Шымкент қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі Сабақтың тақырыбы: Табиғи эфирлер мен сабындар 12 -сынып
Оқу мақсаты • табиғи эфирлер, сабын және биологиялық отынның пайдалану салаларын білу
Сабақтың мақсаттары: -табиғи эфирлер туралы түсінік қалыптастыру; -табиғи эфирлердің қолданылуы; -майлар, олардың түрлері жайында білу; -сабын жасау туралы түсіну; -сабын алу әдістерін білу; - сабынның жуғыштық қасиеті туралы білу; - биологиялық отынның пайдалану салаларын білу.
Жұптық тапсырма Күнделікті өмірде эфирлердің және олардан алынуы мүмкін өнімдердің қолданылуы Қосымша дерек көзі ретінде интернет желісін пайдалануға болады. *Орындалу уақыты 15 минут
Күрделі эфирлердің қолданылуы • Күрделі эфирлер табиғатта кең таралған; • Олар биологиялық өте маңызды қосылыстар; • Гүлдер мен жемістердің құрамында күрделі эфирлердің болуына байланысты олардың хош иістері болады.
Күрделі эфирлердің қолданылуы Өсімдік және жануар майлары да күрделі эфирлерге жатады.
Майлар – глицерин мен жоғары карбон қышқылдарының күрделі эфирлері. ØМай барлық өсімдік және жануар ағзаларында болады; ØКөмірсулар мен белоктар сияқты майлар тағамның негізгі құрам бөліктері; ØАдамға тәулігіне 50 -70 г май қажет; ØМай биологиялық отын, тірі организм үшін энергия көзі; ØМайдың құрамын француз ғалымдары М. Шеврель мен М. Бертло ашты.
Майдың түзілуі Майды түзуге глицерин және карбон қышқылдары қатысады: Майдың құрамына кіретін көп таралған қышқыл қалдықтарына (ацилдер) көміртек атомдарының саны 12 ден 18 -ге дейін болады.
Майдың түзілуі Глицеридтер қарапайым және аралас болып бөлінеді. Қарапайым глидцеридтердің радикалдары бірдей қышқыл қалдықтарынан тұрады. Аралас глицеридтер әртүрлі қышқыл қалдықтарынан тұрады.
Майдың түзілуі Глицеридтерді түзуге: üҚаныққан қышқылдардан пальмитин С 15 Н 31 СООН мен стеарин С 17 Н 35 СООН қышқылдары; üҚанықпаған қышқылдардан олеин С 17 Н 33 СООН, линол С 17 Н 31 СООН, линолен С 17 Н 29 СООН қышқылдары қатысады.
Майлар гидролизі • Күрделі эфир болғандықтан майлар минералды қышқылдар, сілтілер қатысында қыздырғанда гидролизденеді; • Тірі ағзаларда ферменттер әсерінен гидролизденеді.
Майлар гидролизі Сілті қатысында гидролиздегенде, глицерин мен карбон қышқылының тұзы, яғни сабын түзіледі.
Жұптық жұмыс 1 - оқушы «Сабын алу» 2 - оқушы «Сабынның жуғыш қасиеті»
Жұптық жұмыс Май қышқылы Құрылымы Ерекшеліктері, Адам ағзасына түзілуі физиологиялық әсері Омега 3 Омега 6
Үй тапсырмасы 1) Күрделі эфирлердің биологиялық отын ретінде пайдалану салаларын білу. 2) http: //www. youtube. com /watch? v=o. Vs. UWH 58 k. Hw ссылкасы арқылы видеоны көріп келесі сұрақтарға жауап іздеу. А) Ауылдағы тауық жұмыртқасы мен қалада сатылатын жұмыртқаның айырмашылығы неде? Ә) Неліктен Америкада көзі нашар көретін балалар саны күрт өскен?
Скачать презентацию Шымкент қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі Сабақтың
эфир.pptx