Тәуекелді анықтау және төмендету әдістері Орындаған: Әділбек А. Б Тексерген: Абдулина Г. А Мамандығы: менеджмент Тобы: 341
Нарықтық қатынастарға өту жағдайында коммерциялық ұйымдардың (өндірістік кәсіпорындардың, коммерциялық банктердің, фирмалардың) жүргізуші принципі – пайда табуға ұмтылу болып саналады. Ол шығындарға ұшыраумен шектеліп отырады. Басқа сөзбен айтқанда, бұл жерде тәуекел ұғымы пайда болады. Кез келген кәсіпкерлік қызмет тәуекелмен байланысты. Тәуекел кез келген экономиканың міндетті элементі болып табылады. Тәуекелдің жүзеге асуы экономикалық үдерістің негізгі бір бөлшегі ретінде танылады, яғни бұл обьективті экономикалық заң.
Тәуекел-бұл жоспарланған табыс көлемін ала алмау зияндары мен жоғалтулардың туындау ықтималдығы. Тәуекелге тән сипаттың қатарынан мыналарды бөліп көрсетуге болады: — қайшылықтылық; — баламалылық; — белгісіздік.
С. И. Ожеговтың сөздігінде «тәуекел» мүмкін қауіп секілді, ол тиімді нәтижеге жетуде сәттілікке негізделіп әрекет етеді. Влек пен Сталленнің әдебиеттерінде тәуекел туралы келесі анықтамаларды көрсетті: • Тәуекел – бұл шығынның ықтималдығы; • Тәуекел – бұл мүмкін шығын мөлшері; • Тәуекел – бұл функция, ол негізінен ықтималдық пен шығын мөлшерінің нәтижесі; • Тәуекел – бұл тәуекелді жұмыстардың барлық мүмкін салдарының ықтималдығын үлестіру вариацияларына баламалы; • Тәуекел – бұл баламалықтың өлшенген сызықтық комбинация мен барлық мүмкін нәтижелерінің болжалды мөлшері.
Тәуекел түрлеріне келесілер жатады: табиғи экологиялық транспорттық саясаттық
• Өндірістік тәуекел. Бұл өнімді өндірумен және оны өткізумен байланысты. Бұл тәуекелге өнімнің белгіленген көлемінің өзгеруі және өткізу қарқыны, материалдық және еңбек шығындарының артық жұмсалуы. Нарықтағы баға деңгейінің кемуі, брак, рекламация т. б. себептер тікелей ықпал жасайды.
• Коммерциялық тәуекел – бұл кәсіпкердің сатып алған өнімді нарықта өткізуінде пайда болады. Коммерциялық келісім жағдайында бағаның төмендеуін, тауар өткізуде кездесетін қосымша шығындарды ескеру керек.
Қаржылық тәуекел – қаржылық кәсіпкерлік ісінде кездеседі. Мысалы, қаржылық келісім тәуекелділік шарттасушылардың бір жағының төлем қабілеттілігінің кемдігінен пайда болуы, Қаржы тәуекелі кәсіпорын қаржылық институттармен (банктер, қаржылық, инвестициялық, сақтандыру компаниялары, биржалар және т. б. ) қатынасы процесінде пайда болады Қаржы тәуекелінің туындау себептері – инфляциялық факторлар, банктің есептік мөлшерлемелерінің өсуі, бағалы қағаздар құнының төмендеуі және т. б.
Кәсіпкерлік тәуекел бұл бизнестің түріне байланысты компания қызметінің тәуекелі. Оның негізгі түрлері: өндірістік, коммерциялық және қаржылық тәуекел. Кәсiпорынның қаржылық тәуекелi деп, белгiсiздiк жағдайда өз қаржылық iсәрекетiн жүзеге асырғандағы керi қаржылық салдардың, табыс пен капиталды жоғалту формасында көрiнетiн, пайда болу ықтималдығы айтылады.
Қаржылық тәуекелді басқару процесі бес сатыдан тұрады: Мақсаттарды анықтау Тәуекелді бағалау Оларды жүзеге асыру Нәтижелерді бағалау
Тәуекелді талдаудың схемасы. Ойлаған жобаны іске асыру мақсатында потенциалды серіктестіктерді неғұрлым көп тарту үшін тәуекел талдау жасайды. Тәуекелді талдаудың схемасы: 1. Нақты тәуекел түрлерінің ішкі және сыртқы факторларының ықпалдарын айқындау. 2. Айқындалған факторларды талдау. 3. Нақты тәуекел түрін қаржы жағынан екі тәсілмен бағалау: а) қаржылық тұрақтылығын, дәулетін анықтау; б) жұмсалатын қаражаттың экономикалық тиімділігін анықтау. 4. Тәуекелдің жорамал деңгейін анықтау. 5. Бөлек операцияларының тәуекелдерінің жорамал деңгейін талдау. 6. Тәуекелді бәсендету үшін шаралар жасақтау.
Тәуекелден келетін зияндар түрлерін анықтау. 1. Материалдық зиян – бұл жобада қаралмаған өндірістік шығындар, немесе тікелей материалдық объектілерді, өнімдерді, материалдарды, шикізаттарды жоғалту. 2. Еңбек зияны – жұмыс уақытын жою, кехдейсоқ немесе болжамсыз себептермен болған жағдайда. 3. Қаржылық зиян – бұл тікелей ақшалай зиянмен байланысты: төлемдер, айыптар, уақыты озған несиелерді төлеу, қосымша салықтар т. б. 4. Уақытты жою – бұл егер кәсіпкерлік іс жобалы уақыттан кейін қалатын болса пайда болады. 5. Арнайы зиян түрлері – бұл зияндар адам денсаулығына және адам өміріне, қоршаған ортаға, кәсіпкердің беделіне кесел келтіретін жағдайлар. 6. Саяси факторларға байланысты: іскерлік белсенділіктің бәсеңдеуі, еңбек және орындау тәртібінің деңгейінің бәсеңдеуі, төлем мен өзара есептесудің бұзылуы, салық ставкасының тұрақсыздығы т. б.
Скачать презентацию Тәуекелді анықтау және төмендету әдістері Орындаған Әділбек А
Азиза слайд инно.pptx