тақырып Статистикалық динамикалық қатарлар Аға оқытушы Жолаева Р

тақырып: Статистикалық динамикалық қатарлар Аға оқытушы: Жолаева Р. А. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Жоспар: 1. Маусымдық ауытқуды зерттеу 2. Динамикалық қатарларды салыстыру 3. Динамикалық қатарлардың интерполяциясы және экстраполяциясы Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Маусымдық ауытқуды зерттеу Динамикалық қатарлардың деңгейі жыл ішінде қайталанып отыратын өзгерістерге байланысты артып немесе кеміп отырады. Бұл өзгерістер жыл мезгілінің ауысуы, ауа райының өзгеруі сияқты табиғи факторларға байланысты болуы маусымдық ауытқу деп атайды. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Маусымдық ауытқуды зерттеу • Маусымдық ауытқуды зерттеу үшін маусымдық индексті есептейді. Маусымдық индекс әртүрлі әдіспен есептеледі, ол бәрінен бұрын динамикалық қатардың даму бағытына байланысты болады. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Маусымдық ауытқуды зерттеу • Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Мысалы, кестеде 2010 -2012 ж. ж. айлары бойынша дүкендер сатылған сүт өнімдері туралы мәліметтер берілген. 2010 -2012 ж. ж. айлары бойынша дүкендер сатылған сүт өнімдері, т Айлар 2010 2011 2012 Қаңтар 173 183 178 Шілде 153 167 177 Ақпан 184 185 179 Тамыз 171 173 181 Наурыз 167 162 161 Қыркүйек 143 150 157 Сәуір 142 160 184 Қазан 162 165 174 Мамыр 137 143 151 Қараша 178 181 193 Маусым 145 150 156 Желтоқсан 185 189 197 Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Сүт өнімдерінің жылдық деңгейі және өсу қарқыны Жылдық деңгей Өсу қарқыны, % тізбектік 2010 2011 2012 Алматы 2013 Жолаева Р. А. базалық

Маусымдық ауытқуды зерттеу • Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Маусымдық индекстер Жыл Айлар ж и ы н ы I II IV V VI VIII IX X XI XII 2010 173 184 167 142 137 145 153 171 143 162 178 185 2011 183 185 162 160 143 150 167 173 150 165 181 189 2012 178 179 161 184 151 156 177 181 157 174 193 197 Барлығы Орташа айлық деңгей Маусымдық индекстер Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Динамикалық қатарларды салыстыру • Динамикалық қатарлар мерзімдік бақылаудың мәліметтерін жинақтау және өңдеу нәтижесінде құрылады. Бірнеше динамикалық қатарларды талдау үшін салыстыру әдісін қолданады. • Зерттелетін құбылыстардың біртекті немесе әртекті болуына байланысты салыстыру әдісі де әртүрлі болады. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Динамикалық қатарларды салыстыру • Егер біртекті құбылыстар салыстырылатын болса, онда қатарлардың абсолютті деңгейлері, абсолютті өсімдері, өсу қарқындары салыстырылады. • Егер әртекті құбылыстар салыстырылатын болса, онда қатарлардың өсу қарқынын базалық әдіспен есептеп, салыстыру жүргізеді. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Динамикалық қатарларды салыстыру • Динамикалық қатарлардың деңгейлері әртүрлі әдіспен немесе әртүрлі шекара үшін есептелсе, онда салыстыру қатарлары біріктіру әдісі арқылы жүргізіледі. • Екі қатарды біріктіру үшін екі түрлі әдіспен есептелген деңгейді (ескі және жаңа шекаралардағы) қолданады. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Мысалы, тауар айналымы туралы мәліметтер берілген • Тауар айналымы, млн. теңге Көрсеткіш 1 -ші кезең 2 -ші кезең 3 -ші кезең Ескі шекара 420 450 - Жаңа шекара - 650 670 Динамикалық қатарларға біріктіру жүргізу қажет. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Жаңа шекарадағы салыстырмалы қатар келесідей кестеде көрсетілген Көрсеткіш 1 -ші кезең 2 -ші кезең 3 -ші кезең Жаңа шекара 604, 8 650 670 Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Динамикалық қатарлардың интерполяциясы және экстраполяциясы • Динамикалық қатарларды талдау барысында қолданылатын аналитикалық және орташа көрсеткіштер, тренд теңдеуінің параметрлері интерполяцияны және экстрополяцияны есептеуді қолданылады. • Интерполяция деп динамикалық қатардың деңгейлерінің ішінде жетіспейтін деңгейді жуық шамамен есептеп табуды айтады. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Динамикалық қатарлардың интерполяциясы және экстраполяциясы • Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Динамикалық қатарлардың интерполяциясы және экстраполяциясы • Экстраполяция тәсілі деп алдағы болатын динамикалық қатардың көрсеткіштерін жуық шамамен есептеп, болжам жасауды айтады. • Болжам жасалатын кезеңдерде динамикалық қатарлардың деңгейлері тұрақты түріне жататындары өсу қарқыны, орташа абсолютті өсім болып табылады. Алматы 2013 Жолаева Р. А.

Бақылау сұрақтары: 1. Маусымдық ауытқу туралы түсінік, оның мәні мен маңызы, статистикада қолданылуы 2. Динамикалық қатарларды салыстыру 3. Динамикалық қатарлардың интерполяциясы және экстраполяциясы Алматы 2013 Жолаева Р. А.