Семей Мемлекеттік Медицина Университеті. CӨЖ Тақырыбы: Шекаралық тұлғалық ерекшіліктері бар пациенттерге дәрігерлердің реакциясы және қарама-қарсы қатынас жасаған кезде туындайтын мәселелер. Орындаған: Жирикова А. Ж. 618 топ ВОП Тексерген: Алтыбаева Г. К.
Жоспары: 1. Тұлға анықтамасы. 2. Шекаралық тұлғалық бұзылыстардың анықтамасы. 3. Шекаралық тұлғалық бұзылыстардың себебі. 4. Этиологиясы мен патогенезі. 5. Эпидемиологиясы. 6. Ағымы. 7. Емі. 8. Дәрігердің ұсыныстары мен науқасқа деген реакциясы. 9. Науқасқа деген қарым-қатынаста тудыратын мәселелер. 10. Қорытынды.
Тұлға Адам денесінің тыныштық және қимыл-қозғалыс кезіндегі қалыпты жағдайы. Тұлға адамның сәби кезінен бастап, бүкіл өсіп-жетілу және тәрбие алу барысында қалыптасады. Тұлға дұрыс жетілгенде адамның иығы сәл артқа теуіп, іші тартылып, денесін үнемі тік не түзу ұстайды. Мұндай тұлғалы адамдардың жүрісі ширақ, еркін де жеңіл қимылдайды, ішкі органдарының бәрі де дұрыс орналасқан.
Шекаралық тұлғалық бұзылыстар Бұл жалпы топтың бұзылысымен және невротикалық дәрежедегі спецификалық емес психопатологиямен көрінеді. Психогенді фактор ол солардың пайда болуымен және декомпенсациясымен ерекшелінеді. Шекаралық тұлғалық бұзылыстар ол бастапқы және аралық ( «буферлы» ) фаза. Немесе арнайы кезенді психоз, бастапқы топтағы көрініс патологиялық бұзылыспен өтеді. Формасы, түрі, ауыршандығының процессі, динамикасына байланысты болады.
Шекаралық тұлғалық бұзылыстар-тез көріністі бұзылыс емес, ол адамның жағдайына және ауыршандығына сонымен қатар патологиялық психикалық көрініске тән, және нормадан жоғары көріністе. Осы топтағы бұзылыстар тек арнайы сферадағы психикалық тұрғыға ие болады. Осы құбылыстардың пайда болуына социальды факторы әсер етіп, адамда сыртқы ортаға бейімдеусіздік пайда болып, психикалық адаптациясы төмендейді, адам срыв жағдайына ұшырайды. Шекаралық тұлғалық бұзылыстар тобына невротикалық , невроз тәрізді симптомокомплекстер, қосымша психотикалық (шизофрения т. б. ), соматикалық, неврологиялық аурулар жатпайды.
Шекаралық тұлға бұзылыстары бар адамдар өз өздерін әрез басады, олар ауырсыну сезімін басу тәсілін қолдануға тырысады. Ауырсыну сезімін шақырмас үшін психоактивті заттар шектен тыс қолданады, құмар ойын, артық ақша шашу, артық тамақ ішу, өз өзіне қол жұмсау әрекеттерін жасайды. Олар көп жағдайда өздеріне физикалық зақымдар тигізеді, аздаған сырылулар мен өзін темекі шоғымен күйдіру, дәрілік заттарды артық ішіп қою әрекеттеріне дейін барады. Мұндай әрекеттер парасуицидалды ісәрекеттер ретінде қаралады.
Шекаралық тұлғалық бұзылыстарды анықтау үшін негізгі мәселелер тұрақсыздықты қамтидыолар: аффект тұрақсыздығы, тұлғааралық қарымқатынастар мен өзінің жеке даралығы арасындағы тұрақсыздық. Эмоционалды тұрақсыздығы сезімталдықпен, интенсивтілікпен, эмоцияларды дұрыс реттей алмаушылықпен көрінеді. Эмоциялар тез және оңай пайда болады, басқа адамдарға қарағанда интенсивті болып келеді. Науқастар өзін өзі басу үшін қиындықтарға тап болады және өзінің қалыпты жағдайына келу үшін бірталай уақыт өтеді. Олар нақты қабылданатын заттарға аса сезімтал болып келеді және оған ашумен, паникамен, үмітсіздікпен жауап береді.
Себептері. - психопатологиялық көрініспен және невротикалық дәрежедегі созылмалы аурулар, психотикалық емес , психикалық бүзылыстар; - психикалық бұзылыстар вегетативты дисфункциямен жүретің , түнгі ұйқының бұзылысы және соматикалық бұзылыстар; - психогенды факторлардың пайда болуы мен декомпенсациялы бұзылыстар; - «органикалық предиспозиция» дамуы мен декомпенсация бұзылыстары ; - аурушандыққа байланысты бұзылыстар науқастың тұлғалық – типологиялыққа байланысты; - науқастардың өзіне деген критикалық жағдайлары арнайы патологиялық көрініс береді.
Себептері: Көптеген теориялық парадигмалар бар. Психодинамикалық парадигма көзқарасы бойынша ШТБ аналық махаббаттың жетіспеушілігінен болады. Ана-бала арасындағы қарым-қатынас өмір бойы жағасатындықтан, олар дұрыс құрылған болуы керек. «Жақсы ана» баласының сұраныстарына адекватты жауап береді және баласының тәуелділігі және тәуелсіздігі арасындағы балансты сақтап тұрады. Ал бұл жағдай дұрыс сақталмаса, балада кейін ШТБ дамып, Мен образын сезінудің тұрақсыздығы пайда болуы мүмкін. Мен сезімін дұрыс сезінбегендітен бала анасынан өзін ажырата алмай қалады. Бала өз Менін сезіне алмағандықтан оны басқа адамдардан іздейді, бұл көбінсе көңіл аудару үшін адекватты емес мінез құлықтардан көрінеді.
Биологиялық парадигма бойынша эмоцияны басқару және алмастыру туа пайда боған тұрақсыздық ретінде қаралыды. Эмоцияны басқару мидың көптеген аймақтарында коплексті реакцияларды қамтиды. Лимбикалық жүйенің реактивтілігінің бұзылысы эмоция бұзылысына алып келеді. Лимбикалық жүйенің аномалиялары генетикалық, жатырішілік, сыртқы зақымдаушы факторлардан болуы мүмкін. Сонымен қатар, ұзақ уақыт жыныстық зорлыққа шыдап келген адамдарда ШТБ жиі кездеседі.
Биологиялық және психодинамикалық парадигмалар қарым қатынастың бірнеше моделінде болады, ол стреске бейім және трансактты үлгілерде кездеседі. Трансакты үлгінің мысалына Линеан сипаттаған биосоциалды үлгі жатады, ШТБ интенсивті және жүйеленбеген эмоциялар мен инвализирлеуші қатігез қоршаған ортамен байланысы. Мысалы, балаға қысым көрсетіліп өсірілген орта. Балада эмоциялардың дұыс ұйымдаспауын тудырады. Өсе келе инвализдеуші орталар да көбееді, эмоциялардың жүйесіздігі көрініс береді.
Шекаралық тұлғалық психопатологияға жатқызады: - невротикалық дәрежелерді, функциональды көріністегі бұзылыстар; - вегетативті бұзылыстар, коморбидты астениялар, диссомникалық және соматоформды бұзылыстар; - психотравмаға байланысты аурулар, жеке тұлғалық -типологиялық көріністері; - эгодистоннды (өзіне /мен/) ауруға деген критикалық қарым – қатынасы болуы.
Шекаралық тұлғалық бұзылыс кезінде болмайды психотикалық симптоматика, прогредиентты түрде өрши бастайды кем ақылдық, тұлғалық өзгерістер, эндогенды психикалық аурулар(шизофрения, эпилепсия). Шекаралық тұлғалық бұзылыстар жедел, ағымы бір қатар, қысқа уақытты реакциялар, ұзақ уақыты қалыптар болуы, созылмалы ағымдармен өтеді. Клиникалық практикада басты себептері әр түрлі форманы және шекаралық тұлғалық нұсқаларды ажыратады. (нозологиялық, синдромальды, симптоматикалық баға).
Спецификалық емес арнай симптомдары (астеникалық, вегетативты дисфункция, диссомникалық, депрессивті жағдайлар т. б. ), әр түрлі психопатологиялық структуралы нұсқалар, олардың сыртқы ( «формальды» )көз – қарастар болып саналады. Диагностикалық баға - динамикасына, ауыршандығына, себебі мен пайда болуына, анализдеріне байланысты беріледі. Жеке –типологиялық тұлғалардағы психологиялық бұзылысы бар науқастар, және басқа да соматикалық, психикалық бұзылыстар бар науқастарды қарастырады.
Этиология мен патогенезі. Этиологиясы мен патогенезі көп түрлі. Формалары келесі түрге қосылады шекаралық тұлғалық формадағы психикалық бұзылыстар мен невротикалық реакция, реактивті күйлер ( психоз емес), невроздар, патологиялық тұлғалық қалыптасу, психопатия, үлкен шенбер неврозы- мен психопат тәрізді күйлер соматикасы кезінде, неврологиялық жағдай және т. б.
Эпидемиологиясы. Басқа авторладың айтуынша невротикалық бұзылыстар ерлер арасында 2 ден 76ға , 1000 адамға шаққанда, әйелдер арасында- 4 ден 167 ге, 1000 адамға шаққанда. Ерлер мен әйелдердін шекаралық тұлғалық психикалық бұзылыстар ара қатынастары 1: 4 құрайды. Үлкен невротикалық бұзылыстар проблемасы қарттар арасында да кездеседі. Қарт арасындағы психикалық сферадағы өзгерістер ол ойлар қабілетінің бұзылысы, күштің төмендеуі, тұрақсыздық, арнайы нерв процесстердің концентрациясының қозғыш болуы, темпты психомоторлы реакция. Қарт адамның консерватизмы, өкпелегіш болуы, эгоцентризм, ипохондриялы, психологиялық адаптацияның бұзылысы. Эпидемиологиялық жұмыстар қорытындысы бойынша, бұл бұзылыстар психотикалық емес дәреже құрайды. Бұл жастағы өзгеріс психогериатриялық деп аталады.
жиі диагностирленеді, көбінесе әйел адамдарда жиі кездеседі. Шамамен психиатриялық науқастардың амбулаторлы 10% және госпитализацияланғандардың 20% ШТБ критерілеріне жауап береді. ШТБ диагнозы қойылғандардың 75% әйел адамдар.
Кеңейтілген зерттеу нәтижелері бойынша ер адам мен әйел адам арасында тұлғааралық қатынастар ерекшелінеді екен. Ерте балалық кезде басталатын социолизация әйел адамдарда тұлғаралық қатынастарға аффективті қабылдауын тудырады. 6 жастан бастан қыз бала мен ұл бала екі түрлі социализацияланады. Қыз балалар екі адам арасында ашық ойындарды жиі ойнайды, ал ұл балалар топ арасындағы бәсекелестік ойындарды ойнайды. Қыз балалар топтағы көптеген қысым сөздерді көп естімейді, есейе келе егер ондай сөздер әсер ететін болса, аса сезімтал болып келеді. Сондықтан әйел адамдар бейсанада агрессияға сезімталды болып, ШТБ даму қаупі жоғары болады.
МКБ− 10 берілулер бойынша қарастырылған. Бұларға невротикалық нұсқалар жатады, яғни стресспен қатысты бұзылыстар, соматоформды бұзылыс ( F 4), жұрыс тұрыс синдромдары, физиологиялық бұзылыс және физикалық факторлар (F 5), «егде жастағы адамдардың тұлғалық , жұрыс тұрыс бұзылысы» ( F 6), депрессивты эпизодтар ( F 32) т. б. . Арнайы этаптардағы қозу дамулары келесі клиникалық ағымда болады невроз тәріздіжәне психопаттәрізді бұзылыстар, және шекаралық тұлғалық бұзылысы.
Шекаралық тұлғалық бұзылыстар МКБ− 10 бойынша: реакция: 1. ауыр стресске реакция , адаптация бұзылысы (F 43): 1. 1. стресске жедел реакция (F 43. 0); 1. 2. бейімделу реакциясының бұзылысы (F 43. 2), : 1. 2. 1. аралық депрессивті реакция (F 43. 20); 1. 2. 2. пролонгировты депрессивті реакция (F 43. 21); 1. 2. 3. аралас үрейлі және депрессивті реакция (F 43. 22); 1. 2. 4. қайғы реакция, «физиологиялық реакциялар» ) (Z 71); 1. 2. 5. жұрыс – тұрыс бұзылысы реакциясы (F 43. 24); 1. 2. 6. нозогеннды реакция (F 43. 8); 1. 2. 7. диссоциативты (конверсионнды) реактивты бұзылыстар(F 44);
Диагностикалық критерилері: ШБТ тұлғааралық қатынастардың терең түрдегі тұрақсыздығымен көрінеді, Мен образының, аффекттің бұзылысы болады, бұл бұзылыстар ерте ересектік кезеңде басталып, мынандай жағдайларда көрінеді: Қарсы келетін жағдайға интенсивті жауап қайтару немесе қашып кету жағдайлары Тұлғааралық қатынастардың тұрақсыздығы идеализация және девальвацияның алмасып отыруы Бірегейлігінің жоғалуы: Мен образының айқын тұрақсыздығы, Мен образын сезудің тұрақсыздығы. Өзін жоққа шығарудың импульсивтілігі, бұл көбінесе артық ақша шашумен, жыныстық қатынас, психоактивті заттарды бейберекет қолданумен көрінеді. Суицидалды, өзін зақымдау әрекеттері.
Көңіл күйдің айқын реактивтілігімен көрінетін аффективті тұрақсыздық (интенсивті эпизодты дисфория, тітіркенгіштік және ұрей, бірнеше сағаттан бірнеше күнге созылуы мүмкін) Өзін қаңыраған адам сияқты сезінудің созылмалы түрі Ашуды басқарудағы тұрақсыздық (қатты ашулану, оны басқара алмау, физикалық күш қолдану) Ауыспалы немесе стреспен байланысты параноидты ойлар, ауыр диссоциативті симптомдар.
көбінесе когнитивті үлгімен байланысты, бұл «бәрі немесе ештеңе» не «немесе-немесе» ойлау типімен сипатталады. Науқастар қатал түрде орнатылған тәртіп пен қарама-қарсы көзқарастарының болумен қиналады, компромисс табуда қиныдықтарға жолығады. Мұндай когнитивті үлгі Мен концепциясының тұрақсыздығына және тұлғаралық қарым қатынастың тұрақсыздығына әкеледі. Мысалы, Х дәрігер олар үшін идеал болып табылады. Белгілі бір кезеңде Х дәрігер науқатың сұрауына жоқ деп жауап беруі мүмкін, олар Х дәрігерді сенімсіз адам деп қорытынды жасап, одан үміт үзеді, оның кеңестерінен бас тартады, оған әдепсіздік танытуы мүмкін, дәрігердің неге жоқ деп жауап беру себептері ол науқаспен қабылданбайды. Осылайша, ШТБ бар науқастар адамдармен қарым қатынаста идеализацияны жоғары қойып, кейін одан үміт үзіп жатады, оны тітіркенгіштік пен эмоционалды, физикалық зақымдар алуға дейінгі әрекеттермен алмасады.
Тұрақсыз Мен концепциясы және эмоционалды лабилділік ұзақ уақытты мақсаттарға қол жетуде қиындықтар тудырады. Ол мектеп кездегі, жұмыс жасаудағы, мамандық алудағы да, достықтағы да қатынастардан, ем алудағы кері тартпалықтардан көрінеді. Науқастардың әрекеттері импульсивті және қарама-қайшы, кейін тұрақты қарым қатынас құруда кедергі болады. ШТБ бар науқастар басқа адамдардың назарын аударып, компания іздейді, жалғыз қалып қоюдан қорқады, өзінің әлсіз екенін сезініп қалудан қашып, көп адамдардың арасына белсене шығады.
Ағымы. Шекаралық тұлғалық бұзылыстар болады жедел және ақырын бейімделумен, ұзақтығы қысқа реакциясымен өтеді, ұзақ күйлер немесе созылмалы ағымен өтеді. Көптеген науқастар ем қабылдаса болжамы жақсы. Бірақ 20 -40% науқастар ағымы ремиттирленген, рекуррентті.
Ажырату диагностикасы: Үлкен депрессия. Биполярлы бұзылыстар. Психоактивті заттарды артық ішу немесе оларға тәуелділік Травмадан кейінгі стресті жарақат.
Үлкен депрессия және биполярлы бұзылыстар – ШТБ ауыратын науқастардың 50% осы жағдайлар кездеседі. ШТБ-ны Мен, көңіл күйдің, тұлғаралық байланыстың тұрақсыздығы ретінде сипаттауға болады, ал депрессияда аффективті бұзылыстардың тұрақтылығымен сипатталады, минимум 2 аптаға созылатын депрессиялық бұзылыстар немесе ангедония ретінде көрінеді. Ал ШТБ бірнеше сағатқа немесе бірнеше күнге ғана созылады. Психоактивті заттарды артық қолдану көп жағдайда импульсивті, эмоционалды лабилді әрекетке және тұрақсыз тұлғааралық байланыстарға алып келеді. ШТБ-мен байланысты импульсивтілік көп жағдайда осы заттармен артық әуестенуге алып келеді. Госпитализацияланған науқастардың 10— 15%-ы ШТБ критерилеріне сәйкес келеді.
ШТБ ауыратын науқастар арасында физикалық және жыныстық қысым көрушілік жиі кездеседі, сондықтан оларды жарақаттан кейінгі стресстік бұзылыстардан айыру керек. Бұл кезде науқастар көбінесе стимулдардан қашады, травманы қайтадан бастан кешіреді, түс көру арықылы, флешбектармен.
ЕМІ. Емі индивидуальды жоспар бойынша жүргізіледі, . және олардың ауру формасына , психопатологиялық симптомокомплекске және соматикалық күйдегі динамикасына. Бұл невротикалық бұзылыстарға қолданатың препараттар барлық класстағы психотропты заттар, және арнайы транквилизаторлар, жие антидепрессанттар қолданады.
Емді бастау керек антидепрессанттардың соңғы поколениясы, оларға жатады селективты ингибиторлар обратного захвата серотонина (флуоксетин, паксил, золофт, ципрамил), активатор обратного захвата серотонина (коаксил) и норадренергиялық және серотонинергиялық селективты антидепрессант (ремерон). Бұлар жақсы әсер етеді(жұрыс –тұрыстын токсикасына кері құбылыс), жағымсыз эффектісі бар, (бір реттік тәуліктік қолдану), басқа дәрілермен қауыпсыз қолдану соматотропты препараттармен.
Монотерапия оларға схема бойнша нейролептиктер, вегетотроптылар және ноотропты заттар. Нейролептиктерге терален, эглонил, сонапакс, флуанксол, рисполепт.
Шекаралық тұлғалық бұзылыстар кезіндегі арнайы спектры фармакотерапия, психотерапевт, физиотерапевт және социальдыреабилитационды шаралар. Немесе келесі ем шаралар психотерапевт, физиологиялық, психологиялық және социотерапевт жүргізуі тиіс.
1. Психотерапевтикалық методика - рациональды психотерапия, аутогеннды тренировка, гипнотерапия, психотерапевттердің емдік шаралары. 2. Физиологиялық методика, бұл арнайы иммуннды және нейрогормональды статустағы бар науқастар. - қозғалыс (тыныс алу мен релаксационнды емдік гимнастика, аэробика, емдік гимнастика тренажерда); - физиотерапия (емдік массаж, гидротермия, электро- күндік ем , КВЧ-терапия); - иглорефлексотерапия, лазеротерапия; - гипербарическая оксигенация; - диетотерапия. 3. Психологиялық - ара қатынас анализ, психодрама, трансактты анализ, нейролингвистика программирование, гештальт-терапия, "эриксоновский гипноз", умственная гимнастика и др. 4. Социотерапевтикалық методика - культтерапия, библиотерапия, музыкотерапия, танцтерапия, арттерапия, вечера поэзии и пр.
Шекаралық тұлғалық бұзылыстары бар науқастар мамандардың көзқарасы ШТБ ауыратын науқастар көбінесе хаос жағдайында өмір сүреді. Олардың көңіл күйі себепсіз де өзгеруе беруі мүмкін. Кей жағдайда олардың когнитивті қабілеттері қалыпты көрінеді, бірақ өзіне деген критикасы өте төмен болып келеді. Мұндай адамдар жедел жәрдем бөліміне жиі түседі, өзіне тигізген зақымданулары мен артық мөлшерде дәрі ішіп қоюдан болады. Олар ауруын шектен тыс драматизациялайды немесе бар ауруын жоққа шығарады. Бір мезетте олар дәрігермен жақсы қарым-қатынаста болуы мүмкін, келесі мезетте олар ашулы болып дәрігерге қарсы келуі мүмкін. Олар тағайындалған емнің қауіп факторларын түсіндік деп айтуы мүмкін, бірақ оларды орындамайды, сол арқылы емге кесірін тигізеді. Олар тағайындалған емдеу курстарына бармауы мүмкін, сонымен қатар емге қанағаттанбайтынын, жаңадан пайда болған симптомдары ұзақ уақыт айтып отыруы мүмкін.
Науқастардың мұндай әрекеттері дәрігердің көмексіздігін, абдырап қалуын тудыруы мүмкін, Тіпті ашуланып, тітіркену сезімдерін шақырады. Соған байланыста дәрігер терапияны бұзатын шешімдерге баруы мүмкін: Жақсару болмаса науқасты кінәлау Науқасқа өлген жақсы болады деген ойда болу Дәрігер науқастын қоңырауларына жауап бермейді Дәрігер тағайындалған дәрілердің қосымша әсерлерін есепке алмауы мүмкін. Науқаспен сөзге таласу Науқасқа қатысты басқа мамандармен сөз таластыру
Дәрігер мұндай жағдайға аса сезімтал болса, аталған жайттар пайдалы болуы мүмкін бе? Мұндай жағдайлар дәрігердің стресс жағдайда болуында немесе жаңадан жұмысқа тұрған дәрігерлерде жоғарылайды (мысалы, интернатура кезінде, отбасылық проблемалар болса). Аталған сезімдер ШТБ бар науқаспен кездескенде оңай пайда болады. ШТБ бар науқастартар эмоцияның кең түрін сыртқа шығарады. ШТБ бар науқастар осы арқылы қорғаныш реакциясын түзеді, өйткені тітіркенгіштерді жүйелей алмайды. Дәрігердің оған деген іс-әрекеттерінде осылай көруі мүмкін, балансты жоғалтқандай сезім тууы мүмкін. Осындай эмоционалды тұрақсыздығы бар науқастар дәрігерге ШТБ бар деген диагноз қоюға оңтайлы болуы керек. Өйткені дәрігер когнитивті және әрекеттік әдістер арқылы науқастың қандай жағдайда екенін түсініп, ары қарай емінде тиімді нәтижелер алып келу үшін пайдалануына болады. Осылайша, дәрігер науқасты қарау барысында алған әсерлерін ем үшін тиімді пайдалануы мүмкін. Науқасқа қалай қарау керек екенін кілтін таба білсе, емнің нәтижесі оңтайлы болуы шарт.
Дәрігер-науқас арасындағы қарымқатынасындағы қиындықтардың белгілері: Науқасты құтқару туралы фантазия ( «бұл науқасты мен ғана емдей аламын» ). Әріптестері, отбасы, достары алдында қорғаныш реакциясы; Дәрігердің науқасқа беріліп кетіпті деп әріптестерінен, клиника менпорсоналдарынан қорқуы. Ерекше қимылдар немесе әдеттегі процедуралардан ауытқу, әріптестерінен құпияны жасыру, науқасқа үйіне қоңырау шалу, науқасқа жеке түрдегі ақпарат беру, науқасқа стресс жайлы өз тәжірибесінен айту, “кофе ішуге” келісу, науқасқа деген кінә сезімі. Мұндай дәрігер мен науқас арасындағы қатынастар негізгі болып кетуі мүмкін. Аталған науқасқа қатысты дәрігердің жағдайды реттеп өз қолында ұстап тұруы қиындап кетуі мүмкін. Сондықтан дәрігер бұл жағдайды ескеріп, науқаспен қалыпты қарым қатынасты орнатуға тырысуы керек. Ол үшін әріптестерімен кеңесіп көруге болады.
Эмоциялармен басқару бұзылғанда көмек: Жүйені қалыптастырыңыз. ШТБ бар науқастар интенсивті, түсініксіз эмоцияларды бастан кешіреді, ал ойлауы шашыраңқы және реттелмеген болып келеді. Олар ішкі жан дүниесін қалыпқа келтіруде қиындықтарға тап болады. Кей кезде олардың проблемаларын басып ойту басқаруды қолға алуға мүмкіндік беруі мүмкін. Олар қоршаған орта адмадарынан жүйеленген іс-әркеттерді күтеді, егер олар болса болашаққа деген үміт пайда болады. Қаталдау болыңыз. ШТБ бар науқастар дәрігердің проблемаларын бөгде эмоцияларасыз, жүйемен қарастырып отырғанын ұнатады. Шектен тыс эмоциялардан қашыңыз.
Науқасқа өзінің тәжірибесін түсінуге көмектесіңіз, өзінің сезімдерін түсіндіре отырып, олардан әрекетін бақылап отыруды талап етіңіз. Көп жағдайда бұл науқастар балалық шақта қысым көріп өскендіктен, ойларын сыртқа шығаруға тырысуы мүмкін, сондықтан іс-әрекетін қадағалап отыру қажет. ШТБ бар науқастарға соматикалық қарау кезінде жиі, бірақ аз уақытты қараулар өткізуге тырысыңыз. Суицид қаупіне аса сезімтал болыңыз. Бұл қауіп қатерді науқаспен ашық сөйлесіңіз. Дәрілер тағайындау кезінде қосымша әсерлерін ескеріңіз. Науқастың артық мөлшерде ішіп қою қаупін ескеріңіз. Психиатр немесе психолог кеңесін тағайындауға дайын болыңыз. Науқасты психотерапияға баруға көндіріңіз. Бұл науқасты шектеу ретінде көрініп қалмауы керек, сол үшін науқас-терапевт-психиатр ролдерін ашық айтыңыз.
Тұлғааралық барьерлерді жеңуде көмек: Науқаспен шын ниетте жұмыс жасаңыз. Науқасқа жылы шырай танытыңыз, бірақ прфессионалды сызықтан шықпаңыз. Мән бермеу немесе проблемасына кіріп кету сияқты сезімдерден аулақ болыңыз. Профессиналды компетенттілікті сақтаңыз, бірақ болған қателіктерді де айтып отырыңыз. Өйткені науқас идеализациялауға бейім, ал оның ақыры үнемі көңілі қалумен аяқталады. Сол арқылы науқастың ашу ызасын тудырып, әртүрлі эмоцияларды бастан кешіруге алып келуі ықтимал. Физикалық зерттеу кезінде үшінші адамның болғаны дұрыс. Өйткені олар өзінің жағдайын әсерілетін жіберуге бейім болады. Бөгде біреу болған кезде одан жасқануы мүмін.
Қосымша жалпы ұсыныстар: Психоактивті препараттарды шектен тыс ішіп қою және депрессия жағдайы жиі кедесетіндіктен, тәуелділік шақыратын дәрілерді тағайындаудан аулақ болыңыз. Аталған жағдайын емдеуге тырысып көріңіз немесе жолдама беріңіз. Комплайенсті реттеуге тырысңыз, науқасқа тура, нақты және сабырлы түрде түсіндіріңіз, жазбаша келісім алып жұмыс жасап көріңіз. «Қара-ақ» немесе «барі немесе ештеңе» сияқты сөздерден аулақ боыңыз. Науқасқа таңдау құқығын беріңіз. Компромиске бару жолдарын көрсетіңіз. Шектеулерді орната біліңіз, сабырлы, қарсыластықсыз, адамды кінәламайтын тонмен түсіндіріңіз. Балансты сақтаңыз. Өзіңізге науқастың шағымдарына аса мән беремін бе әлде дұрыс назар аудармаймын ба деген сұрақ қойыңыз. «Алтын ортаны» сақтауға тырысыңыз.
Қолданылған әдебиеттер: Интернет көздері. Бек, Аарон Тёмкин. Когнитивная психотерапия расстройств личности = Cognitive Therapy of Personality Disorders / Под ред. А. Бека, А. Фримена. — Санкт-Петербург: Питер, 2002. — 544 с. — (Практикум по психотерапии). — 5000 экз. — ISBN 5 -31800199 -8. Мак-Вильямс, Нэнси. Психоаналитическая диагностика: Понимание структуры личности в клиническом процессе = Psychoanalytic diagnosis: Understanding personality structure in the clinical process. — Москва: Независимая фирма "Класс", 1998. — 480 с. — ISBN 5 -86375 -098 -7. Кернберг, Отто Фридманн. Тяжелые личностные расстройства. Стратегии психотерапии = Severe Personality Disorders: Psychotherapeutic Strategies. — Москва: Независимая фирма "Класс", 2001. — 464 с. — 2000 экз. — ISBN 5 -86375 -0243, ISBN 0 -300 -05349 -5. Короленко Ц. П. , Дмитриева Н. В. Личностные и диссоциативные расстройства: расширение границ диагностики и терапии: Монография. — Новосибирск: Издательство НГПУ, 2006. — 448 с. — ISBN 5 -85921 -548 -7. Международная статистическая классификация болезней и проблем, связанных со здоровьем. 10 пересмотр = International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems: Tenth Revision. — Москва: Медицина, 2003. — Т. 1 -4. — 2440 с. — 2000 экз. — ISBN 5 -225 -03268 -0, ISBN 5 -225 -03269 -9, ISBN 5 -225 -03280 -X.
Скачать презентацию Семей Мемлекеттік Медицина Университеті CӨЖ Тақырыбы Шекаралық тұлғалық
Zhirikova_618_SRS.pptx