Różnice kulturowe Ekokulturowy model uwarunkowań psychiki Wartości dr

Różnice kulturowe Ekokulturowy model uwarunkowań psychiki Wartości dr A. Siewierska-Chmaj mgr Z. Sawicka

Religia jako podstawa Środowisko — cywilizacje łączą ludzi żyjących w zbliżonych warunkach ekologicznych, bardzo ważna istotną rolę odgrywa tu temperatura, cywilizacje powstające w tropikach często upadały w niewyjaśnionych okolicznościach

Jedną z cech wyróżniających cywilizacje jest odmienność sposobu rozwiązywania problemów w wynikających ze skrajnie trudnych warunków naturalnych Ludzie w różny sposób rozwiązywali problemy bytowe i to stawało się przyczyna odmienności

Czy i jak dalece środowisko naturalne wpływa ma kształt życia zbiorowości zamieszkujących je? Czy istnieje determinizm klimatyczno-ekologiczny w życiu społecznym ludzi? Czy psychologiczne wyposażenie jednostki może zależeć od środowiska naturalnego? Ekokulturowy model uwarunkowań psychiki

Funkcjonalizm w antropologii (m. in. B. Malinowski) przyjmuje, że wszystkie poziomy życia społecznego, poczynając od gospodarki, przez system rodzinny i wierzenia, są wzajemnie uwarunkowane, tworząc spójny system. Ciąg tych powiązań zaczyna się od specyficznych cech niszy ekologicznej , w której funkcjonuje dana społeczność.

Kontekst ekologiczny Kontekst Społeczno- polityczny Adaptacja biologiczna Adaptacja kulturowa Wpływy ekologiczne Transmisja genetyczna Transmisja kulturowa akulturacja Obserwowalne zachowanie Cechy inferowane

Adaptacja biologiczna-to przystosowanie się do życia w określonych warunkach środowiskowych; transmisja genetyczna Długotrwałe życie na terenach położonych wysoko nad Poziomem morza zwiększa wytrzymałość wysiłkową Kenia, Afryka Tereny sawanny, wypas bydła, strefy deszczowe Najlepsi na świecie biegacze długodystansowi

Transmisja kulturowa-sankcjonuje te kompetencje i wartości, które sprzyjają skutecznemu radzeniu sobie z problemami życiowymi właściwymi dla danej niszy ekologicznej Trening socjalizacyjny w społeczeństwach łowieckich Nabywanie umiejętności przyszłych myśliwych Wartości-socjalizacja negatywna-jak nie należy postępować

Adaptacja biologiczna a transmisja kulturowa Adaptacja biologiczna transmisja kulturowa skandynawscy, kanadyjscy, rosyjscy hokeiści Brak czarnoskórych hokeistów w lidze NHL mimo posiadania fizycznych predyspozycji

Ciekawostka GRZYBOBRANIE W POLS

Adaptacja biologiczna i transmisja genetyczna Jak mucha tse-tse wpływa na los ludzi?

Kontekst ekokulturowy a społeczna zależność/niezależność • nomadyczny tryb życia i mała liczebność społeczności • brak możliwości akumulacji żywności • proste (spłaszczone) struktury społeczne Zbieractwo/łowiectwo Intensywne rolnictwo • osiadły tryb życia, gęste zaludnienie • akumulacja żywności (spichlerze etc. ) • zhierarchizowana struktura społeczna

Kontekst ekokulturowy a społeczna zależność/niezależność Klimat sprzyjający wegetacji Rolnictwo ogrodnictwo Duże osady, Hierarchiczność, akumulacja żywności Pożądane kompetencje: Liczenie, współpraca Posłuszeństwo odpowiedzialność Zależność poznawcza od pola Zależność społeczna, konformizm

Kontekst ekokulturowy a społeczna zależność/niezależność Klimat ekstremalny Ograniczona wegetacja Zbieractwo, łowiectwo Nomadzi, małe, luźne Społeczności, mała akumulacja żywności Orientacja przestrzenna, Sprawność ruchowo- wzrokowa Asertywność, Osiąganie niezależności Styl poznawczy niezależny od pola Niski konformizm

System ekokulturowy a orientacja przestrzenna 1. System egocentryczny (europejski) 2. System geocentryczny (amerykański) 3. System egzocentryczny (balijski, oceaniczny

Klimat a kultura honoru i agresja Klimat suchy, preriowy, sprzyjający pasterstwu (np. południowe stany USA) — kultura honoru (wendeta), Wyższy poziom przestępczości, mimo większej deklarowanej religijności. Gloryfikacja przemocy. W Europie podobny schemat występuje na Bałkanach!

Północ vs Południe USA Kultura honoru: wrażliwość na reputację i jej zniewagę Dostęp do broni palnej, Statystyki zabójstw, Kary śmierci Pobudzenie psychofizjologiczne W efekcie zaczepek, demonstracja męskości

Klimat a męskość i agresja W klimacie ciepłym środowisko nie stanowi zagrożenia dla życia, uwalniając mężczyzn od konieczności inwestowania energii w rodzinę – nadmiar energii pożytkowany na rywalizację z innymi mężczyznami i poszukiwanie większej ilości partnerek – inwestowanie w męskość, co z kolei wiąże się z większą przemocą. W klimacie zimnym przeżycie biologiczne wymaga współpracy i zaangażowania ojców w sprawy rodziny – inwestowanie w ojcostwo. Nie przypadkowo właśnie w krajach skandynawskich narodził się partnerski model rodziny!

Wartości Kulturowa mapa świata oparta na wartościach

Koncepcja wartości – czy wartości mogą definiować społeczeństwa, czy tylko jednostki? Struktura wartości – jak wartości wpływają na życie jednostek, a jak na ogólny poziom kulturowy społeczeństw? Kulturowa mapa świata – jak wartości w życiu społecznym i psychologicznym wpływają na funkcjonowanie ludzi? WARTOŚCI Badania Shaloma Schwartza – Schwartz Value Survey i Profile Value Questionnaire – wartości jako kluczowe czynniki motywacyjne w życiu jednostek, elementy tworzące kulturę danej społeczności.

Wartości – „ pożądane, ponadsytuacyjne i różniące się pod względem znaczenia cele, będące naczelnymi zasadami według których ludzie kierują swoim życiem”. Wartości są powszechnikami zarówno w psychologicznym wyposażeniu jednostek, jak i kultur.

Wartości występują w ograniczonej ilości, co wynika z trzech klas niezbywalnych wymogów funkcjonalnych ludzkiej egzystencji: 1. 1. Potrzeb fizjologicznych (np. bezpieczeństwa, utrzymania zasobów naturalnych). 2. 2. Konieczności współdziałania społecznego (np. dbanie o dobrostan bliskich, sprawiedliwy podział dób, zaufanie). 3. 3. Przetrwania i działania grupy (np. władza, podporządkowanie).

Źródłem wartości jest praktyka życiowa , wartości nie są wrodzone! 10 typów wartości: 1. 1. Przystosowanie 2. 2. Tradycja 3. 3. Życzliwość 4. 4. Uniwersalizm 5. 5. Kierowanie sobą

6. Stymulacja 7. Hedonizm 8. Osiągnięcia 9. Władza 10. Bezpieczeństwo Źródłem wartości jest praktyka życiowa , wartości nie są wrodzone!

Struktura kołowa 10 typów wartości (poziom indywidualny) BEZPIECZEŃSTWO WŁADZA TRADYCJA KONFORMIZM DOBROĆ UNIWERSALIZM SUKCES HEDONIZM POSZUKIWANIE DOZNAŃ PODMIOTOWOŚĆBezpieczeństwo narodowe Poczucie przynależności Bezpieczeństwo rodziny Odwzajemnianie przysług Porządek społeczny Zdrowy Czysty Siła władzy społecznej Dbałość o wizerunek publiczny Bogactwo Uznanie społecz ne Ambitny Zdolny Inteligentny Dogadzanie sobie Przyjemnoś ć Radość życia Urozmaicon e życie. Podniecające życieŚmiały Szacunek dla siebie Wybór własnych celów Niezależny Ciekawość WolnośćTwórczość Harmonia wewnętrzna Sprawiedliwość społeczna Pokój światowy Ochrona środowiska Mądrość RównośćDuchowość Lojalny Dojrzała miłość Przyjaźń Wybaczający Odpowiedzialny Uczciwy. Skromny Grzeczność Samodyscyplin a Cześć oddawana starszym. Akceptacja swego miejsca w życiu Szacunek dla tradycji Umiarkowani e Posłuszny Wycofanie się

Struktura kołowa 10 typów wartości (poziom indywidualny) BEZPIECZEŃSTWO WŁADZA TRADYCJA KONFORMIZM DOBROĆ UNIWERSALIZM SUKCES HEDONIZM POSZUKIWANIE DOZNAŃ PODMIOTOWOŚĆKONSERWATYZM PODWYŻSZANIE WŁASNEGO JA OTWARTOŚĆ NA ZMIANĘPRZEKRACZANIE WŁASNEGO J

WARTOŚCI A RELIGIA 0, 0 -0, 51, 0 0, 5 Sukces Hedoni zm Dozna nia Podmi otowoś ć Uniwer salizm Bezpie czeńst wo. Dobroć Tradycj onalizm Konfor mizm. Władza JUDAIZM PRAWOSŁAWIE KATOLICYZM PROTESTANTYZM ISLAM

POLSKA SKALA WARTOŚCI wg Pawła Boskiego Humanizm – centralny wymiar kultury polskiej W wyniku badań prowadzonych na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat Boski doszedł do wniosku, że wymiar rdzenny i charakterystyczny dla kultury polskiej to humanizm – materializm, przy czym pozytywnie, wciąż jeszcze, wartościowany jest ten pierwszy biegun (twierdzenia mu odpowiadające zyskują większą akceptację). Humanizm przejawia się we wrażliwości i dbałości o relacje z ludźmi – są oni traktowani jak bliscy, bez wyrachowania, i jest niejako przeciwieństwem materializmu – bezosobowego traktowania ludzi i koncentracji na realizacji celów związanych z własną korzyścią.

POLSKA SKALA WARTOŚCI wg Pawła Boskiego Czterowymiarowy profil polskiej kultury: 1. Humanizm 2. Liberalizm 3. Materializm 4. Sarmatyzm

POLSKA SKALA WARTOŚCI wg Pawła Boskiego Brak zaufania, pesymizm i cynizm Polaków Polska jest krajem o najniższym poziomie zaufania społecznego pośród wszystkich krajów Unii Europejskiej, a także o najwyższej przewadze pesymistów nad optymistami w odniesieniu do sytuacji politycznej we własnym kraju.

HAPPY PLANET INDEX — ŚWIAT

Cechy kultury arabskiej Autorytaryzm Kolektywizm Sztywność zachowań Męskość

Arabskie wartości Honor i godność (reguła jeden za wszystkich wszyscy za jednego) Wierność rodzinie Robienie na innych dobrego wrażenia Pochodzenie społeczne liczy się bardziej od indywidualnych osiągnięć Jednostka może żyć tylko w grupie

Arabska perspektywa Hojność, humanitaryzm, lojalność, gościnność, uprzejmość Silne poczucie przynależności do grupy Ogromny wkład w rozwój kultury europejskiej niedoceniany na Zachodzie Ofiary Zachodu, pionki w światowej grze

Proksemika Mniejsza strefa osobista, Arabowie dobrze czują się w ścisku Sfera publiczna nie uznaje prywatności, kiedy kłócą się 2 osoby, kłóci się cała ulica Sfera prywatności ograniczona do domu Arab kiedy chce być sam-milknie

Przyjaźń W arabskiej kulturze ludzie są ważniejsi niż reguły Arabowie inaczej pojmują przyjaźń niż mieszkańcy Zachodu Szybko nawiązują kontakty Nie ma wyraźnej granicy pomiędzy znajomością a przyjaźnią (każdy znajomy jest przyjacielem hello my friend, welcome)

Arabska przyjaźń Przyjaciel ma obowiązek wyświadczyć przysługę Nie wolno odmawiać przyjacielowi Tak nie znaczy zawsze taktak — to wyrażenie dobrych chęci Musimy się spotkać- realizowane w ciągu najbliższego tygodnia, często odwiedziny bez zapowiedzi

Poznajmy się Informacje o rodzinie i znajomościach są bardzo ważne Arab zapyta Cię: o twój status majątkowy, stan cywilny, liczbę dzieci (synów) Arabowie nie lubią przechodzić od razu do interesów

Poznajmy się My możemy zapytać Araba o: Pielgrzymkę do Mekki Arabską poezję Rodzinę (ale nie o kobiety) Stan zdrowia (ale Arabowie nie lubią rozmawiać o chorobach, śmierci, katastrofach)

Imiona arabskie Imiona są listą przodków Odzwierciedlają genealogię rodziny (jej męskiej części) Ibn lub binbin znaczy syn, abab znaczy ojciec Bint znaczy córka, umum znaczy matka Tytuły mają znaczenie np. dr medycyny czy dr nauk

Zachowania społeczne i etykieta Gościnność Nie wolno odmówić poczęstunku Szklankę zawsze trzymamy w prawej ręce Jesteśmy postrzegani przez pryzmat naszej gościnności Na podstawie gościnności Arabowie budują sobie swoją pozycję

Czas Przeszłość i przyszłość na równi obecne Nieważna punktualność Zapomnij o czasie a czas zapomni o Tobie Fatalizm-wszystko dzieje się z woli Boga insza Allah. Zachowania społeczne i etykieta

Kobieta Kultura arabska to kultura męska Islam chroni kobietę Skromny strój pokazuje poszanowanie dla islamu i ułatwia podróżowanie Stereotyp kobiety z Zachodu. Zachowania społeczne i etykieta

Zachowania społeczne i etykieta Kobiety Podajmy rękę kobiecie tylko jeśli ona wyciągnie ją pierwsza Gdy rozmawiamy z Arabami nie patrzymy im prosto w oczy

Gesty W kulturze arabskiej gesty są równie ważne jak słowa Mężczyźni i mniej wykształceni gestykulują więcej Są lokalne różnice w gestach Nie powinniśmy ich używać, ale nauczyć się je rozpoznawać

Język arabski jest szóstym językiem mówionym na świecie Istnieje wiele odmian języka arabskiego dialektów Koran jest wykładnią języka arabskiego Ogólnoarabski nauczany jest w szkołach fusha