Сулейман Демирел атындағы Университет СОӨЖ Тақырыбы: Қазіргі қазақ тіліндегі салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлері Орындағандар: Асанова Ж Карбозова Ә Өтеген Ж
Салалас құрмалас сөйлем Ғалымдар жіктемесі
А. Байтұрсынұлының жіктемесі: • Салалас құрмалас сөйлемнің қиысуы 5 түрлі болады: Жиылыңқы Қайырыңқы Айырыңқы Сұйылыңқы Қойылыңқы
Қ. Жұбанов жіктемесі • Құрмалас сөйлемнің 2 түрі бар: Салалас Сабақтас
Салаластың бөлінуі: Ыңғайлас салалас Ереуіл салалас Талғама салалас Себеп-салдар салалас Шарт-жағдай салалас
• Жалғаулықсыз салалас • Жалғаулықты салалас С. Аманжолов жіктемесі
• Жалғаулық дегеніміз – сөз бен сөзді ғана емес, кейде сөйлем мен сөйлемнің де арасын байланыстырып тұратын шылаулар. Олар мыналар: да, де, та, те, мен, бен, пен, немесе, яки, әрі, әлде, үйткені, себебі, т. б.
Жалғаулықты салалас: Ыңғайлас Қарсылықты Талғаулықты Себептік
Жалғаулықсыз салалас: Жалғаулықсыз ыңғайлас салалас Жалғаулықсыз қарсылықты салалас Жалғаулықсыз себеп-салдар Жалғаулықсыз іліктес салалас Жалғаулықсыз шартты салалас Жалғаулықсыз үлестес салалас Жалғаулықсыз баяншы салалас Жалғаулықсыз үдетпелі салалас Жалғаулықсыз бейтараптық салалас Жалғаулықсыз ұқсастық салалас
Н. Сауранбаев жіктемесі 1. Себептес салалас 2. Қарсылықты салалас 3. Мезгілдес салалас 4. Салалас сөйлемнің басқа түрлері Жалғаулықты салалас
Қ. Есенов жіктемесі 1. Мезгілдес салалас 2. Себептес салалас 3. Қарсылықты салалас 4. Шартты салалас 5. Салыстырмалы салалас 6. Талғаулы салалас 7. Кезектес салалас 8. Түсіндірмелі салалас
Т. Қордабаев жіктемесі Жалғаулықты салалас 1. 2. 3. 4. 5. 6. Себептестік Қарсылықты Мезгілдестік Кезектестік Талғаулықты Бейтараптық (мейлі) Жалғаулықсыз салалас 1. Іліктес 2. Шарттас 3. Мезгілдес 4. Себептес
• Т. Сайрамбаев салалас құрмалас сөйлемнің 8 мағыналық түрін көрсетеді.
Қазақ грамматикасы • Жалғаулықты салалас: Ыңғайлас (мезгілдес) Себептес Қарсылықты Талғаулы Кезектес
Пайдаланылған әдебиеттер: • 1. А. Байтұрсынұлы. Қазақ тіл білімінің мәселелері. – Алматы: “Абзал-Ай”, 2013. – 640 бет. • 2. С. Аманжолов. Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. – Алматы: “Санат”, 1994. – 320 бет. 3. Н. Сауранбаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. – Павлодар, 2010 4. Қазақ грамматикасы. – Астана, 2002. – 784 бет. 5. Т. Қордабаев. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер синтаксисі. - Алматы, «Санат» . 1995 – 176 бет
Скачать презентацию Сулейман Демирел атындағы Университет СОӨЖ Тақырыбы Қазіргі қазақ
слайд Айгеримж.pptx