Тақырыбы: Гистологияның даму тарихы. Орындаған: Тексерген:

Тақырыбы: Гистологияның даму тарихы. Орындаған: Тексерген:

ЖОСПАР I КІРІСПЕ II НЕГІЗГІ Б ЛІМӨ 1. ГИСТОЛОГИЯ, ЦИТОЛОГИЯ, ЭМБРИОЛОГИЯНЫ Ң ДАМУЫ. 2. ГИСТОЛОГИЯНЫ ДАМУЫНА Ң МИКРОСКОПИЯЛЫ ЗЕРТТЕУ ДІСІНІ ЖЕТІЛУІНІ Қ Ә Ң Ң СЕРІ. Ә 3. РЕСЕЙДЕГІ ГИСТОЛОГИЯНЫ ДАМУЫ. Ң 4. АЗА СИАНДА ГИСТОЛОГИЯ ЫЛЫМЫНЫ Қ Қ Ғ Ң ДАМУЫ. III ОРЫТЫНДЫ Қ IV ОЛДАНЫЛ АН ДЕБИЕТТЕР Қ Ғ Ә

ГИСТОЛОГИЯ ( ГРЕКШЕ HISTOS- ҰЛПА, LOGOS — ІЛІМ, ҒЫЛЫМ) ОРГАНДАРДЫҢ, ҰЛПАЛАРДЫҢ, КЛЕТКАЛАРДЫҢ ДАМУЫН, МИКРОСКОПИЯЛЫҚ ЖӘНЕ УЛЬТРАМИКРОСКОПИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫН, ТІРШІЛІК ӘРЕКЕТІН ЗЕРТТЕЙТІН ҒЫЛЫМ. Гистология ұлпаларды зерттейтін ғылым саласы ретінде микроскопты ойлап тапқанға дейін пайда болған. Организмді ұлпаларға бөлу жөніндегі алғашқы пайымдамалар Аристотельдің, Галеннің, Авиценаның, Везалийдың тағы басқалардың еңбектерінде кездеседі. Аристотель өзінің “Жануарлар бөліктері туралы” деген трактатында организмде, кейін ұлпа деп аталған, біртекті бөліктер мен біртекті емес бөліктерді немесе органдарды ажыратқан.

Цитология мен гистологияны дамуында ы жа а ң ғ ң кезе ( ң XYIII со ы, ң XIX асырды басы) ғ ң микроскопты жа сартылуы ж не микроскопиялы ң қ ә қ зерттеу дістері мен техниканы онан рі жетілуіне ә ң ә байланысты бол ан. Осы кезе де практика а ғ ң ғ микроскопты к рсету абілетін арттыратын окуляр ң ө қ мен иммерсиялы объективтер енген. қ Я. Пуркиньені ш кірті А. Ошац клеткалар мен ң ә лпаларды н з к рылысын зерттеуге ұ ң ә ә құ м мкіншілік беретін микротом деп атал ан ралды ү ғ құ жасап, гистология т жірибесінеену ә микроскопиялы зерттеуді жедел дамуына жа дай қ ң ғ жасады.

XIX АСЫРДЫ ОРТАСЫНАН БАСТАП Ғ Ң ГИСТОЛОГИЯНЫ ЖЕДЕЛ ДАМУ КЕЗЕ І Ң Ң БАСТАЛ АН. КЛЕТКАЛЫ ТЕОРИЯНЫ НЕГІЗІНДЕ Ғ Қ Ң Т ТЛІ ОРГАНДАР МЕН ЛПАЛАРДЫ РАМЫ МЕН Ү Ұ Ң ҚҰ ОЛАРДЫ ГИСТОГНЕЗІ ЗЕРТТЕЛГЕН. ОСЫ КЕЗДЕ Ң ЕУРОПАДА КЕЛЛИКЕР МЕН ЛЕЙДИГТІ АЛ АШ Ы Ң Ғ Қ ГИСТОЛОГИЯ О УЛЫ ТАРЫ ЖАРЫ К РГЕН. ОСЫ Қ Қ Қ Ө АТАЛ АН АВТОРЛАР ЖО АР Ы САТЫДА Ы Ғ Ғ ЖАНУАРЛАР МЕН АДАМНЫ ЛПАЛАРЫН 4 ТИПКЕ Ң Ұ Б ЛГЕН: Ө — Д НЕКЕРЛЕУШІ ЗАТТАРДЫ ЛПАЛАРЫ; Ә Ң Ұ — КЛЕТКАЛЫ ЛПА; Қ Ұ — Б ЛШЫ ЕТ ЛПАСЫ; Ұ Қ Ұ — НЕРВ ЛПАЛАРЫ; Ұ

ШЕТ ЕЛДЕРДЕ ГИСТОЛОГИЯНЫ РКЕНДЕУІНЕ Ң Ө ОРАЙ, Б Л САЛА РЕСЕЙДЕ ДЕ ДАМИ БАСТАДЫ. Ұ XIX АСЫРДЫ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫНАН БАСТАП, Ғ Ң САНК-ПЕТЕРБУРГ (1864), М СКЕУ (1866), ХАРЬКОВ Ә (1867), АЗАН (1871), ТОМСК (1883) Қ УНИВЕРСИТЕТТЕРІНДЕ Ж НЕ Ә САНКТ-ПЕТЕРБУРГТЫ Д РІГЕРЛІК – Ң Ә ХИРУРГИЯЛЫ АКАДЕМИЯСЫНДА (1869) Қ ГИСТОЛОГИЯ КАФЕДРАЛАРЫ АШЫЛДЫ. ОСЫ КАФЕДРАЛАРДЫ АЛ АШ Ы МЕ ГЕРУШІЛЕРІ Ң Ғ Қ Ң А. И. БАБУХИН, Ф. В. ОВСЯННИКОВ, Н. М. ЯКУБОВИЧ, Ф. Н. ЗАВАРЫКИН, К. А. АРНШТЕЙН, П. И. ПЕРЕМЕЖКО, Н. А. ХРЖОНЩЕВСКИЙ БОЛ АН ЕДІ. 1869 ЖЫЛДАН Ғ БАСТАП М СКЕУ УНИВЕРСИТЕТІНІ ГИСТОЛОГИЯ Ә Ң КАФЕДРАСЫН А. И. БАБУХИН (1835 -1891) БАС АРДЫ. Қ

АЗАН ГИСТОЛОГТАР МЕКТЕБІН Қ АШ АН Қ К. А. АРНШТЕЙН (1840 -1919). ОНЫ НЕГІЗГІ Е БЕКТЕРІ ШЕТКІ НЕРВ Ң Ң ШТАРЫН ЗЕРТТЕУГЕ АРНАЛ АН. Ұ Ғ АЗАН НЕЙРОГИСТОЛОГТАР Қ МЕКТЕБІНЕ ЖАТАТЫНДАР. А. С. ДОГЕЛЬ, А. Е. СМИРНОВ, Д. А. ТИМОФЕЕВ, Б. А. ЛАВРЕНТЬЕВ, А. Н. МИСЛАВСКИЙ ТА Ы БАС А Ғ Қ К РНЕКТІ АЛЫМДАР. Ө Ғ

САНКТ-ПЕТЕРБУРГ УНИВЕРСИТЕТІНДЕ ГИСТОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫН 1864 ЖЫЛДАН БАСТАП АКАДЕМИК Ф. В. ОВСЯННИКОВ (1826 -1906) БАС АРДЫ. ОЛ Қ МОРФОЛОГИФДА Ы Ғ ГИСТОФИЗИОЛОГИЯЛЫ БА ЫТТЫ Қ Ғ Ң НЕГІЗІН САЛУШЫЛАРДЫ БІРІ БОЛДЫ. Ң Ф. В. ОВСЯННИКОВ Р Т РЛІ Ә Ү ЖАНУАРЛАРДЫ НЕРВ Ж ЙЕСІ МЕН СЕЗІМ Ң Ү М ШЕЛЕРІН ЗЕРТТЕГЕН. Ү

САНКТ-ПЕТЕРБУРГ ГИСТОЛОГТАР МЕКТЕБІНІ НЕГІЗІН САЛУШЫЛАРДЫ БІРІ М. Ң Ң Д. ЛАВДОВСКИЙ (1847 -1903) УЫ ТЫ Қ Қ Ң ГАНГЛИЯ КЛЕТКАЛАРЫНА, НЕРВ ТАЛШЫ ТАРЫНЫ РЕГЕНЕРАЦИЯСЫ МЕН Қ Ң ДЕГЕНЕРАЦИЯСЫ Ж НІНДЕГІ Е БЕКТЕРІМЕН Ө Ң ЙГІЛІ. ОЛ РЕСЕЙДЕГІ САЛЫСТЫРМАЛЫ Ә ГИСТОЛОГИЯ МЕН МИКРОФИЗИОЛОГИЯ САЛАСЫНДА ДА ТАНЫМАЛ.

ОРЫС ГИСТОЛОГИЯ ЫЛЫМЫНЫ НЕГІЗІН Ғ Ң САЛУШЫЛАРДЫ БІРІ- ОРТАЛЫ НЕРВ Ж ЙЕСІНІ Ң Қ Ү Ң Н ЗІК РЫЛЫСЫН ЗЕРТТЕУМЕН ЕСІМІ Ә ҚҰ ТАНЫЛ АН Н. М. ЯКУБОВИЧ (1817 -1879). КИЕВ Ғ УНИВЕРСИТЕТІНІ ГИСТОЛОГИЯ, ЭМБРИОЛОГИЯ Ң Ж НЕ САЛЫСТЫРМАЛЫ АНАТОМИЯ КАФЕДРАСЫН Ә ЙЫМДАСТЫР АН П. И. ПЕРЕМЕЖКО (1823 -1863). Ұ Ғ ОНЫ НЕГІЗГІ Е БЕКТЕРІ КЛЕТКАНЫ Б ЛІНУІНЕ Ң Ң Ң Ө АРНАЛ АН. КЕ ЕС КІМЕТІНІ ГИСТОЛОГИЯ Ғ Ң Ө Ң МЕКТЕБІ ЦИТОЛОГИЯНЫ , ГИСТОЛОГИЯНЫ Ң Ң ОНАН РІ ДАМУЫНА ЛКЕН ЛЕС ОСТЫ. Ә Ү Ү Қ

АЗА СТАНДА ГИСТОЛОГИЯНЫ ДАМУЫҚ Қ Ң 1932 ЖЫЛЫ АЗА МЕМЛЕКЕТТІК Қ Қ МЕДИЦИНА ИНСТИТУТЫНДА ГИСТОЛОГИЯ, ЦИТОЛОГИЯ Ж НЕ ЭМБРИОЛОГИЯ Ә КАФЕДРАСЫНЫ АШЫЛУЫМЕН Ң БАЙЛАНЫСТЫ. 1934 ЖЫЛЫ КАФЕДРА МЕ ГЕРУШІСІ БОЛЫП З. Ф. ГУСЕВА Ң ТА АЙЫНДАЛ АН. 1937 ЖЫЛДАН БАСТАП Ғ Ғ КАФЕДРАДА ЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУ Ғ Ж МЫСТАРЫ Ж РГІЗІЛЕ БАСТАДЫ. Ұ Ү

1937 ЖЫЛДАРЫ КАФЕДРА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ АДАМ ҰРЫҒЫНЫҢ ДАМУ БАРЫСЫНДАҒЫ ПАТОЛОГИЯСЫН ЗЕРТТЕДІ ЖӘНЕ КӨЗДІҢ МҮЙІЗДІ ҚАБАТЫН АУЫСТЫРЫП САЛУ ЖҰМЫСЫ БОЙЫНША А. В. КИРИЛЛИЧЕВАНЫҢ ҚАТЫСУЫМЕН ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСТАРЫ ЖҮРГІЗІЛДІ.

1959 -1971 ЖЫЛДАР АРАЛЫҒЫНДА КАФЕДРАНЫ А. В. КИРИЛЛИЧЕВА БАСҚАРДЫ. ОЛ КЕЗДЕГІ НЕГІЗГІ ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСТАР ГИСТОГЕНЕЗ, ТКАНЬДЕРДІҢ РЕАКТИВТІЛІГІ, РЕГЕНЕРАЦИЯ, ЭВОЛЮЦИЯЛЫҚ ДИНАМИКА ТАҚЫРЫПТАРЫНА АРНАЛДЫ.

аза станда ыҚ қ ғ Гистология Кафедрасыны ң ме герушілері ң 1934 жылы З. Ф. Гусева 1941 -1945 жж Л. И. Фомин 1959 -1971 жж А. В. Кирилличева

1971 -1980 ЖЫЛДАРЫ НЕГІЗГІ ЫЛЫМИ Ғ БА ЫТТАР Д ВИТАМИНІНІ Ғ Ң ЖЕТІСПЕУШІЛІГІ Ж НЕ Ә АМИНО ЫШ ЫЛДЫ ДИСБАЛАНС Қ Қ Ң М СЕЛЕЛЕРІН ЗЕРТТЕУГЕ БА ЫТТАЛДЫ. Ә Ғ ОДАН КЕЙІНГІ ЖЫЛДАРЫ ИОНДЫ Қ С УЛЕЛЕРДІ Ж НЕ ДИНАМИКАЛЫ Ә Ң Ә Қ ФАКТОРЛАРДЫ БІРІГІП ІШКІ М ШЕЛЕРДІ Ң Ү Ң МОРФОФУНКЦИОНАЛДЫ ЖА ДАЙЫНА Қ Ғ АРНАЛДЫ.

1980 -1990 ЖЫЛДАРЫ ПРОФЕССОР А. Т. ТОЛЫБЕКОВТЫ БАСШЫЛЫ ЫМЕН Ң Ғ СЫРТ Ы ОРТА ФАКТОРЛАРЫНЫ АДАМ Қ Ң А ЗАСЫНА СЕРІ ДЕГЕН ТА ЫРЫБЫН Ғ Ә Қ ЗЕРТТЕУ Ж МЫСТАРЫ Ж РГІЗІЛДІ. Ұ Ү

1998 ЖЫЛДАН БАСТАП ГИСТОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЦИТОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР ТАҚЫРЫПТАРЫ “ТІРШІЛІК ОРТАНЫҢ ӨЗГЕРУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ІШКІ МҮШЕЛЕРДІҢ ТӘУЛІКТІК РИТМІНІҢ ЦИТОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗІН” ШЕШУГЕ АРНАЛДЫ.

ҚОРЫТЫНДЫ: 1998 ЖЫЛДАН БАСТАП ГИСТОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЦИТОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕР ТАҚЫРЫПТАРЫ “ТІРШІЛІК ОРТАНЫҢ ӨЗГЕРУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ІШКІ МҮШЕЛЕРДІҢ ТӘУЛІКТІК РИТМІНІҢ ЦИТОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗІН” ШЕШУГЕ АРНАЛДЫ.