Przywództwo Trzy podejścia do teorii kierowania

Przywództwo

Trzy podejścia do teorii kierowania • identyfikowanie cech – założenie: przywódcy mają zbliżone rysy osobowościowe • identyfikacja stylu zachowania – założenie: przywódcy prezentują podobne zachowania, są one wyuczone, są wyrazem nabytych umiejętności • identyfikowanie sytuacji – założenie: przywództwo jako wyraz interakcji pomiędzy zachowaniem, a sytuacją

Teorie cech Czy możemy wskazać cechy dobrego lidera? Sześć cech osobowościowych: (1) zapał i ambicja (2) chęć kierowania innymi i wywierania wpływu (3) uczciwość i rzetelność (4) pewność siebie (5) inteligencja (6) rzetelna wiedza techniczna (Robbins, 2002)

Teorie behawioralne W jaki sposób działa skuteczny lider?

Style przywództwa - Mc. Gregor • Liderzy demokratyczni i autokratyczni • typologia zachowań kierowniczych Mc. Gregora (1960) - filozofie kierowania X i Y zawierające przeciwstawne poglądy na naturę ludzką

Style przywództwa – X oraz Y

Badania uniwersytetu w Ohio i uniwersytetu w Michigan 1. liderzy skoncentrowani na pracowniku • liczenie się z innymi • wrażliwość 2. 2. liderzy skoncentrowani na zadaniu • nadawanie struktury • nacisk na produktywność

Wyniki badań Michigan / Ohio • grupy, którymi kierują osoby zorientowane na pracowników są bardziej wydajne • postawa “uważająca” skutkuje wyższym zadowoleniem pracowników, mniejszą fluktuacją kadr lecz niższą efektywnością • ocena skuteczności przywódcy zależy od sytuacji, a nie od stylu, np: – w lotnictwie przywódcy zorientowani na zadanie oceniani są jako bardziej skuteczni – działy produkcyjne oceniają wysoko orientację na zadanie, w działach pozaprodukcyjnych rośnie rola orientacji na ludzi

Siatka menedżerska Blake’a i Mouton (1964)

Siatka menedżerska Blake’a i Mouton (1964) (1, 1) kierowanie zubożone, nieingerujące – minimalizacja wysiłków, by wykonać zadania w stopniu wystarczającym do utrzymania członkostwa w organizacji (9, 1) kierowanie autorytarne, dyrektywne – sprawność operacji jest wynikiem takich warunków pracy, aby czynnik ludzki przeszkadzał w możliwie małym stopniu (5, 5) kierowanie zrównoważone, mieszane – zadowalającą efektywność organizacji uzyskuje się przez zrównoważenie konieczności wykonania zadań z utrzymaniem zadowalającego morale wśród ludzi (1, 9) kierowanie klubowe, integratywne – zwracanie całej uwagi na odczuwane przez ludzi potrzeby utrzymywania harmonijnych stosunków prowadzi do dogodnego tempa pracy i przyjaznej atmosfery (9, 9) kierowanie zespołowe, zintegrowane – zaangażowanie ludzi prowadzi do osiągnięć w pracy; współzależność wynikająca ze wspólnoty celów z organizacją sprzyja tworzeniu atmosfery wzajemnego zaufania i szacunku

Style przywództwa – Likert (1961) • styl autorytarno-despotyczny (opresyjnoautokratyczny) • styl autorytarno-życzliwy (paternalistyczny) • styl konsultatywny • styl demokratyczny (za: Kożusznik, 2002)

Style przywództwa – Likert (1961)

Style przywództwa – Bass (1985) Przywództwo skoncentrowane na interakcjach społecznych pomiędzy liderem a podwładnymi, a dokładniej ocenie zdolności lidera i oczekiwań podwładnych. Przywództwo transformacyjne nieingerujące indywidualne traktowanie stymulacja intelektualna inspirujące motywowanie • wyidealizowany przykład Przywództwo transakcyjne • zarządzanie przez • krytykę (bierne i czynne) • • uwarunkowane nagradzanie • (za: Chmiel, 2003)

Kontinuum przywództwa efektywność styl transformacyjny styl transakcyjny pasywność / unikanie nieefektywność aktywność

Przywódca transakcyjny • opiera swoje działania na procesie wymiany • instrumentalnie traktuje strukturę organizacyjną, • manipuluje karami i nagrodami w celu uzyskania pożądanego zachowania • rozpoznaje, modyfikuje, oraz spełnia potrzeby i oczekiwania podwładnych, a także reaguje na zmieniające się sytuacje;

Przywódca transformacyjny • indywidualne traktowanie - lider interesuje się zarówno osobistym jak i zawodowym rozwojem pracowników. Motywuje i stwarza okazję do uczenia się podnosząc poziom umiejętności i pewności siebie pracowników • stymulacja intelektualna - lider skłonny jest do akceptowania niezwykłych pomysłów - pobudza członków grupy do kwestionowania przyjętych założeń i utartych schematów, pobudza do myślenia i wykorzystywania wyobraźni • inspirujące motywowanie - przywódca inspiruje zespół obrazem przyszłości, roztacza jego optymistyczną, ale i realistyczną wizję oraz zachęca podwładnych do zwiększenia wysiłków by uzyskać cel • wyidealizowany przykład - charyzmatyczny lider pokazuje determinację i wytrwałość w dążeniu do celu, bierze pełną odpowiedzialność za swoje działania oraz demonstruje niewzruszoną wiarę w przedstawioną wizję.

Przywództwo charyzmatyczne • • • wiara w siebie wizja silne przekonanie do własnej wizji nietypowe zachowanie wizerunek agenta zmiany

Teorie sytuacyjne Czyli zwracamy uwagę na fakt, że dobry lider powinien dostosować swoje zachowanie do różnych sytuacji!

Warunkowy model przywództwa Fiedlera (1974) • efektywność lidera zależy od interakcji między indywidualnymi właściwościami lidera a cechami sytuacji. • Liderzy prezentują dwa typy: orientacji na ludzi lub orientacji na zadanie, a efektywność obydwu typów kierowania zależy od stopnia panowania lidera nad sytuacją. • Panowanie nad sytuacją warunkują: relacje pomiędzy liderem, a współpracownikami, stopień strukturyzacji zadania oraz władzy lidera.

Teoria ścieżki do celu House'a Rolą przywódcy jest wskazywanie kierunku działania i wspieranie podwładnych w osiąganiu celów. Zachowania przywódcy mają być dopełnieniem sytuacji. Zachowanie przywódcy a wynik zależą od: • zmiennych środowiskowych niezależnych od przywódcy (struktura, zadania, formalne podległości) • zmiennych dotyczących podwładnego (umiejscowienie kontroli, doświadczenie, uzdolnienia) Przywódca ma do wyboru kilka stylów oddziaływań: • styl dyrektywny, wspierający, partycypacyjny oraz zorientowany na osiągnięcia

Teoria sytuacyjnego kierowania Tannenbauma i Schmidta (1973) • zakłada, że w zależności od sytuacji kierownik powinien wybierać jeden z sześciu stylów cechujących się odmienną „proporcją” wpływu kierownika i wpływu grupy

Teoria sytuacyjnego kierowania Tannenbauma i Schmidta • POLECANIE - kierownik sam podejmuje decyzje i poleca zespołowi, co ma robić • SPRZEDAWANIE - kierownik wskazuje pracownikom korzyści płynące z wdrożenia tej decyzji • TESTOWANIE - kierownik proponuje podwładnym rozwiązanie sytuacji, sprawdzając ich reakcje • KONSULTOWANIE - kierownik przedstawia rozwiązanie sytuacji z uwzględnieniem pomysłów podwładnych • WSPÓŁPRACA - kierownik przedstawia podwładnym sytuacje i prosi o pomysły jej rozwiązania • DELEGOWANIE - Kierownik wyznacza grupę podwładnych i zleca im rozwiązanie sytuacji.

Ewolucyjny model przywództwa Herseya i Blancharda (1982) ELASTYCZNOŚĆ KIEROWNIKA Zakłada, że nie ma jednego, uniwersalnego sposobu oddziaływania na ludzi, należy go dostosować do dojrzałości podwładnych. DOJRZAŁOŚĆ PODWŁADNYCH Przywództwo polega na takim oddziaływaniu na podwładnych, aby rozwijali się podnosząc swoje kwalifikacje, zaangażowanie i odpowiedzialność za własną pracę.

Ewolucyjny model przywództwa Herseya i Blancharda cd. Oddziaływania przywódcze dzielą się na dwie grupy: • zachowania odnoszące się do zadań – co należy zrobić, jak to należy zrobić, kto to powinien zrobić itd. • zachowania odnoszące się do zakresu relacji i stosunków interpersonalnych przywódcy z grupą, określające zakres komunikacji, formy pomagania, doradzania itd. Poziom gotowości do działania, a także stan ich chęci, kompetencji zawodowych podwładnych można podzielić na 4 poziomu (S 1 -4)

Ewolucyjny model przywództwa Herseya i Blancharda cd. • STYL AUTOKRATYCZNY (INSTRUKTAŻOWY) – koncentracja na zadaniach, uczenie sposobu realizacji zadań, ścisły nadzór nad przebiegiem i rezultatami pracy podwładnych (mało swobody) • STYL DYREKTYWNY - więcej emocjonalnego wsparcia oraz zaufania co do kompetencji zespołu, odwoływanie do wewnętrznej motywacji oraz poczucia obowiązku, poprzez stosowanie pozytywnych wzmocnień • STYL PARTYCYPACYJNY - zwiększenie stopnia współuczestnictwa podwładnych w rozwiązywaniu problemów i procesie decyzyjnym, względna swoboda grup w doborze metod realizacji celów, kontrola poprzez wspieranie • STYL DELEGUJĄCY – oddawanie, przywódca wytycza cele oraz ocenia rezultaty, delegowanie powinno być zindywidualizowane dostosowane do dojrzałości poszczególnych członków grupy

Koncepcja funkcjonalnego podejścia do przywództwa Adaira Przywódca jako osoba zaspokajająca 3 obszary potrzeb i realizująca określone zadania. Przywództwo jest przede wszystkim działaniem skierowanym na innych, a nie na siebie. Warunki efektywnego działania: • manipulowanie dystansem wobec grupy • budowanie szacunku • akceptacja samotności i samodzielności

Literatura cytowana: Chmiel, N. (2003). Psychologia pracy i organizacji. Gdańsk: GWP. Kogler Hill S. E. (2003). Team Leadership. W: Northouse, P. G. (red) Leadership. Sage Publications Inc. Penc, J. (1998). Zarządzanie dla przyszłości. Kraków. Penc, J. (2000). Kreatywne kierowanie. Warszawa Kanarski, L. (2005). Przywództwo we współczesnych organizacjach. Warszawa: DW Elipsa. Kożusznik, B. (2002). Psychologia zespołu pracowniczego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Schultz, D. , Schultz, S. (2003). Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy. Warszawa. Stoner J. , Wankel Ch. (1992). Kierowanie. Warszawa. PWE. Dobby, J. , Ansombe, J. , Tuffin, R. (2004). Police leadership: expectations and impact. Home Office Online Report, http: //www. homeoffice. gov. uk/rds/pdfs 04/rdsolr 2004. pdf