Sylllabus — ćwiczenia System ochrony prawnej w Unii

Sylllabus - ćwiczenia System ochrony prawnej w Unii Europejskiej Semestr zimowy rok akademicki 2016 / 2017 Wydział Nauk Społecznych Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania

Prowadzący zajęcia • dr K. J. Gruszczyński • [email protected] pl • Godziny dyżurów • czwartki godz. 18. 00 – 19. 00 • Budynek WSFi. Z p. F - 213

Metoda nauczania prezentację podstawowych zasad i instrumentów mających na celu zapewnienie ochrony prawnej przed sądami Unii Europejskiej a w szczególności 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) funkcjonowanie sądów wspólnotowych, dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi kontrola legalności aktów instytucji wspólnotowych, kontraktowa i deliktowa odpowiedzialność Wspólnoty za naruszenie prawa pytania prejudycjalne sądów krajowych System skarg

Treść programowa przedmiotu I. Podmioty ochrony: suwerenne państwo i jednostki II. wprowadzenie w problematykę prawa unijnego – zarys historyczny III. źródła prawa UE IV. podstawowe zasady prawa V. Instytucje i organy Unii Europejskiej VI. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich

Unia Europejska w latach 1950 -1990 7

Zagadnienia szczegółowe • System sądowniczy Unii Europejskiej • Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi, • Skargi wymuszające przestrzeganie prawa Unii Europejskiej przez państwa członkowskie • Kontrola legalności aktów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych UE – stwierdzanie nieważności, • Kontrola legalności bezczynności instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej • Odpowiedzialność odszkodowawcza Unii Europejskiej • Pytania prejudycjalne sądów krajowych

System ochrony prawa wspólnotowego • a) organizacja Trybunału Sprawiedliwości, jego skład, izby, kadencja, sposób powoływania sędziów • b) organizacja Sądu Pierwszej Instancji jego skład, izby, kadencja, sposób powoływania sędziów, • c) zadania Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji możliwość zaskarżenia wyroków i postanowień Sądu Pierwszej Instancji do Trybunału Sprawiedliwości • d) izby sądowe, powoływanie, wybór członków, organizacja działania oraz właściwość Sądu Pierwszej Instancji do rozpatrywania skarg przeciwko ich orzeczeniom;

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka zgodnie z Traktatami I. w zakresie skarg wniesionych przez Państwa Członkowskie, instytucje lub osoby fizyczne lub prawne II. w trybie prejudycjalnym, na wniosek sądów Państw Członkowskich, w sprawie wykładni prawa Unii lub ważności aktów przyjętych przez instytucje III. c) w innych sprawach przewidzianych w Traktatach • Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej a. Sąd b. Sąd ds. Służby Publicznej Unii Europejskiej/ sądy wyspecjalizowane c. oraz sądy państw członkowskich

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich • Skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawnego instytucji UE. • Incydentalne badanie ważności aktu prawnego instytucji UE. • Skarga na bezczynność instytucji UE. • Skarga odszkodowawcza przeciwko Unii Europejskiej. • Odpowiedzialność Państw Członkowskich z tytułu naruszenia prawa unijnego. • Postępowanie w sprawach pytań prejudycjalnych.

Rodzaje postępowań POSTĘPOWANIE NIESPORNE 1. Pytania prejudycjalne/ wstępne (art. 234 TWE/ art. 267 TFUE) 1. Opinie o zgodności umów międzynarodowych zawieranych przez Unię z Traktatami (art. 300 TWE/ art. 218 TFUE)

POSTĘPOWANIE SPORNE SKARGI BEZPOSREDNIE • Skarga na niewywiązywanie się państwa członkowskiego ze zobowiązań (art. 226 i 227 TWE/art. 258 i 259 TFUE) • Skarga o stwierdzenie nieważności aktu Unii (art. 230 TWE/art. 263 TFUE) • Skarga na bezczynność instytucji Unii (art. 232/ art. 265 TFUE) • Skarga odszkodowawcza przeciwko Unii (art. 235 i 288/ art. 268 i 340 TFUE) • Skargi pracowników UE przeciwko Unii (art. 236/ art. 270 TFUE)

Źródła prawa wspólnotowego Akty wiążące • • • Traktaty Rozporządzenia Dyrektywy Decyzje Umowy międzynarodowe Akty niewiążące

główne formy prawa wtórnego Wspólnoty adresat moc wiążąca wejście w życie rozporządzenie państwa członkowskie i obywatele obowiązujące we wszystkich częściach z reguły 15 dni po publikacji dyrektywa tylko państwa członkowskie obowiązująca tylko wobec celów po implementacji przez państwa członkowskie decyzja poszczególne państwa członkowskie lub osoby obowiązująca we wszystkich częściach po dostarczeniu lub opublikowaniu zalecenie organy Wspólnoty, państwa członkowskie lub osoby nie obowiązujące opinia organy Wspólnoty lub państwa członkowskie nie obowiązujące 17

Źródła prawa wspólnotowego zasady I. prymatu – nadrzędności prawa wspólnotowego II. bezpośredniego skutku III. IV. V. VI. d równowagi instytucjonalnej solidarności (lojalności) Niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo ściślejszej współpracy, działania Wspólnoty i organów (instytucji) Wspólnoty )

System instytucjonalny UE a) b) c) d) e) f) Parlament Europejski Rada Unii Europejskiej Rada Europejska Komisja Europejska Trybunał Sprawiedliwości Instytucje finansowe

Sądowa kontrola przestrzegania prawa UE I. sądy krajowe II. Trybunał Sprawiedliwości III. IV. Sąd Pierwszej Instancji I. Sąd ds. Służby Cywilnej Unii Europejskiej

Najważniejsze kompetencje TS I. skargi przeciwko państwom członkowskim o stwierdzenie naruszenia zobowiązań wspólnotowych II. (art. 226 -228 TWE) III. skarga o stwierdzenie nieważności aktu instytucji lub EBC IV. (art. 230 TWE) V. skarga na bezczynność instytucji VI. (art. 232 TWE)

oraz • postępowanie w przedmiocie pytania prejudycjalnego sądu krajowego (art. 234 TWE, z uwzględnieniem art. 68 ust. 1 i 2 TWE) • skarga odszkodowawcza przeciwko WE (art. 235 w zw. z art. 288 TWE) • skarga pracownicza przeciwko WE (art. 236 TWE)

Wspólnoty jako podmiot prawa międzynarodowego wybrane kazusy Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 1964 -07 -15, C 6/64 Flaminio Costa przeciwko ENEL Opubl: OETS 2002 C- 22/70 Komisja Wspólnot Europejskich v. Rada Wspólnot Europejskich (ERTA), str. 108 Opinia 1/91

Kompetencje WE • Sprawa 8/55 - Fédéchar - Zbiór 1955/56 • Sprawa 22/70 - AETR - Zbiór 1971 • Sprawa 6/76 - Kramer - Zbiór 1976 • Opinia 1/76 - Zbiór 1977

Skutki aktów prawnych • Sprawa 43/71 - Politi - Zbiór 1971 • Sprawa 65/75 - Tasca - Zbiór 1976 • Sprawa 31/78 - Bussone - Zbiór 1978 • Sprawa 2/74 - Reyners - Zbiór 1974

Pierwszeństwo prawa wspólnotowego • Sprawa 26/62 - Van Gend & Loos – Zbiór 1963 • Sprawa 6/64 - Costa/ENEL - Zbiór 1964 • Sprawa 14/68 - Walt Wilhelm i inni -Zbiór 1969 • Sprawa 106/77 - Simmenthal – Zbiór 1978

Źródła prawa, ich charakter i skutki C- 8/81 Ursula Becker v. Urząd Finansowy Münster Innenstadt C- 14/83 str. von Colson i E. Kamann v. Kraj federalny Północna Nadrenia Westfalia C- 91/92 Paola Faccini Dori v. Recreb 12/84 M. Demirel v. Miasto Schwäbish Gmünd C-192/89 S. Z. Sevince v. Minister Sprawiedliwości Holandii

Literatura podstawowa • M. Ahlt, M. Szpunar Prawo europejskie, Warszawa, 2014, C. H. Beck • Maria M. Kenig- Witkowska(red. ), A. Łazowski, R. Ostrihansky, Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, wyd. CH Beck, W-wa 2009 • Władysław Czaplinski, Rudolf Ostrihansky, Przemysław Saganek, Anna Wyrozumska, Prawo Wspólnot Europejskich, Orzecznictwo, Warszawa 2007

inne I. III. IV. V. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską - Traktat o Unii Europejskiej - Statut Trybunału Sprawiedliwości - Regulamin Sądu pierwszej Instancji

Literatura dodatkowa • Szkice z prawa Unii Europejskiej, Tom 1, Prawo • instytucjonalne, pod red. E. Piontka i A. Zawidzkiej, Zakamycze 2008 • Prawo Unii Europejskiej, Prawo materialne i polityki pod red. J. Barcza, Wyd. Prawo i Praktyka Gospodarcza, Wwa 2008 • Prawo Unii Europejskiej, Zagadnienia systemowe pod red. J. Barcza, Wyd. Prawo i Praktyka Gospodarcza, Wwa 2008 • J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska Instytucje i prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla kierunków zarządzania i administracji, Warszawa, 2010, Lexis. Nexis

wybrane adresy internetowe Parlament Europejski www. europarl. eu. int/home/default_en. htm Rada Unii Europejskiej www. ue. eu. int/en/summ. htm Komisja Europejska www. europa. eu. int/comm/index_en. htm Trybunał Sprawiedliwości www. curia. eu. int/en/index_en. htm Proces decyzyjny w UE www. europa. eu. int/institutions/decisionmaking/index_en. htm

Sposób i forma zaliczenia oraz kryteria oceny • Zaliczenie na ocenę • Egzamin ustny Przy kryteriach ocen stosowana jest skala określona w Regulaminu Studiów • • • bardzo dobry - 91% i więcej dobry plus - 81 -90% dobry - 71 -80% dostateczny plus -61 -70% dostateczny 51 -60% niedostateczny - 50% i mniej