С ЖӨ Та ырып: Т л аны девиантты

С ЖӨ Та ырып: Т л аны девиантты мінез- лы ын аны тау қ ұ ғ ң қ құ ғ қ м селелері әм селелеріә Орында ан: нтай А. Б ғ ӘОрында ан: нтай А. Бғ Ә Факультет: ЖМ Группа: ЖМ 15 -07 -1 Тексерген: Сегізбаева Ж. А Алматы 2016 ж

Девиация • ( латынны “ң deviatio ” ты дамау, ауыт у деген ң қ с зінен шы ан) баланы о амда алыптас ан ө ққ ң қ ғ қ қ нормалар мен ережелерді са тамауы дегенді қ білдіреді. • Девиантты мінез- лы , ауыт ы ан мінез- лы , құ қ қ ғ құ қ бей леуметтік мінез- лы т сініктері синонимдер ә құ қ ү болып табылады.

Девиация бірнеше типтен т рады: ұ Девиантты Делинквентті Криминалды мінез-құлық

Үйден кету Демонстрация. Оқудан, еңбектен бет бұру Агрессия Қоғамға жат-қылықтар Жыныстық жат мінез-құлық Суицид. НашақорлықІшімдікке әуестену. Девиантты мінез- лықұ қ

Делинквентті мінез- лықұ қ Наша сату және тарату Агрессивті-зорлаушылық мінез-құлық. Дөрекілік, төбелес, күйдіріп-жандыру Ашкөздік мінез-құлық. Ұсақ ұрлықтар, автокөлік ұрлау. Жалпы материалдық пайда күнемдікке байланысты жат мінез-құлық.

Криминалды мінез-құлық – заң бұзушылық Балалар сот үкімі арқылы жасаған қылмысының ауырлығына байланысты жазаланады

Девиантты мінез- лы ты пайда болу факторлары: құ қ ң — зін- зі бас аруды т менділігі; ө ө қ ң ө • леуметтік нормаларды т сіну д режесіні т мендігі; ә ү ә ң ө • ата-аналарды сер етуіні тиімсіздігі; ң ә ң • физикалы жазалау; қ • отбасыны лдырауы, жан яда берекені болмауы; ң құ ұ ң • ерте ішімдікке салыну, таксикомания, наша орлы ; қ қ • леуметтік ана атсыздану; ә қ ғ • асоциальды топтар а осылу. ғ қ • ата-ананы «ерекше» ам орлы ы; ң қ қ ғ • т рбие берудегі кемшіліктер; ә • мірде кездесетін иыншылы тар мен к йзелістерді же е алмау; ө қ қ ү ң • мірлік да дыны болмауы, айналысында ы адамдармен, ө ғ ң ғ рбыларымен жарасымды атынас а т се алмауы; құ қ қ ү • сырттан келген ысым а т теп бере алмау, з бетінше шешім абылдай қ ғ ө ө қ алмауы; • мектептерде психологиялы к мек к рсету ызметіні нашар дамуы; қ ө ө қ ң • балалар мен жас спірімдерді бос уа ытыны проблемалары ө ң қ ң.

Девиантты мінез- лы ты алыптасу құ қ ң қ кезе дері: ң Бірінші кезе : ң • Қоғамдық талаптарға келіспеу; • Мойындамау; • Жоққа шығару; • Орындамау.

Екінші кезе : ң • Ұрлық жасау; • Алаяқтық; • Бұзықтық жасау; • Бейәлеуметтік мінез-құлқы айқын көрінетін топқа ену.

шінші кезе : Ү ң • Төбелесу; • Дене жарақатын салу; • Күштеу, мәжбүрлеу; • Топтық сипаттағы жағымсыз іс-әрекеттерге қатысуы;

Төртінші кезең: • Қылмыстық әрекеттер жасау; • Басқаның өміріне қауіп тұрғызу; • Есірткі қолдану, тарату; • Күш көрсету, зорлау, тонау; • Бейәлеуметтік сипаты айқын топтардың жетекшісі болуға ұмтылу.

Бесінші кезе : ң • Ауыр қылмыстар жасау; • Қылмыстық жазаның белгіленуі; • Жабық типтегі орындарға жіберілуі.

Жас спірім он ш жас а келгеннен кейін оларда згерістер ө ү қ ө бай алады. Б л жас те тынымсыз, е иын ( ш ала ша. қ ұ ө ң қ ұ қ қ қ Мінез- л ында згерістер болады. Осындай с тте ата-ана, құ қ ө ә м алім бала т рбиесіні д рыс алыптасуына к ш салуы керек. ұғ ә ң ұ қ ү Б л жа дайда м алім ж не ата-ана бала мінез- л ы мен ұ ғ ұғ ә құ қ темпераментін білуі ажет. Себебі жас спірімдерді осы « тпелі қ ө ң ө кезе де здеріне ол ж мсап (суицид, мірден т ілулері ң ө қ ұ ө үң к бейеді. Оны себептері зіне назар аударту, м сіркеушілік ө ң ө ү тудырту, жан яда ы кикілжі нен ашу, м алім достарымен ұ ғ ң қ ұғ келіспеушілік, сыныптастарыны оны атардан б ліп тастауы, ң қ ө оны менсінбеу, достарыны болмауы, тест ж мысын БТ ң ұ Ұ тапсыра алмауы, жауапсыз махаббат, зін ренжіткендерді кін лі ө ә етіп к рсету, психологиялы ауыт у. ө қ қ лдар мен ыздарды мінез- л ына талдау жаса ан кезде Ұ қ ң құ қ ғ психикасы мен іс- рекетіндегі ерекшеліктерді ескеру ажет. ә қ лдарды ж рген жері р ашан шу болатыны белгілі, б л Ұ ң ү ә қ ұ оларды т ртіпті жиі б затынды ынан деп ойлау а болмайды. ң ә ұ ғ ғ ыздар бойында жа ымсыз асиеттер к біне жасырын сипатта Қ ғ қ ө болады. « иын лдар мен « иын ыздарды салыстыр анда Қ ұ қ қ ғ лдар тынышсыз бол анмен, » иын ыздар одан да « иындау ұ ғ қ қ қ болады.

Девиантты мінез- лы ты к біне жас спірімдер арасында кездестіреміз. Себебі құ қ ө ө жас спірімдік кезе — е иын, р т рлі б за ылы тарды пайда болатын ж не ө ң ң қ ә ү ұ қ қ ң ә сонымен атар досты нормаларды игеруіне с тті кезе болып табылады. қ қ ә ң Жас спірімге т н асиет — зіндік т уелсіздік, дербестік, бас а а ба ынышты ө ә қ ғ ғ болмау. Сол себептен, зіні к ш- уатын, жеке басыны м н-ма ынасын т сінуге ө ң ү қ ң ә ғ ү мтылыс жасайды. Оны ыну а м мкіндіктерді мектептегі о у-т рбие мен е бек ұ ұғ ғ ү қ ә ң процесіне атыстарынан бай алады. Себебі, девиантты мінез- лы ты балалар қ қ құ қ типтік ерекшеліктеріне байланысты тіршілік иыншылы тарына кезігіп, оны қ қ же іп шы у а ішкі жай-к йі жол таба алмай леуметтік-педагогикалы т р ыдан ң ғ ғ ү ә қ ұ ғ ор алынбайды. Содан девиантты мінез- лы ты бала ешкімге керегім жо деген қ ғ құ қ қ сезімге беріліп кін ны лкендерге теліп айналасымен жан-жалдасу а, ә ү ғ рыс-т белеске бейімделеді. ажеттілікті орнын толы тыруды жолы – бос ұ ө Қ ң қ ң уа ытын ма сатсыз пайдалану, мектеп т ртібін стамау, за нормаларын б зу, қ қ ә ұ ң ұ ылмысты істер жасау қ қ К птеген зерттеуші алымдарды т жырымдамаларына ж гінсек девиантты ө ғ ң ұ ү мінез- лы ты жас спірімдерге т н орта ылы – ол ата-аналар мен құ қ ө ә қ қ қ стаздар аұ ғ ыр к рсету, бір н рсені зінше жасау, лкендерді тілін алмау, жа ымсыз қ ө ә ө ү ң ғ жандар а еліктеу, темекі тарту, біртіндеп ішкілікке йрену, рлы жасау та ы сол ғ ү ұ қ ғ сия ты болып табылады. Осындай жат ылы тарды елемеу – жас спірімдерді қ қ қ ө теріс жол а т сіріп, ылмыс жасау а итермелейді, адамгершілік ардан аластатып, ғ ү қ ғ бара-бара о ам а с йкімсіз, жекк рінішті жандар атарына осары с зсіз. қ ғ ғ ү ө қ қ ө Жас спірімдік ша та балаларды ызы ушылы ы арта т седі, лде бірде еге ө қ ң қ ғ ғ ү ә ң бейімделгіш келеді, мінезі ерекшеленіп, зіні мір жолына к з жіберіп, ой елегінен ө ң ө ө ткізуге тырысады, о уды м нін, ма сатын т сініп, жымда ы з орнын білгісі ө қ ң ә қ ү ұ ғ ө келеді. Жас спірімдер мен жастарды жат ылы тар а уестенуіні негізгі себебі: ө ң қ қ ғ ә ң біліміні т мендігі, м дениет де гейіні жеткіліксіздігі, е бастысы, ң ө ә ң ң ң ызы ушылы ты шектеулілігі, о амды пайдалы іске деген ниетті жо болуы. қ ғ қ ң қ

К мек ажет ететін балалар а ө қ ғ психологиялы олдау к рсету қ қ өпсихологиялы олдау к рсетуқ қ ө О ушыларды қ ңО ушыларды қ ң жеке т л асын ұ ғ ж не сынып ә жымын зерттеу ұжымын зерттеуұ О ушыларды қ ңО ушыларды қ ң бейімділіктері мен абілеттерін қ аны тау қаны тауқ Алдын алу ж мыстарын ұ йымдастыру, диагностика ұ дістерін та дау ә ңдістерін та дауә ңБалаларды ң лкендермен ү рдастарымен құ арым қ атынасын қатынасын қ зерттеу. Баланы ортада ң бейімделуіне талдау жасау Психолог

О ушыларды девиантты ж не қ ң ә делинквентті мінез- лы тарды алдын алу құ қ ң ж мысыны ба ыты ұ ң ғ Диагностика 1 А артушылы ғ қ Профилактикалы қ 2 3 Ке ес беру ң Коррекция 4 5 Диагностика

Социом етрия А д а п та ц и я Қары м -қаты нас деңгейіңіз? Эмоциялық тесті М азасы здану деңгейі О тб а с ы н д а ғы а х у а л Тем перам ент Өзін-өзі бағалау Диагностика

““ Баланы б зу а, т зеуге себеп ұ ғ ү болатын бір шарт – жас к нде ү к рген неге” ө ө Ж. Аймауытов

О ушыларды девиантты ж не делинквентті қ ң ә мінез- лы тарды алдын алуда бірлескен құ қ ң ж мыс: ұ О ушы қ Педагог Ата-ана

Ата-аналарды балалар а атал ң ғ қ арым- атынасыны т рлері қ қ ң ү 1. 1. ““ Шектен тыс назар а алынатын бала” ғШектен тыс назар а алынатын бала”ғ 2. 2. ““ Жеке жа дайларда ана бала а назар аудару” ғ ғ ғЖеке жа дайларда ана бала а назар аудару”ғ ғ ғ 3. 3. ““ келік ж не аналы да дыларды Ә ә қ ғ ңкелік ж не аналы да дыларды Ә ә қ ғ ң алыптаспауы” қалыптаспауы”қ 4. 4. ““ Ата-ананы білім д режесі” ң әАта-ананы білім д режесі”ң ә 5. 5. ““ йдегі шексіз атал т рбие” Ү қ әйдегі шексіз атал т рбие”Ү қ ә 6. 6. ““ Сырт ы д ниеден б ліп стау” қ ү ө ұСырт ы д ниеден б ліп стау”қ ү ө ұ 7. 7. ““ Отбасылы таптаурын к з арастар” қ ө қОтбасылы таптаурын к з арастар”қ ө қ

Ж ргізілетін ж мыс т рлеріү ұ ү 1. 1. Ата-анамен ж не жан я м шелерімен арым- атынас ә ұ ү қ қ орны тыру қорны тыруқ 2. 2. Отбасы т рбиесіні дамуы мен ж ргізілу барысын ә ң ү ба ылау қба ылауқ 3. 3. Отбасы м шелеріні бала міріне ы палын аны тау ү ң ө қ қОтбасы м шелеріні бала міріне ы палын аны тауү ң ө қ қ 4. 4. Бала т рбиесіне аралы т зету енгізу, ба ылау ә қ ү қБала т рбиесіне аралы т зету енгізу, ба ылауә қ ү қ 5. 5. Отбасында ы о негізде бай ал ан оз алысты ғ ң қ ғ қ ғ аны тап, ата-аналар а олдау к рсету қ ғ қ өаны тап, ата-аналар а олдау к рсетуқ ғ қ ө 6. 6. Ата-анамен бала арасына психологиялы к пір қ ө орны тыру қорны тыруқ 7. 7. Моральді, материалды ж не психологиялы к мек ә қ ө к рсету. ө 8. 8. Жеке ж мыстар ж ргізу ( гіме, сауалнама, ке ес т. б) ұ ү әң ңЖеке ж мыстар ж ргізу ( гіме, сауалнама, ке ес т. б)ұ ү әң ң

Бала психологиясын аны тауқ Бала туралы м лімет ә (ту ан жылы, айы, к ні, ғ ү лты, мекен жайы) ұ Баланы жалпы жа дайы ң ғ (бойы, салма ы, ғ дене бітімі, сыр аты) қ Баланы белсенділігі ң (жайлы, жайсыз, т сіндіру ү м мкіндігі, ж рісі бас а ү ү қ жетіспеушіліктері) Тілді дамуы ң (дауыс ыр а ы, интонация, ғ ғ с здік оры, аны с йлеуі, ө қ қ ө ойын жеткізуі) Сырт ы келбеті қ (тазалы ы, киім кию лгісі, ғ ү сырт ы келбетіне к іл б луі) қ өң ө Интеллект (орта а биімділігі, ғ о уда ы жетістігі, ойлау- абылдау қ ғ қ ж йесіні дамуы) ү ң Бос уа ытын ткізуі қ ө ( ызы ушылы ын аны тау, қ ғ ғ қ сурет, музыка, спорт, нер) ө Айналамен арым- атынас қ қ (ашы , мейірімді, сенімді, қ жайлы немесе керісінше) зіне деген к з арас Ө ө қ ( зіне сенімділігі, ма сат а жету ө қ қ сезімі, зіне сенімсіздігі) өЭмоциялы сезім сферасы қ (темперамент, ж йке ж йесіні дамуы, ү ү ң ашулы-жайлы, ор ыныш пен қ қ ашуды ткеруі) ө

Девиантты мінез- лы ты же у құ қ ң жолдары Спорт зіндік Ө ж мыстарды ұ йымдастыру ұ Мектепке деген ы палды қ к шейту ү О ушы қ бойында ы ғ белсенділікті арттыру жымда ы Ұ ғ рекеттерге ә араластыру

Девиантты және делинквентті мінез-құлықтың дамуының алдын алу Өмірлік қажетті білім мен біліктіліктерге дағдыландыру /мамандыққа бағдарлау/

Физикалық және психикалық денсаулықты нығайту

Рухани –адамгершілікке тәрбиелеу

Қорытындылай келе, жас спірімдерді ауыт улы, Қ ө ң қ агрессивті немесе т йы мінез- л ы бізді ұ қ құ қ ң заманымызды бірден бір зекті леуметтік, ң ө ә психологиялы м селесі болып табылады. Бізді қ ә мазалап отыр ан ж йт жас спірімдерді ортадан ғ ә ө ң ы ыстырылуы, шамадан тыс мазасызды , рухани ғ қ аз ынды м селесі ана емес, оларды аталды ы ғ қ ә ғ ң қ ғ мен агрессивтілігі. Жас спірімдерді девиантты ө ң мінез- л ы ата-аналарды жан к йзелісі ана құ қ ң ү ғ емес, рдастары жа ынан ж бір к рген құ ғ ә ө жас спірімдерді здеріні жан к йзелістеріні к зі ө ң ү ң ө болып отыр.