Презентация Wstp do ekonomii wykady mikro 1

Wstęp do ekonomii Podstawy mikroekonomii

Wykaz literatury przedmiotu Z. Dach, Podstawy mikroekonomii, Wydawnictwo Naukowe Synaba, Kraków 2001 Ekonomia, pod red. naukową W. Cabana, PWE, Warszawa 2001 M. Nasiłowski, System rynkowy, Podstawy mikro i makroekonomii, Wydawnictwo Key Text, Warszawa

Wykaz literatury przedmiotu D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia — tom I, PWE, Warszawa 2000 P. A. Samuelson, W. D. Nordhaus, Ekonomia cz. I i II, PWN, Warszawa 1995 M. Rekowski, Wprowadzenie do mikroekonomii, AE Poznań, Poznań

Podstawowe pojęcia. . . Ekonomia – nauka zajmująca się działalnością gospodarczą człowieka. Bada, w jaki sposób ludzie podejmują decyzje o wykorzystaniu ograniczonych zasobów w celu wytworzenia dóbr i usług, które mogą być zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

Podstawowe pojęcia. . . Ograniczoność (rzadkość) zasobów – odnosi się do luki między ogólną sumą dóbr i usług, których ludzie potrzebują aby zaspokoić swoje różnorodne potrzeby, a możliwościami ich wytworzenia Mikroekonomia – gałąź ekonomii zajmująca się badaniem ekonomicznego zachowania się poszczególnych podmiotów gospodarczych Makroekonomia — gałąź ekonomii zajmująca się badaniem współzależności zjawisk i procesów zachodzących w skali całej gospodarki

Podstawowe pojęcia. . . Ekonomia pozytywna – zajmuje się opisywaniem rzeczywistości gospodarczej oraz wykrywaniem występujących w niej prawidłowości, będących obiektywnym i naukowym objaśnieniem funkcjonowania gospodarki Ekonomia normatywna – zajmuje się oceną rzeczywistości gospodarczej, opartą na subiektywnym wartościowaniu zjawisk, formułuje warunki konieczne do uzyskania pożądanych stanów w gospodarce Prawa ekonomiczne – stale powtarzające się związki przyczynowo-skutkowe między zjawiskami ekonomicznymi, występującymi w procesach rozwoju gospodarczego

Pojęcia. . . Teoria ekonomiczna – to zbiór twierdzeń (sądów ekonomicznych) wyjaśniających zjawiska i procesy ekonomiczne ujmowane w modelu ekonomicznym Klauzula ceteris paribus – założenie stosowane w badaniach ekonomicznych, polegające na przyjęciu za niezmienne wszystkich elementów danego modelu ekonomicznego poza badanymi Potrzeba – subiektywne odczuwanie braku czegoś, połączone z dążeniem do eliminacji tego stanu

Pojęcia. . . Dobra gospodarcze (ekonomiczne) – dobra będące efektem działalności człowieka. Ich ilość jest ograniczona w stosunku do naszych potrzeb Dobra wolne – dobra nie będące efektem pracy człowieka, ich ilość jest nieograniczona w stosunku do potrzeb ludzkich ( np. powietrze, światło słoneczne, woda) Dobro prywatne – dobro, które jest własnością prywatną, jest konsumowane (używane) przez dany podmiot rynkowy ( z wykluczeniem innych potencjalnych użytkowników) Dobro publiczne – dobro z uzyskiwania którego nie można nikogo wyłączyć, może być użytkowane przez wielu konsumentów

Pojęcia. . . Komplementarność – to uzupełnianie się czynników wytwórczych w procesie produkcji lub dóbr i usług w procesie konsumpcji konieczne do osiągnięcia pożądanego efektu Substytucyjność – to możliwość zastępowania jednego środka produkcji przez inny (np. pracy ludzkiej przez maszynę) w procesie produkcji lub wymienność dóbr i usług w procesie konsumpcji

Pojęcia. . . Prawo malejących przychodów – orzeka, że jeśli w procesie produkcji nakłady określonego czynnika wytwórczego będą zwiększane, przy nie zmienionej wielkości nakładów wszystkich pozostałych środków produkcji oraz niezmienionej technologii wytwarzania, to dodatkowe jednostki nakładów tego czynnika będą powodowały coraz to mniejsze przyrosty rozmiarów produkcji całkowitej, po przekroczeniu zaś pewnej wielkości nakładów mogą spowodować nawet jej absolutny spadek

Pojęcia. . . Alokacja zasobów – to ich rozmieszczenie między różne zastosowania w społecznym procesie gospodarowania Koszt alternatywny (koszt utraconych możliwości) – wyraża go wartość rozwiązania najbardziej cennego spośród pozostałych, po dokonaniu wyboru

Gospodarka naturalna oraz towarowa Gospodarka naturalna – to typ gospodarki w której producent wytwarza produkty w celu bezpośredniego zaspokojenia swoich potrzeb Gospodarka towarowa – to typ gospodarki w której producenci wytwarzają produkty z przeznaczeniem ich do wymiany, czyli na sprzedaż

System gospodarczy – to uporządkowany zbiór elementów, w określony sposób powiązanych ze sobą i wzajemnie na siebie oddziałujących. Strukturę systemu gospodarczego tworzą: sfera realna i sfera regulacji Sfera realna – to materialna baza produkcji wraz z zasobami naturalnymi, wytworzonymi dobrami produkcyjnymi i konsumpcyjnymi oraz z zasobami osobowego czynnika produkcji

System gospodarczy Sfera regulacji – obejmuje wzajemne oddziaływanie decydentów i wykonawców zadań, normy prawne (które są nakazami i zakazami zewnętrznymi), normy wewnętrzne (nakazy i zakazy moralne, którymi kierują się ludzie w swych decyzjach ekonomicznych), organizacje prowadzące działalność regulacyjną i reguły postępowania tych organizacji

Rodzaje systemów gospodarczych system nakazowy system rynkowy ( wolny rynek) system gospodarki mieszanej społeczna gospodarka rynkowa

System nakazowy jest to sposób gospodarowania charakteryzujący się: — państwową własnością środków produkcji — likwidacją rynkowego charakteru gospodarki — oddziaływaniem na zachowania podmiotów gospodarczych poprzez narzędzia administracyjne (dyrektywy), nakazy, zakazy, przydziały, limity, koncesje itp.

System rynkowy ( wolny rynek) jest to system samoregulujący, wykluczający jakąkolwiek ingerencję centralną w mechanizm gospodarczy

System gospodarki mieszanej jest to system z dualnym systemem regulacji, zawiera zarówno samoczynnie działający mechanizm rynkowy, jak i centralny układ regulacji

Społeczna gospodarka rynkowa to system gospodarki rynkowej z zabezpieczeniem socjalnym obywateli przed negatywnymi skutkami działania mechanizmu rynkowego (min. inflacji, bezrobocia), realizowany metodami nie podważającymi reguł gospodarki rynkowej przykładem może być gospodarka niemiecka

Trzy społeczne podziały pracy I podział (pod koniec wspólnoty pierwotnej) – wyodrębnienie rolnictwa z pasterstwa II podział (w okresie niewolnictwa) – wyodrębnienie rzemiosła z rolnictwa III podział (pod koniec niewolnictwa) – wyodrębnienie klasy kupców pośredniczących w wymianie między różnymi producentami, oddzielenie miast od wsi

Towar, wartość użytkowa i wartość wymienna towaru Towar – produkt pracy ludzkiej, przeznaczony do sprzedaży Wartość użytkowa towaru – to jego zdolność do zaspokajania potrzeb człowieka ( wynika z własności fizycznych, chemicznych towaru) Wartość wymienna – stosunek ilościowy (proporcja) w jakim jeden towar jest wymieniany na inny X towaru A = Y towaru

Cena towaru. . . Cena – jest najwyższą formą wartości wymiennej — oznacza ilość pieniądza, którą trzeba zapłacić za jednostkę towaru — — X towaru A = Y jednostek pieniężnych

Pieniądz wyraża wartość towarów i usług siła nabywcza pieniądza – możliwość nabycia określonej ilości dóbr i usług, zależy od poziomu cen towarów i usług jest rezultatem oraz warunkiem rozwoju gospodarki towarowej

Rodzaje pieniądza. . Pieniądz symboliczny: — Pieniądz papierowy — Bilon (monety) Pieniądz bezgotówkowy (bankowy) — Wkłady bankowe — Pieniądz elektroniczny

Funkcje pieniądza: Miernik wartości ( wyraża wartość wszystkich towarów i usług) Środek cyrkulacji (pośrednika wymiany: kupno — sprzedaż) Środek tezauryzacji (przechowywania bogactwa) Środek płatniczy (regulacja wszelkich zobowiązań z tytułu zaciągniętego kredytu)

Rynek i jego klasyfikacja Rynek – to proces, w trakcie którego podmioty (kupujący i sprzedający) ustalają przedmiot i warunki wymiany dóbr i usług (rodzaj, ilość, cenę dóbr i usług, formę zapłaty, warunki transportu, gwarancji) Rynek — to miejsce gdzie dokonują się transakcje kupna i sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr i usług Rynek – to ogół transakcji kupna i sprzedaży dóbr i usług oraz zespół warunków w jakich one przebiegają

Podmioty rynku konsument (gospodarstwo domowe) przedsiębiorstwo (produkcyjne, usługowe, produkcyjno-usługowe) państwo

Rynek można klasyfikować wg. kryterium: zasięgu terytorialnego przedmiotu obrotu z punktu widzenia branżowego wg. sytuacji rynkowej z punktu widzenia legalności wg. liczby podmiotów

Elementy rynku: Popyt Podaż Cena

Popyt – jest relacją między ceną dobra (usługi) a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym czasie. (przy założeniu, że wszystkie inne czynniki wpływające na popyt pozostają bez zmian — — ceteris paribus) Graficznie relację tę przedstawia krzywa popytu

Krzywa popytu q QPP

Popyt rynkowy Popyt indywidualny — odnosi się do nabywcy indywidualnego Popyt rynkowy – dotyczy wszystkich nabywców Suma popytów indywidualnych = popyt rynkowy

Determinanty popytu poziom cen towarów dochody ludności liczba i struktura nabywców upodobania, preferencje sytuacja polityczna i gospodarcza kraju poziom cen towarów substytucyjnych i komplementarnych oczekiwania co do zmiany cen i dochodów w przyszłości

Relacja popyt-cena Popyt jest malejącą funkcją ceny Popyt Cena

Prawo popytu stwierdza, że wzrost (spadek) ceny danego dobra lub usługi powoduje spadek (wzrost) ilości nabytej tego dobra lub usługi ( ceteris paribus) graficznym wyrazem działania prawa popytu jest ruch wzdłuż krzywej popytu

Zmiana popytu to zmiana zapotrzebowania ilości określonego dobra lub usługi przy każdej cenie, spowodowana działaniem innych czynników niż zmiana jego/jej ceny ( np. zmiana poziomu dochodów realnych gospodarstwa domowego, cen dóbr substytucyjnych, preferencji konsumpcyjnych, itp. )

Paradoksy popytowe Paradoks Giffena ( dotyczy dóbr podstawowych) – wzrost ceny powoduje wzrost ilości nabywanej Paradoks Veblena ( dotyczy dóbr luksusowych, wyższego rzędu) „ efekt snoba”- wzrost ceny powoduje wzrost ilości nabywanej Paradoks spekulacyjny – wiąże się z przewidywaniem kształtowania się cen w przyszłości ( nabywcy robią zapasy dóbr w oczekiwaniu na dalszy wzrost ich cen, licząc na określone korzyści)

Elastyczność popytu to stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu do względnej (procentowej) zmiany czynnika, który zmianę popytu wywołał elastyczność popytu można określić tylko w stosunku do czynników mierzalnych (ceny, dochodów)

Cenowa elastyczność popytu to stopień reakcji wielkości popytu na określone dobro (usługę) na zmianę ceny tego dobra (usługi) współczynnik cenowej elastyczności popytu Ed współczynnik Ed przyjmuje wartość w przedziale ( 0, + N) wartość współczynnika definiuje rodzaj popytu (proporcjonalny, elastyczny, nieelastyczny, sztywny, doskonale elastyczny)

Dochodowa elastyczność popytu to stopień reakcji wielkości popytu na określone dobro (usługę) na zmianę dochodu konsumentów miernikiem tej reakcji jest współczynnik dochodowej elastyczności popytu wyraża się formułą Ei Ei informuje o ile % zmieni się popyt jeśli dochód konsumenta zmienia się o 1%

Dochodowa elastyczność popytu Ei jest zróżnicowany dla poszczególnych grup dóbr i zmienia się w miarę upływu czasu dla większości dóbr wzrost dochodu oznacza wzrost popytu na nie ( są to dobra wyższego rzędu, trwałe przedmioty konsumpcji: pralka, lodówka, telewizor, meble itp. ) na rynku występują dobra na które popyt maleje w miarę wzrostu dochodów lub rośnie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu dochodów – są to dobra podstawowe tj. żywność

Dochodowa elastyczność popytu zależność wysokości dochodów i wydatków na poszczególne dobra badał Ernest Engel Prawidłowość tę nazywa się prawem Engla — stwierdza ono, że w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny wzrasta ogólny popyt a także zmienia się jego struktura, zmniejsza się udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu a zwiększa się udział wydatków na dobra wyższego rzędu

Podaż to relacja zachodząca pomiędzy ceną danego dobra lub usługi a jego/jej ilością, jaką skłonni są zaoferować do sprzedaży producenci w określonym czasie ( ceteris paribus) graficznie tę relację przedstawia krzywa podaży

Podaż to relacja pomiędzy ilością dóbr i usług dostarczonych na rynek a ich cenami w określonym czasie Wielkość podaży to konkretna ilość dóbr i usług, jakie producent jest w stanie wyprodukować i zaoferować do sprzedaży przy konkretnej cenie

Krzywa podaży Relacja wprost proporcjonalna C QPŻ

Determinanty podaży koszty produkcji przewidywania producentów co do zmiany cen i popytu w przyszłości interwencjonizm państwowy liczba przedsiębiorstw w branży warunki naturalne, czynniki losowe sezonowość produkcji rozmiary importu i eksportu realizowane inwestycje ( czynnik czasu)

Relacja cena — podaż Podaż Cena Podaż Cena

Prawo podaży Stanowi, że wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny danego dobra lub usługi rośnie (spada) oferowana ilość tego dobra lub usługi (ceteris paribus) graficznym obrazem prawa podaży jest ruch wzdłuż krzywej podaży

Zmiana podaży to zmiana oferowanej ilości określonego dobra lub usługi przy każdej cenie, spowodowana działaniem innych czynników niż zmiana jego ceny (np. zmiana kosztów produkcji, techniki wytwarzania, polityki podatkowej itp. ) wielkość podaży zmienia się (reaguje) pod wpływem zmiany ceny, co świadczy o jej cenowej elastyczności współczynnik cenowej elastyczności podaży – Es

Cenowa elastyczność podaży stopień reakcji wielkości podaży na zmianę ceny określa ją stosunek % zmiany wielkości podaży do % zmiany ceny wyraża ją współczynnik CEPż — Es

Es wyrażamy wzorem Es = zs/s : zp/p Es – współczynnik CEPż zs – przyrost lub spadek wielkości podaży na skutek zmiany ceny s – dotychczasowa wielkość podaży danego dobra przy cenie p zp – przyrost lub spadek ceny danego dobra p – dotychczasowa cena danego dobra

Współczynnik Es przyjmuje różne wartości ( z reguły dodatnie, ponieważ cena i podaż zmieniają się w tym samym kierunku) Es przyjmuje wartości w przedziale (0, + n) Es = 0, podaż sztywna Es = 1, podaż proporcjonalna cenowo

Rodzaje cenowej elastyczności podaży Cena ilośćEs — n. Es=0 Es=1 Es>1 Es<

Sposoby pomiaru cenowej elastyczności podaży Elastyczność punktowa, określa poziom elastyczności w każdym punkcie krzywej podaży ( zmiany są bardzo małe) elastyczność łukowa, dotyczy zmian wielkości podaży zawartej w pewnym przedziale na krzywej podaży

Współczynnik ekspansybilności cen to stopień reakcji ceny na zmianę podaży , jest odwrotnością współczynnika elastyczności podaży wyraża się wzorem 1/Es

Równowaga rynkowa C QPż Pp. CE Enadwyżka niedobórc 1 c 2 q 1 q 2 q

Równowaga rynkowa Umieszczając na jednym wykresie krzywą popytu oraz krzywą podaży możemy analizować sytuację rynkową Miejsce – punkt przecięcia krzywych Pp i Pż nazywamy równowagą rynkową i oznaczamy E w punkcie równowagi rynkowej mamy do czynienia z ceną równowagi rynkowej

Sytuacja rynkowa Uzupełnij tabelę cena popyt podaż sytuacja rynkowa oddziaływanie na cenę 11 2020 55 Niedobór Wzrost 22 1515 1010 Niedobór Wzrost 33 1212 Równowaga Neutralne 44 1010 1414 Nadwyżka Spadek 55 77 1616 Nadwyżka spadek

Cena równowagi rynkowej oznacza cenę satysfakcjonującą zarówno dla nabywcy jak i dla sprzedawcy nabywcy przy cenie C EE modą nabyć wszystko czego potrzebowali, producenci mogą sprzedać wszystko co wyprodukowali przy cenie CE rynek jest „czysty”

Ceny interwencyjne-minimalne, maksymalne Cena maksymalna-jest niższa od ceny równowagi rynkowej. Jest to cena regulowana przez państwo, której towarzyszy zjawisko nadwyżki wielkości popytu nad wielkością podaży. O dostępie do pewnych dóbr decyduje wówczas nie cena rynkowa, lecz kryteria pozarynkowe np. racjonowanie dóbr

Ceny interwencyjne-minimalne, maksymalne Cena minimalna-jest wyższa od ceny równowagi rynkowej. Jest to cena regulowana przez państwo. Wprowadzenie cen minimalnych powoduje podwyżkę cen objętych nią dóbr.

Mechanizm rynkowy jest to zależność między popytem, podażą i ceną oraz procesy dostosowawcze mechanizm rynkowy odpowiada na trzy podstawowe pytania: — co produkować? — jak produkować ? — dla kogo produkować?

Gospodarstwo domowe jako podmiot gospodarczy Gospodarstwa domowe- to ekonomicznie wyodrębnione, samodzielne podmioty rynku. Obok przedsiębiorstw – są one głównymi podmiotami gospodarczymi Pojęcie gospodarstwo domowe – używane jest zamiennie z pojęciem konsument

Pojęcie konsument jest pojęciem węższym od pojęcia gospodarstwo domowe pojęcie konsument dotyczy tylko jednej osoby „konsumenta”, gospodarstwo domowe może tworzyć 2 -3 -4 i więcej konsumentów członkowie gospodarstwa domowego to konsumenci

Gospodarstwo domowe jest traktowane jako odbiorca towarów i usług ( z rynku) jako dostawca czynnika produkcji – pracy (na rynek) dzięki której osiąga dochody w teorii ekonomii i praktyce gospodarczej za podmiot gospodarczy uznaje się gospodarstwo domowe

Funkcje gospodarstwa domowego Ekonomiczna Ekonomiczne funkcje gospodarstw domowych wynikają z faktu ich powiązań z całością procesów gospodarczych, w których współdziałają z przedsiębiorstwami oraz z państwem. Ekonomiczne funkcje gospodarstw domowych przejawiają się w funkcji konsumpcyjnej oraz funkcji produkcyjnej

Funkcja konsumpcyjna – wyraża się w tym, że gospodarstwa domowe są odbiorcami – konsumentami, wszelkich dóbr i usług dostarczanych przez przedsiębiorstwa i instytucje. Z funkcji tej wynika przepływ strumieni dóbr i usług z przedsiębiorstw do gospodarstw domowych i strumienia płatności (za dobra i usługi ) z gospodarstw domowych do przedsiębiorstw

Funkcja produkcyjna – przejawia się w tym, że gospodarstwa domowe są dostarczycielami czynników wytwórczych (pracy, kapitału, ziemi) dla przedsiębiorstw i instytucji Z funkcji tej wynika przepływ czynników wytwórczych z gospodarstw domowych do przedsiębiorstw i przepływ dochodów z przedsiębiorstw do gospodarstw domowych

Gospodarstwo domowe Część gospodarstw domowych dostarcza gospodarce kapitału, drogą bezpośrednią poprzez posiadanie własnych firm, uczestnictwo w spółkach, zakup papierów wartościowych; lub drogą pośrednią , , poprzez lokowanie oszczędności w bankach, które następnie są źródłem działalności kredytowej

Gospodarstwo domowe Część gospodarstw domowych dostarcza gospodarce trzeciego czynnika produkcji tj. ziemi, uzyskując w zamian dochód w postaci renty ekonomicznej

Bezpośrednie zależności między przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi Przedsiębiorstwa Gospodarstwa domowe

Bezpośrednie zależności między przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi 1. Praca związana z obsługą potrzeb gospodarstwa domowego 2. Siła robocza na rynku pracy 3. Dobra i usługi na rynku konsumpcyjnym oferowane gospodarstwom domowym 4. Środki produkcji sprzedawane innym przedsiębiorstwom 5. Wydatki gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług 6. Wydatki przedsiębiorstw na wynagrodzenie (za czynnik pracy) gospodarstw domowych

Bezpośrednie zależności między przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi mają charakter dynamiczny, zmiana jednych wielkości prowadzi do zmiany innych szczególny związek zachodzi w przypadku zależności wydatki – dochody (pkt. 5 i 6)

Decyzje ekonomiczne gospodarstw domowych z funkcją konsumpcji oraz produkcji wiąże się konieczność podejmowania przez GD określonych decyzji decyzje wynikające z funkcji konsumpcji kształtują ogólny popyt GD na dobra i usługi decyzje wynikające z funkcji produkcji – kształtują podaż czynników wytwórczych oraz kierunki ich rozmieszczenia

Decyzje ekonomiczne gospodarstw domowych Każde gospodarstwo domowe dąży do optymalnego zaspokojenia potrzeb warunkiem realizacji tego celu jest swoboda wyboru może być jednak ograniczona (wynika to np. sytuacji na rynku pracy, ograniczeń budżetowych gospodarstw domowych, oferty podaży na rynku dóbr i usług

Popyt gospodarstwa domowego Popyt GD uzależniony jest od wydatków na konsumpcję w miarę wzrostu dochodów GD skłonność do konsumpcji maleje, a wzrasta skłonność do oszczędzania GD to podmiot racjonalny

Postępowanie racjonalne to takie wewnętrznie spójne postępowanie jednostki, które umożliwia jej osiągnięcie maksymalnej łącznej satysfakcji (użyteczności całkowitej) może się odbywać na drodze minimalizacji nakładów, przy założonym stopniu realizacji celu lub maksymalizacji efektów, przy danej wielkości ponoszonych na ich osiągnięcie nakładów

Postępowanie irracjonalne to takie postępowanie jednostki, które jest wewnętrznie niespójne lub też sprzeczne z najlepiej pojętym jej interesem, czego jednostka jest świadoma w momencie jego podejmowania

Rachunek ekonomiczny Każde GD prowadzi swoisty rachunek ekonomiczny, który polega na kalkulowaniu jak najbardziej korzystnego stosunku nakładów do uzyskiwanych efektów wiąże się to z dokonywaniem wyborów i podejmowaniem różnych decyzji

Użyteczność przy danych cenach różnych dóbr i danym dochodzie konsument dokonuje takiego wyboru, by osiągnąć największe zadowolenie, przyjemność czy satysfakcję – określane mianem użyteczności użyteczność – jest kategorią subiektywną użyteczność danego dobra zależy od jego ilości, ilości innych dóbr komplementarnych i substytucyjnych

Użyteczność krańcowa- to zadowolenie (korzyść), jaką uzyskuje konsument z konsumpcji każdej kolejnej jednostki tego samego dobra lub usługi użyteczność całkowita – suma użyteczności krańcowych, tj. suma zadowolenia z konsumpcji wszystkich jednostek danego dobra

I prawo Gossena Prawo malejącej użyteczności krańcowej- w miarę wzrostu konsumowanej ilości danego dobra lub usługi użyteczność krańcowa osiągana z każdej kolejnej jednostki tego dobra lub usługi jest coraz mniejsza

Krzywa użyteczności całkowitej W miarę wzrostu ilości konsumowanego dobra , U, U c wzrasta U C Ilość dobramax

Krzywa użyteczności krańcowej Użyteczność krańcowa jest malejącą funkcją ilości danego dobra U k ILOŚĆ DOBR

Użyteczność krańcowa Można przyjąć, że po przekroczeniu pewnej wielkości konsumpcji, dalsze zwiększanie konsumowania dobra zacznie przynosić konsumentowi zadowolenie negatywne (niezadowolenie) Konsument dążący do uzyskania max. korzyści z konsumpcji, będzie ją zwiększał aż do momentu w którym U k k =

II prawo Gossena maksymalne zadowolenie z konsumpcji dóbr i usług konsument osiąga wówczas, kiedy stosunki użyteczności krańcowych do cen dla wszystkich nabywanych przez niego dóbr i usług są sobie równe UU k k (A)/U kk (B) = P(A)/P(B) Dopóki spełniony jest ww. warunek gospodarstwo domowe jest w stanie równowagi, osiąga największą sumę zadowolenia

Wybór pomiędzy dobrami Użyteczność (danego dobra) nie jest konkretną wielkością liczbową, lecz kategorią porządkową-opiera się na założeniu dotyczącym preferencji konsumenta użyteczność odzwierciedla uporządkowany system preferencji

Wybór pomiędzy dobrami Preferencje GD- przejawiają się w aktach wyboru konsumenta, który rozporządzając ograniczonym dochodem potrafi wybrać jedne dobra, z innych zrezygnować Konsument potrafi zdecydować, które kombinacje dóbr są dla niego jednakowo użyteczne- czyli obojętne

Wybór pomiędzy dobrami Preferencje GD dotyczące owoców i warzyw (tygodniowa konsumpcja) Kombinacje AA BB CC DD EE FF Owoce (w kg. ) 11 22 3, 5 5, 5 77 66 Warzywa (w kg. ) 77 55 3, 5 1, 5 0,

Wybór pomiędzy dobrami Zestawienie ilościowych kombinacji dwóch dóbr nosi nazwę szeregu obojętności Graficznie szereg obojętności można przedstawić za pomocą krzywej obojętności Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje ilościowe dwóch dóbr, które dla konsumenta są obojętne

Krzywa obojętności konsumenta (krzywa jednakowej użyteczności) przedstawia różne kombinacje ilościowe dwóch dóbr lub usług spośród których wybór dla konsumenta jest obojętny, gdyż daje mu taki sam poziom łącznego zadowolenia Poszczególne krzywe obojętności przedstawiają uporządkowany system preferencji względem dóbr i usług

Krzywa obojętności konsumenta Krzywa obojętności wyboru warzywa — owoce warzywa owoce. U

Mapa obojętności Krzywych obojętności może być nieskończenie wiele GD ma wiele krzywych obojętności, które narysowane w jednym układzie współrzędnych tworzą mapę obojętności (mapę potrzeb) GD Im wyżej położona krzywa obojętności, tym większa użyteczność konsumenta

Krańcowa stopa substytucji Zwiększenie konsumpcji jednego dobra wymaga zmniejszenia konsumpcji drugiego dobra (ujemne nachylenie krzywych obojętności) Między dwoma dobrami istnieje stosunek substytucyjności Krańcowa skłonność do płacenia- informuje, z jakiej konsumowanej ilości jednego dobra lub usługi musi zrezygnować konsument, jeśli chce zwiększyć spożycie innego dobra lub usługi o jednostkę, przy zachowaniu nie zmienionego poziomu użyteczności całkowitej

Krańcowa stopa substytucji W każdym punkcie krzywej obojętności można wyznaczyć krańcową stopę substytucji ilość dobra B ilość dobra AZB Z

Krańcowa stopa substytucji KSS = -ZB/ZA znak”-” we wzorze przed ZB oznacza, że ilość dobra B ulega zmniejszeniu * nachylenie krzywej obojętności zmniejsza się w miarę przesuwania się w dół po krzywej i wzrasta w miarę przesuwania w górę * cechą charakterystyczną krzywej obojętności jest malejąca krańcowa stopa substytucji

Ograniczenia wyboru GD każde GD chciałoby znaleźć się na najbardziej odległej (względem początku układu współrzędnych) krzywej obojętności wybory, jakich dokonuje konsument są ograniczone ograniczają je głównie: wysokość dochodu oraz poziom cen towarów i usług

Ograniczenia wyboru GD Dochód realny- koszyk dóbr lub/i usług, który może zakupić konsument za określony dochód pieniężny (nominalny) Koszyk dóbr i usług – określona kombinacja ilościowa dóbr lub/i usług nabywanych przez konsumenta Linia budżetowa konsumenta- zbiór punktów przedstawiających wszystkie kombinacje ilościowe dwóch dóbr lub/i usług, jakie konsument może nabyć rozporządzając danym dochodem, przy określonych cenach tych dóbr lub/i usług Nachylenie linii budżetowej zależy wyłącznie od stosunku cen rozpatrywanych dóbr lub/i usług, jej położenie zaś od realnego dochodu, którym dysponuje konsument

Linia budżetowa konsumenta graficznie można ją przedstawić: LBilość dobra B ilość dobra

Optimum konsumenta Linia budżetu oddziela kombinacje osiągalne od nieosiągalnych Optimum (równowaga) konsumenta- sytuacja w której konsument, przy danym ograniczeniu budżetowym, osiąga maksymalną użyteczność całkowitą z realizacji określonej struktury konsumpcji Graficznie, optimum konsumenta przedstawia punkt styczności najwyżej położonej krzywej obojętności (spośród osiągalnych) z daną linią budżetową, w którym KSS rozpatrywanych dóbr zrównuje się ze stosunkiem ich cen

Optimum konsumenta Graficznie można je przedstawić: E u 1 u 2 u 3 ilość dobra B ilość dobra AUo

Zmiana dochodu a linia budżetu W przypadku gdy w GD ulegają zmianie dochody, przy nie zmienionych cenach dóbr i usług, linia budżetu przesuwa się równolegle w prawo Wzrost dochodów pozwala GD osiągnąć wyższe krzywe obojętności Ścieżka dochód-konsumpcja (ekspansji dochodowej)-przedstawia zmianę użyteczności całkowitej, osiąganej przez konsumenta z konsumpcji dóbr i usług jaka nastąpiła pod wpływem zmiany jego dochodu

Zmiana cen dóbr i usług – a linia budżetu W przypadku gdy zmianie ulegają ceny dóbr i usług linia budżetu zmienia swoje położenie Krzywa cena – konsumpcja ( ścieżka ekspansji cenowej) przedstawia, jak zmienia się struktura konsumowanych dóbr i usług pod wpływem zmiany ceny jednego z nich ścieżka ekspansji cenowej przedstawia reakcję konsumenta na zmianę ceny jednego dobra, przy stałej cenie dobra drugiego i przy stałym dochodzie

Efekt substytucyjny zmiany ceny określa zmianę struktury zakupów, która jest wynikiem zmiany relacji cen w teorii ekonomii wyróżnia się dwa podstawowe ujęcia tego efektu: — ujęcie Słutskiego — ujęcie Hicksa

Efekt dochodowy zmiany ceny – to reakcja konsumenta na zmianę ceny (zmiana popytu) w wyniku zmiany dochodu realnego

Gospodarstwo domowe-podsumowanie Popyt gospodarstwa domowego – zależy od jego preferencji w formie krzywych obojętności oraz od danych ograniczeń ekonomicznych – dochodu i relatywnych cen rynkowych dóbr i usług

Przedsiębiorstwo – podstawy teorii funkcjonowania przedsiębiorstwo – to obok gospodarstwa domowego oraz państwa – podmiot rynku, przedsiębiorstwo – produkuje i wytwarza dochód narodowy przedsiębiorstwo – to jednostka gospodarcza, wyodrębniona pod względem organizacyjnym, ekonomicznym, prawnym oraz techniczno-produkcyjnym

Przedsiębiorstwo – podstawy teorii funkcjonowania przedsiębiorstwo – prowadzi działalność produkcyjną lub usługową, polegającą na przetwarzaniu czynników wytwórczych w dobra lub usługi służące zaspokojeniu potrzeb społecznych głównym motywem tej działalności jest chęć osiągnięcia zysku

Przedsiębiorstwo – podstawy teorii funkcjonowania odrębność organizacyjna polega na istnieniu zespołu pracowników (organizacji) podporządkowanych kierownikowi, realizującego określoną fazę procesu gospodarczego

Przedsiębiorstwo – podstawy teorii funkcjonowania odrębność ekonomiczna i finansowa, podstawowa cecha przedsiębiorstwa, polega na tym, iż przedsiębiorstwo podejmuje decyzje ekonomiczne we własnym zakresie, na własny koszt i ryzyko, pokrywa wszystkie wydatki przychodami z własnej działalności oraz uzyskuje nadwyżkę finansową podstawą decyzji ekonomicznych przedsiębiorstwa jest rachunek ekonomiczny

Rachunek ekonomiczny przedsiębiorstwa – umożliwia ocenę każdego zachowania i działania z punktu widzenia kosztów, przychodów i opłacalności

Przedsiębiorstwo – podstawy teorii funkcjonowania odrębność prawna –przedsiębiorstwo posiada osobowość prawną i zdolność do działań prawnych odrębność techniczno-produkcyjna oznacza posiadanie różnego rodzaju majątku produkcyjnego, przystosowanego do wytwarzania określonych wyrobów (produktów)

Przedsiębiorstwo – podstawy teorii funkcjonowania aby przedsiębiorstwo mogło funkcjonować niezbędne są trzy podstawowe czynniki działalności gospodarczej: — kapitał — ziemia — praca Prawidłowe wykorzystanie w/w czynników zależy od przedsiębiorcy

Przedsiębiorca jest postacią centralną w przedsiębiorstwie jest „ czynnikiem kreatywnym”

Funkcje przedsiębiorcy do najważniejszych funkcji przedsiębiorcy należy: — inicjowanie i uruchamianie działalności gospodarczej, — wdrażanie innowacji techniczno-organizacyjnych, — podejmowanie kluczowych decyzji związanych z działalnością przedsiębiorstwa, — podejmowanie ryzyka związanego z działalnością gospodarczą oraz innowcjami

Cele działania przedsiębiorstwa — osiąganie zysku, — wzrost poziomu technicznego, — ilościowy oraz jakościowy wzrost produkcji, — poprawa efektywności gospodarowania, — ekspansja eksportowa, — wzrost kwalifikacji pracowników, — poprawa warunków pracy, — powiększenie majątku produkcyjnego

Działalność przedsiębiorstwa Zapewnienie trwałego i wszechstronnego rozwoju przedsiębiorstwa wymaga, aby celem jego działania było osiągnięcie wszystkich efektów, które składają się na jego rozwój; przedsiębiorstwo powinno zatem realizować nie jeden cel a wiązkę celów zestaw celów, składających się na wiązkę celów nie może być stały dla przedsiębiorstwa ( zmienia się w zależności od warunków funkcjonowania)

Rodzaje przedsiębiorstw Podziału przedsiębiorstw możemy dokonać na podstawie; • wielkości: małe (do 50 osób zatrudnionych), średnie (51 -250 osób), duże (powyżej 250 zatrudnionych), • formy własności: państwowe, prywatne, spółdzielcze, komunalne-samorządowe • organizacji: indywidualne, spółki, korporacje

Formy organizacyjne przedsiębiorstwa przedsiębiorstwo indywidualnego właściciela spółdzielnia spółki: osobowe i kapitałowe

Przedsiębiorstwo indywidualnego właściciela przedsiębiorca jest właścicielem kapitału pieniężnego i produkcyjnego, przedsiębiorca jest właścicielem wytworzonego produktu, produkuje na sprzedaż, przedsiębiorca zatrudnia wolną siłę roboczą przedsiębiorca decyduje o tym co produkować, za pomocą jakich metod, przedsiębiorca sam ponosi całe ryzyko prowadzenia działalności, w razie niepowodzenia odpowiada całym swoim majątkiem

Spółdzielnia to dobrowolne zrzeszenie osób, prowadzące wspólne przedsiębiorstwo w interesie członków, oparte na zasadach demokratycznych, stosujące ograniczone udziały, dzielące nadwyżki i oszczędności między członków w sposób wykluczający osiąganie przez któregokolwiek z nich korzyści kosztem innych, współpracujące z innymi spółdzielniami

Spółdzielnia spółdzielnia jest stowarzyszeniem, najwyższą władzą spółdzielni jest walne zgromadzenie członków, gdzie każdy ma jeden głos organem zarządzającym jest zarząd organem kontrolującym jest rada nadzorcza i komisja rewizyjna spółdzielnie funkcjonują głównie w sferze produkcji rolnej, przemyśle rolno-spożywczym oraz handlu i budownictwie

Spółka to prawna forma organizacji przedsiębiorstwa powstaje w wyniku umowy zawartej przez dwóch lub więcej wspólników, na mocy której mogą prowadzić określoną działalność w celu osiągania wspólnych korzyści

Spółki i ich rodzaje spółki osobowe : — spółka jawna, — spółka komandytowa — spółka partnerska W znaczeniu prawnym są to spółki osobowe, w których wspólnicy uczestniczą osobiście i ponoszą pełną i solidarną odpowiedzialność za ryzyko gospodarcze całym swoim majątkiem (tym, który ulokowali w spółce oraz tym, który posiadają poza spółką)

Spółka jawna spółka jawna jest pod względem konstrukcji prawnej bardzo zbliżona do spółki cywilnej, uregulowana w przepisach kodeksu spółek handlowych, spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, jest zawiązana do prowadzenia przedsiębiorstwa w większym rozmiarze

Spółka komandytowa spółka komandytowa ma na celu prowadzenie działalności pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika ( komandytariusza) jest ograniczona do sumy komandytowej ( wartość wniesionego wkładu)

Spółka partnerska jest spółką osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu, prowadzącą przedsiębiorstwo pod własną firmą, partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w kodeksie ( adwokaci, aptekarze, architekci, biegli rewidenci, brokerzy ubezpieczeniowi, doradcy podatkowi, księgowi, lekarze, notariusze, pielęgniarki, tłumacze przysięgli)

Spółki kapitałowe spółki kapitałowe: — spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, — spółka akcyjna W przypadku spółek kapitałowych udziałowcy mogą nie brać bezpośredniego udziału w prowadzeniu interesów spółki i są odpowiedzialni – w spółkach z o. o. do sumy wyznaczonej w statucie, a w spółkach akcyjnych – do wysokości posiadanych akcji

Korporacyjna forma przedsiębiorstwa Korporacja – to amerykańska nazwa spółki akcyjnej, stosowana obecnie w większości państw na świecie Korporacja jest formą organizacji przedsiębiorstwa będącego własnością wielu indywidualnych posiadaczy akcji ma osobowość prawną, może we własnym imieniu i na własny rachunek sprzedawać, kupować, produkować dobra i świadczyć usługi oraz zawierać kontrakty

Korporacyjna forma przedsiębiorstwa korporacja jest przedsiębiorstwem zorganizowanym na zasadzie udziałów, udziałowcy są posiadaczami akcji – papierów wartościowych, potwierdzających ich tytuł do otrzymania dochodów, dochodem z tytułu posiadania akcji jest dywidenda – jest dochodem niestałym i wypłacana jest z zysku otrzymywanego przez korporacje

Korporacyjna forma przedsiębiorstwa Akcja – jest najczęściej papierem wartościowym na okaziciela, można ją sprzedać w dowolnej chwili, dowolnej osobie, Akcje – są emitowane przez korporacje i lokowane za pośrednictwem banku na rynku papierów wartościowych, Sumy pochodzące ze sprzedaży akcji tworzą kapitał akcyjny korporacji

Struktura organizacji korporacji Istnieją trzy organy korporacji: — walne zgromadzenie akcjonariuszy, — zarząd, — rada nadzorcza i komisja rewizyjna jako organy nadzoru

Finansowanie korporacji Źródła zwiększania kapitału korporacji: — wewnętrzne: amortyzacja, zyski pozostałe po wypłacie dywidendy; — zewnętrzne: kredyt bankowy, pożyczki hipoteczne, fuzje ( przyłączanie innych przedsiębiorstw), emisja akcji i obligacji;

Teoria produkcji Do prowadzenia działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa potrzebne są określone zasoby produkcyjne, tj. praca, środki pracy i przedmioty pracy oraz technologia, a więc wiedza o tym, jak zasoby mogą być łączone w produkcyjny sposób — Zasoby środków i przedmiotów pracy, znajdujące się w przedsiębiorstwie nazywamy środkami rzeczowymi

Środki trwałe, obrotowe Środki trwałe- zużywają się stopniowo, w wielu cyklach produkcyjnych (maszyny, urządzenia techniczne, budynki, hale fabryczne, itp. ), stopniowo ich wartość przenosi się na wytwarzane produkty Środki obrotowe – zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym, cała ich wartość przenosi się na wytwarzany produkt ( zapasy, surowce, materiały)

Rozmiary produkcji Na rozmiary produkcji wpływ mają: * wielkość i struktura aparatu wytwórczego, * rozmiary i struktura zatrudnienia oraz kwalifikacje pracowników, * struktura maszynochłonności, * pracochłonność poszczególnych wyrobów

Zdolność produkcyjna przedsiębiorstwa To wielkość produkcji o określonej strukturze asortymentowej, którą przedsiębiorstwo może wytworzyć w danym czasie, przy danych zasobach produkcyjnych i przy ustalonych metodach wytwarzania Produkcja jest funkcją zużycia czynników produkcji ( funkcja produkcji)

Funkcja produkcji – przedstawia zależność między wielkością zużytych czynników produkcji a osiągniętym efektem w postaci wytworzonej produkcji Matematycznie funkcję produkcji można przedstawić następująco: P= F(x 1, 1, xx 2 , xx 3 , . . . , x nn )) P – wielkość produkcji (wartościowo) XX 1, 1, . . . , xx n n – wielkość poniesionych nakładów poszczególnych czynników wytwórczych

Funkcja produkcji Wśród dużej liczby spotykanych w literaturze ekonomicznej postaci analitycznych funkcji produkcji najczęściej wykorzystywana jest funkcja potęgowa Cooba – Douglasa

Krótki okres to taki przedział czasu, w którym rozmiary przedsiębiorstwa uznaje się za stałe firma nie ma możliwości realizacji nowych projektów inwestycyjnych dysponuje określoną, niezmienną techniką wytwarzania

Długi okres to czas niezbędny do pełnego dostosowania się przedsiębiorstwa do zmieniających się warunków rynkowych to czas, kiedy firma może zmieniać nakłady wszystkich czynników produkcji, zastosować nową technikę wytwarzania, inwestować

Produkt całkowity to mierzona w jednostkach naturalnych ilość produktów wytworzonych w danym czasie, przy określonych nakładach czynników wytwórczych

Produkt przeciętny to ilość produktu całkowitego przypadającego na jednostkę nakładu określonego czynnika wytwórczego wyraża go stosunek wielkości produktu całkowitego do wielkości nakładów danego czynnika produkcji

Produkt krańcowy określa go zmiana wielkości produktu całkowitego, wynikająca ze zwiększenia nakładów zmiennego czynnika produkcji o jednostkę

Prawo wydajności nieproporcjonalnej Przy danej, nie zmiennej w badanym czasie technice i technologii wytwarzania oraz organizacji procesu produkcji, a także przy danych niezmiennych zdolnościach wytwórczych przedsiębiorstwa produkcję można zwiększać dzięki zatrudnieniu dodatkowych ilości zmiennych czynników wytwórczych.

Prawo wydajności nieproporcjonalnej Jednak przyrost produkcji będzie uzyskiwany tylko do czasu wyczerpania się zdolności produkcyjnych środków trwałych ( maszyn, urządzeń, budynków). Po pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa dalszemu zwiększeniu nakładów czynników zmiennych nie będzie towarzyszył żaden przyrost produkcji

Prawo wydajności nieproporcjonalnej W statystycznej analizie funkcji produkcji przyjmuje się założenie, że kolejnym nakładom zmiennych czynników wytwórczych towarzyszą nieproporcjonalne zmiany w przyrostach produkcji – prawidłowość tę nazywamy prawem nieproporcjonalnych przychodów

Prawo nieproporcjonalnego dochodu Jeśli zwiększamy nakłady tylko niektórych czynników wytwórczych, potrzebnych do produkcji danego dobra, pozostawiając inne czynniki (stałe) w ilości nie zmiennej, to otrzymany produkt będzie wzrastał początkowo więcej niż proporcjonalnie, następnie proporcjonalnie i wreszcie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do nakładów czynników zmiennych. W końcu, gdy wysokość nakładów przekroczy określoną granicę, absolutna ilość otrzymanego produktu zacznie się zmniejszać

Prawo wydajności proporcjonalnej – mówi, że proporcjonalnie do przyrostu nakładów czynników wytwórczych następuje również przyrost całkowitej produkcji ( w takim samym stopniu) Prawo wydajności proporcjonalnej występuje rzadko, zwykle przy projektowaniu nowych zakładów, gdzie dowolnie można zwiększać nakłady czynników produkcji, podczas gdy jest to utrudnione lub niemożliwe w istniejących zakładach

Łączenie dóbr i substytucja czynników produkcji Czynniki produkcji w określony sposób i do pewnych granic są względem siebie substytucyjne ( wzajemnie się zastępują), o czym decydują warunki techniczne produkcji oraz warunki rynkowe (ceny tych czynników) Jednakowy efekt produkcji można uzyskać przy użyciu czynników produkcji w różnych proporcjach

Krzywe jednakowego produktu (izokwanty) Założenie: produkcja dobra P wymaga tylko dwóch czynników wytwórczych V 1, 1, V V 22 , które są w stosunku do siebie komplementarne ( dają pożądany efekt tylko w zastosowaniu łącznym) i substytucyjne ( tzn. mogą być kombinowane w różnych proporcjach). Efektem tych kombinacji jest jednakowa wielkość produktu P

Krzywe jednakowego produktu (izokwanty) Jeden i ten sam produkt można osiągnąć przy różnym zestawie dwóch czynników Jeśli połączymy punkty na wykresie otrzymamy krzywą jednakowego produktu – krzywą obojętności producenta — izokwantę

Krzywe jednakowego produktu (izokwanty) Izokwanty ( krzywe jednakowego produktu) V 2 v 1 P 1 P

Krzywa jednakowego produktu przedstawia, określoną wielkość produkcji możliwą do uzyskania przy różnych kombinacjach ilościowych nakładów dwóch różnych czynników wytwórczych (o ile te czynniki są w stosunku do siebie komplementarne lub/i substytucyjne) zbiór izokwant tworzy mapę krzywych jednakowego produktu

Technika wytwarzania sposób łączenia i wykorzystania w procesie produkcji, w określonych ilościowo proporcjach, czynników wytwórczych w celu wytworzenia pożądanej ilości danego produktu

Krańcowa stopa technicznej substytucji jest to stosunek zachodzący między ilością danego czynnika wytwórczego a jednostką zastępowanego przez niego czynnika wytwórczego możliwość zastąpienia jednego czynnika wytwórczego innym w taki sposób, by wielkość produkcji nie uległa zmianie KSTS jest miarą zastępowalności jednego czynnika – drugim, która jest neutralna w stosunku do wielkości produktu P

Determinanty wyboru najbardziej korzystnej metody produkcji Możliwości substytucji technologicznej determinują czynniki rynkowe (ceny czynników wytwórczych) Dla przedsiębiorcy nie są obojętne ceny (koszty) zastosowanych czynników produkcji Gdy znane są ceny czynników wytwórczych, można wykreślić linie jednakowego kosztu — izokoszty

Izokoszta Przedstawia zbiór wszystkich kombinacji ilościowych nakładów czynników wytwórczych, używanych przez przedsiębiorstwo w procesie produkcji, których koszt całkowity jest taki sam O przebiegu izokoszt decydują możliwości finansowe przedsiębiorstw oraz ceny rozpatrywanych czynników wytwórczych

Izokoszta nachylenie izokoszty zależy wyłącznie od stosunku cen rozpatrywanych czynników wytwórczych położenie izokoszty zależy od maksymalnego poziomu kosztów, jakie przedsiębiorstwo skłonne jest ponieść

Izokoszty można przedstawić graficznie: V 1 v 2 IC 1 ic 2 I

Optimum produkcji Nałożenie izokoszty na mapę izokwant umożliwia znalezienie najtańszej kombinacji nakładów czynników wytwórczych Kombinację tę wyznacza punkt styczności izokwanty produkcji z najniżej położoną linią jednakowego kosztu (izokosztą)

Optimum produkcji to najkorzystniejsze zestawienie nakładów czynników wytwórczych, służące do otrzymania danej wielkości produkcji, tj dające najniższy poziom kosztów w punkcie tym KSTS jest równa stosunkowi cen czynników wytwórczych

Długookresowa ścieżka rozwoju firmy To linia łącząca kolejne punkty optimum producenta osiągane w wyniku zwiększania skali produkcji, dzięki wzrostowi zdolności wytwórczych przedsiębiorstwa

Najbardziej korzystna opcja produkcji warunkiem zastosowania najkorzystniejszej metody produkcji, leżącej w punkcie styczności obu krzywych, jest użycie czynników produkcji w takim do siebie stosunku, w którym relacje krańcowych produktów rozpatrywanych czynników wytwórczych byłyby proporcjonalne do ich cencen

Najbardziej korzystna opcja produkcji Każde przedsiębiorstwo określa granice korzystania z poszczególnych czynników produkcji w ten sposób, żeby produkcyjności krańcowe były proporcjonalne do ich cen

Struktury rynku Konkurencja doskonała – cechy: * bardzo duża liczba nabywców, bardzo duża liczba producentów / sprzedawców * produkt homogeniczny * brak barier wejścia/wyjścia z rynku * konkurencja rynkowa – uzależniona od wielkości podaży i popytu * przykład rynku – sektor rolny

Struktury rynku Oligopol – cechy * bardzo wielu nabywców, kilku producentów ( mała liczba firm)-dominujących na rynku * produkt zróżnicowany * bariery wejścia na rynek – finansowe, technologiczne i prawne * konkurencja cenowa i niecenowa * przykład rynku : — rynek surowców: ropa naftowa, siarka, metale, mat. budowlane, — rynek dóbr konsumpcyjnych jednorazowego użytku: kawa, herbata, środki czystości, — Rynek dóbr trwałego użytku: okręty, obrabiarki, maszyny budowlane, rynek motoryzacyjny (samochodowy), sprzęt RTV i AG

Oligopol — cechy rynku polityka cenowa: pojedyncza firma nie „ryzykuje podnoszenia ceny”, na rynku firmy zawierają porozumienia ws. cen i dochodzi do zmowy, w myśl której firmy razem podnoszą lub obniżają ceny, w ten sposób sprawują kontrolę nad ceną. firmy ustalają ceny na takim poziomie, który pozwala osiągać zyski w długim okresie mniejsze firmy podporządkowują się cenie ustalonej przez leaderów cenowych – zatem ceny na rynku są cenami administrowanymi

Oligopol — cechy konkurencji konkurencja cenowa – bardzo ryzykowna, mało efektywna konkurencja niecenowa – za pomocą takich instrumentów jak: reklama, konkurencja za pomocą jakości, wprowadzanie nowych wyrobów, różnicowanie produktów, promocje

Konkurencja monopolistyczna po stronie popytu b. wielu nabywców, po stronie podaży duża liczba niezależnych przedsiębiorstw produkt- b. podobny, zwykle bliskie ale nie doskonałe substytuty produkt określonej firmy ma określone cechy, wyróżniające go spośród produktów firm danego rynku wyrób ma swój rynek, co umożliwia ustalenie dla niego odrębnej ceny, odpowiedniej wielkości produkcji bariery wejścia na rynek – głównie ekonomiczne przykład rynku: handel detaliczny, produkcja obuwia, produkcja biżuterii, przemysł odzieżowy

Struktury rynku Monopol pełny – cechy * bardzo wielu nabywców, jeden producent * produkt – jeden * bariery wejścia na rynek – bardzo duże * konkurencja – brak * przykład rynku – Poczta Polska

Rynek pracy – istota, cechy Rynek pracy , to mechanizm dopasowań podaży i popytu na pracę. Dopasowania wyrażają warunki na jakich dokonuje się transakcja między osobami oferującymi pracę (pracobiorcami), za określoną płacę a jej nabywcami (pracodawcami). Przedmiotem wymiany jest sprzedaż – kupno czynnika produkcji, którym jest praca. struktura rynku: — popyt na pracę, — podaż pracy, — cena pracy

Popyt na pracę , to zapotrzebowanie na pracę zgłoszone przez przedsiębiorstwa w danym czasie. Przedmiotem transakcji jest praca, za którą pracodawca świadczy określoną płacę. Determinanty popytu na pracę: wielkość popytu i ceny na rynku produktów i usług przedsiębiorstwa technologia (efekt wypierania i kompensacji) cena kapitału i pracy

Podaż pracy oznacza liczbę pracowników chętnych do podjęcia pracy za oferowaną na rynku płacę Krzywa podaży pracy jest rosnącą funkcja płacy realnej Determinanty podaży pracy: — czynniki demograficzne — Zasoby pracy ( ludność w wieku produkcyjnym: 18 -59 K, 18 -64 M) — poziom wykształcenia, — struktura ludności wg. płci, — imigracja i emigracja ludności, — poziom zasiłków dla bezrobotnych

Sytuacja na rynku pracy Równowaga na rynku pracy Pp na pracę = Pż na pracę cena równowagi rynku Nierównowaga na rynku pracy: 1) Niedobór na rynku pracy Pp>Pż pracy 2) Nadwyżka na rynku pracy Pp<Pż pracy ( bezrobocie)

Formy płac w zależności od postaci: — płaca pieniężna — płaca naturalna W zależności od sposobu jej otrzymywania: — Płacę bezpośrednią — Płacę pośrednią

Rodzaje płac rodzaje płac: — Płace nominalne ( suma pieniędzy którą pracownik otrzymuje za pracę) — Płace realne ( koszyk dóbr i usług, który pracownik może kupić za placę nominalną) — Płaca minimalna

Systemy płac Można wyróżnić: — System czasowy, zapłata za ilość przepracowanego czasu, za godzinę, dzień, tydzień, miesiąc) — System akordowy, płaca ustalona w zależności od ilości wykonanych dóbr, czynności, operacji

Funkcje płac funkcja dochodowa (dochody dla konsumentów) funkcja kosztowa (koszty dla przedsiębiorstwa) funkcja bodźcowa ( ma za zadanie motywować do wydajnej pracy) społeczna ( zasady i proporcje wynagradzania powinny być sprawiedliwe społecznie)

Bezrobocie na rynku pracy naturalne frykcyjne strukturalne dobrowolne przymusowe ukryte

Bezrobocie na rynku pracy — skutki Ekonomiczne — spadek dochodów rodzin — drenaż pieniędzy publicznych — koszty utraconych możliwości ( niepełne wykorzystanie czynników produkcji) Społeczne — bezradność, poczucie niskiej wartości, pozycji społecznej, depresja, frustracja

Sposoby przeciwdziałania bezrobociu rozwijanie przedsiębiorczości wzmocnienie polityki równości szans na rynku pracy inwestycje w kapitał ludzki stymulowanie inwestycji prywatnych promowanie eksportu i optymalizacja importu stymulowanie rozwoju małych przedsiębiorstw samozatrudnienie zmniejszenie kosztów pracy

Państwo – podmiot rynku Państwo – to trzeci z podmiotów gospodarczych Państwo –to złożona, wewnętrznie zróżnicowana struktura, sprawująca władzę ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą Państwo – ma za zadanie tworzenie warunków, w których społeczeństwo mogłoby osiągnąć właściwy stopień bezpieczeństwa ekonomicznego Rola państwa w gospodarce ( co do zakresu i form zaangażowania) jest zróżnicowana w poszczególnych państwach

Rola państwa w gospodarce Rola Państwa w gospodarce zależy od wielu czynników: — ustroju społeczno – ekonomicznego — tradycji — dynamiki zmian zachodzących w gospodarce — dominujące doktryny społeczno — ekonomiczne

Argumenty za ingerencją państwa w system gospodarczy: zabezpieczenie systemu od strony instytucjonalnej (administracyjnej) zabezpieczenie systemu od strony prawnej ( określony system postępowania), tworzy system – ład prawny, tworzy system wartości moralnych, wydaje zakazy i nakazy postępowania*

Argumenty przeciw ingerencji państwa w system gospodarczy Hamuje (lub uniemożliwia) działanie mechanizmu samoregulacji (PP, PŻ, C) gospodarki Ogranicza bodźce inwestycyjne przedsiębiorstw Prowadzi do nieprawidłowości w przekazie informacji społecznej

Koniec Dziękuję za uwagę