С йлеу мен ойлауды ө ң

С йлеу мен ойлауды ө ң байланысы

Ойлау – объективті шынды ты белсенді қ бейнелеуді жо ар ы формасы, д ниені тану ң ғ ғ ү мен игеруді жо ар ы сатысы, т л аны ң ғ ғ ұ ғ ң танымды рекеті. Ойлау формалары мен қ ә рылымдарында адамзатты б кіл құ ң ү танымды ж не тарихи- леуметтік қ ә ә т жірибесіні н тижелері орытылып, ә ң ә қ бекемделген.

Адамны тіл амалдарын пайдалану ң ар ылы пікірін, ойын білдіруін – с йлеу қ ө деп атайды. С йлеуге адамны ө ң анатомиялы м шелері атысады, қ ү қ Алайда ол адамны психикалы ң қ абілеті, о амды т жірибемен ты ыз қ қ ғ қ ә ғ байланысты. С йлеу шін жасал ан ө ү ғ тілдік амалдар за уа ыт бойы ұ қ қ адамдарды пікір алысу т жірибесі ң ә негізінде алыптасты. қ

Сөйлеу Сыртқы Ішкі

С ө й л е уд і ң т ү рл е р і АУЫЗША Монолог Диалог ЖАЗБАША

С ө й л е уд і ң т ү рл е р і АУЫЗША ЖАЗБАША Монолог Диалог

Сөйлеу Ауызша жазбаша • дыбыстар ; • әріптер; • екпін, интонация; • тыныс белгілер; • ым-ишара; • шрифті бөлу; • қимыл-қозғалыс; • тарау, бөлім; • көзқарас; • параграф; • айтамыз-естиміз • жазамыз-оқимыз ;

С йлеу — пікір алысу процесінде жеке адамны белгілі ө ң тілді пайдалануы. Бір тілді озінде с йлеуді сан алуан ң ө ң формалары болуы м мкін. С йлеу жеке адамдарды ү ө ң арасында ы озара т сінуді реттестіру шін, пікір алысу шін ғ ү ү ү ызмет етеді. С йлеу процесі аркылы адам зіні білімін, қ ө ө ң практикалы т жірибесін байытын кана оймай, сонымен атар қ ә қ қ асырлар бойы жина -талган огамды т жірибай ме геруге де ғ қ қ қ ә ң м мкіндік алады. Ойды тілі — с з. Біз с з ар ылы ана неше ү ң ө ө қ ғ т рлі ойымызды сырт а білдіріп, арым – атынас жасай ү қ қ қ аламыз.

Сөйлеудің коммуникативтік қызметі: Информациялық ( информациялық жағы білім беруде көрінеді және белгілеу, қорыту, функцияларымен тығыз байланысты болады. Информациялық жағы ойды тап басып білдіретін, сөз таба білуді қажет етеді); Баурағыштық ( баурағыштық жағы сөйлеушінің тыңдаушыға деген қатынасын және сезімін жеткізуге көмектеседі. Мысалы, оңаша ырласқан шақта адамның даусы бір түрлі, ал ресми әңгімеде екінші түрлі болып шығады ); Ырықты білдіру ( Ырықты білдіре сөйлеу тындаушының әрекетін сөйлеушінің ниетіне бағындыруды көздейді. А. С. Макаренко «Мұнда кел» деген сөзді жиырма түрлі сарынмен айтуды үйренгенше өзін шебер педагог есептемегені жайлы жазған болатын )

арым – атынас Қ қ т рлері ү Қарапайым қарым — қатынас Рухани қарым — қатынас Кәсіби қарым қатынас Ресми рөлдік қарым — қатынас Манипулятивті қарым -қатынас Маскалық қарым -қатынас. Манипулятивті қарым -қатынас Қауымдық қарым — қатынас

Адамдар арасында ы атынас екі негізгі арым- атынас ғ қ қ қ каналымен ж зеге асырылады. Олар: вербалды ж не вербалды ү ә емес. Вербалды арым- атынас тіл, с йлеу ар ылы ж зеге асады. қ қ ө қ ү Тіл – с з ж йесі, с здерді д рыс растыру, ойды с збен толы ө ү ө ұ құ ө қ жеткізу, дыбысты , интонацияны , с зді на тылы ы. Тілдік ң ң ө ң қ ғ дыбысты былыс – с з темпі, дауыс ыр а ы, ритм, тембор, қ құ ө ғ ғ дикция. Вербалды емес арым- атынас — «дене тілі» , «ым-ишара тілі» қ қ деген ымдармен байланысты. Б л арым- атынас ралына – ұғ ұ қ қ құ поза, ым-ишара, мимика, визуалды атынас, т л а аралы қ ұ ғ қ дистанция. Вербалды емес арым- атынас ерекшеліктеріне байланысты қ қ зерттеулерді шетелдік алымдарды : Пол Экман, Аллан Пиз, ғ ң Барбара Пиз, Роджер Акстел, Альбер Мерабян, Альберт Шефлен, В. Б. Шапарь, Э. Холл, Д. Ньюренберг, Г. Калеро, С. Данкелл, А. Штангль, Карстен Нимиц, А. Л. Ярбус, т. б. е бектерінен к руге ң ө болады.

Мимика, жест Мимика (гр. μιμιχοζ, mіmіkos — еліктеушілік) – бет лпетті оз алысы, адам ә ң қ ғ сезімін білдіруді бір ң формасы, адамны ішкі ң сезімін, к іл-к йіні р өң ү ң ә алуан с ттерін (к ілдену, ә өң ай ыру, ашулану, т. б. ) қ ғ білдіретін бет — лпетті ә ң м нерлі имыл- згерісі. ә қ ө Хала арасында ым мен ишараны т рлері те к п. қ ң ү ө ө Б л негізінен с зді шы ындамай-а , бол ан істі ұ ө ғ қ ғ баяндауды немесе жеткізу, т сіндіруді бір жолы. ң ү ң М ндай т сіл к птген халы тарда бар. Ым-ишара ұ ә ө қ атынасы ал аш ы кезде ор ыныш рейді, уанып қ ғ қ қ қ ү қ мерейленуді, то татып тиым салуды немесе й арып қ ұ ғ олдауды ме зеген жалпылама т рде санаулы ана қ ң ү ғ ойды білдірсе, кейінгі даму кезе дерде бар ан сайын ң ғ жетілдіріле т скен. ү

иялҚ

Қиял адамға ғана меншікті психикалық процесс, жануарларда бұл функция болмайды. Өйткені бұл адамның еңбек әрекетімен ғана байланысты дамыған психикалық функция. Қиял – адам миында бұрыннан бар елестердің, сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының субективтік образдарын қайтадан жақсартып, өңдеп мәнерлеп жаңа образ жасау процесі. Адам қиял арқылы қабылдаған заттармен құбылыстарының образдарына сүйене отырып, еш уақытта көрмеген нәрселерін де санамызда бейнелей аламыз.

Қиялдың жасалу жолдары Агглютинация Қиялдағы елестердің топтастырудың қарапайым түрі. Заттардың белгілі бір Белгілері мен қасиеттерін бөлшектеп алып соларды біріктіруден болған қазақша “ желімдеу” деген мағынаны білдіреді.

Қиялдың жасалу жолдары Гиперболизация Адамның жеке қасиеттерінің, қандайда бір заттардың жеке сипаттары, белгілері үлкейтіліп көрсетілуін айтады. Қазақша “ күшейту” деген мағынаны білдіреді

Қиялдың жасалу жолдары Схематизация Объектіні толықтай Қабылдау барысында сондай маңызды емес детальдар мен бөліктерді ұмыту және ұқсастықтарын айқындау

Қиялдың жасалу жолдары Акцентировка образдың неғұрлым мәнді белгілерін айқындап көрсету

Қиял түрлері Актив (ырықты) Қиялдың шарықтап дамуының жоғары сатысы, адамның шығармашылық әрекетімен байланысты түрі Пассив (ырықсыз) – адам ояу қалпында кездеседі, өз алдына ешбір мақсат қоймай, өз ойының тізгінін босатқанда пайда болады. Қайта жасау – Суреттеп жазғанға немесе сызғанға қарап адамның бір нәрсені елестете алуы. Шығармашылық қиял- өзіндік жаңа образдар жасау арқылы жаңа продуктылар беруде көрінетін қиял Арман- Өз қалауымызша жаңа образдар жасау, өзіміз тілеген келешекке бағытталған процесс Түс көру- ұйқыдағы мидың фонтазиясы (өмірде ешбір көрмеген , ұстамаған, дәмін татпаған нәрселер түске кірмейді).

Көркем әдебиеттерді оқыту Қиял –ғажайып ертегілер оқыту Ауызша мәтін құрату, жазбаша шығарма жаздыру Сурет бойынша әңгіме құрату Сурет салдыру Музыка тыңдату Табиғатқа экскурсияға шығару Бала иялын дамытуқ

Назарлары ыз а ң ғ рахмет !