Презентация Тыныс азасы.каз.лек

Тыныс ағзасы ауруларымен науқастардың шағымдары, ауру анамнезі, өмір тарихы туралы ақпарат жинау ерекшеліктері. . Балалардағы ерекшеліктері. Лектор: м. ғ. к. , доцент Алимбекова Л. Т.

І. Сұрастыру: 11. Паспорттық бөлімі. 22. Негізгі шағымдары: — жөтел — қақырық — ентігу — кеуде сарайының ауырсынуы — тұншығу — қан түкіру — қан кету

Ж телө ТТ ыныс жолдарында кілегейлі зат жиналғанда немесе бөгде зат түскенде пайда болатын қорғаныстық рефлекторлық құбылыс. Жөтел туралы анықтайтын жағдайлар: Қандай жөтел, ұстамалы ма немесе тұрақты ма? Тәуліктің қай кезінде жөтел пайда болады: таңертең, кешке, түнде, күндіз? Күші қандай (күшті, әлсіз)? Жөтел құрғақ па, ылғалды ма?

а ырыҚ қ қ ММ лшері: бір ж телгенде анша а ыры ө ө қ қлшері: бір ж телгенде анша а ыры ө ө қ қ т седі, т улігіне анша а ыры ү ә қ қт седі, т улігіне анша а ыры ү ә қ қ жиналады? Т улігіне 50 мл-ден к п болса, онда кпеде ә ө өТ улігіне 50 мл-ден к п болса, онда кпеде ә ө ө уыс болуы м мкін. қ үуыс болуы м мкін. қ ү Же іл немесе иын б лінуі. а ыры ты ң қ ө Қ қ қ ңЖе іл немесе иын б лінуі. а ыры ты ң қ ө Қ қ қ ң т сі: а ыры т ссіз, сар ыш немесе ү қ қ қ ү ғ к кшіл т сті, ан аралас немесе ара ө ү қ қ болуы м мкін (ша -тоза нан, шахтада, ү ң ңболуы м мкін (ша -тоза нан, шахтада, ү ң ң комбинаттарда істейтін адамдарда), кейде к бікті болуы м мкін. ө ү

а ыры ірі ді бол анда, иісі Қ қ қ ң ғ жа ымсыз сасы болады. ғ қжа ымсыз сасы болады. ғ қ а ыры ты т суі иын болса, Қ қ қ ң ү қа ыры ты т суі иын болса, Қ қ қ ң ү қ онда бронхтарда обструкция (бітелу) бар екенін к рсетеді. өбар екенін к рсетеді. ө Егер а ыры о ай рі тез т ссе, қ қ қ ң ә үЕгер а ыры о ай рі тез т ссе, қ қ қ ң ә ү ол кпеде уыс бар екенін білдіреді. ө қол кпеде уыс бар екенін білдіреді. ө қ Нау асты т сектегі алпына қ ң ө қ байланысты алай б лінетінін қ ө аны тау керек. қ

Та ерте гі ж тел созылмалы ң ң ө бронхит, бронхоэктаз, кпе ірі дігі, ө ңбронхит, бронхоэктаз, кпе ірі дігі, ө ң каверналы туберкулез ауруларына т н. М ндай ауруларда нау ас ә ұ қ т сектегі алпын згерткен кезде, ө қ өт сектегі алпын згерткен кезде, ө қ ө т ні бойы жинал ан а ыры ү ғ қ қ қт ні бойы жинал ан а ыры ү ғ қ қ қ бронхтарды рефлексогендік ң айма тарын тітіркендіріп ж телтеді. қ өайма тарын тітіркендіріп ж телтеді. қ ө С йтіп, та ерте гі ж телмен ө ң ң ө а ыры ты т уліктік к леміні 2/3 қ қ қ ң ә ө ң б лігі б лінуі м мкін. Ауруды ө ө ү ңб лігі б лінуі м мкін. Ауруды ө ө ү ң т ріне арай а ыры ты т уліктік ү қ қ қ қ ң ә к лемі 10-15 мл-ден 2 л дейін ө болады.

Бронхитпен және пневмониямен науқастарды жөтел күн ұзаққа қысса да, ол кешкісін үдейді (“кешкі” жөтел). ““ Түнгі” жөтел қатерлі ісік, туберкулез, лимфогранулематоз кезінде байқалады. Өйткені ұлғайған лимфа түйіндері түнде, кезбе нервтің әсері күшейген жағдайда, рефлексогендік аймақтарды тітіркендіріп жөтелтеді.

Қан түкіру ( ( haemoptoe ) – жөтелгенде тыныс жолдарынан қан немесе қанды қақырық түсуі. Қан түкірудің себептерін, оның көлемі мен түсін анықтауға тырысу керек. Ол көбінесе қатерлі ісік, туберкулез, абсцесс, вирусты ларингит пен трахеит ауруларында, КҚШ қан қысымын жоғарылататын жүректің кейбір ақауларында, артерияларда тромб түзіліп немесе эмбол пайда болғанда, өкпеде инфаркт дамығанда байқалады.

Қан араласқан қақырық көпіршікті қызыл түсті, ал эритроциттер ыдырап, гемосидерин түзілсе, тот басқан тәрізді, қоңырқай түсті болады (мыс: крупозды пневмонияда). Өкпенің қатерлі ісігінде қақырық таңқурай сілікпесі сияқты болады.

Өкпеден қан кету Өкпеден қан кеткенде өкпеде ылғалды сырылдар естіледі, анамнезінде өкпе аурулары болады, қақырықпен қан түкіру бірнеше күн болуы мүмкін. Өкпеден кеткен қан алқызыл түсті (О 2 қаныққандықтан) және ауа араласуынан көпіршіп тұрады. Өкпеден қан кетудің басқа қан кетуден айырмашылығы болады (мұрынжұтқыншақтан, асқазаннан).

Кеуде сарайының ауырсынуы: Кеудедегі ауырсыну туралы науқастан сұрастырғанда: ауырсыну күшін, сипатын, таралуын, дем алумен, жөтелмен байланысын анықтау қажет. а) шаншу қадалған сияқты, ол жөтелгенде немесе дем алғанда білінеді (плевра қабаттары үйкелісінен болады), плевра қабынғанда қолымен шаншыған жерін басып отырса немесе ауырған жағымен жатса ауырғаны басылады;

б) сыздап ауыруы — бұл тұрақты күні-түні ауырады, түнге қарай күшейеді және күннен-күнге ұлғая береді. Бұл өкпенің қатерлі ісігінде болады; в) кеудені басып немесе сығып тұрғандай тұрақты ауырсыну сезімі – көбінесе плевра қуысында сұйықтық немесе ауа жиналғанда болады.

Ентігу (Ентігу ( dyspnoe ) – к бінесе ТС ө Ө мен О 2 м лшері кеміп, тіндерде зат ө алмасу процесі толы ая талмай, қ қалмасу процесі толы ая талмай, қ қ тоты па ан заттар к бейіп, анда қ ғ ө қ СО 2 м лшері артып (ацидоз), ол ө тыныс алу орталы ын немі ғ ү тітіркендіріп т ратынды тан ұ қ дамиды. Ентігу кезінде дем алуды ңдамиды. Ентігу кезінде дем алуды ң жиілігі мен тере дігі згереді. ң өжиілігі мен тере дігі згереді. ң ө

Ентігу с ебептері екі топ а б лқ ө інеді : : • тт ыныс жолдарыны тарылуы ңыныс жолдарыны тарылуың : б где дене, ө бронхты ішіне скен ісік, бронхты т йілуі, ң ө ң үбронхты ішіне скен ісік, бронхты т йілуі, ң ө ң ү ке ірдекті , бронхты сыртынан ісікпен, ң ң ңке ірдекті , бронхты сыртынан ісікпен, ң ң ң лкейген ал анша безбен басылуы. ү қ қ • өө кпені тыныс алу бетіні азаюы ң ңкпені тыныс алу бетіні азаюың ң : кпені ө ң абынуы, кпе эмфиземасы, пневмосклерозы, қ өабынуы, кпе эмфиземасы, пневмосклерозы, қ ө кпе инфаркты; кпені компрессиялы ө ө ң қкпе инфаркты; кпені компрессиялы ө ө ң қ ателектазы (пневмоторакс, гидроторакс); кпені ке ею бетіні шектелуі (плевра ө ң ң ң беттеріні жабысып алуынан, тыныс алу а ң қ ғ атысты б лшы еттерді сал болуы, абыр а қ ұ қ ң қ ғ шеміршектеріні с йектенуі). ң ү

Клиникалық түріне қарай ентігу үшке бөлінеді: • экспираторлық — демді сыртқа шығарудың қиындауы • инспираторлық — демді ішке алудың қиындауы; • аралас – дем алу да, дем шығару да қиындайды. .

Экспираторлық ентігу обструкциялық бронхитте және өкпе эмфиземасының бастапқы кезінде байқалады. Инспираторлық ентігу – бронхтарда, тыныс жолдарында бөгде дене болғанда, кеңірдек пен көмейдің ісікпен қысылуында кездеседі. Кеңірдектің өте тарылуындағы қырылдап дем алу – стридорозды дем алу деп аталады. Аралас ентігу — өкпенің тыныс алу бетінің азаюына байланысты болады.

Тұншығу – бронхтық демікпенің ұстамасында пайда болуы мүмкін. Тұншығу көбіне түнде және таңертең дамиды. Бұл кезде науқас жөтел қысып, қақырық түспей қиналады. Кеудесі сырылдап, тұншыққан науқас төсектен тұрып отырады немесе тұрып жүреді. Көп жөтеліп тұтқырлығы күшті, жабысқақ кілегейлі қақырық түскеннен кейін ғана тұншығу басылып, тынысы біртіндеп қалыпты жағдайға келеді.

Аурудың даму тарихын сұрастыру • ауруының қашан басталғанын, • неден басталғанын (себептері), • қандай белгілерден басталғанын (алғаш), • Аурудың даму барысы, • Қандай зертеулер жүргізілгені, олардың нәтижелері және қолданылған ем, ем нәтижелері. Жас балалардың ауруы туралы мәлімет ата — аналарынан сұралады.

Өмір тарихын сұрастыру • Жалпы өмірбаяндық мәліметтері • Тұрмыс жағдайы, • Еңбек жағдайы, • Бұрын ауырған аурулары, • Зиянды әдеттер, • Отбасылық жағдайы, • Тұқымқуалаушылық анамнезі, • Аллергологиялық анамнез.

Тыныс жүйесін физикальды зерттеу әдістері: кеуде сарайын қарау және пальпациялау. Перкуссиясы және аускультациясы. Балалардағы ерекшеліктері. Лектор: м. ғ. к. , доцент Алимбекова Л. Т.

Жалпы қарау және кеуде сарайын қарау Жалпы қарағана тыныс мүшелері ауру науқастардың: • төсектегі қалпы – мәжбүр қалыпта болуы мүмкін: ортопноэ, сау жағымен жатуға немесе ауру жағымен жатуы. • тыныс алу сипаты: мұрынмен, ауызбен еркін немесе дем алуы қиындаған болуы мүмкін. • жалпы цианоз — өкпеде эритроциттердің О 2 толық қанықпауының салдарынан қанда бос гемоглобиннің көбеюінен болады.

Кеуде сарайының пішіні: а) астениктік — туберкулезде жиі кездеседі. б) эмфиземалық пішіні – кеуде сарайының күбі тәрізді өзгеруі. в) кеуденің параличтік пішіні – астениялық бітімге ұқсас болады, және де кеуде бұлшық еттері солып, бұғана үсті ойықтары тереңдей түседі (туберкулезде, пневмосклерозда). г) рахиттік (құс) төс (рахит салдарынан). д) оймыш (воронка) тәрізді төс — етікші төсі. е) қайық тәрізді төсте – төс сүйегінің жоғарғы немесе төменгі бөлігіндегі ойық қайыққа ұқсас –сирингомиелияда болады.

Кеуде сарайының эмфиземалық және бүкір пішіні

Омыртқа жотасы қисаюының түрлері: • бір қырына қисаюы – сколиоз (( skol іі osos іі ss )) артқа қисайып, бүкіреюі – кифоз (( kyhpos іі ss )) • алға қисаюы – лордоз (lordosіs) • бір ырына исайып, б кіреюі – кифосколиоз қ қ ү (kyhposkolіosіs) деп аталады. Сау адамны кеуде ң сарайы ны екі б лімі бірдей ң ө болады ж не тыныс ал анда йлесімді оз алады ә ғ ү қ ғболады ж не тыныс ал анда йлесімді оз аладыә ғ ү қ ғ , , ауыр анда згеруі м мкін. Эмфиземада оларды ғ ө ү ңауыр анда згеруі м мкін. Эмфиземада оларды ғ ө ү ң екі иы ы к теріліп, мойыны ыс ар ан сия ты, ғ ө қ қ ғ қекі иы ы к теріліп, мойыны ыс ар ан сия ты, ғ ө қ қ ғ қ абыр а аралы ы л айып кетеді. қ ғ ғ ұ ғ

• Кеуде сарайының бір жақты ісінуі: плевра қуысына ауа не сұйықтық жиналғаннан; бір өкпе семгенде, екінші өкпенің компенсациялық (орнын толтыруға) ұлғаюынан болады. • Кеуде сарайының бір жақты семуі : : бір жақты пневмосклерозда; операциямен бір өкпені алып тастағанда; өкпенің обтурациялық ателектазында; плевра беттерінің тыртығынан болуы мүмкін.

Тыныс алу түрлері: 1. Кеудемен тыныс алу – дем алуға қабырға аралық бұлшық еттер қатысады. Көбіне дем алудың бұл түрі әйелдерге тән. 2. Ішпен тыныс алу — диафрагмалық тыныс, бұл ер адамдарға тән. 3. Аралас тыныс алу – ол қарт адамдарға тән.

Қалыпты жағдайда кеуденің екі жағы дем алуға бірдей, яғни симметриялы түрде қатысады. Кеуденің сау жағымен салыстырғанда, ауру жағы тыныс алудан қалыңқы болуы мүмкін. Себептері: 1. Плевраның аурулары (плевра қуысында ауа, сұйықтық болу, құрғақ плеврит). 2. Өкпенің белгілі бір бөлігінің дем алу процесіне қатыспауы: пневмония, пневмосклероз, өкпе ісігі, өкпе инфаркты. 3. Кеуде сарайының ауырсынуы: миозиттен, қабырға аралық невралгиядан, қабырғаның сынуынан және т. б.

Тыныс алу жиілігі. Қалыпты жағдайда сау адам 1 минутта 16-20 рет тыныс алады. Тыныс алудың жиілеуі — тахипноэ, сиреуі — брадипноэ деп аталады. Сау адамның тыныс алу ырғағы біркелкі. Тыныс алу жиілігін науқасқа байқатпай, оның кеудесінің немесе ішінің қозғалысын санап, анықтау керек. Патологиялық жағдайда дем алудың жиілеуі өкпенің тыныс алу бетінің азаюынан және дем алғанда кеуденің шаншуынан (тыныс беткей және жиі) болады.

Патологиялық жағдайда тыныстың сиреуі бас сүйек іші қысымының артуынан (ісік, қабыну, қан құйылу т. б. ) және уланудан болады. Тыныс жолдарының тарылып, ауа өтуі қиындауынан да болады (стридорозды тыныс). Улы заттар тыныс алу орталығын тітіркендіруінен. Тыныс сиреп қана қоймай, оның қимылының ауқымы кеңейіп, терең әрі шулы болуы — Куссмауль тынысы деп аталады. Ми ауыр зақымданғанда немесе агональды кезеңде тыныс ырғақты әрі терең, ұзақ (бірнеше секундтан жарты минуттық) үзілістен кейін, бірдей уақыт аралығында қайталанып отырады. Бұл Биот тынысы деп аталады.

Мидағы қан айналымы жедел немесе созылмалы түрде бұзылып, онда гипоксия күшейгенде немесе қатты уланғанда Чейн-Стокс тынысы пайда болады. Ол ұзақ (бірнеше секундтан 1 минутқа дейін) үзілістен кейін, үстірт түрде дыбыссыз басталып, тез тереңдеп, шуы күшейе келе, 5-7 рет тыныс алғанда ең күшті деңгейіне жетеді. Сол қалпымен біртіндеп бәсеңдейді де, келесі қысқа үзіліспен аяқталады. Науқас осы кезде есінен танады, оның тамырларының соғуы сиреп, қарашықтарылады.

Кеуде сарайының пальпациясы Пальпация – сипап тексеру әдісі. Кеуде сарайының пальпациясы үш мақсатпен жасалады: • Кеуденің қай жері ауыратынын сипап табу. • Кеуде сарайының серпімділік қасиетін тексеру. • Дауыс дірілін анықтау.

Дауыс дірілі патологиялық жағдайда күшеюі , , әлсіреуі немесе анықталмауы мүмкін. дд ауыс дірілінің күшеюі : өкпе тіні тығыздалғанда (тығыз нәрсе дыбысты жақсы өткізеді): пневмонияда, өкпе инфарктында, пневмосклерозда, компрессиялық ателектазда. дд ауыс дірілінің әлсіреуі : бронхтың жартылай обтурациясында (бітелуінде) болады, өйткені дыбыс нашар өтеді; кеуде қабырғасы мен өкпенің арасында кедергі пайда болғанда: гемоторакс, пневмоторакс, плевра беттерінің қалыңдауы.

дауыс діріліні аны талмауы: ң қ бронхты толы обтурациясында ң қ (бітелген жерден рі арай дыбыс ә қ тарамайды); плевра уысында қ ауаны немесе с йы ты ты к п ң ұ қ қ ң ө болуынан, кпені ысылып ө ң қ алуына байланысты кпе тіні жо қ ө қалуына байланысты кпе тіні жо қ ө қ жерде дауыс дірілі аны талмайды. қ

Кеуде сарайының перкуссиясы Перкуссия – қағып тексеру әдісі. Кеуде сарайына екі түрлі перкуссия жүргізіледі: • Салыстырмалы перкуссия — өкпедегі патологиялық өзгерістерді анықтау үшін бірдей аймақтарға жүргізіледі. • Топографиялық перкуссия — өкпе шекараларын анықтау үшін жүргізіледі.

Өкпенің төменгі шекаралары: Ересектерде: төс маңы сызығымен VIVI қабырғаның жоғарғы шеті оң жақта, сол жақта анықтамайды (жүрек болғандықтан); Бұғана орта сызығымен VIVI қабырғада оң жақта, сол жақта анықтамайды (жүрек болғандықтан); Қолтық алды сызығымен VIVI І қабырғада екі жақта да; Қолтық орта сызығымен VIVI ІІ қабырғада екі жақта да; Қолтық арты сызығымен II Х қабырғада екі жақта да; Жауырын сызығымен Х қабырғада екі жақта да; Омыртқа маңы сызығымен ХІ кеуде оыртқасы деңгейінде екі жақта да.

Өкпе шекаралары б алаларда : : төс маңы сызығымен екі жақта да анықтамайды (жүрек болғандықтан); Бұғана орта сызығымен VIVI қабырғада оң жақта, сол жақта анықтамайды (жүрек болғандықтан); Қолтық орта сызығымен VIVI ІІІІ қабырғада оң жақта, сол жақта II Х Х қабырғада; Жауырын сызығымен II ХХ — Х қабырғада оң жақта, сол жақта ХХ қабырғада; Омыртқа маңы сызығымен ХІ кеуде оыртқасы деңгейінде оң жақта, сол жақта анықтамайды.