Са тарқ Мазм ныұ Кіріспе Негізгі

Скачать презентацию Са тарқ  Мазм ныұ Кіріспе  Негізгі Скачать презентацию Са тарқ Мазм ныұ Кіріспе Негізгі

saқtar_turaly_slayd.ppt

  • Размер: 1,023.5 Кб
  • Автор: Куралай Нурлыбек
  • Количество слайдов: 23

Описание презентации Са тарқ Мазм ныұ Кіріспе Негізгі по слайдам

Са тарқ Са тарқ

    Мазм ныұ Кіріспе  Негізгі б лім ө Са тайпалары Мазм ныұ Кіріспе Негізгі б лім ө Са тайпалары қ Са тарды саяси тарихы қ ң Са тарды шаруашылы ы мен о амы қ ң ғ қ ғ Са тарды нері мен мифологиясы қ ң ө орытынды Қ Пайдаланыл ан дебиеттер тізімі ғ ә осымша Қ

      Кіріспе   Б. з. д  бірінші Кіріспе Б. з. д бірінші мы жылды та Орта Азия, Таяу ж не Орта Шы ыс ң қ ә ғ жерлерінде Ассирия мен Мидия мемлекеті рылады. 6. Мидия құ ғ мемлекетіні орнын Ахеменидтер мемлекеті басады. Б. з. д. 530 ж не 522 ң ә жылдар арасында Ахаменид мемлекетіні рамына Парфия мен ң құ Хорезм, Бактрия мен Са а енедді, ал Орта Азия мен аза стан қ Қ қ территориясын мекендеген халы тарды Ахаменидтер не жаулап қ алады, не ба ындырады. ғ К не деректерге ж гінсек, бактриялы тар, со дылар мен ө ү қ ғ хорезмдіктерді теріскей жа ын “желдей ж йрік атты к шпелі турлар” ң ғ ү ө мекендеген. Парсы деректерінде турлар – са тар деп аталады, б л қ ұ “е іреген ерлер” деген с з, ал грек авторларыны туындыларында, олар ң ө ң скифтер деген атпен кірген, б л к шпелілерді екінші аты, бейнесі ұ ө ң ретінде айтылып кеткен.

     Са тайпаларық   Гректер мен парсылар скифтер мен Са тайпаларық Гректер мен парсылар скифтер мен са тар атын айт анда, б рінен қ қ ә б рын туыс тайпаларды сансыз к п ода тарын айтады. Оларды ұ ң ө қ ң ішіндегі е к бі массагеттер бол ан. Геродот олар туралыбылай деп ң ө ғ жазады: “Б л халы Аракс (тегі Сырдария) зеніні ар ы бетінде, ұ қ ө ң ғ исседондар а арсы т рады. . . Киетін киімдеріне, т рмыс салтына ғ қ ұ ұ араса , скифтерге сайды”. қ қ ұқ К не сына жазуларда са тарды ш тобы туралы с з айтылады: ө қ ң ү ө парадарайя (те ізді ар ы бетіндегі са тар), хаомаварга (хаома сусынын ң ң ғ қ жасайтын са тар), тиграхауд-са тар (шоша б рікті са тар). қ қ қ ө қ Парадарайя са тары Арал ір нде, Сырдария мен арате ізді қ өң ң Қ ң ң теріскей жа ында мір с ріп, тіршілік р ан, тиграхауд-са тары ғ ө ү құ ғ қ Сырдарияны орта а ысы мен Тянь-Шаньды мекендеген. ң ғ М. . адырбаев исседондарды Орталы аза стан ке істігіне Қ Қ қ ң орналастырады.

    М. .  адырбаев,  аорсылар – О т стік М. . адырбаев, аорсылар – О т стік Орал ірін мекендеген Қ Қ ң ү өң савроматтар тайпаларыны бірі деп есептейді. Оларды теріскейінде ң ң оныс- рісін “ рт рлі а аштар сетін алы орман апта ан” қ ө ә ү ғ ө қ ң қ ғ будиндер, ал олардан да рі теріскей жа та а шылы пен айналысатын ә қ ң қ фиссагеттер мен киркилер жайлап ыста ан. “Ас аралы таулар қ ғ қ етегін” мекендеген аргиппейлер Орал іріні о т стік шы ысында өң ң ң ү ғ тіршілік кешкен т різді: “Грифтерді (б ркітбасты анатты арыстан ә ң ү қ –ежелгі а ызда ы а ) алтын азынасын ор айтын” аримасп атты са ң ғ ң қ қ ғ қ тайпалары Алтайда т р ан а сайды, себебі сол жержен алтын ұ ғ ғ ұқ кендеріні орны табыл ан. ң ғ

   Са тарды саяси тарихық ң   Са тарды  парсылармен Са тарды саяси тарихық ң Са тарды парсылармен со ысы к птен белгілі. Бір атар деректерде қ ң ғ ө қ Кирді са патшайымы Томириспен со ыс аны жазыл ан. Б. з. б. ң қ ғ 519 -518 жж. са тар а арсы Дарий жоры аш ан. Антик авторы Полиэн қ ғ қ қ қ Дарийді жер айыс ан олды бастап, баса-к ктеп кіргенін жазады. Б л ң қ қ қ ө ұ жоры с тсіз ая талады. Алайда, а ыр со ында Дарий са тарды қ ә қ қ ң қ ба ындырады, оларды алым-салы т леуге, з жауынгерлерін парсы ғ қ ө ө со ыстарына атысу шін жіберуге к ндіреді. Парсы скеріні ғ қ ү ө ә ң рамына кірген а тар Мысыр мен Грецияда ы со ыстар а атысады, құ қ ғ ғ ғ қ Фермафоль ма ында ы ай аста к зге т сіп, Палатея жанында ы ң ғ қ ө ү ғ шай аста з нерлерін к рсетеді. қ ө ө ө Са тарихыны та ы бір беті Александр Македонскийді қ ң ғ ң жи ангерлік со ысына арсы к респен байланысты, ол Ахеменид һ ғ қ ү мемлекетін тал андап, ба ындыр аннан кейін Орта Азияны жаулап қ ғ ғ алу а кіріседі. Б. з. д. 330 -327 жж. Александр Македонский Со даны ғ ғ ң астанасы Мараканданы басып алып, Сырдария а арай беттейді. ғ қ

   зенні  арсы бетінде гректермен ай аса кету шін олайлы с зенні арсы бетінде гректермен ай аса кету шін олайлы с тті Ө ң қ қ ү қ ә к тіп, са тар олы жиналып жатты. Сырдария алаларын ал ан кезде, ү қ қ қ ғ “еркек кіндіктілерді б рін жусатып салып, йелдер мен балаларды ң ә ә алып кеткен”. Александр б йры ы бойынша, Сырдария жа асынан ұ ғ ғ Александрия Асхата (Шеткі Александрия) деген ала салынады. Б л қ ұ ала жа а мемлекетті солт стік шы ыс шебіндегі тірек пункті ретінде қ ң ң ү ғ салынады. Александр Македонскийді Яксарт (Сырдария) ң сыртында ы са тар тайпаларын ырып, ба ындыр ысы келген ғ қ қ ғ ғ мтылыс-талабы с тсіз ая талады. ұ ә қ Орта Азия мен Орта Шы ыста са тар б дан былай ма ызды р л ғ қ ұ ң ө ат ара береді. М селен, б. з. б. 3. -б. з. д 3 аралы тарихына ы пал қ ә ғ ғ қ қ жасап отыр ан Парфия мемлекетіні лауына, Грек-Бактрия ғ ң құ патшалы ыны тал андалуына ж не Кушан империясыны ғ ң қ ә ң рылуына ат салысады. құ

 Са тарды шаруашылы ы мен о амық ң ғ қ ғ  Са тарды шаруашылы ы мен о амық ң ғ қ ғ Шаруашылы ы. ғ Байта далану игеру д уірі, мал шаруашылы ыны қ ә ғ ң сан алуан т рлеріні жаппай дамып, жетекші сала а айналуы ж не ү ң ғ ә оны егіншілікпен штасу д уірі са тармен ты ыз байланысты. ң ұ ә қ ғ Б рын ы заман авторлары са тар туралы: “Олар сте егіншілер емес, ұ ғ қ ә к шпелілер” деп жаз ан. ө ғ за к шетін к шпелі мал шаруашылы ы Батыс Ұ қ ө ө ө ғ аза стан а, ішінара Орталы аза стан а т н бол ан. ыс ы Қ қ ғ қ Қ қ ғ ә ғ Қ қ мекенжайлар за т ру а арналмайтын. К шпелілерді негізгі малы ұ қ ұ ғ ө ң алыс ж ріске бейімделген жыл ы, т йе, ой болатын. ыс ы т ра тар ү қ Қ қ ұ қ шін жерт лелер мен жартылай жерт лелер салын ан. М нда ы ү ө ө ғ ұ ғ ж ртты бір б лігі жаз шы а, келер ыс а азы дайындау шін ұ ң ө ғ қ қ қ ү ыстауда алып, егіншілікпен айналыс ан. Шаруашылы ты осы т рі қ қ ң ү Шы ыс аза стан, Жетісу ж не Батыс аза станны бір атар ғ Қ қ ә Қ қ ң қ аудандарында етек ал ан. ғ

    Шаруашылы ты  шінші т рі- отыры шы шаруашылы. Шаруашылы ты шінші т рі- отыры шы шаруашылы. М нда қ ң ү ү қ қ ұ халы ты бір б лігі дайы егіншілікпен айналысып, отыры шы болып қ ң ө ұ қ алатын. Ал екінші б лігі жаз ы жайлау мен ыс ы рістерге к шіп, қ ө ғ қ қ ө ө айтып келіп отыр ан. қ ғ Жыл ы сіру са тар мал шаруашылы ыны аса ма ызды қ ө қ ғ ң ң ба ытыны бірі бол ан. Орталы аза станда ж ргізілген азу ғ ң ғ қ Қ қ ү қ ж мыстарыны материалдарынан жыл ыны екі т ымы бол аны ұ ң қ ң ұқ ғ аны талды. Оны біреуі басы лкен, ая ы жуан, денесі шомбал қ ң ү ғ жыл ы, ал екіншісі – шо ты ы биік бойша , сымбатты жыл ы, оны қ қ ғ ң қ арулы жауынгерлер мінетін бол ан. қ ғ Алтайда ы Пазыры обаларынан табыл ан 80 ат алды ыны ғ қ ғ ң материалдары бойынша жыл ыны т рт т ымы белгілі бол ан. қ ң ө ұқ ғ К шпелілерді йге йренген малыны е ма ызды т лігіні бірі – ө ң ү ү ң ң ң ү ң ет пен с т, ж н мен тері беретін ой бол ан. азбалар н тижесінде, ү ү қ ғ Қ ә азіргі йры ты ойлар т ымына жататын ойлар к п табыл ан. қ құ қ қ ұқ қ ө ғ Сонымен атар са тар арпа, тары, бидай еккен. қ қ

   К сіп. ә Са тайпалары арасында металл ндіру ж не оны К сіп. ә Са тайпалары арасында металл ндіру ж не оны ндеу, сіресе қ ө ә ола ю а байланысты к сіпшіліктері дамы ан. Темір мен мыс, алайы қ құ ғ ә ғ қ мен ор асын, алтын мен к міс ндіру жо ары д режеде дамы ан. қ ғ ү ө ғ ә ғ М селен, Имантау кен орнында 3 млн. П т мыс рудасы, ал Жез аз ан ә ұ қ ғ мен Успенскден 10 мы ж не 26 мы п т руда ндірілген, сонда сол ң ә ң ұ ө руданы к бісі са тар заманында ндірілгені аны талды. Са ң ө қ қ зергерлері оладан анжарлар, о жебелері мен с гі штарын, атты қ қ қ үң ұ ң айыс бзелдерін, шекейлер мен айна, азандар мен рбанды қ ә ә қ құ қ ыдыстарын жаса ан. ғ Сауда. Еуразия далаларын са тар билеген кезде Батыс пен шы ысты, қ ғ Жерорта те ізі мен ытайды байланыстыр ан халы аралы тпелі сауда ң Қ ғ қ қ ө басталады. Б. з. д. 1 мы жылды ты орта кезінде дала жолы пайда ң қ ң болады. Геродот жазуына ара анда, дала жолы арате із ірімен қ ғ Қ ң өң ж ріп, Дон жа алауына сосын О т стік Орал іріндегі савроматтар ү ғ ң ү өң жерінен Ертіс бойына, одан рі Алтайда ы аргиппейлер еліне жеткен, ә ғ содан рі Мо олия мен ытай а арай кететін бол ан. Осы жолды бір ә ңғ Қ ғ қ ғ ң б лігі аза стан жерімен тті. ө Қ қ ө

   Са  о амы. қ қ ғ Грек-рим тарихшысы Квинт Курций Са о амы. қ қ ғ Грек-рим тарихшысы Квинт Курций Руф ана са тарда қ қ т ір иелерге – со а мен амыт, жауынгерлерге – с гі мен о , абыз а әң қ қ үң қ ғ сада сия ты си ырлы сыйлы тар берген деген а ызды айт ан. Осы ан қ қ ң қ ғ с йене отырып, са о амында халы ты ш тобы бол анын айта ү қ қ ғ қ ң ү ғ аламыз: жауынгерлер (жауынгерді ежелгі иранды аты “арбада ң қ т р ан”, “ратайштар”); абыздар жігі – оларды танымал белгісі рбан ұ ғ ң құ таба пен айры ша бас киім бол ан; “сегізая тылар” жігі я ни со а а қ қ ғ қ ғ жегетін екі гізі бар жік. ө Са тайпаларыны к семдері скери жауынгерледі кілдері қ ң ө ә ң ө бол ан. Гректер оларды басилевс – патша деп ата ан. Жауынгерлер мен ғ ғ патшаларды белгісі жебелі сада бол ан екен. Жебелі сада ты ң қ ғ қ баласына рі м рагеріне беріп отыр ан. Сонымен бірге патша к ктемгі ә ұ ғ ө жер жырту басталарда біріншіборозданы тарт ан, д ст р бойынша ол қ ә ү ойшыны стазы болып санал ан, б л- оны халы пен ты ыз қ ң ұ ғ ұ ң қ ғ байланысын к рсетеді. Ол халы та барша жіктерді бейнесі болып ө қ ң таныл ан. ғ

    нері мен мифологиясыӨ   Са  неріні  зерттеушілері, нері мен мифологиясыӨ Са неріні зерттеушілері, бірінші жа ынан, оны Иранны қ ө ң ғ ң ң Ахеменид ж не Бактрияны к ркем нерімен, екінші жа ынан ә ң ө ө ғ ытайды Чжоу мен Хань д уірлері нерімен ты ыз байланыстырады. Қ ң ә ө ғ Бабажан мекені мен Сурх-Дум ибадатханасында со ы жылдары ғ ңғ ж ргізілген азбалар Луристан оласыны жа а н с алары: жер ү қ қ ң ң ұ қ бауырлап жат ан абылан, ойды басы т різдес егеутас, б ркіттерді қ қ қ ң ә ү ң стльдендірілген бастары, б ы, аттар мен т йелер бейнесін тауып берді. ұғ ү Тувада ы Аржан обасын аз ан кезде – диаметрі 120 м, биіктігі 3 м ғ қ ғ орасан зор былыс – оба йіндісіні а аш конструкциясын құ ү ң ғ тапты. Радиус бойынша орнатыл ан б лмелер ішіне ер-т рмандармен ғ ө ұ бірге 160 ат ойылыпты. Барлы аттар ла ж не жирен т сті, я ни қ қ құ ә ү ғ патшалар мен абыздар т стеріне с йкес келеді екен. Оба б. з. д. 8. ү ә ғ Т р ызыл ан, са неріні е ескі лгісі болып табылады. Со ан арап ұ ғ ғ қ ө ң ң ү ғ қ “а стилі”Азия даласында ту ан деп болжам жасау а болады. ң ғ ғ

    Бас а халы тар сия ты са тар да таби Бас а халы тар сия ты са тар да таби атты тылсым к штері – қ қ ғ ң ү к нге, оны к ркіреуіне, найза ай а табын ан. Жырт ыш ырандар ү ң ү ғ ғ ғ қ қ бейнесі де к н дайды символы бол ан. Са тар мифологиясында ү құ ң ғ қ с йг лік ат к нмен, отпен байланысты бол ан. ә ү ү ғ Са тарды лемні рылымы ж нінде зіндік т сінігі бол ан. қ ң ә ң құ ө ө ү ғ лемдегі т ртіп йлесімі – гармония, оларда ы бар н рсені Ә ә ү ғ ә ң йымдастырушылары Митра, Индира, Варуна секілді дайлар. ұ құ Са тарды “а стилі” са тайпалары д ниетанымыны за ды қ ң ң қ ү ң ң к рінісі, оларды мифологиялы бейнелеу неріне келіп сі уі, ө ң қ ө ң к шпелілер идеологиясын к рсететін айры ша белгілер ж йесі ө ө қ ү ретінде рылып алыптасты. құ қ

    М дени м раә ұ     Есік М дени м раә ұ Есік обасы Алматыны шы ысында 50 км жерде. 1969 -1970 жж. ң ғ зерттелінді. Іле Алатауы баурайында. Обаны диаметрі 60, биіктігі 6 м. ң Топыра йіндісіні астында екі абыр — орталы та ы ж не б йірдегісі қ ү ң қ қ ғ ә ү бар. Орталы абыр тонал ан. Б йірдегісі аман жетті. Жерленген 18 қ қ ғ ү жасар ханзада. Ол киіндіріліп, ару-жара та ан к йінде жерленген. қ қ ққ ү Ыдыс-ая тар, б йіріне 26 та бадан т ратын екі жол с з жазыл ан қ ү ң ұ ө ғ к міс тоста ан жатыр. лікті басына биік был ары алпа -дулы а ү ғ Ө ң ғ қ қ ғ кигізілген, оны сыртына алтын б та тарына стар он ан, сирек ң ұ қ құ қ ғ а ашты тау бейнеленген. Дулы аны т бесіне т ж ретінде титімдей ғ ғ ң ө ә ар ар бейнесін ой ан. Мар мны мойнына шы барыс бастарымен қ қ ғ құ ң ұ безендірілген алтын іржиек салын ан, ла ына бирюзадан өң ғ құ ғ салпынша ы бар сыр а та ылыпты. Екі сауса ында алтын ж зіктері ғ ғ ү бар. Белбевіні о жа ына ызыл т сті а аш ынапты, зын сессер ң ң ғ қ ү ғ қ ұ ілініпті. Семсер темірден, оралмалы-орам бедері бар сабы имектев. Сол жа ына а ина — анжар ілінген. Есік обасыны салын ан кезі б. з. д. 6 . ғ қ қ қ ң ғ ғ деп есептеледі. Оны зерттеген археолог К. А ышев (Курган Иссык. М. , қ 1973 г).

    орытындыҚ   Са  тайпалары тарихы мен оларды орытындыҚ Са тайпалары тарихы мен оларды материалды ж не рухани қ ң қ ә м дениетіні аса ма ызды бастау деректері — орымдар, жартаста ы ә ң ң қ ғ суреттер, са б йымдарыны к мбелері. Археологиялы зерттеулері қ ұ ң ө қ аза станны рт рлі айма тарынан са тарды аса жар ын, байыр ы Қ қ ң ә ү қ қ ң қ ғ м дениетін ашу а м мкінді берді. Са тайпасынан м ра а алып ә ғ ү қ қ ұ ғ қ отыр ан ж дігерлер азіргі Т уелсіз аза станны басты байлы ы ғ ә қ ә Қ қ ң ғ болып табылады. Себебі, б л ж дігерлер бізді ата-бабаларымызды ұ ә ң ң бізге алдыр ан сиеті деп айтса ателеспейміз. қ ғ ө қ қ

  Пайдаланыл ан дебиеттер тізімі: ғ ә аза стан тарихы очерктері, 2004 ж Пайдаланыл ан дебиеттер тізімі: ғ ә аза стан тарихы очерктері, 2004 ж Қ қ аза стан тарихы (к не заманнан б гінге дейін). I-том. Алматы, 1996. Қ қ ө ү Арты баев Ж. О. аза стан тарихы Атам ра, 2008 қ Қ қ ұ

    осымшаҚ Са тайпалары мекендеген территория аума ы қ ғ осымшаҚ Са тайпалары мекендеген территория аума ы қ ғ

Парсылар а т т ын а стал ан са тарды Скунха деген к семіғПарсылар а т т ын а стал ан са тарды Скунха деген к семіғ ұ қ ғ ұ ғ қ ң ө

Алтын адам, Есік обасы Алтын адам, Есік обасы

Пазыры обасынан табыл ан аттылы са а кескініқ ғ қ Пазыры обасынан табыл ан аттылы са а кескініқ ғ қ

Тилл тепеден табыл ан алтын ә ғ шекейлер ә Тилл тепеден табыл ан алтын ә ғ шекейлер ә

Са патшайымы Томирисқ Са патшайымы Томирисқ

Назарлары ыз а рахметң ғ !! Назарлары ыз а рахметң ғ !!

Зарегистрируйтесь, чтобы просмотреть полный документ!
РЕГИСТРАЦИЯ