Семей Мемлекеттік Медицина Университеті Ессіз жағдай Кома Жедел

Семей Мемлекеттік Медицина Университеті Ессіз жағдай. Кома. Жедел жәрдем көмегі.

Ессіз жағдай- (англ. Unconsciousness) қоршаған ортаға әсері болмайтын (түсінде сияқты) және/немесе сыртқы стимуляцияға реакциясы болмайтын жағдай. Ұйқы ессіз жағдайға жатпайды.

Ессіз жағдай факторлары Шаршағыштық Суық тию; Шамадан тыс ыстықтау; Ауада оттектің жетіспеушілігі Қатты ауырсыну Ағзаның сусыздануы (іш өту, қүсу кезінде) Нервті күш түсу;

Мидың зақымдалуы тікелей әсердің нәтижесінде пайда болады, мысалы бас жарақаты, қан қуйылу, электрлі жарақат, улану. Тікелей емес әсер- қан кету әсерінен қан ағудың жетіспеушілігі, жүрек аурулары немесе қан айналуды қамтамасыз ететін продолговатый мида орналасатын және сол мидың зақымдалуы әсерінен болатын орталықтың тежелуі. Қанда оттегінің жетіспеушілігі әсерінен , яғни түншығу, улану, заталмасу бұылысы кезінде, мысалы қызба, диабетте. Ми суық және ыстықтың әсерінен де зақымдалады, яғни ыстықтағанда, тонғанда.

Ес жоғалтудың типтері Қысқа уақытты Ұзақ уақытты Бұндай бұзылыс науқастың өміріне қауіп төндірмейді және 1 сек-тан 5 минутқа созылады. Талу Эпилепсия Қанда глюкозаның уақытша төмендеуі- сау адамдғы гипогликемия. Ауада оттегінің жетіспеушілігінен бас миындаңы қан айналымының бұзылысы. Бас-миының шайқалуы. Бұндай бұзылыс біртіндеп және мидың бұзылысы кезінде терең дамиды. Кома

Өмірге қажетті қызметтердің ауыр бұзылысымен өтетін естің бұзылысы; Бұндай естің бұзылысы науқаста өте қауіпті асқынуды шақыруы мүмкін және/немесе өліммен аяқталады. Миға көлемді қан қуйылу (абцесс, әр түрлі ісіктер әсерінен) Жүректің тоқтауы немесе өмірег қауіпті жүрек ритмдерінің бұзылысы (миокард инфарктісі) Аорта аневризмасының жыртылуы Инсульт, шок, асфиксия Бас миының ауыр жарақаты Ағзаның жедел улануы Өкпе артериясының тромбмэмболиясы Көп қан жоғалту Диабетикалық кома

Ессіз жағдайдың симптомдары Адам қозғалыссыз көбінесе горизонтальды түрде жатады. Ештене естімейді, сұраққа жауап бермейді, қоршаған ортаға реакциясы болмайды. Өіне не болғанын білмейді, ауырсынуды сезбейді, бұлшықеттері босансыған болып, жиі зәрін ұстай алмайды, сирек дефекация болады. Неврологиялық рефлекстері төмендеген немесе мүлдем болмайды. Қалтырау болуы мүмкін. Көзі жабылған, қарашықтары үлкейген, жарыққы реакциясы төмендеген. Кейде естің жоғалуы терінің бозаруымен немесе көгеруімен өтеді. Көбінесе ауызмұрын үшбұрышында немесе тырнақ астында болады. Теріде тердің тамшылары пайда болады. АҚҚ төмендеген.

Біріншілік көмек Әсер ету факторларын анықтау керек. Тыныс алу жолдарын босату керек. Науқасты дұрыс қырымен жатқызу керек және ауыз қуысын шырыштан босату керек. Егер тыныс алу тоқтаған болса ӨЖЖ жасайды. Тыныс алу қалпына келген кезде науқасты емдік мекемеге жіберу керек.

Егер науқаста қалыпты тыныс алу мен жүрек соғуы болса, науқастың басын денесінен төмен орналастыру керек. (басқа қанның ағуын жоғарлатады). Қысып тұрған киімдерін босату керек. Таза ауамен қамтамасыз ету, яғни терезені ашу, матамен желдету. Нашартырспиртін иіскету. Егер есі ұзаққа жоғалса және/немесе оның симптомдары қауіпті болса бірден стационарға жеткізу керек.

Есі жоғалған адамға сусын беріп, оны тамақтандыруға болмайды. Себебі ол жұтына алмайды және суйықтықтын әсерінен тұншығын қалуы мүмкін. Есі жоғалған адамды жалғыз қалтыруға болмайды!

Ес жоғалтудың түрлері Кереңдік— снижение уровня бодрствования, патологиялық ұйқышылдық. Естің бұзылысы — қоршаған ортамен қарым-қатысының жақсы болуы, санедырақтау, жартылай есі бар жағдай. Ступор — психикалық жағдайдын дамуы, психомоторлы тежелу. Шизофрениясы бар науқастарда, жедел психикалық жарақаттары бар адамдар да болады. Сопор — науқастың қоршаған ортамен қатынаста болмауы. Ешқандай қимыл жасамайды, сурақтарға жауап бермейді. Сопор жағдайынан шығару үшін қатты ауырсыну қимылдарын жасайды. Мысалы, ине салу, пісу. Бұл кезде ауырсыну синдромына жауап науқаста мимикалық қозғалыстар дамиды. Талу — қысқы уақытта естің болмауы. Кома — ми қатарының қызметінің бұзылысы әсерінен болатын ессіз жағдай. Вегетативті жағдай — вегетативті нерв жүйесінің қызметінің сақталуымен өтетін ОНЖ-нің, мидың толықтай тежелуімен болатын ессіз жағдай.

Кома Ко ма (коматозды жағдай) ( греч. κῶμα — терең ұйқы) — естің жоғалуымен өтетін ОНЖ-нің қызметінің тежелуімен, сыртықы тітіркендіргішке реакцияның бұзылысымен, тыныс алу м ен қан айналымының бұзылысының өсуімен, сипатталатын, жедел дамитын ауыр патологиялық жағдай. Кома –ОНЖ –нің тежелуі, яғни мидың өлімі, арефлексия, (бір немесе бірнеше рефлекстердің болмауы) және өмірге қажетті ағзаның функциясының бұзылысы.

Себептері: Кома өздігінен пайда болатын ауруға жатпайды; ол ОНЖ-нің функциялау шарттарының өзгерісімен жүретін аурудың асқынуы ретінде немесе басмиының құрылысының біріншілік бұзылысы ретінде дамиды. (мысалы ауыр бас-миының жарақаты кезінде).

Жіктелуі Біріншілік церебральды кома- бас миының біріншілік зақымдалуымен өтетін ОНЖ қызметінің бұзылысы. Жарақаттық кома - (лат. coma traumaticum) — бас-ми жарақаты кезіндегі ОНЖ-нің зақымдалуы. Эпилептикалық кома- (лат. coma epilepticum) —эпилептикалық ұстама кезінде дамиты кома. Апоплектикалық кома - (лат. coma apoplecticum) — ми-қан айналымының жедел бұзылысы кезінде дамитын кома.

Менингиальды кома- (лат. coma meningeale) — инфекционды менингит кезіндегі интоксикация әсерінен дамитын кома. Апоплектиформалы кома- (лат. coma apoplectiforme) — ми-қан айналымының екіншклік бұзылысы кезінде дамитын кома. Мысалы, миокард инфакрт кезінде. Ісікті кома- мидың немесе оның қабығының ісігі кезінде дамитын кома. Эндокринді кома- гормон синтезінің жетіспеушілігі әсерінен дамитын метобализм бұзылысымен болатын кома.

Гормон жетіспеушілігінен дамитын кома. Диабетикалық кома - (лат. coma diabeticum) —плазманың гиперосмосы бар гипергликемияға немесе кетоацидозға әкелетін қант диабеті кезіндегі инсулиннің жетіспеушілігінен дамитын кома. . Гипокортикоидты кома- (лат. coma hypocorticoideum) — бүйрек үсті безінің қабатының жетіспеушілігінен болатын кома. Синоним: бүйрек үсті безінің комасы. (лат. coma suprarenale). Гипопитуитарлы кома (лат. coma hypopituitarium) — гипофиз гормонының секрециясының бірден төмендеуінен болатын кома, . Синоним: гипофизарлы кома (лат. coma hypophysiale). Гипотиреоидты кома (лат. coma hypothyreoideum) — тиреоидты гормондардың секрециясының төмендеуімен өтетін кома. Синоним: микседематозды кома (лат. coma myxoedematosum).

Гормональды препараттардың передозировкасынан болатын кома Тиреотоксикалық кома (лат. coma thyreotoxicum) — қанда тиреоидты гормондардың құрамының жоғарлауынан дамитын кома. Гипогликемиялық (лат. coma hypoglycaemicum) — қанда глюкозаның төмендеуінің әсерінен болатын естің жартылай немесе толықтай жоғалуы. Адекватты емес инсулинотерапия, гормональды-активті инсулинотерапия кезінде көрінеді. Гипогликемия белгілері: аштық белгісі, тершеңдік, АҚҚ төмендеуі, тітіркендіргіш, тахикардия, ызыаланғыш, денеде және қолда діріл болуы. Бірақ адам препараттарды немесе инсулин аналогтарын қолданғанда бұл белгілер болмайды, кома бірден қалтыраудан, жайылған профузды тершеңдіктен басталып, есі тез жоғала бастайды.

Гипогликемиялық команың даму механизмі:

Токсикалық кома Токсикалық комаға экзогенды удың немесе токсикоинфекция, әр түрлі инфекциялық ауралар, бүйректік және бауырлық жетіспеушілік кезінде болатын эндогенді интоксиканың әсерінен дамитын кома.

Алкагольды кома (лат. coma alcoholicum) — аалкогольмен улану. Барбитуратты кома (лат. coma barbituricum) — барбитурат қышқылының туындыоарымен улану. (фенобарбитал, люминал). Угарлы кома — кома, обусловленная отравлением окисью углерода. Холералы кома (лат. coma choleraicum) — холера кезінде болатын, су-электрлі баланстың бұзылысы кезінде бактериальды токсиндармен улану. Эклаптикалық кома (лат. coma eclampticum) — эклапсиялық талулар кезіндегі кома. Гиперосмолярлық кома (лат. coma hyperosmolaricum) — қанда осмотикалық қысымның жоғарлауынан дамитын кома. Жоғары гипергликемия фонында дамиды.

Қант диабеті кезіндегі гиперосмолярлы кома.

Гиперкетонемиялық кома (лат. coma hyperketonaemicum) — ағзада кетон денелерінің жиналып қалуынан болатын диабетикалық кома. (ацетона, ацетоуксусной и бета-оксимасляной кислот). Синонимы: кетоацидотикалық кома, (лат. coma ketoacidoticum), ацетонемилық кома (лат. coma acetonaemicum). Гиперлактацидемиялық кома (лат. coma hyperlactacidaemicum) — қант диабеті кезінде қандағы сүт қышқылының жоғарлауы. . Синоним: лактацидотикалық кома (лат. coma lactatacidoticum). Бауырлық кома (лат. coma hepaticum) — бауырлық жетіспеушілігі кезінде дамиды. Уремиялық кома (лат. coma uraemicum) — бүйрек жетіспеушідігі әсерінен дамиды.

Гипоксическая кома- (лат. comahypoxicum) — тыныс алу ферменттерінің немесе тіндерге оттегінің жетіспеушілігінен тыныс клеткаларының тежелуі болады. Синоним: аноксикалық кома (comaanoxicum). Түрлері:

Гипоксемиялық кома — кома, связанная с недостаточным поступлением кислорода извне (гипобарикалық гипоксемия, тұншығу) немесе анемия, ауыр қан айналым бұзылыстары кезінде қанман оттегінің тасымалдануының бұзылысы. Анемиялық кома (лат. comaanaemicum) — ауыр анемиямен өтетін гипоксикалық кома. Асматикалық кома (лат. comaasthmaticum) — бронх астмасы кезіндегі ұстама уақытында дамиды.

Респираторлы кома (лат. comarespiratorium) — сыртқы тыныс алу жетіспеушілігінен дамитын гипоксикалық кома. Гиперкапниямен байланысты декомпенсирленген ацидоз кезіндегі өкпедегі газ алмас әсерінен болатын дамиды. Синонимы: респираторлыацидотикалық кома (лат. comarespiratoriumacidoticum), респираторлы-церебральды кома (лат. comarespiratoriumcerebrale).

Электролиттерді, суды, энергетикалық заттардың жоғалтуыымен байланысты дамитын кома. Аштық кома (лат. comafamelicum) — айқын алиментарлы дистрофия кезінде дамиды. Синоним: алиментарлы-дистрофиялық кома (лат. comaalimentodystrophicum). Гемолитикалық кома (лат. comahaemolyticum) — жедел массивті гемолизбен байланысты. Маляриялық кома (лат. comamalariale) — маляриялық пароксизм кезіндегі гемолитикалық кома. Хлорпеникалық кома (лат. comachlorpenicum) — ағзамен хлоридтің жоғалуы. Мысалы тоқтаусызқұсу, іш өту. Синонимы: гипохлоремиялық кома (лат. comahypochloraemicum), хлоргидропениялық кома (лат. comachlorhydropenicum), хлоропривті кома (лат. comachloroprivum).

Термиялық кома Гипертермиялық кома (лат. comahyperthermicum) — ағзаның шамамен қызып кетуімен байланысты. Синонимом является тепловой удар.

Клиникалық белгілері және ағымы. Кома бірден, тез (бірнеше минуттан бірнеше сағат ішінде) және біртіндеп бірнеше сағат пен бірнеше күн ішінде дамиды. Кома алды Шамалы кереңдік, жиі ұйқышыл немесе психомоторлы қозғыш болады, вегетативті функциясы және соматикалық статус негізгі және иқосалқы аурулардың ауырлығына және сипаты сай келеді. Барлық рефлекстер сақталған (олардың өзгеруі біріншілік церебральды кома мен нейротоксикалық удан пайда болатын кома кезінде өзгереді. ).

Кома I кезеңі Айқын ұйқышылдық, ұйқы (ступор), қатты тітіркендіргішке реакцияның тежелуі, соның ішінде ауырсыну белгісіне, науқас жеңіл қозғалыстарды ғана жасайды, суды және сұйық тағамды жұта алады, басын өз еркімен қозғалта алады, бірақ онымен қарым-қатынасқа түсу қиын болады. Бұлшық еттік тонусы жоғарлаған, қарашықтың жарыққа реакциясы сақталған, кейде көздің қылилануы көрінеді, көз алмасының маят тәрізді қозғалысы байқалады, терілік рекфлекстер төмендеген, сіңірлік жоғарлаған.

Кома II кезеңі Терең ұйқы, сопор; науқаспен қатынаста түсу мүмкін емес, ауырсынуға реакцияың бірден төмендеуі, координацияланбаған жиі спонтанды қозғалыстар, (хаотичны); тыныс алудың патологиылық типтері естіледі (шулы, стерторозное, Куссмауляь, Чейн— Стокс , чаще с тенденцией к гипервентиляции); өздігінен зәрдің шығуы және дефекация, қарашықтың жарыққа реакциясы төһмендеген, житі тарылған, корнеальные және жұтыну рефлекстер сақталған, терілік рефлекстер теріс, бұлшық еттік дистония, спастикалық қысқарулар, бөлек бұлшық еттедің фибриляциясы, горметония (аяқ-қол бұлшық еттерінің күш түсуінің алмасуы, олардың әлсізденуі, ерте бұлшық ет контрактурасының пайда болуы. ).

Кома III кезеңі (немесе «атониялық» ) Есі, ауырсыну реакциясы, корпнеальды рефлекстер болмайды. Жұтыну рефлекстері тежелген, жиі миоз байқалады. Қарашықтың жарыққа реакциясы жоқ. Сіңірлік рекфлекстер мен бұлшық ет тонусы диффузды төмендеген. (периодты локальды немесе генерализденген қалтыраулар болуы мүмкін. ); зәр шығаруы мен дефекация еріксіз. АҚҚ төмендеген, тыныс алуы аритмиялық, дене температурасы төмендеген.

Кома IV кезеңі (запредельная) Толықтай арефлексия бұлшықет атониясы ; мидриаз; гипотермия, бірден АҚҚ төмендейді. Спонтанды тыныстың тоқтауымен болатын сопақша мидың қызметінің терең бұзылысы.

Комалық жағдайдан шығу Коматозды жағдайдапн шығу ем әсерінене ОНЖ-нің қызметінің қалпына келуімен сипатталады. Бастапқыда корнеальды, кейін қарашық рефлекстері пайда болады, вегетативті бұзылыстарк езеңі төмендейді. Комадан шығу кезеңі кезінде сирек кереңдік фоныныда дискоординацияланаған қозғалыстармен бірден тқозғалыс мазасыфздығы білінеді. Қалтырау жағдайлары болуы мүмкін.

Комадағы науқасты госпитолизацияға дейінгі этапта жүргізу;

Кома кезіндегі біріншілік көмек.

Команың Глазго шкаласы (ШКГ, Глазго- команың ауырлығын анықтайтын шкаласы, The. Glasgow. Coma. Scale, GCS) —үлкендерде және 4 жасатан асқан балаларда естің бұзылысының кезеңін анықтайтын шкала. Бұл шкаланы Грэх. Тиздейл және Б. Дженнетт, Глазго Университетінің профессорлары ашқан. Шкала үш тесттен тұрады, яғни көздің ашылу реакциясын анықтау (E), сөйлеуін (V) және қозғалыс реакциясын (M) анықтайды. Әр тестке балл беріледі. Көзді ашу тестінде 1 -4 балл, сөйлеу реакциясында 15 балл, қозғалыс реакциясын 1 -6 балл беріледі. Минимальды балы – 3 терең ұйқы, максимальды-15 есі анық деп саналады.

Балды жинау Көзін ашуы (E, Eyeresponse) Өз еркімен — 4 балл Дыбысқа реакциясы— 3 балл Ауырсынуға реакциясы — 2 балл Реакцияның болмауы — 1 балл Сөйлеу реакциясы (V, Verbalresponse) Науқас қойылған сұраққа дұрыс, тез жауап береді — 5 балл Науқас жауап бергенде ойының бұзылысы — 4 балла Науқас жауабы мағынасына келмейді— 3 балл Қойылған сұраққа дыбыстың ғана шығуы— 2 балл Реакцияның болмауы — 1 балл

Қозғалыс реакциясы (M, Motorresponse) Ауырсыну синдромына айқын қозғалыс (итеру) — 5 балл Ауырсыну синдромына аяққолдарын ғана қозғалту— 4 балл Ауырсыну синдромына патологиялық бүгу— 3 балл Ауырсыну синдромы патологиялық жазу— 2 балл Қозғалыстың болмауы— 1 балл

Алынған нәтижені интерпритациялау; 15 балл— есі анық. 10— 14 балл — шамалы немсе терең естің бұзылысы. 9— 10 балл — сопор. 7— 8 балл— кома-1. 5— 6 балл— кома-2 3 -4 балл— кома-3

4 жастан төмен балаларға арналған кома шкаласы. көзін ашуы (E, Eyeresponse) Өз еркімен — 4 балл Дыбысқа реакция ретінде — 3 балл Ауырсынуға реакция ретінде — 2 балл Реакцияның болмауы — 1 балл Сөйлеу реакциясы (V, Verbalresponse) Бала күледі, дыбысқа реакциясы бар, заттарға қарайды, интерактивті— 5 балл Баланы жылаған кезде уатаға болады, жартылай— 4 балл Жылаған кезде тынышталады, бірақ көпке емес, — 3 балл Жылаған кезде тынышталмайды — 2 балл Жылауы және интерактивтілігі жоқ — 1 балл

Қозғалыс реакциясы (M, Motorresponse) Бұйрық бергенде қозғалысты орындайды — 6 балл Ауырсыну синдромына қозғалу (итеру) — 5 балл Ауырсыну синдромына аяқ-қолдарын тарту, қозғалту— 4 балл Ауырсыну синдромына патологиялық бүгу(декортикация) — 3 балл Ауырсыну синдромына патологиялық жазу (децеребрация) — 2 балл Қозғалыстың болмауы — 1 балл

Салыстырмалы диагностикасы Клиника Диабети лық калық белгілері кома Гипогли кемиялы қ кома Уремия лық кома Хлоргид ропения лық кома Бауыр лық кома Ацетоне миялық кома Негізгі ауруы Қант диабеті, бүйрек үсті безінің ісігі Бүйректі ң созывлм алы ауруы Құсумен өтетін аурулар Боткин ауруы, бауыр циррозы Невроло гиялық ауруы бар балада Баста луы Біртін деп, балалар нда тез дамиды Кенеттен, Біртіндеп Баяу аяқ астынан Есі Біртін деп жоғала ды, психика лық депресс ия Естің тез бұзылыс ы, сандыр ақтау мен қозу болады Біртіндеп Коматоз жоғалад ды ы, ы жағдай ұмытқыш, дың ұйқышыл біртіндеп дық, дамуы, сопор, галлюци кома нация, Біртіндеп жоғалад ы, ұмытқыш, ұйқышыл дық, сопор, кома

Бұл шық ет Б. е тонусы, рефлекстер гипо тония, сіңір лік реф лекс төмен Б. е гиперт ония, ригидт ілік, патоло гия лық реф лекс Миокл оникал ық қозғал ыстар, сіңір лік рефлек стер жоғарл аған Адена мия, тетани я, гиерре флекси я, катале псия Қозғалыс мапзасыз дығы, қалтырау, менингиа льды белгілер Гипотони я, рефлексте р төмендеге н. Қалтырау Болмай ды Жиі аяқ -қол дың дірілде уі Ақырғ ы стадияс ында Сирек Терісі Бозғыл т, құрғақсусыз дану, беті қызыл Бозғыл т, ылғалд ы Құрғақ, ілік қышым а, қышым аның ізі, жиі ісінуле р Құрғақ тау, тургор ы мен эластик алығы төменд еген Терісінің сарғаюы, қан құйылу Құрғақ, бозғылт

Тыныс алуы Куссма уля тыныс ы, тыныс шығарғ анда ацетон иісі бар Бет кей Терең , кейде Чейн. Стокс немесе Куссма уля тынысы , аммиак және зәр иісімен Беткей, Куссма жиілеге уля н, ауызда н жағымс ыз иістің шығуы Терң, токсика лық, ауызда н ацетон иісі Жүрекқантамыр жүйесі Жүрек тондар ы тұйықт алған, Арт. Гипото ния, пульсі жиі, коллапс Тондар ы анық, АҚҚ лабиль ды, пульсы қалыпт ы немесе брадик ардия, сирек тахикар дия Аортад а акцнет Арт. гио тония, перика рдтың үйкеліс шуы, пульс қатты Тондар ы тұйықт алған, АРТ. гипото ния, пульс жиілеге н жұмсақ, кейде аритми ялық Тондар ы тұйықт алған, Арт. гип отония, тахикар дия, пульсы әлсіз. Тондар ы тұйықт алған, Арт. Гипото ния, бради немесе тахикар дия, пульсы әлсіз

Асқаз ан бұзыл ысы Тәбеті жоқ, жүрек айну, құсу, тілі құр ғақ Тәбеті жоғар ы, құсу жоқ, тілі ылғал ды Бауыр Ұлғайға Спонт н анды гипо глике мия мен диа бет кезін де ұлғай ған Жүрек айну, құсу, кейде іш өту Тәбеті төмен, құсу іш өту Тәбеті толықтай жоқ, көп реттік құсу Ұлғаю ы мүмкі н Негізгі ауруына байланыс ты ұлғаюы мүмкін Кішіре йген Ұлғайған, ауырсынусыз

Көз алмас ының тонусы төмен Көз алмас ының тонусы қалып ты Қан Гиперг лике мия, гиперке тоне мия, лейко цитоз Зәр Глюкоз урия, ацетону рия, тығызд ығы жоғары Қарашық тарпылға н, көруі төмен Қарашық кеңейген өзгеріссіз Гипогл Ацидоз, икемия, азотемия, шама анемия лы лейко цитоз Гипохлор емия, лейкоци тоз, алкалоз Гипохлоремия, отсутствие гипергликемии Қант және ацетон жоқ Олигурия, Өттік анурия пигмент, уробилин, кристаллы лейцина и тирозина Полиурия, гипоизо стенурия, ақуыз бар, зәрлік қалдық Гипербилиру бинемия, сирек азотемия Ацетон, ацетоуксысты қышқыл, глюкозурия ның болмауы

Қолданылған әдебиеттер: Интернет материалдары: www. health. rin. ru www. endomed. ru www. med 2005. ru www. medeffect. ru

Назарларыңызға рахмет!