С Ж АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАЄЫ ЌАЗАЌ ЎЛТТЫЌ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

С. Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАЄЫ ЌАЗАЌ ЎЛТТЫЌ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С. Д. АСФЕНДИЯРОВА Денсаулықты сақтау саясаты және басқару кафедрасы Ұлттық клиникалық нұсқаулықтар: даму тарихы, құрастырылу қағидалары мен ендірілу мәселелері Орындаған: Айтжан Ғазиз Қабылдаған: Игисенова А. И Тобы: ЖМ-13 -011 -1қ

Жоспар: I. Кіріспе II. Негізгі бөлім 1. Клиникалық нұсқаулық анықтамасы және мақсаты 2. КН жасалу тәсілі, енгізілуі және көрінуі 3. КН кемшілігі IV. Қорытынды

Кіріспе • Қазақстан Республикасында, басқа Кеңес одағында болған мелекеттердегі сияқты стандарттау жүйесі кең белең алды. Бұл заң денсаулық сақтау жүйесінде бесенді қолданылып жатыр. Соңғы жылдары, стандарттаудың қажеттілігі медициналық ақпараттар мен дәрілік заттардың шамадан тыс көбеюімен түсіндіріледі. Емдеудің технологиясы немесе диагностикасының дәлелді нәтижесі мемлекетке ақшаны үнемдеп, нәтижесіз технологияларға жұмсамай, мақсатты, тексерілген дәлелденген емдеу тәсілдеріне жұмсау керектігі айқын болды.

• Расыменде, күнделікті уақытта тәжірибелік дәрігердің алдында көптеген сұрақтар туындайды: диагноз дұрыс қойылды ма? Диагностиканың мынау немесе басқа тәсілі қаншалықты дәл? Болжап отырған диагнозын растай алады ма? Осы диагнозы қалай емдеген дұрыс? Емдеудің осы тәсілінің ақыры қандай болады? және т. б. • Көбіне дәрігер бұл сұраққа жауап берерде, ЖОО алынған білімдеріне не болмаса жетілдіру кешенінде, немесе әріптестері мен өзіндік тәжірибесіне сүйенеді.

Анықтама • Сонымен клиникалық нұсқаулықтар - дәрігерге белгілі бір жағдайларда дұрыс шешім қабылдауда көмектесетін жүйелі түрде құрастырылатын пайымдаулар.

КН мен хаттама арасындағы айырмашылық • КН басты ерекшелігі болып олардың ғылыми дәлелденген айғақтарға негізделіп жасалуы. Егер қандай да бір көмек көрсету элементінің ғылыми дәлелдігі болып және ол науқас үшін үлкен рөл атқаратын болса, онда ол ұсынылған элементтерге жатады. Ал егер көмек көрсету кезінде альтернативті шешімі бола тұрып бірақ ғылыми дәлелдемесі болмаса онда бұл элемент міндетті емеске жатады, бұл көбінесе КН аймақтық деңгейінде қолданылады.

КН мен хаттама арасындағы айырмашылық • Дебора Свинглхерст клиникалық нұсқаулықтар мен хаттамалар арасына маңыздышектеу қояды. Және ол хаттамаларға ынадай түсінік береді: “Хаттамалар – бұл нақты жағдайда не істеу керектігін көрсететін ережелер жинағы. Ол клиникалық нұсқаулықтарға ұқсас, бірақ оларға қарағанда клиникалық ойлауға аз бостандық береді, хатталмалар тәжірибесі аз қызметкерлерге арналады және көбіне болжамды жағдайларға арналған. ”

КН мақсаты: 1. Дәлелді стандарттарды анық және қолжетімді ету 2. Клиникалық шешімдерді клиникада науқастың төсегінінің жанында қабылдау үрдісін әділетті ету және жеңілдету. 3. Кәсіби қайраткерлікті бағалауда өлшемдер болып қызмет етуі. 4. Міндеттерді бөлуді қамтамасыз ету. 5. Науқастар мен дәрігерлерді дәл қазіргі уақыттағы ең жақсы медициналық әдістеріне үйрету. 6. Медициналық қызметтің экономикалық тиімділігің арттыру. 7. Сыртқы бақылау құралдарына айналу.

КН қалай жасалынады? • Әдетте КН, ұлттық немесе (жергілікті)аймақтық деңгейде арнайы мамандар көмегімен жасалынады. КН дәлдігі және қолданылу мүмкіншілігі топтың құрамына байланысты. Топтардың құрамына науқастар немесе клиенттер, денсаулық сақтау саласынының өкілдері кіруі мүмкін. (Кролл 1990) • Ең басты ескеретін жайт, ұлттық деңгейде жасалынатын КН өз құрамына көптеген әр түрлі саланың мамандарын құрауы қажет. Бұл медициналық көмектің барлық аспектілерін қамтуға мүмкіндік береді. (Липп 1992)

КН қалай жасалынады? • Пациент/клиент пен мамандардың арақатынасы да КН болатын сипаттамада да маңызды орын алады, себебі әр түрлі топтар әр түрлі сипаттама береді. (Лип 1992, Ломас 1993). • КН әр түрлі сала мамандармен жасалуы олардың кейінгі қолданылуында пайдасын тигізеді. Өйткені топ мүшелерінің әр қайсысы өзіне берілген міндетті нақты атқаратын болса, онда олар жазған сипаттама да шынайы жазылып оның қолданылу аясын кеңейтеді.

КН жасалу тәсілдері(Дейгхан 1993) 1. КН жасалуда тақырыптың таңдалуы 2. Ақпаратты іздеуде нақты стратегияның қолданылуы арқылы ғылыми әдебиетті жүйелі шолу 3. Ғылыми дәлелдің негізінде құрылған сипаттаманың жасалуы 4. Мамандардың тәжірибесімен танысу, кеңес алу 5. Денсаулық сақтау саласына қызығушылардан алынған сипаттамалар бойынша консенсуска жету 6. КН жасалу локализациясы. 7. КН тиімділігі мен пайдалалығына тәжірибелі тестілеу жүргізу.

Клиникалық нұсқаулықтарды енгізуді жақсарту • Ричард Грол мен Джереми Гримшоудың айтуы бойынша нұсқаулықтар мен хаттамалар тәжірибеде сәтті қолданылады егер: 1. Қарама қайшылықтарсыз; 2. Дәлелденген; 3. Нақты және анық; 4. Жалпы қабылданған тәжірибені өзгертуді талап етпейтін.

КН қолданылуының мүмкін болатын тиімділігінің классификациясы(Гримшоу және Руссель бойынша) Тиімділігінің мүмкіндігі Құрастыру стратегиясы Тарату стратегиясы Енгізу стратегиясы Жоғары Ішкі Арнайы Науқасқа кеңес мамандандырылғ беру кезінде ан араласу арнайы еске түсіру Орташадан жоғары Аралық Үздіксіз білім беру Науқаспен арнайы кері байланыс Орташадан төмен Сыртқы, жергілікті Мақсатты топтар арасында таратылуы Жалпы кері байланыс Төмен Журналдағы жарияланым Жалпы еске түсіру Сыртқы, ұлттық

КН қалай көрінеді? • КН құрылымы детерминисттік немесе тармақталған болуы мүмкін. • Детерминисттік КН түсінігі дәрігерге қандай ақпарат қол жетімді соған байланысты қызмет жасаумен түсіндіріледі. Ол ақпараттың дәлдігі мен нәтижелілігі минимальды болғандықтан, клиникалық практикада пайдасы аз, себебі мәселенің дедуктивті шешімі толық қаралмайды. • Ал тармақталған КН ол белгілі бір алгоритмнен құрылады да ақпараттың мөлшеріне байланысты болады.

Клиникалық нұсқаулықтардың кемшілігі: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. КН тәжірибеге негізделмеген дәлелдемелермен бейнелейтін “сарапшылардың пікіріне”негізделуі мүмкін. МК өзгермелілігін төмендете отырып, КН медициналық тәжірибенің ең жоғарғы емес, орташа дәрежесіне әсер етуі мүмкін. КН инновацияларға кедергі келтіреді және жағдайлардың жеке қаралуы төмендейді. Ұлттық және аймақтық деңгейде жасалған КН жергілікті ерекшеліктерді ескермеуі мүмкін. Арнайы көмекке арнап құрастырылған КН біріншілік және арнайы МК арасындағы тәжірибелік айырмашылықтарды көрсетпеуі мүмкін. КН әр түрлі кәсіптік топтар арасындағы жағымсыз күштердің үйлесімсіздігін тудыруы мүмкін. Ескірген КН жаңа дәлелді мәліметтердің енгізілуіне тежеу қоюы мүмкін

Қорытынды • Байқап отырғанымыздай клиникалық нұсқаулықтар медициналық көмектің түрлі аспектілерінде, олардың нәтижесінің сапасын жақсартуда маңызды рөл атқаратынын байқадық. Ал клиникалық нұсқаулықта дәлелді ақпаратты қолдану еліміздегі медициналық әлемдік деңгейге көтеруіне, нәтижелері нің асқынуына, летальды ақырын азайтады, тиімділігі аз емдеу мен профилактиканың қолданылмауына әкеліп соғары анық. . Алайда бұл үшін клиникалық нұсқаулықтың науқасқа не клиентке, денсаулық саласындағы мамандарға қалай ұсынылатыны, қалай қолданылатыны және бағалануын ескеру қажет.

Қолданылған әдебиеттер: • http: //www. rcrz. kz/article-3. html • “Дәлелді медицина негіздері” - Т. Гринхальх Мәскеу, 2014 • ДАФФ Л. А. , КИТСОН А. Л. , СИАЗ К. , ХАМФРИС Д. (1996) "Джорнал ов Эдванст Нёрсинг" 23, 887 -895 http: //manualpain. blogspot. com/2008/11/blogpost_7273. html