғ • ауіп атер факторларына с рау ж ргізу Қ қ ұ ү (шылым шегу, ішімдік олдану, физикалы қ қ белсе ділік), ң • А лшеу. ҚҚ ө

1. ан айналым ж йесіні аурулары (АГ, ЖИА). Қ ү ң Д. Қ • Ерлер мен йелдер арасында ә скрининг тексерулері мына жаста ж ргізіледі ү : 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64 жас • Зерттеу дістері: ә • Холестерин ж не анда ы ант де гейін аны тау ә қ ғ қ ң қ • К рсеткіш бойынша ө ЭКГ • К рсеткіш бойынша ө кардиолог, эндокринолог ке есің

скрининг тексеруді ткізетін саты ө екі этаптан т рады: ұ первый этап заполнение формы 025 -08/у проведение антропо метрических измерений (вес, рост, объем талии), вычисление индекса Кетле проведение опроса по скрининг-тесту двукратное измерение АД проведение экспресс- диагностики общего холестерина и глюкозы крови

второй этап (выборочно) отсутствие факторов риска При наличии двух и более факторов риска, АД, положит. скрининг-тест Рекомендуется проведение последующего скринигового осмотра ЭКГ и консультация профильных специалистов (кардиолог, эндокринолог) Дообследование, при необходимости, в специализированный (кардиологический, эндокринологический) центр/ диспансер; результаты и рекомендации по дальнейшему наблюдению участковому врачу/врачу общей практики

Д рігерлік этап а дейін Ж Ж ә қ Қ ауруларыны немесе нау астарда ң қ аны тал ан ауіп атер факторларыны қ ғ қ қ ң алгоритмі (скрининг)

ОПРЕДЕЛЕНИЕ 10 -ЛЕТНЕГО РИСКА СМЕРТЕЛЬНОГО СЕРДЕЧНО-СОСУДИСТОГО ЗАБОЛЕВАНИЯ SCORE – Systematic COronary Risk Evaluation European Heart Journal (2003) 24, 987 —

Пациент кардиолог а қ ба ытталады егер: ғ • SCORE модель бойынша 5% жо ары ғ болса • Келесі бір немесе осарлан ан ауіп атер қ ғ қ қ факторлары болса: • — жалпы холестерин 5 ммоль/л жо ары, ғ • Т менгі ты ызды та ы холестерин 3 ө ғ қ ғ ммоль/л жо ары болса, ғ • А 180 ҚҚ / 110 мм с б жо ары болсағ

жо арығ / аса жо ары ауіп атер тобы бар ғ қ қ п ациенттер • А ҚҚ ≥ 180 мм с. б. систолалы ж неқ ә / немесе ≥ 110 мм с. б. диастолалық • Систолалы А қ ҚҚ >1 6 0 мм с. б. ж не т мен диастолалы А ә ө қ ҚҚ (< 7 0 мм с. б. ) • ант диабеті Қ • Метаболикалы синдром қ • ≥ 3 ж рек- ан тамыр ж йесіні ауіп атер факторлары ү қ ү ң қ қ

• Бір немесе одан да к п нысана-а заларды за ымдалуыө ғ ң қ : – Электрокардиография немесе эхокардиография м леметтері бойынша ә сол жа арыншаны гипертрофиясы қ қ ң – > 0, 9 й ы артерия абаттарыны алындауы немесе атеросклерозды ұ қ қ ң қ тоста аншаларды болуы ғ ң – Артериялы аттылы ты л аюы қ қ қ ң ұ ғ – ан сарысуында креатининні аздап жо арлауы Қ ң ғ – Ш ма ты фильтрация жылдамды ыны т мендеуі немесе ұ қ ғ ң ө креатининні клиренсы ң – Микроальбуминурия немесе протеинурия • Ж рек ан тамыр немесе б йрек ауруларыны дамуы ү қ ү ң жо ары ғ / аса жо ары ауіп атер тобы бар ғ қ қ п ациенттер

Эндокринолог а пациент қ ба ытталады, егер: ғ • йелдерде белді к лемі 88 см жо ары, ал Ә ң ө ғ ерлерде 102 см жо ары болса ғ • Аш арын а глюкоза де гейі плазмада 6, 1 қ ғ ң ммоль/л

АСИМПТОМНЫЕ ПАЦИЕНТЫ Общий риск менее 5%, оцененный по карте SCORE Общий холестерин ниже 5 ммоль/л, ХНП ниже 3 ммоль/л. Рекомендации по правильному образу жизни (питание, не курить, физическая активность). Обследование 1 раз в 5 лет. Общий риск более 5 %, оцененный по карте SCORE Общий холестерин более 5 ммоль/л. Выполнить полную липидограмму. Рекомендации по правильному образу жизни (питание, не курить, физическая активность). Повторное обследование через 3 месяца. Общий холестерин менее 5 ммоль/л, ХНП ниже 3 ммоль/л. Рекомендации по правильному образу жизни (питание, не курить, физическая активность). При общем риске более 5% — гиполипедемические препараты: ОХ < 4, 5 ммоль/л, ХНП <2, 5 ммоль/л Общий холестерин более 5 ммоль/л, ХНП более 3 ммоль/л. Рекомендации по правильному образу жизни (питание, не курить, физическая активность). Гиполипедемическая терапия.

МЕТАБОЛИКАЛЫҚ синдром ( US National Cholesterol Education Program ) – ш ү немесе одан к п белгілерді болуы: ө ң • 1. Бел к лемі: ө • -ерлерде 102 см жо ары; ғ • — йелдерде 88 см жо ары. ә ғ • 2. Плазмада триглицеридтерді де гейі 1. 7 ң ң ммоль/л жо ары ғ • 3. Жо ары ты ызды та ы холестерин ғ ғ қ ғ • -ерлерде 1. 0 ммоль/л т мен; ө • — йелдерде 1. 2 ммоль/л т мен ә ө • 4. А 130/85 мм с б жо ары ҚҚ ғ • 5. Плазмада ы глюкозаны де гейі 6. 1 ммоль/л ғ ң ң жо ары. ғ

Жо ары ауіп атері бар пациенттер ғ қ қ аны талуы тиіс ж не оларды мір қ ә ң ө салтына интенсивті рекеттер жасалуы ә тиіс, керек жа дайда алдын алу ғ ма сатында д рілік терапия қ ә ж ргізіледі ү

Журек ан тамыр ж йесі аурулары қ ү аны тал ан нау астар шін негізгі қ ғ қ ү н с ауларды ма саты ұ қ ң қ • -шылым шекпеу • -д рыс тама тану ұ қ • -физикалы белсенділік қ • Дене салма ыны индексі 25 кг/м 2 т мен ғ ң ө • А 140/90 мм с б т мен кейбір т л аларда 130/80 мм с б т мен ҚҚ ө ұ ғ ө • Жалпы холестеринні де гейі 5 ммоль/л т мен, кейбір т л аларда 4. 5 ң ң ө ұ ғ ммоль/л т мен ө • Т менгі ты ызды та ы холестерин 3 ммоль/л т мен, кейбір ө ғ қ ғ ө т л аларда 2. 5 ммоль/л т мен ұ ғ ө • ант диабеті бар нау астарда анда ы глюкоза де гейін ба ылау Қ қ қ ғ ң қ • Б лек топта ы нау астарда Ж Ж ауруларын алдын алу ма сатында ө ғ қ Қ қ д рілік препараттарды та айындау ә ғ

2. Глаукоманы ерте аны тауқ Нысана топтары : ерлер мен йелдер ә Жасы: 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 лет Зерттеу дістері: ә • К зішілік ысымды Маклаков тонометрмен немесе ө қ контактсыз тонометрмен лшеу. Егер к зішілік ысым ө ө қ жо ары болса пациент офтальмологты ке есіне ғ ң ң ба ытталады. ғ

3. Жатыр мойын обырын ерте аны тауқ • Нысана топтары: йелдер ә • Жасы: 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60 жас • Зерттеу дістері: ә • Акушер айнамен арап тексеріп жатыр мойнынан қ цитологиялы зерттеуге жа ынды алады, қ ғ с йы ты цитология дісімен патологиялы ұ қ қ ә қ згерістерді аны тау шін. ө қ ү К рсеткіш бойынша ө акушер – гинеколог, кольпоскопия, биопсия.

4. С т безі обырын ерте аны тауү қ • Нысана топ : йелдер ә • Жасы: 50, 52, 54, 56, 58, 60 жас • Зерттеу дістері: ә • Екі проекцияда с т бездеріні маммографиясы ү ң (рентгенологиялы зерттеу). қ • Рентгенограммада згерістер аны талса ө қ маммологты ке есі, УДЗ, пункционді биопсия ң ң к рсеткіш ө бойынша.

4. С т безі обырын ерте аны тауү қ

5. Колоректальді обырды ерте аны тау қ (то ж не тік ішіктер) қ ә • Нысана топ : ерлер ж не йелдер ә ә • Жасы: 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 лет • Зерттеу дістері: ә ж асырын ан а тест алу (гемокульт қ ғ тест). К рсеткіш бойынша ө то ішекті эндоскопиялы қ қ зерттеу (колоноскопия).

6. еш ж не ас азан обырын ерте Өң ә қ аны тау қ • Нысана топ : ерлер ж не йелдер ә ә • Жасы: 50, 52, 54, 56, 58, 60 жас • Зерттеу дістері: ә • Эзофагогастроскопия ( ешпен ж не ас азанды өң ә қ эндоскопиялы зерттеу). қ • ешпен ж не ас азанда патологиялы згерістер Өң ә қ қ ө аны талса қ к рсеткішө бойынша биопсия. • К рсеткіш ө бойынша гастроэнтерологты ке есің ң.

6. еш ж не ас азан обырын Өң ә қ ерте аны тау қ

7. уы асты безі обырын ерте аны тау а Қ қ қ ғ • Нысана топ : ерлер. • Жасы : 50, 54, 58, 62, 66 жас • Зерттеу дістері ә : • Простата а ан анализі – арнайы антиген (ПСА) венадан ғ қ (5 мл. ) ан алу. қ • К рсеткіш бойынша ө урологты ке есі, трансректальді ң ң УДЗ ж не биопсия. ә

8. Бауыр обыры (гепатоцеллюлярлы) Нысана топ : этиологиясы вирусты ж не вирусты емес бауыр циррозы ә бар диспансерлік ба ылауда т ратын қ ұ ерлер ж не йелдер. ә ә Зерттеу дістері: ә • Пациенттер арасында этиологиясы вирусты бауыр циррозы болса анды қ альфа — фето протеинге жылына 4 рет ж не 3 айда 1 рет, ә • вирусты емес бауыр циррозы кезінде жылына 2 рет ж не 6 айда 1 рет ә тексеріп отырады; • этиологиясы вирусты бауыр циррозы болса бауырды УДЗ жылына 4 ң рет сондай а 3 айда 1 рет ж не қ ә вирусты емес бауыр циррозы кезінде жылына 2 рет ж не 6 айда 1 рет тексеріп отырады; ә • Бауырды КТ (компьютерлі томографиясы) к рсеткіш бойынша; ң ө • Гастроэнтеролог, инфекционистті ке есі гепатологиялы кабинетте ң ң қ немесе орталы та. қ

8. Бауыр обыры (гепатоцеллюлярлы)

9. лсіз еститін балаларды Ә с крининг ар ылы аны тау қ қ • Ту аннан кейін 2 -3 т улікте барлы жа а ту ан балалар а ғ ә қ ң ғ ғ скринингты неонатолог д рігері немесе арнайы о ы ан ә қ ғ мейірбике ж ргізеді. ү

Скрининг тексерулері • Бала арасында ы скрининг тексерулері профилактика а, ауруды ерте ғ ғ аны тау а ж не алдын алу а ба ыттал ан, балаларда ауруларды қ ғ ә ғ ғ ғ ң дамуы онын атомо – физиологиялы ерекшеліктеріне байланысты, қ соны ішінде жас спірім кезені. ң ө • Сонды танда дер кезінде емхана а хабарласыныздар, қ ғ здерінізді ө ң денсаулы де гейін білініздер, денсаулы ты профильді мектептеріне, қ ң шылым а арсы орталы тарына, жастар денсаулы орталы тарына ғ қ қ атысыныздар, керек жа дайда психологты ке есіне. қ ғ ң ң • Сау болу р адамны зыры болып ә ң құ саналады.