Презентация Гидросфера Дниежзілік мхит озалысы Жылы жне суы аыстар арасындаы ерекшеліктеді

Д ниеж зілік м хит оз алысыү ү ұ қ ғ Жылы ж не суы а ыстар ә қ ғ арасында ы ерекшеліктерді ғ аны тау қ

Су – б л лемдегі те ерекше зат. ұ ә ө Жер шарыны барлы б ліктерінде тарал ан. ң қ ө ғ К н ж йесіндегі планеталарды арасында су біркелкі таралма ан. ү ү ң ғ Венерада су те аз ө ж не олар ә газ к йінде тарал ан. ү ғ Мар с Марста аз ана ғ суды барлы ын ң ғ м здар алып ұ жатыр Жер. Тек Жерде ана су ғ мол тарал ан ғ

Таби атта ы су айналымығ ғ • Жер шарыны дамуында су те лкен ма ыз а ие. ң ө ү ң ғ • Жер шарында ы барлы былыстар суды атысуымен болады. ғ қ құ ң қ • Су те ты ыз ж не таби атта лкен ролге ие. ө ғ ә ғ ү Су айналымы – жер шарында ы здіксіз ж ріп ғ ү ү отыратын процесс.

Су — таби атты на ыз ажабығ ң ғ ғ. • Суды молекулалы рылымы ң құ ОН Н Ол сутегіні екі атомынан ж не ң ә оттегіі бір атомынан т рады. ң ұ Су атты к йде қ ү Су с йы к йде. ұ қ ү Газ т різді су ә

лемдік м хитты б ліктеріӘ ұ ң ө лемдік м хит: Ә ұ — м хиттар ұ — те іздер ң — шы ана тар ғ қ — б аздар ұғ

Те ізң – зіні суыны асиеттерімен, тірі организдеріменө ң ң қ ж не а ыстарымен ерекшеленетін лемдік м хитты бір б лігі ә ғ ә ұ ң ө Жерорта теізің Атлант м хиты ұ АФРИКА ЕВРОПА Картадан табы ыз: ң ара те із, Қ ң ызыл те із, Қ ң Кариб те ізі, ң Сары те із. ң

Шы анағ қ – рлы а еніп құ ққ жат ан, біра м хитпен еркін қ қ ұ байланыса алатын дж. м хитты (те із) б лігі. ұ ң ң ө Картадан табы ыз: Бискай, ң Бенгаль, Мексика шы ана ы ғ ғ Атлант м хиты ұ О Т СТІК Ң Ү АМЕРИКАСОЛТ СТІК АМЕРИКА Ү Тыны м хиты қ ұ

Б азұғ – екі жа ынан рлы ты немесе аралды ғ құ қ қ қ шекаралармен шектелген, салыстырмалы т рде ке емес ү ң болып келетін м хит б лігі ұ ө Жерорта теізің Атлант м хиты ұ Гибралтар б азы ұғ АФРИКА ЕВРОПА Б аздар: ұғ — Дрейк, — Магеллан, — Беринг. (Картадан табы ыз) ң.

М хитта ы рлы тарұ ғ құ қ — аралдар — Т бектер ү — архипелагтар Мадагаскар аралы Шри-Ланка аралы. Сомали т бегі ү ндістан т бегі Ү ү

рлы пен м хитты Құ қ ұ ң ара атынасы қ рлы құ қ су

лемдік м хит деп -Жер Ә ұ шарында ы барлы ғ қ м хиттарды осып айтады ұ қ • Тыны м хиты қ ұ • Атлант м хиты ұ • нді м хиты Ү ұ • Солт стік М зды м хиты ү ұ ұ

Жер шарында ы е тере н кте – Тыны м хитта ы ғ ң ң ү қ ұ ғ Мариан ш ымасы (11022м). ХХ 50-ші жылдары ұңғ «Витязь» зерттеу экспедициясымен табыл ан. ғ Тыны м хитында ы қ ұ ғ е тере н кте – ң ң ү Мариана ш ымасы ұңғ (11022 м)

Атлант м хитында ы ұ ғ е тере н кте – ң ң ү Пуэрто-Рико ш ымасы (8742 м) ұңғ

нді м хитында ы е Ү ұ ғ ң тере н кте – Ява ң ү ш ымасы (7729 м) ұңғ

Солт стік М хды ү ұ м хитта ы е тере ұ ғ ң ң н кте – Гренланд ү те ізінде– 5527 м ң

• Дж. м хитты орташа ұ ң тере дігі ң — 3700 м. • Е тере н ктесі – ң ң ү Мариан а ш ымасында ұңғ — 11022 м. • Орташа т здылы ы ұ ғ — 35 промилле. • М хитта ы ату ұ ғ қ температурасы т щы ұ сумен салыстыр анда ғ 1-2 градус а т мен. қ ө • Тол ындарды орташа қ ң биіктігі — 4-6 метр. Тыны м хит қ ұ Атлант м хиты ұ нді м хиты Ү ұ Солт стік ү М зды ұ м хиты ұ орташа мах

лемдік м хит планетаны 71% райдыӘ ұ ң құ • « лемдік м хит» Ә ұ терминін ылым а ғ ғ геогаф алым Ю. М. ғ Шокальский (1856-1940) енгізген. Тыны м хит қ ұ Атлант м хиты ұ нді м хиты Ү ұ Солт стік ү М зды м хит ұ ұ

Д ниеж зілік м хит суыны ү ү ұ ң оз алысы: қ ғ • Дж. су айналымы • М хитты а ыстар ұ қ ғ • Тол ындар қ

Дж. су айналымы

1. Атмосферада ы ауа массаларыны ғ ң оз алысы қ ғ 2. Т ра ты желдер ұ қ 3. Жер з к шімен айнал анда ы ауыт у ө ү ғ ғ қ к ші ү 4. М хит т біні бедері ұ ү ң А ыс дегеніміз ғ – м хит суыны ұ ң к лдене ба ытта ы ө ң ғ ғ оз алысы қ ғ А ыстарды пайда болуыны ғ ң ң себептері

Ал аш рет солт стіктен экватор а арай ғ ү ғ қ ба ыттал ан а ысты Христофор Колумб ғ ғ ғ аны та ан. Ол Солт стік Пасссат қ ғ ү а ысын ашты. ғ 1513 жылы испанды тар қ ГОЛЬФСТРИМ а ысын ашыты ғ. XVII асырды ортасында ғ ң а ыстарды картасы пайда болды. ғ ң

А ыс т рлеріғ ү А ысты ғ ң температурасы орша ан ортада ы қ ғ ғ суды ң темпратурасынан біршама жо ары ғ А ысты ғ ң температурасы орша ан ортада ы қ ғ ғ суды ң температурасынан біршама т мен ө

Атлант м хиттыны солт стігіұ ң ү

А ыстар айналма ғ оз алыс жасайды қ ғ Солт стік жарты шарда ү Са ат тілі ба ытымен ғ ғ О т стік жарты шарда ң ү Са ат тіліне ғ арама- арсы ба ытта қ қ ғ

Гольфстрим ж не Перуан а ыстарыны ә ғ ң физ-географиялы орналасуына жоспар қ бойынша сипаттама бері із: ң А ыс а сипаттама беру ғ қ жоспары: Жауаптары Атауы андай м хитта орналас ан Қ ұ қ айда алыптасады Қ қ А ысты ба ыты ғ ң ғ А ысты типі ғ ң

М хитта ы тол ындарұ ғ қ Тол ынны қ ң биіктігі –тол ынны е т менгі қ ң ң ө н ктесінен е жо ар ы н ктесіне ү ң ғ ғ ү дейінгі вертикальді ара ашы ты ы қ қ ғ Тол ынны зынды ы қ ң ұ ғ – тол ынны екі жалыны қ ң ң ара ашы ты ы қ қ ғ Тол ынны жылдамды ы қ ң ғ –белгілі уа ыт аралы ында ткен қ ғ ө жалдар

Жел тол ындарық • Тол ын қ — ай мен к нні тартылыс к штерінен, желді ү ң серінен, атмосфералы ысымны ауыт уларынан, су ә қ қ ң қ асты жер сілкіністері мен жанартау ат ылауларынан қ немесе кеме оз алыстарынан пайда болатын те іздер мен қ ғ ң м хиттарда ы сулы ортаны тербелмелі оз алысы ұ ғ ң қ ғ.

Тол ындарды биіктігі 12 метрге қ ң дейін жетуі м мкін ү

Зыбь тол ындарық Желсіз ауа-райында пайда болатын, к піріксіз болатын ө зын тол ындар. ұ қ Аз ана тол ындар ғ қ болады

Жел тол ындарыны биіктігі қ ң к бінесе 4 метр болады, ал штормды ө тол ындарды биіктігі 12 метр, қ ң зынды ы– 250 метрге дейін болады. ұ ғ

Прибой Жа алауда пайда ғ болатын тол ындар қ

Цунами Су астында ы жер ғ сілкінісіні серінен пайда ң ә болады. Жылдамды ы ғ 700-800км\с, ал жа алаулы суларда ғ қ биіктігі 40 метрге жетеді.

Толысу ж не айтуә қ М хит суыны ұ ң маусымды к терілуі қ ө мен т мендеуі ө

Толысу ж не айтуә қ

Жер шарында ы толысуды таралуығ ң

Толысу электростанциялары Францияда ы Ля-Ранс ТЭСғ

зі ді тексер! Тол ындарды т рін Ө ң қ ң ү ата ыз: ң

лемдік м хит суыны Ә ұ ң асиеттері қ Т здылы ұ қ 1 литр суда еріген заттарды грамы. ң Булану мен м хит а ұ қ ятын зендерге құ ө байланысты Температура К н с улесі тек ана ү ә қ суды беткі абатын ң қ жылытады. 1000 метр тере дікке арай суды ң қ ң температурасы +2 ; + 3° С

Ты ыздығ қ -тікелей т здылы , ұ қ температура мен тере дікке т уелді ң ә -т здылы к бейген сайын ты ызды артады; ұ қ ө ғ қ -температура т мендеген сайын ты ызды артады; ө ғ қ -булану жо арыла ан сайын ты ызды ғ ғ ғ қ артады. Себебі т здылы та жо ары; ұ қ ғ -м з ат ан сайын алыптасатын ты ызды артады; ұ қ қ қ ғ қ -тере деген сайын ты ызды артады. ң ғ қ

Т здылыұ қ Т здылы промиллемен есептелінеді ұ қ Латын тілінен promille ‰ (мы а) ңғ Е жо ар ы т здылы ызыл те ізде ң ғ ғ ұ қ Қ ң Т здылы ы 42 ‰. ұ ғ 42‰

Те із суыны рамың ң құ Химиялы элемет қ Те із суыны ң ң рамы (%) құ Оттек 85, 820 Сутек 10, 720 Хлор 1, 890 Натрий 1, 056 Магний 0, 140 Кальций 0, 041 Калий 0, 038 Бром 0, 006 К мір ыш ыл ө қ қ 0,

Те із суыны т здылы ың ң ұ ғ су т з ұ

Те із ж не зен суларында ы т зды м лшері ң ә ө ғ ұ ң ө (т зды барлы м лшерінен % ал анда) ұ ң қ ө ғ Негізгі рылымдар құ Те із суың зен суыӨ Сульфаттар ( Mg. SO 4, Ca. SO 4, K 2 SO 4) 10, 8 10 Карбонаттар ( Ca. CO 3) 0, 3 60 Азот пен фосфорды ң , кремнийді бірігуі ж не бас а ң ә қ да заттар 0, 2 25 Барлы ы ғ 100Хлоридтар ( Na. Cl, Mg. Cl 2 ) 88,

Те із суында ы бірнеше элеметтерді м лшері ң ғ ң ө / мг/л. Элементтер рамы құ Элементтер рамықұ Хлор 19 500 Кальций 412 Сер 910 Бром 65 Натрий 10 833 К міртек ө 20 Калий 390 Стронций 13 Фтор 1. 0 Кремний 0. 5 Магний 1 311 Бор 4. 5 Рубидий 0. 2 Азот 0.

лемдік м хитты т здылы ы картасыӘ ұ ң ұ ғ. Изогалиналар–т здылы ы бірдей н ктелерді осатын сызы тар ұ ғ ү қ қ

Ірі өзендер Еріген мұздар Жауын -шашы н

Климатты карта а араймыз. қ ғ қ лемдік м хит суыны т здылы ыны Ә ұ ң ұ ғ ң згеруін т сіндіреміз. ө ү

Суды температурасың Тере дікке ң арай згереді қ ө 1000 м тере дікте ң +3 н\е +2 0 С

Суды температурасы жергілікті жерді ендігіне ң ң арай згереді қ ө Экватор а жа ын аудандарда беткі сулар ғ қ е жылы сулар — шамамен +28 ң 0 С райды. құ Полярлы аудандарда м хит суы ұ -2 0 С та атады қ

Изотерма–температурасы бірдей айма тарды қ осатын сызы тар. қ қ

М хит суыны жылды орташа ұ ң қ температурасы Географиялы қ ендік Жылды орташа температура, қ ° С Солт стік ү жарты шар О т стік жарты ң ү шар 0 ° 27, 1 10 ° 27, 2 25, 8 20 ° 25, 4 24 30 ° 21, 3 19, 5 40 ° 14, 1 13, 3 50 ° 7, 9 6, 4 60 ° 4, 8 0 70 ° 0, 7 — 1, 3 80 ° — 1, 7 90 ° — 1, 7 —- температура ендікке байланысты згереді. өорытынды: Қ

лемдік Ә м хитты ұ ңм хитты ұ ң ресурстары биологиялы қбиологиялық сусу минералды энергетикалық М хит т біндегі ұ ү корабльдерді ң байлы ы ғ

Биологиялы ресурстарқ Биологиялы ресурстар– қ балы тар, моллюскалар, қбалы тар, моллюскалар, қ шаян т різдес, кит ә т різдестер, балдырлар. ә

лемдік балы ты игеру мен те із німдері жылына Ә қ ң ө 110 млн-ды рады. Балы аулау- лемдік құ қ ә шаруашылы ты бір т рі, жалпы лемдік балы қ ң ү ә қ аулауды 90 пайызы м хитты айра дар а келеді. ң ұ қ қ ң ғ Биологиялы ресурстар қБиологиялы ресурстарқ

Планктон. Биологиялы қ ресурстары

Нектон. Биологиялы қ ресурстары

Бентос Биологиялы қ ресурстары

Те із суы да лемдік м хитты ресурс а жатады. ң ә ұ қ қ Оны рамында 75 химиялы элемет бар. Те із ң құ қ ң суынан т зды 1/3, магнияны 60% , бром мен калий ұ ң ң 90% райды. құ Mg. Ca Au Br. Na Ag I Cu KZn Fe. Су ресурстары

Т щы су орынан Кувейт, А Ш, ұ қ Қ Жапония елдері алды ы орында. ңғ США Япония Кувейт Казахстан. Су ресурстары

Минералды ресурстар аттыҚ С йыұ қ Газ т різдіә алтын алмаз Темір марганецті конкреция платина Тас к мір өТас к мірө м най ұм найұ газгаз лемдік м хитты минералды ресурстары–б л атты, с йы ж не газ т різді пайдалы Ә ұ ң ұ қ ә ә азбалар. Те із жа аларында цирконий, алтын, платина, алмаздар кездесесді. лемдік қ ң ғ Ә м хитта ы игеруді 1/3 м най мен газдар райды, олар м хит айра дарында тарал ан. ұ ғ ң ұ құ ұ қ ң ғ

Минералды ресурстар Негізгі м най игеру аудандары–Парсы, Мексика, Гвинея шы ана ы, ұ ғ ғ Венесуэлла жа алауы, Солт стік те із. Мексика шы ана ы ғ ү ң ғ ғ – 57, Солт стік ү те із– 37, Парсы– 21, Гвинея шы ана ы– 15. айра ды м найлы газды аудандар ң ғ ғ Қ ң ұ Беринг те ізінде, Охот те ізінде кездеседі. ң ң газ нефть

Энергетикалы ресурстар– лемдік м хитты олжетімді қ ә ұ ң қ механикалы ж не жылу энергиясы ж не толысу энергиясы. қ ә ә Толысу энергиясы ке к лемде тарал ан елдер: Ресей, Франция, ң ө ғ Канада, лыбритания, Австралия, Аргентина, А Ш. Ұ Қ США Россия Франция. Канада Австралия Аргентина. Великобритания. Энергетикалы ресурстар қЭнергетикалы ресурстарқ

Францияда ы толысу энергиясыны станциясы ғ ң Ране зеніні атырауында орналас ан. Ал Ресейде ө ң қ Кольск т бегіндегі Кислогуб ГЭС-да бар. ү ПЭСЭнергетикалы ресурстар қЭнергетикалы ресурстарқ

лемдік м хитты м селелеріӘ ұ ң ә лемдік м хитты ресурстарын з де гейінде пайдаланбауды серінен м хит сулары Ә ұ ң ө ң ң ә ұ ластануда. Мысалы, м хит суына нерк сіп алды тарын т гу, пайдалы азбаларды деу, ұ ө ә қ қ өң сіресе м наймен ластану ж не м хит т біні ластануы те ауіпті. ә ұ ү ң ө қ

лемдік м хитты ластануыӘ ұ ң • лемдік м хитты ластануында м най ж не м най Ә ұ ң ұ ә ұ німдері ке тарал ан. 80-ші жылдарды басына ө ң ғ ң арай м хит а жылына 6 млн т м най т гіліп қ ұ ө отырды. Ол м най игеруді 0, 23 % рады. ұ ң құ • азіргі та да те ізге тікелей шы а алатын елдерді Қ ң ң ғ ң м хит суына алды тарды т гулері себебінен, ұ қ қ ө м хит т біні алды тармен толтырылуы, ластануы ұ ү ң қ қ 10 %-ды рап отыр құ.

лемдік м хит Ә ұ ластануыны шешу ң жолдары Экологиялық жүйе, техникалық және әлеуметтік шаралар лемдік м хит Ә ұ бойынша халы аралы қ қ келісім з шешімі ді сын! Ө ң ұ

Мұхит 3 зонаға бөлінеді: Фотосинтез зонасы К н с улесі т сіп ү ә ү т рады, м нда ұ ұ м хитты біршама ұ ң тірі организмдері кездеседі. Планктондар мір ө с реді. ү Т иы зонасы ұңғ қ М нда тіптен ұ ара ы ж не суы , қ ңғ ә қара ы ж не суы , қ ңғ ә қ таби и суларды ғ к бінесе жырт ыш ө қ балы тар мір қ ө с реді. ыбы. Біра та ү қ алымдар е тере ғ ң ңалымдар е тере ғ ң ң жерінен де тіршілік тап ан. қЫмыртты Зона жары пен жылу қ аз, сонды тан қ органи алы қ қоргани алы қ қ д ниесі кедей ү болып келеді. М хитты ерекшеліктері ұ ң

Назарлары ыз а рахмет!!!ң ғ