Презентация Ауыз кілегей абыыны вирусты аурулары

Та ырыбы: қ ““ Ауыз қуысының вирусты аурулары және оны емдеу. ” Орында ан ғОрында анғ : : Нурмухамбетова Ш Факультеті: стоматология Тобы: СТ 10-00 44 -01-01 Р ДЕНСАУЛЫ СА ТАУ МИНИСТРЛІГІ Қ Қ Қ С. Д. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДА Ы Ғ АЗА ЛТТЫ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІҚ Қ Ұ Қ МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С. Д. АСФЕНДИЯРОВА

Жоспар Негізгі б лім. ө Кіріспе. Вирусты аурулар: жедел ж не созылмалы герпес, қ әВирусты аурулар: жедел ж не созылмалы герпес, қ ә белдеме теміреткі, аусыл, вирусты с йелдер. қ ү Емі. олданылатын заманауи препараттар. Қ орытынды. Қ

Вирусты ауруларқ Ауыз кілегей абы ы ауруларыны ішінде вирусты қ ғ ң қАуыз кілегей абы ы ауруларыны ішінде вирусты қ ғ ң қ аурулар ерекше орын алады. К біне олар организмде ө жасырын т рде кездеседі, ал организмні ү ңжасырын т рде кездеседі, ал организмні ү ң арсыласты ы т мендеген кезде к бейіп, ауру қ ғ ө ө туындатады. Дені сау адамдарды ауызында ң арапайым шы вирусы (вирус простого герпеса), қ ұ қарапайым шы вирусы (вирус простого герпеса), қ ұ қ цитомегаловирус, аденовирустар, энтеровирустар, реовирустар ж не бас алары (белгісіз ә қ вирустасушылы – бессимптомное қ вирусоносительство) кездеседі.

арапайым герпесҚ арапайым ( детті) герпес синонимы Қ ә к піршікті теміреткі (простой герпес- ө пузырковый лишай – herpes simplex) немесе к дімгі шы ә ұ қк дімгі шыә ұ қ – герпес вирусы туындататын ж палы ауру. Антигендік асиетіне байланысты б л ұқ қ ұ вирусты негізгі екі типке (1 ж не 2) б леді. Бірінші ә ө типтегі вирустар ауызды кілегей абы ын, теріні, ал ң қ ғ екінші типтегі вирустар жыныс а заларыны кілегей ғ ң абы ын жара аттайды. арапайым шы вирусы қ ғ қ Қ ұ қ ДНК-дан т рады ж не тікенекті абат клеткаларыны ұ ә қ ңДНК-дан т рады ж не тікенекті абат клеткаларыны ұ ә қ ң ядросында жасырын мір с реді, ы айлы жа дайда ө ү ңғ ғ к беюге шырап, айталамалы ауру туындатады. ө ұ қ Д ниеж зілік денсаулы са тау йымыны ү ү қ қ ұ ңД ниеж зілік денсаулы са тау йымыны ү ү қ қ ұ ң й аруынша (1985) жер беті т р ындарыны 90%-на ұ ғ ұ ғ ң аталмыш вирус ж ан, ал 20-30% жа дайда ауру ұққ ғ белгілері білінеді.

Инфекцияны ал аш рет ж уы 1-3 жас арасында ң ғ ұғ бай алады. Себебі, б л кезде баланы анында қ ұ ң қ анадан ал ан антидене ғ (пассивті иммунитет) жойылады немесе саны азаяды да, организм вирусты инфекцияны о ай ж тырады. К п қ ң ұқ ө жа дайда бала а біріншілік герпестік инфекцияны ғ ғ ңжа дайда бала а біріншілік герпестік инфекцияны ғ ғ ң ж уы аса к п бай алмайды, ал кейбір жа дайда ұғ ө қ ғ біріншілік герпестік ауру дамиды. Біріншілік герпестен сауы аннан кейін инфекция ққ жасырын т рге ауысып, рт рлі зиянды ү ә ү ы палдарды серінен (денені суы а шалды уы, қ ң ә ң ққ ғы палдарды серінен (денені суы а шалды уы, қ ң ә ң ққ ғ т мау, ж йкелік к йзелістер, витаминдер ұ ү ү тапшылы ы) жиі айталануы м мкін. ғ қ ү

арапайым герпес вирусы адам а ауру немесе Қ ғ вирустасушы адамнан тікелей жанасу ж не ә ауа-тамшылары ар ылы ж ады (герпестік вирус қ ұғ вирустасушыларды сілекейінен де б лініп ң ө алын ан). ғ Ауыз ішінде герпестік инфекция екі т рде к рініс ү ө табады: — ауызды жедел герпестік абынуы немесе ң қ біріншілік; — ауызды айталамалы герпестік абынуы ң қ қ немесе созылмалы айталамалы герпес. қ

Ауызды жедел герпестік абынуың қ Ауызды жедел герпестік абынуы (острый ң қ герпетический стоматит-stomatitis herpetica acuta). Ауруды ертеректе «ауызды ң Ауруды ертеректе «ауызды ң жедел афтозды абынуы» деп ата ан. қ ғжедел афтозды абынуы» деп ата ан. қ ғ Сыр ат адамны жалпы жа дайына ж не кілегей қ ң ғ ә абы ты жара ат а шырау айма ына қ қ ң қ қ ұ ғ байланысты ауруды ш д режесін (же іл, ң ү ә ңбайланысты ауруды ш д режесін (же іл, ң ү ә ң орташа, ауыр), патогенезіне байланысты 5 кезе ін – инкубациялы , продромалды , даму ң қ қ шы ы (разгара болезни или высыпаний), басылу ң (угасания) ж не жазылу (выздороления или ә реконвалесценции) кезе дерін ажыратады. ң

Клиникалы к рінісі. қ ө Инкубациялы кезе і 1-4 к нге қ ң ү созылады. Б л кезе герпестік вирус ж аннан ұ ң ұққ кейін басталады, организмге енген вирустар жа ын қ орналас ан лимфа т йіндеріне жетіп, к бейе қ ү ө бастайды. Сонды тан осы атал ан ж не қ ғ ә продромалды кезе дерде айма ты лимфа қ ң қ қ т йіндері л ая бастайды ж не ауырады. Ауру жедел ү ұ ғ ә басталады, ауырлы ына байланысты дене ызуы ғ қ 37-41° С к теріледі, организмні жалпылай уыттану ө ң белгілері бай алады — лсіздік, сал ыртты , қ ә ғ қбелгілері бай алады — лсіздік, сал ыртты , қ ә ғ қ дымк стік, бас ауруы, еттерді сыздауы, ло су ж не ә ң қ ә су, іші туі сия ты. Бала тынышсызданып, й ысы құ ө қ ұ қ ашады, тері т сі боз ылтанады, тама абылдаудан қ ү ғ қ қ бас тартады, емшек ембейді. Кейде жо ары ғ температура серінен б лшы еттері тырысады, ә ұ қтемпература серінен б лшы еттері тырысады, ә ұ қ т нде еттері сіресіп алады (ригидность затылочных ү қ мышц).

Продрамалды кезе де ауыз кілегей қ ң абы ында жайыла ызар ан оша тарпайда қ ғ қ ғ қ болып, ісіну, домбы у бай алады, балаларда ғ қ сонымен атар ызыл иекті катаралды қ қ ң абынуы орын алады, кейде ызылиек жиегі қ қ эрозияланып кетуі де м мкін. Ересек балалар ү мен лкен адамдар ауыз ішіні ысып, к йіп, ү ң үмен лкен адамдар ауыз ішіні ысып, к йіп, ү ң ү сыздап ауыратынына, ышуына, сілекейді қ ңсыздап ауыратынына, ышуына, сілекейді қ ң к п б лінуіне ша ымданады. Кешікпей ішінде ө ө ғ м лдір с йы бар са к піршік б рткендер ө ұ қ ұ қ ө ө шы а бастайды ж не топтаса орналасады, ғ әшы а бастайды ж не топтаса орналасады, ғ ә сандары да рт рлі болады. ә үсандары да рт рлі болады. ә ү

Бірнеше са аттан кейін ғ б рткендер жарылып, орнында ө диаметрі 1-5 мм домала , сопа қ қдиаметрі 1-5 мм домала , сопа қ қ пішінді беті а шыл-с р т сті қ ұ ү ліетті а пен немесе сары-с р ө қ қ ұ фибринді а пен жабыл ан қ қ ғ эрозиялар пайда болады. (сурет-1). К птеген к піршіктерді ө ө ң(сурет-1). К птеген к піршіктерді ө ө ң бірігіп барып жарылуынан пайда бол ан эрозиялар белгілі ғ пішінсіз полигоналды (к пб рышты) болып келеді. ө ұ(к пб рышты) болып келеді. ө ұ К піршік б рткендер к біне ө ө ө та дайда, тілді стінде, ң ң үта дайда, тілді стінде, ң ң ү шында, ызылиекте, ртта, ұ қ ұшында, ызылиекте, ртта, ұ қ ұ ерін кілегей абы ында қ ғ орналасады. Б рткендер шы а ө ғ бастасымен дене ызуы қ т мендей бастайды, кейде олар ө бірнеше рет айталап шы уы қ ғ м мкін. үм мкін. ү Сурет-1.

Пайда бол ан эрозия оша тары 5-7 к нде ғ қ ү жазыла бастайды. Продрамалды кезе де дамы ан айма ты ң ғ қ қПродрамалды кезе де дамы ан айма ты ң ғ қ қ лимфаденит пен ызылиек абынуы қ қ ауруды барлы кезе інде, тіптен ң қ ң эрозиялар жазыл аннан кейін де 5-10 к н ғ ү шамасында са талады. Ауруды орташа қ ң за ты ы 1-3 апта а созылады. ұ қ ғ ғ Ауруды ал аш ы кезе інде сілекейді ң ғ қ ң ңАуруды ал аш ы кезе інде сілекейді ң ғ қ ң ң реакциясы ыш ылданып (р. Н -5, 8-6, 4), қ қреакциясы ыш ылданып (р. Н -5, 8-6, 4), қ қ сауы а баста анда бейтараптана ғ ғ бастайды немесе лсіз сілтілік орта а ә ғ ауысады. Лизоцимні м лшері т мендеп, ң ө өауысады. Лизоцимні м лшері т мендеп, ң ө ө интерферон жойылады. Гистологиялы қинтерферон жойылады. Гистологиялы қ зерттеулер н тижесі герпестік к піршік ә ө б рткендерді тікенекті абат ішінде ө ң қ баллонды ж не вакуольді ә дегенерациялану, акантолиздену рдісіні н тижесінде дамитынын ү ң ә д лелдеген. Осы ан байланысты ауруды ә ғ ңд лелдеген. Осы ан байланысты ауруды ә ғ ң ал аш ы 2-3 к нінде жара ат оша ынан ғ қ ү қ ғ алын ан жа ынды-та бада к пядролы ғ ғ ң ө алып клеткалар аны талады. Б л қ ұ клеткалар а бояулы ж не лшемдік ғ қ ә ө (диаметрі 30-120 мкм) к пт рлілік ө ү (полиморфизм) т н. Клеткаларды ә ң(полиморфизм) т н. Клеткаларды ә ң ортасында бірнеше ядролардан (2-3 тен онша ты а дейін) т ратын конгломерат қ ғ ұ орын ал ан, ядрошы тар (нуклеолы) ғ қ аны талмайды ( қаны талмайды (қ сурет-2 ). ). Сурет-

Сараптамалы диагностикасы Ауруды ал аш ы к ндерінде ж не айталану кезінде ң ғ қ ү ә қ к піршік б рткендер с йы ынан герпес вирусын б ліп ө ө ұ ғ ө алу а болады, ал анда вирус а арсы антидене ғ қ қ қ титры ауруды кезе іне сай жо арылай бастайды. ң ң ғтитры ауруды кезе іне сай жо арылай бастайды. ң ң ғ Ауызды жедел герпестік абынуын на тылау шін ң қ қ ү иммунофлюоресценциялы дістерді, антигенмен қ ә терішілік сынамаларды, серологиялы реакцияларды қ олдану а болады. қ ғ Ауруды сараптамалы диагностикасы к пт рлі ң ө ү жал ы ты эритемамен, д рілер серінен дамы ан қ қ ә ә ғ абынулармен, бас а вирусты аурулармен (белдеме қ қ қ теміреткі, аусыл), буллезді дерматоздармен, ауыз- ызылиекті ліеттеніп – жаралана абынуымен қ ң ө қ (Венсан гингивостоматиті) ж ргізіледі. ү

Созылмалы айталама герпесқ Созылмалы айталама герпес (хронический қ рецидивирующий герпес) жиі орын алатын эндогендік (жасырын) инфекция, к бінесе герпес ө немесе арапайым шы вирусы бірінші рет ж ып, қ ұғнемесе арапайым шы вирусы бірінші рет ж ып, қ ұғ ауызды жедел герпестік абынуымен ауыр ан ң қ ғ адамдар арасында кездеседі. Организмде арапайым шы вирусы мір бойы қ ұ қ ө са талып алады. Ауруды айталануы иммунды қ қ ң қ қса талып алады. Ауруды айталануы иммунды қ қ ң қ қ жауапты (реакцияны ) б л вирусты антигендік ң ң ұ ң рылымына толы анды болмауыны н тижесі. құ ққ ң ә Иммунитетті нашарлауы рт рлі ж палы ң ә ү ұқ аурулар (т мау, жо ар ы тыныс жолдары жедел ұ ғ ғ инфекциясы) кезінде, суы а жалды у, ж йкелік ққ ғ ү к йзелістер, дисменорея жа дайында орын алады. ү ғк йзелістер, дисменорея жа дайында орын алады. ү ғ

айталамалы шы теріні Қ ұ қ жиі жара аттайды. Ерін қ герпесі (лабиальный герпес) кезінде б рткендер еріндер ө жиегімен атар рт рлі қ ә ү айма та ы тері бетіне қ ғ ( олдар мен ая тарды , қ қ ң( олдар мен ая тарды , қ қ ң белді ) шы ады (сурет-3). ң ғбелді ) шы ады (сурет-3). ң ғ Б л кезде б рткендер белгілі ұ ө бір айма та орын тебуі қ м мкін немесе бір жерден ү екінші жерге к ше отырып ө орналасуы м мкін. үорналасуы м мкін. ү айталамалы шы кезінде Қ ұ қ б рткендер к зді ө ө ңб рткендер к зді ө ө ң конъюктивасы мен к з ө алмасыны м йізді ң ү абы ына да шы уы м мкін. қ ғ ғ ү Сурет-

айталамалы герпеске т н классикалы б рткендер Қ ә қ ө ызар ан ж не домбы ан негізде топтаса орналас ан қ ғ ә ққ қ диаметрі 2-5 мм са к піршік б рткендер. Ал аш ы ұ қ ө ө ғ қ к ндері к піршік б рткендерді ішіндегі с йы м лдір ү ө ө ң ұ қ ө болады ж не біртіндеп к гірттеніп оюланады. ә үң қболады ж не біртіндеп к гірттеніп оюланады. ә үң қ Бірнеше са аттан немесе 1-2 т уліктен со ғ ә ңБірнеше са аттан немесе 1-2 т уліктен со ғ ә ң б рткендер жарылып, рт рлі к лемді эрозиялы ө ә ү ө оша тар а айналады. қ ғ Кейде са к піршік б рткендер бір-бірімен ұ қ ө ө осылып, к пкамералы (к п уысты) жазы к лбіреуік қ ө ө қ қ ү б рткен рылады ж не жарыл ан кезде біраз ө құ ә ғ к лемді к пб рышты эрозиялы оша пайда болады. ө ө ұ қк лемді к пб рышты эрозиялы оша пайда болады. ө ө ұ қ Еріндер жиегіндегі ж не терідегі б рткендерді ә ө ңЕріндер жиегіндегі ж не терідегі б рткендерді ә ө ң с йы ы 3-4 к ннен кейін кеуіп бортпылда тау сары ұ ғ ү қ т сті абы ша а айналады. абы шалар кейде ү қ қ ғ Қ қ ызыл- о ыр т сті ( ан араласуы н тижесінде) қ қ ң ү қ ә немесе сары-жасыл т сті (ірі ді жал ы пайда болса) ү ң қ қ болуы м мкін. ү

Б рткендерді саны к п бол ан жа дайда айма ты лимфа ө ң ө ғ ғ қ қ т йіндері л аюы м мкін. Біртіндеп эрозиялы оша тар ү ұ ғ ү қ жазылып, абы шалар т седі де 7-10 т улікте нау ас сауы а қ қ ү ә қ ғ бастайды. айталамалы герпес кезінде деттегі к піршік Қ ә ө б рткендермен атар атипиялы б рткендер де орын алады. ө қ қ өб рткендермен атар атипиялы б рткендер де орын алады. ө қ қ ө алы да ан тері айма ында да ты-папулезді б рткенде шы уы Қ ң ғ ғ қ ө ғ м мкін (ауруды абортивті т рі). Ал теріасты майлы абат ү ң ү қ жа сы дамы ан айма тарда (еріндер, екі рт айма тары) қ ғ қ ұ қ ауруды домбы ан т рі бай алады. Б л кезде б рткендер ң ққ ү қ ұ ө шы ан айма атты домбы ып ызаруы н тижесінде бет пішіні ққ қ қ ғ қ ә атты б зылады ж не к піршік б рткендерді аны тау иын а қ ұ ә ө ө қ қ ғ со ады. ғ Ауыз ішінде созылмалы айталамалы герпес кезінде қ б рткендер м йізгектенетін эпителиймен жабыл ан айма тар а ө ү ғ қ ғ ( атты та дай, бекіген ызылиек, тілді сті). қ ң қ ң ү

Сараптамалы диагностикасы, диагнозды на тылауқ айталамалы герпесті (ауызды айталама герпесті абынуын белдеме Қ ң қ қ теміреткіден, екіншілік мерезден, ауызды айталама афталы ң қ абынуынан телшешектен) ажырата білу керек. қ Ауруды диагнозын на тылау шін экспресс — діс немесе ң қ ү ә жары танатын антиденелер (флюоресцирующих антител МФА) қ олданады. Б л кезде спецификалы жары тануды кілегей абы та ы қ ұ қ қ қ қ ғ немесе терідегі жара ат оша ынан алын ан ырмада аны тау а қ ғ ғ қ қ ғ болады. арапайым герпес вирусы антигеніне рыл ан антиденелерді Қ құ ғ (Jg. M, Jg. Y) серологиялы зерттеулерді к мегімен аны тау а болады. қ ң ө қ ғ(Jg. M, Jg. Y) серологиялы зерттеулерді к мегімен аны тау а болады. қ ң ө қ ғ Антиденелер титріні 4 рет немесе одан да арты жо арылауы ң қ ғ біріншілік герпестік инфекция а т н. ғ әбіріншілік герпестік инфекция а т н. ғ ә Вирустар серінен згерген эпителий клеткаларын аны тау шін ә ө қ ү цитологиялы діс олданылады. Жабынды эпителийді тікенекті қ ә қ ң абатында баллонды дегенерациялану н тижесінде клеткаішілік қ ә оспасы (включения) бар к пядролы алып клеткалар пайда болады қ ө ж не олар ауруды ал аш ы бірінші к ндерінде аны талады. Сонымен ә ң ғ қ ү қ атар д ние ж зінде арапайым герпесті молекулярлы де гейде қ ү ү қ қ ң аны тау шін коммерциялы ДНК-с гі (ДНК-зонд) растырыл ан. қ үң құ ғаны тау шін коммерциялы ДНК-с гі (ДНК-зонд) растырыл ан. қ үң құ ғ

Ба ылауда бол ан 121 нау ас а иммунологиялы қ ғ қ қ қ цитологиялы зерттеулер ж ргізуді н тижесінде, қ ү ң әцитологиялы зерттеулер ж ргізуді н тижесінде, қ ү ң ә т мендегі жа дайлар аны талды. Созылмалы ө ғ қ айталама герпес организмні созылмалы уыттануын қ ң ж не сенсибилизациялануын туындатады, осыны ә ңж не сенсибилизациялануын туындатады, осыны ә ң н тижесінде гуморальды ж не клеткалы тізбегінде ә қ ә қ ауыт у бар иммунитет жетіспеушілік белгілері қ дамиды

ЕміЕмі Ауруды жалпылай емдеу патогенездік этиотропты емдеуді арастырады. Ол қ қ шін десенсибилизациялаушы (супрастин, тавегил, пипольпен, зиртек, ), үшін десенсибилизациялаушы (супрастин, тавегил, пипольпен, зиртек, ), ү гипосенсибилизациялаушы (натрий тиосульфаты, кальций глюконаты) д рілер, әгипосенсибилизациялаушы (натрий тиосульфаты, кальций глюконаты) д рілер, ә ал жаралы-инфильтративті т рінде кортикостероидты препараттарды ү (преднизолон, дексаметазон) арнаулы схемамен та айындайды. Жалпылай ғ иммунитетті к теру шін витаминдер жиынты ын (Гинтон, Геримакс, Витрум), ө ү ғиммунитетті к теру шін витаминдер жиынты ын (Гинтон, Геримакс, Витрум), ө ү ғ Прадент, Иммунал, натрий нуклеинаты, иммунорм, жергілікті иммунитетті жо арылату шін имудон, трахсикан та айындайды. Ауруды экссудативті ғ ү ғ ң т рінде аскорутин, «С» витаминіні жо ары м лшерін (200-300 мг) ү ң ғ ө та айында ан да тиімді. ғ ғта айында ан да тиімді. ғ ғ Жергілікті емі ауыз ішіндегі жара ат оша тарын уа ытша қ қ қ жансыздандырып, антисептикалы деуді, абыну, домбы у рдістерін жоюды қ өң қ ғ ү (бутадион жа пасы, глюкокортикоидты жа палар), а аулы оша тарды қ қ ң(бутадион жа пасы, глюкокортикоидты жа палар), а аулы оша тарды қ қ ң жазылуын жеделдететін шараларды (вирус а арсы жа палар, метилурацил қ қ қ жа пасы, кератопластиктерден бастырма ою) арастырады. Патогенездік қ қ қ емдеу курсы бітіп, а аулы оша тар жазыл аннан кейін (ремиссиялану кезе і) қ қ ғ ң вирус а арсы иммунитет к теретін д рілерді (неовир, циклоферон) арнаулы қ қ ө ә ж йемен б лшы етке енгізеді. ү ұ қ Физиотерапиялы емдеу дістерінен ультра к лгін с улені (ИГНЛ) қ ә ү ә олданып емдеуге болады. қ Жо арыда атал ан емдеу курсы жа сы н тиже берген жа дайды зінде ғ ғ қ ә ғ ң ө де ауруды айталануыны алдын алу шін рбір ш айда вирус а арсы ң қ ң ү ә ү қ қ жалпылай иммунитетті к теруге арнал ан д рілермен емдеу курсын ж ргізіп ө ғ ә ү т рады (бір жыл а кейде екі жыл а дейін). ұ ғ ғт рады (бір жыл а кейде екі жыл а дейін). ұ ғ ғ

Белдеме теміреткі немесе белдеме герпес (опоясывающий лишай, опоясывающий герпес – herpes zoster) нейтропты ДНК- рамды герпес вирустары құ атарына жататын, антигендік рамы қ құ жа ынан ж не бас а асиеттерімен «жел ғ ә қ қ шешек» вирусына сас немесе солтектес ұқ вирус (Varicella Zoster) туындататын ауру. Ауруды дамуы бала кезінде «жел ң шешекпен» ауыр ан ж не ауру оздыр ыш ғ ә қ ғ вирус латентті жа дайда мір с ріп, зіне ғ ө ү ө олайлы кездерде баск теріп, белсенділігін қ ө жо арылатуымен байланысты ғжо арылатуымен байланыстығ

Ауруды инкубациялы кезе і 7-8 т улікке ң қ ң ә созылады да, жедел а ыммен басталады ғ ж не жара аттан ан нерв тарма тары ә қ ғ қ бойымен таралатын стамалы атты ұ қ ауыру сезімі, ысып-к ю, жара аттан ан ү қ ғ нервтену айма ында ы парестезиялы ғ ғ қнервтену айма ында ы парестезиялы ғ ғ қ белгілер атты мазалайды. Нау асты қ қ ңбелгілер атты мазалайды. Нау асты қ қ ң жалпы жа дайы згеруі негізінде (басты ғ ө ңжалпы жа дайы згеруі негізінде (басты ғ ө ң ауруы, лсіздік ас а т бетті болмауы, ә қ ә ңауруы, лсіздік ас а т бетті болмауы, ә қ ә ң й ыны ашуы, дене ызуыны 37-39°С ұ қ ң қ қ ң аралы ында к терілуі) жара аттан ан ғ ө қ ғ нервпеннервтену айма ында атты ғ қ ызарып, ісінген тері мен кілегей абы қ қ қызарып, ісінген тері мен кілегей абы қ қ қ бетінде топтаса т зулер ра орналас ан ү құ қ к піршік б рткендер пайда болады (сурет ө ө а). Бет-жа с йегі айма ында к бінесе қ ү ғ ө шті ж не бет нервілері тарма тары ү ә қ жара аттанады. Ауыз кілегей абы ы қ қ ғ жара аттан ан кезде б рткендер штік қ ғ ө ү нервті екінші ж не шінші тарма тары ң ә ү қ бойында орналасады (сурет б). Б рткендер к бінесе жабынды эпителий ө ө ішінде дамиды, о ай жарылып, рт рлі ң ә ү к лемді ж не пішінді, бір-бірімен осылу а ө ә қ ғ дайын эрозиялы оша тар а айналады қ ғ ж не беттері сары-с р т сті ә ұ ү ліетті-фибринді а пен жабылады, атты ө қ қ қ ауырып мазалайды. . Сурет-4. Белдеме теміреткі а) ртты кілегейлі абы ында ы ұ ң қ ғ ғ тарма танып орналас ан к піршіктер қ қ өтарма танып орналас ан к піршіктерқ қ ө б) ерінні ызыл жиегі мен иек терісіндегі ң қб) ерінні ызыл жиегі мен иек терісіндегің қ к піршіктер, беттері абырша тармен ө қ қ жабыл ан эрозиялы оша тар. ғ қа)а) б)б)

К піршік б рткендерді с йы ы ал аш ы кезде т ссіз ө ө ң ұ ғ ғ қ ү м лдір болып, біртіндеп к гірттенеді немесе ө үң геморрагиялы ж не ірі ді жал ы а айналады. қ ә ң қ ққгеморрагиялы ж не ірі ді жал ы а айналады. қ ә ң қ ққ Б рткендер бет айма ыны белгілі бір жа ын ө ғ ң ғ жара аттап, асимметриялы пен орналасады. қ қ Тері бетінде к піршік б рткендер кеуіп, ө өТері бетінде к піршік б рткендер кеуіп, ө ө абы шалар а айналады, жара ат оша ы жазылып қ қ ғ қ ғ абы шалар т скеннен кейін орнында пигменттену қ қ ү оша ы к пке дейін са талады. ғ ө қ К піршік б рткендерді серозды экссудаты к п ө ө ң ө кешікпей геморрагиялы с йы а ауысуы (ауруды қ ұ ққ ңкешікпей геморрагиялы с йы а ауысуы (ауруды қ ұ ққ ң гемморагиялы т рі) немесе ірі ді с йы а (ауруды қ ү ң ұ ққ ңгемморагиялы т рі) немесе ірі ді с йы а (ауруды қ ү ң ұ ққ ң гангренозды т рі) ауысу а м мкін. М ндай ү ғ ү ұ жа дайлар к біне бойында к рделі ілеспелі аурулары ғ ө ү (лимфогранулематоз, лимфолейкоз, атерлі ісіктер, қ(лимфогранулематоз, лимфолейкоз, атерлі ісіктер, қ АИТВ-инфекциясы, ант диабеті, гипертония) қ нау астар а орын алады. қ ғ

Белдеме герпесті а ымы штік нервті абынуымен, ң ғ ү ң қ нервалгиясымен штік ж не бет нервілеріні жартылай ү ә ң салдануымен, гиперестезиялы , парастезиялы белгілерімен қ қ есту абілетіні т мендеуімен, ми ж не ми абы ыны қ ң ө ә қ ғ ңесту абілетіні т мендеуімен, ми ж не ми абы ыны қ ң ө ә қ ғ ң абынуымен (менингит ж не менингоэнцефалит) ас ынуы қ ә қ м мкін ж не неврологиялы згерістер за а созылуы м мкін. ү ә қ ө ұ ққ ү Ауру кез-келген жаста ы адамдарда кездеседі ж не оын ғ ә ңАуру кез-келген жаста ы адамдарда кездеседі ж не оын ғ ә ң дамуына рт рлі жа дайларда (ж палы аурулар, к йзелістер, ә ү ғ ұқ үдамуына рт рлі жа дайларда (ж палы аурулар, к йзелістер, ә ү ғ ұқ ү суы а шалды у, созылмалы шаршау) иммунитетті ққ ғ ңсуы а шалды у, созылмалы шаршау) иммунитетті ққ ғ ң т мендеуіж йткіл болады. Ауруды за ты ы 2-4 апта а ө ү ң ұ қ ғ ғ созылады. Белдеме теміреткімен бір рет ауыр ан адамда ауруды ғ ңБелдеме теміреткімен бір рет ауыр ан адамда ауруды ғ ң айталану кезе дері болмайды. Егер айталан ан болса, қ ң қ ғайталану кезе дері болмайды. Егер айталан ан болса, қ ң қ ғ нау асты иммунитет жетіспеушілік себептерін аны тау шін, қ ң қ үнау асты иммунитет жетіспеушілік себептерін аны тау шін, қ ң қ ү толы тексеру керек. қтолы тексеру керек. қ Ауруды ал аш ы к ндері ауыз кілегей абы ында ы эрозиялы ң ғ қ ү қ ғ ғ оша тардан алын ан жа ынды-та бада к пядролы алып қ ғ ғ ң ө клеткалар аны талады (вирус туындат ан баллонды қ қ дегенерациялану н тижесінде пайда бол ан). ә ғ

Сараптамалы диагностикасы Белдеме теміреткіні штік нерв невралгиясынан ү (б рткендер шы ан а дейін), арапайым герпестен ө ққ ғ қ (ауызды жедел ж не созылмалы герпестік ң ә абынуларынан), ауызды аллергиялы абынуынан қ ң қ қ тері жара аттан ан кезде – тілмеден (ротистое қ ғ воспаление) ж не экземадан ажырату керек. ә Белдеме теміреткіні (герпесті) аны тау а те қ ғ ө ма ызды ерекшелік – жара аттану айма ыны ң қ ғ ңма ызды ерекшелік – жара аттану айма ыны ң қ ғ ң біржа тылы ы, атты ауыру сезіміні мазалауы ж не қ ғ қ ң ә оны нерв сегментері бойымен таралуы. ң Ауруды диагнозын толы на тылау шін осал ы ң қ қ ү қ қ зерттеу дістерін вирусологиялы (вирусты жас ә қ к піршік б рткендер, омырт а с йы тарынан, аннан ө ө қ ұ қ қ б ліп алу), цитологиялы , анны жалпылай рамын ө қ қ ң құ зерттеулер.

ЕміЕмі Ауруды емдеуді негізгі ма саты – ауыру сезімін басу, ң қ к піршік б рткендерді шы уын тежеу, ауруды ө ө ң ғ ңк піршік б рткендерді шы уын тежеу, ауруды ө ө ң ғ ң неврогендік ас ынуларыны алдын алу. Осы ан қ ң ғ байланысты жалпылай ж не жергілікті емдеу ә шараларын арастырады ж не т мендегі д рілерді қ ә ө ә та дап та айындайды: ң ғта дап та айындайды: ң ғ 1) анальгетиктер мен стероидты емес абыну а арсы қ ғ қ д рілер: парацетомол (0, 2-0, 4 г, к ніне 2-3 рет), ә үд рілер: парацетомол (0, 2-0, 4 г, к ніне 2-3 рет), ә ү ацетинсалицил ыш ылы (0, 25-0, 5 г. к ніне 3-4 рет), қ қ үацетинсалицил ыш ылы (0, 25-0, 5 г. к ніне 3-4 рет), қ қ ү бутадион, реопирин де та айындау а болады. ғ ғ 2) вирус а арсы д рілер: бонафтон (0, 1 г. к ніне 3-5 қ қ ә ү рет), 5 к ндік айналыммен (циклмен) 1-2 к н зіліс ү ү ү жасап, 3 емдеу курсын ж ргізеді; метисазон (0, 6 г ү к ніне 2 рет); ацикловир (0, 2 г к ніне 5 рет); ү үк ніне 2 рет); ацикловир (0, 2 г к ніне 5 рет); ү ү фамцикловир (0, 25 г к ніне 3 рет); емдеу курсы 7 ү т улік; рибамидил (0, 2 г к ніне 3-4 рет), емдеу курсы ә ү 7-10-14 т улік. ә

3) антигистаминдік д рілер: супрастин, тавегил, фенкорол, ә пипольфен, бір таблеткадан к ніне 2-3 рет, емдеу курсы 10-14 ү т улік; зиртек, бір таблеткадан к ніне 1 рет, емдеу курсы 7 ә ү т улік. әт улік. ә 4) витаминді заттар: витамин В 12 (цианокобаламин) 200-500 мкг к нде немесе к нара б лшы етке енгізіледі, емдеу курсы 2 ү ү ұ қ апта; витамин В 1 (тиамин бромиді) – 2, 5-5% бір мл ертіндісі б лшы етке енгізіледі, емдеу курсы 10-30 инъекциядан ұ қ т рады; витамин В 6 (пиридоксин хлориді) 5% екі мл ертіндісі ұ б лшы етке енгізіледі, емдеукурсы 20-25 инъекциядан т рады. ұ қ ұ Сонымен атар бас а витаминдер жиынты ымен де емдеу қ қ ғ курсын (поливит, ундевит, ) ж ргізуге болады. 5) ү Эрозиялы-жаралы оша тарды жазылуын жеделдететін қ ң белокты анаболизаторлар (метилурацил, метацил, пентоксил), биогендік ынталандырушылар да (апилак, алой, женьшень-мы жылды тунбалары) та айындау а болады. ң қ ғ ғ Жергілікті емі жара ат оша ын уа ытша қ ғ қ жансыздандыруды, ауыз ішін толы антисептикалы деуді, қ қ өңжансыздандыруды, ауыз ішін толы антисептикалы деуді, қ қ өң абыну а арсы, вирус а арсы, эпителендіруші д рілерден қ ғ қ қ қ ә туратын д рілерден бастырма (аппликат) ою сия тыкешенді ә қ қ шараларды арастырады. қ

Аусыл, синонимы ауызды эпизоотикалы абынуы ң қ қАусыл, синонимы ауызды эпизоотикалы абынуы ң қ қ (ящур, эпизоотический стоматит – aphtae epizooticae). Aphtovirus текті РНК – рылымды вирустар туындататын құ ж палы ауру. Аусылмен ост я ты й жануарлары ж не ұқ қ ұ қ ү ә жабайы хаюндар ( ой, ешкі, сиыр, до ыз, б ылар сия ты) қ ң ұғ қ ауырады ж не олардан адамдар а ж ады. Ауру малдардан ә ғ ұғ адам а жанасу жолымен т рмысты заттар ар ылы (вирус ғ ұ қ қ малды с тінде, сілекейінде, з рінде ж не н тижесінде ауруды ң ү ә ә ә ңмалды с тінде, сілекейінде, з рінде ж не н тижесінде ауруды ң ү ә ә ә ң клиникалы белгілері білінгенге дейін аны талады). К піршік қ қ ө б рткендер с йы ында ж не афталарды б лінген жал ы ты ө ұ ғ ә ң ө қ қ вирустар к п м лшерде кездеседі ж не те ж палы болып ө ө ә ө ұқ келеді. К пшілік жа дайда ауру д рыс делмеген та амды мал ө ғ ұ өң ғ қ німдері (с т, ірімшік, айран, ет) ар ылы ж ады. Нау ас адам ө ү қ ұғ қ бірден-бір ауру ж тырушы к з болып табылады. С тті айнатып ұқ ө ү қ немесе пастеризациялан ан кезде вирустар толы жойылады, ғ қнемесе пастеризациялан ан кезде вирустар толы жойылады, ғ қ айнатылма ан с ттен дайындал ан ыш ыл та амдарда вирус қ ғ ү ғ қ қ ғ к п са талмайды. Вирусты организмге енуіні екінші жолы – ө қ ң ң б тіндігі б зыл ан тері мен ауызды , м рынны , к зді кілегей ү ұ ғ ң ұ ң ө ң абаттары (аусылмен ауру нау аспен немесе жануарлармен қ қ атынаста бол ан жа дайда). Вирус ж уыны шінші жолы – қ ғ ғ ұғ ң ү ауа-тамшылары ар ылы (ж телу немесе т шкіру кезінде). қ ө ү

Ауруды инфекциялы кезе і 18 са аттан 7 т улікке ң қ ң ғ ә дейін. Аусылды клиникалы ш т рін ажыратады: ң қ ү үдейін. Аусылды клиникалы ш т рін ажыратады: ң қ ү ү б се (стертая) жедел (острая) ж не созылмалы ә ң ә (хроническая). Б се т рі же іл а ымды болады. Тері мен ә ң ү ң ғ кілегей абы беттерінде бірлі-жарымды к піршік қ қ ө б рткендер шы ып, біртіндеп афталар а айналады. ө ғ ғб рткендер шы ып, біртіндеп афталар а айналады. ө ғ ғ Ауруды за ты ы 5-7 т улік. ң ұ қ ғ ә Аусылды жедел т рі жиі кездеседі. Б л кезде ң ү ұ нау асты дене ызуы 38-39°С дейін жо арылап, қ ң қ ғнау асты дене ызуы 38-39°С дейін жо арылап, қ ң қ ғ бойын лсіздік билейді, басы ауырып, б лшы еттері ә ұ қ сыздайды, ауызыны іші ысып-к йіп, ашып ауырады. ң үсыздайды, ауызыны іші ысып-к йіп, ашып ауырады. ң ү Бір-екі т уліктен кейін домбы а ызар ан кілегей ә ғ қ ғ абы бетіне диаметрі 1-5 мм са к піршік қ қ ұ қ ө б рткендер (везикулалар) шы ады ж не к бінесе ө ғ ә ө ызылиекте, тілде, та дайда ж не еріндерде қ ң ә (ауызды алды ы б лігінде) орналасады. ң ңғ ө

Б рткендерді сандары да рт рлі болады (15-150 ө ң ә ү шамасында). бірнеше са аттан кейін к піршік ғ ө б рткендер с йы ы оюланып к гірт-сары т стенеді ө ұ ғ қ үң ү ж не 18-24 са ат арасында к піршік б рткендер ә ғ ө ө жарылып жиегі онша тегіс емес эрозиялы оша тар а қ ғ айналады. К піршіктер жарыл аннан кейін дене ө ғ ызуы т мендеді, біра нау асты жалпы жа дайы қ ө қ қ ң ғ жа сара оймайды. Сілекей к п б лініп, тіл атты қ қ ө ө қ домбы ып, к лемі л аяды, ж тыну ж не с йлеу ғ ө ұ ғ ұ ә ө иындайды. Еріндер жиігіндегі к піршік б рткендер қ ө ө с йы ы кеуіп абы шалар пайда болады. Айма ты ұ ғ қ қс йы ы кеуіп абы шалар пайда болады. Айма ты ұ ғ қ қ лимфа т йіндері л аяды ж не ауырады. К піршік ү ұ ғ ә ө б рткендер м рынны , конъюктиваны , жыныс ө ұ ң ң а заларыны да кілегей абы бетіне шы уы м мкін. ғ ң қ қ ғ ү Аусыл кезінде тері де жиі жара аттанады ж не қ ә к піршік б рткендер ая пен ол сауса тарыны ө ө қ қ қ ңк піршік б рткендер ая пен ол сауса тарыны ө ө қ қ қ ң арасында ы атпарларда, тырна тарды негізінде ғ қ қ ң пайда болады ж не атты ышып, к йіп ж не ызып ә қ қ ү ә қ мазалайды.

Ауыз кілегей абы ында ы эрозиялар 5-7 к ннен қ ғ ғ ү кейін жазыла бастайды, нау асты жалпы жа дайы қ ң ғ жа сара бастайды ж не сауы ы уа ыты 15-20 қ ә ғ қ т улікке созылады. ә Аусыл ауыр а ымды бол ан жа дай б рткендер ғ ғ ғ ө ауыз ішіне, мойын, кеуде ж не ар а терілеріне ә қ айталап шы уы м мкін ж не к пт рлік сипат а ие қ ғ ү ә ө ү қ болып да ты-папулалы б рткендер де орын алады. қ ө Аусылмен балалар ауыр ан жа дайда оны ғ ғ ауызды жедел герпестік абынуынан, жел шешектен ң қ ажырату керек. Ересектер ауыр ан кезде д рілерден ғ ә туында ан аллергиядан, к пт рлі жал ы ты ғ ө ү қ қ ызармадан ажырату ажет. қ қ Ауруды диагнозы клиникалы белгілеріне, ң қАуруды диагнозы клиникалы белгілеріне, ң қ эпидемиологиялы анамнезіне (ауру а шыра ан қ ғ ұ ғ малдармен атынаста болу, айнама ан с тті қ қ ғ ү пайдалану), эпизоотикалы ахуал а, лабораториялы қ ғ қпайдалану), эпизоотикалы ахуал а, лабораториялы қ ғ қ зерттеулер негізіне с йене отырып ойылады. ү қзерттеулер негізіне с йене отырып ойылады. ү қ

Егер д рігер-стоматолог емдеуге келген нау аста аусыл болуы ә қ т ралы к м н т са, дереу жергілікті ветеринарлы ызметке ұ ү ә ұ қ қ хабар беру керек (айма та ы эпидемиологиялы ахуалды қ ғ қ аны тау шін). қ ү Емі. Ауруды емдеу шін вирус а арсы д рілерді жалпылай ү қ қ ә ж не жергілікті емдеу шін олданылады. Сонымен атар дене ә ү қ қ ызуын т мендейтін, антигистаминдік д рілерді де мытпау қ ө ә ұ керек. Ауыз ішіндегі жара ат оша тары екіншілік инфекциямен қ қ (кандидоз, спирохетоз) ас ынбауы шін са ырау ла тар а қ ү ң құ қ ғ арсы д рілер (нистатин, низорал, ламизил), қ әарсы д рілер (нистатин, низорал, ламизил), қ ә фузобактериялар а арсы (трихопол, бактрим) та айындайды. ғ қ ғфузобактериялар а арсы (трихопол, бактрим) та айындайды. ғ қ ғ

Ас абылдауды же ілдету шін та амдар абылдау алдында қ ң ү ғ қ ауыз кілегей абы ын анестетиктер-ертінділерімен ауыз ішін қ ғ б лау немесе аэорозольды ертінділерін (Лидокаин-аэорозоль) ұ шашып олдану т ралы ке ес беріледі. Терідегі б рткендерді қ ұ ң ө анилинді боя ыштарды (бриллиант жасылы, метилен к гі) ғ ң ө ертінділерімен дейді. азіргі кезде рамында анестетиктер өң Қ құ мен кератопластиктер (эрозияны жазылуын тездететін) бар ң д рілер аэорозоль т рінде (асколь, олазоль, легразоль) шы ара ә ү ғ бастады. Оларды ас абылдау алдында ж не ас қ ә абылда аннан кейін ауызды антисептиктер ертіндісімен қ ғ шай аннан кейін олдан ан тиімді. ғ қ ғ

Вирусты с йелдерү Вирусты с йелдер- к лемі 1мм-ден 1см-ге дейін ү ө жететін вирус рамдас атерсіз т зілістер. құ қ үжететін вирус рамдас атерсіз т зілістер. құ қ ү оздыр ышы: папиллома вирусы. Ауыз уысы Қ ғ қ шырышты абатында вирусты с йелдерді қ ү ңшырышты абатында вирусты с йелдерді қ ү ң екі т рі кездеседі: жалпа , ткір шты. ү қ ө ұекі т рі кездеседі: жалпа , ткір шты. ү қ ө ұ

Папилломавирус Вирион абы шасы қ қ болмайды диаметрі 50-55 нм. Капсид 72 капсомерден т рады. Геном ДН. ұ Қт рады. Геном ДН. ұ Қ Вирусты инфекция нау аспен қ жанас анда қ ж ады. ұғж ады. ұғ Инфекцияны ену ң жолы а заны ғ ңжолы а заны ғ ң микротравмасы. .

Вирусты с йелдерді ү ң клиникасы Жалпа с йел- ты ыз папула(т йіншек) т різді қ ү ғ ү ә шырышты абаттан аз м лшерде шы ы ы қ ө ғ ңқ орналасады. Шекарасы аны , д гелек пішінді. қ өңорналасады. Шекарасы аны , д гелек пішінді. қ өң ткір шты с йел- ткір шты емізікшеге сас Ө ұ ү ө ұ ұқ ашы — ызыл т сті. Элементтер бір-бірімен қ қ ү осылып вегетация т зеді. Локализациясы: ауыз қ ү уысыны алды ы б лігі, ауыз б рышы, тілді қ ң ңғ ө ұ ңуысыны алды ы б лігі, ауыз б рышы, тілді қ ң ңғ ө ұ ң алды ы б лігіні б йір беті. Сирек кызылиекте , ңғ ө ң үалды ы б лігіні б йір беті. Сирек кызылиекте , ңғ ө ң ү ерінні ызыл жиегінде, ауыз б рышыны ң қ ұ ңерінні ызыл жиегінде, ауыз б рышыны ң қ ұ ң сыртында кездеседі. Шырышты абатты қ ңсыртында кездеседі. Шырышты абатты қ ң вирусты с йелдері ол терісіні с йелдерімен ү қ ң ү бірге кездеседі.

ЕміЕмі Жергілікті 3% оксолин, 0, 5 %% бонафтон, 0, 5% флоренал, 0, 5% теброфен т. б. Вирус а арсы препараттармен к ніне 3-4 қ қ ү рет деу. Ауыз уысы санациясы, ауыз өң қ уысы гигиенасы. қуысы гигиенасы. қ

Герпангина- А, В Коксаки вирусымен ша ырылатын жедел қ инфекциялы ауру. Ауыз қ уысы мен қ ж т ынша ты ұ қ қ ңж т ынша ты ұ қ қ ң серозды абынуын қ туындатады. Коксаки А ол энтеровирус а қ жатады. Мектепке дейінгі кіші мектеп жасында ы балаларда ғ жиі кездеседі. Ерте жаста герпангина ауыр т рде теді. ү өт рде теді. ү ө

Симптомдары Ауру температураны к рт жо арылауынан басталады ң ү ғ жалпы жа дай нашарлайды, тама тан бас тартады, басы ғ қ ауырып, ж регі айныйды, диарея, ж тын анда ауру сезімі ү ұ ғ пайда болады. О ан б лшы ет ауыруы, іштегі ауру сезімі ғ ұ қ осылады. Ерте жаста (судороги) болады. Ауыз ж т ынша қ ұ қ қосылады. Ерте жаста (судороги) болады. Ауыз ж т ынша қ ұ қ қ шырышты абаты абынады, ісінеді, майда н кте т різді қ қ ү ә ызыл т сті папулезді б ртпемен жабылады. Бірнеше қ ү ө са атты ішінде папулалар везикула а айналады. Іші м лдір ғ ң ғ ө с йы ты а тол ан, к лемі 1-8мм болады. Элементтер саны ұ қ ққ ғ ө 20 а жуы. Везикулалар жарылып жара а айналады беті ғ қ ғ фибринді а пен жабылады. Фибринозды а ірі ге сас боп қ қ қ қ ң ұқ кетеді біра жанында ы тінмен бірігіп кеткен, алынбайды. қ ғкетеді біра жанында ы тінмен бірігіп кеткен, алынбайды. қ ғ Ауырады, ашиды, та ам абылдау иындайды, лимфа ғ қ қ т йіндері ауырады. Ауруды за ты ы 6 к н, артынан ү ң ұ қ ғ ү жазыла бастайды. Бир рет ауыр ан нау ас вирус ғ қ тасымалдаушы ж не инфекцияны оша ы болып алады. ә ң ғ қ

Коксаки вирусы ауа тамшылы, фекальды-оральды жолмен ж ады. ұғ Жаз мезгілінде ауру жиілей т седі. үжиілей т седі. ү М рын ұ ж т ынша а ұ қ ққ енген вирус ішекке лимфа т йіндеріне ү тіп сол жерде ө к бейеді. шінші ө Ү к ні ан а тіп, ү қ ғ өк ні ан а тіп, ү қ ғ ө ан ар ылы нерв, қ қан ар ылы нерв, қ қ б лшы ет тініне ұ қ о ай таралады. ңо ай таралады. ң

Диагностика Локализациясына арап қ болжама диагноз ойылады. қболжама диагноз ойылады. қ Ж т ынша ты арт ы ұ қ қ ң қ абыр асы, ж мса та дай, қ ғ ұ қ ңабыр асы, ж мса та дай, қ ғ ұ қ ң миндалина. На ты диагноз қ ою шін к піршік ішіндегі қ ү ө с йы ты ын тексереміз, ұ қ ғс йы ты ын тексереміз, ұ қ ғ анда ы антиденені қ ғ аны тау, иммуноферментті қ анализ, комплемент байланыстыру реакциясы, тікелей емес гемагглютинация реакциясы

ЕміЕмі Нау асты о шаулау, с йы қ қ ұ қ та ам абылдау. Нау асты ғ қ қ госпитализациялау. Симптоматикалы ем: қСимптоматикалы ем: қ жергілікті емге антисептиктер ауру сезіміне арсы ем, 10% қсезіміне арсы ем, 10% қ натрий тетраборатты ңнатрий тетраборатты ң глицериндегі ерітіндісі, 5% димексидтегі марборан, кастеллан с йы ты ы, ұ қ ғкастеллан с йы ты ы, ұ қ ғ метилен к гі, шалфей, 2% ө лидокаин. Антигистаминді препараттар: супрастин, диазолин, кальций глюконат. Жалпы лсіздікті болдырмау шін: ә үлсіздікті болдырмау шін: ә ү стероидты емес абыну а қ ғ арсы препараттар қ (ибупрофен, нимесулид)

Везикулярлы стоматит- зоонозды жедел вирусты инфекция, ауызды шырышты ң абатын, ылызиек, қ қабатын, ылызиек, қ қ ж т ынша ты за ымдайды. ұ қ қ қж т ынша ты за ымдайды. ұ қ қ қ Синдромы-б ртпелер(сыпь). өСиндромы-б ртпелер(сыпь). ө оздыр ышы- энтеровирус. Қ ғоздыр ышы- энтеровирус. Қ ғ Инкубациялы кезе 5-6 к н. қ ң үИнкубациялы кезе 5-6 к н. қ ң ү Б ртпелер ауыз уысында ө қ сонымен атар ала ан мен қ қ табанда пайда болады. оздыр ышы вирус Қ ғ бол анды тан баланы ғ қ о шаулау керек. Инфекцияны қ таратушы ж ндіктер болып ә табылады. Жаз айларында жиі кездеседі.

Синдромдары Везикулярлы стоматитті бас а аурулардан қ ажырату иынды ту ызбайды, йткені қ қ ғ ө синдрмы-б рткендер бетте ала ан мен ө қ табанда орналасады. Балада т ра ты ышу ұ қ қ мен ауру сезісі бірге ж реді. Ас ынуы: ү қмен ауру сезісі бірге ж реді. Ас ынуы: ү қ Менингит, энцефалит, парез.

Симптомдары Жо ары температура(40°С ғ дейін), шаршау, терлеу, б лшы еттегі ауру сезімі, ұ қб лшы еттегі ауру сезімі, ұ қ лсіздік, бас ауру, к здегі ә ө ауру сезімі, тама ты қ ңауру сезімі, тама ты қ ң ауыруы, лимфа т йіндер ү л ай ан, іші с йы ты а ұ ғ ғ ұ қ ққ тол ан к піршіктерді ғ ө ңтол ан к піршіктерді ғ ө ң болуы, олар ауырады. Локализациясы: ызылиек, қЛокализациясы: ызылиек, қ ж т ынша , та дай, ұ қ қ ңж т ынша , та дай, ұ қ қ ң ртта. Конъюнктивит ұ (20%) пайда болады. Т мау(20%) пайда болады. ұТ мау(20%) пайда болады. ұ Жиі симптомсыз туі де ө бай алады. қбай алады. қ

Диагностика Стоматолог а, қ инфекционист а қ аралу; қ Серологиялы қСерологиялы қ тексеру; Вирусологиялы қВирусологиялы қ тексеру; Салыстырмалы диагностиканы: ауыз уысында ы вирусты қ ғ к піршіктерден, өк піршіктерден, ө герпестік ангинадан, герпестік стоматиттен ажыратамыз.

ЕміЕмі Симптоматикалы ем та айындаймыз: қ ғ постельный режим; С йы та ам абылдау; ұ қ ғ қ Температура т сіретін препараттар; ү Ауыз уысын деу; қ өң Вирус а арсы терапия; қ қ

Адамны иммунитет тапшылы ң қ вирусы (АИТВ) инфекциясы Адамны иммунитет тапшылы вирусы (АИТВ) немесе ң қ ВИЧ (вирус иммунодефицита человека) со ы кезе і ңғ ң иммунитет тапшылы синдромымен (ЖИТС-СПИД) қ сипатталатын те ауыр а ымды ж палы ауруды оздыр ышы ө ғ ұқ ң қ ғ болып табылады. Б л ауру ж не оны оздыр ышы ткен асырды 80-ші ұ ә ң қ ғ ө ғ ң жылдарыны басында белгілі бола баста анымен, аз уа ыт ң ғ қ аралы ында жерж зіні к п елдеріне тарап, пандемиялы ғ ү ң ө қаралы ында жерж зіні к п елдеріне тарап, пандемиялы ғ ү ң ө қ сыр аттар атарынан орын алады. қ қсыр аттар атарынан орын алады. қ қ ЖИТС — те ауіпті ж палы ауру, к бінесе е бекке абілетті ө қ ұқ ө ң қ ж не адам сімін беретін жас адамдарды жара аттайды. Ауру ә ө қ за уа ыт дамиды ж не лімен ая талу к рсеткіші те жо ары. ұ қ қ ә ө қ ө ө ғ Адамны иммунитет тапшылы ы вирусы ретровирустар тобына ң ғ жатады ж не оны осылай атауы себебі, онда рибонуклеин ә ң ыш ылынан (РН ) информацияны (а паратты) қ қ Қ қ дезоксирибонуклеин ыш ылына (ДН ) беретін фермент – кері қ қ Қ транскриптаза (обратная транскриптаза) бар. АИТВ Т 4 –лимфоциттерді жара аттауы салдарынан олар жойылып кетеді. қ–лимфоциттерді жара аттауы салдарынан олар жойылып кетеді. қ

Вирус анны бас а клеткаларын (макрофагтар, қ ң қ моноциттер) антамырларыны эндотелий қ ң клеткаларын, ішек кілегейлі абы ыны , ж йке ж йесі қ ғ ң ү ү клеткаларын да жара аттауы м мкін. Ал аш ыда қ ү ғ қ вирус клеткалар бетіне сорылып, біртіндеп ішіне ауысады да ядроны генетикалы кодына орналасады ң қ ж не за уа ыт адам организмінде жасырын ә ұ қ қ са талады. Организмге олайсыз жа дай қ қ ғ алыптас анда вирусты белсенділігі артып, к бейе қ қ ң ө бастайды. Вирусты рпа ы клетканы б зады ж не ң ұ ғ ұ ә б зыл ан клеткадан шы ан вирус жа а клеткалар а ұ ғ ққ ң ғ ауыса бастайды. Осыны н тижесінде адамны ң ә ңауыса бастайды. Осыны н тижесінде адамны ң ә ң клеткалы иммунитет ж йесі б зылып, қ ү ұклеткалы иммунитет ж йесі б зылып, қ ү ұ шартты-патогенді микрофлора а арсыласу абілтін ғ қ қ жо алтады, рт рлі инфекцияларды абылда ыш ғ ә ү қ ғ болады немесе ж ре дамы ан иммунитет тапшылы ү ғ қболады немесе ж ре дамы ан иммунитет тапшылы ү ғ қ синдромы (ЖИТС) дамиды.

азіргі кезде вирусты екі типі аны тал ан: ВИЧ-1 ж не ВИЧ-2. Қ ң қ ғ ә сырт ы ортада вирус т ра ты емес, 56°С жылулы та 30 қ ұ қ қ мин тке леді, 70-80° — 10 мин тте леді, 70% этил спирті, ө өмин тке леді, 70-80° — 10 мин тте леді, 70% этил спирті, ө ө сутегіні 3 % ас ын тоты ы, лизлды 5% ертіндісі натрий ң қ ғ ң гипохлоритіні 0, 2% ертіндісі 10 мин т ішінде вирусті ң ө ңгипохлоритіні 0, 2% ертіндісі 10 мин т ішінде вирусті ң ө ң белсенділігін жояды. Адамны иммунитет тапшылы ы вирусы инфекциясыны ң ғ ңАдамны иммунитет тапшылы ы вирусы инфекциясыны ң ғ ң (АИТВИ) к зі ЖИТС-мен ауру адам немесе ауру белгісінсіз вирус ө тасушы болып саналады. Вирус ж ан адамны барлы биологиялы с йы тарында ұққ ң қ қ ұ қ ( ан, шау ет, омырт а ж лыны с йы ы, сілекей, емшек с ті, қ һ қ ұ ұ ғ ү( ан, шау ет, омырт а ж лыны с йы ы, сілекей, емшек с ті, қ һ қ ұ ұ ғ ү ынап с йы ы) рт рлі м лшерде вирус б лшектері кездеседі. қ ұ ғ ә ү ө өынап с йы ы) рт рлі м лшерде вирус б лшектері кездеседі. қ ұ ғ ә ү ө ө Е эпидемиялы жа ынан ауіпті саналатын с йы – ан ж не ң қ ғ қ ұ қ қ ә сперма. Ауру оздыр ыш вирус жыныс жолдары ар ылы, ан қ ғ қ қ ж не оны препараттарын ю кезінде, жа сы ә ң құ қ зарарсыздандырылма ан д рігерлік аспаптар ар ылы, ару ғ ә қ анадан жас н рістеге берілуі ар ылы ж ады. Эпидемиялы ә қ ұғ қанадан жас н рістеге берілуі ар ылы ж ады. Эпидемиялы ә қ ұғ қ ауіпті топ а наркомандар, гомосексуалдар, жез кшелікпен қ қ ө айналысатын йелдер мен ерлер жатады. АИТВ-инфекциясы 3 ә жолмен беріледі: жынысты , парентиральды ж не қ қ ә периантальды. қ

АИТВ – ж ан адамдар мір бойы жазылмайды. Біра ұққ ө қ к пшілігінде за жылдар ауруды ешбір белгілері білінбеуі де ө ұ қ ң м мкін. Сонды тан олар здерін аурумын деп санап, арнаулы ү қ ө маман-д рігерге к рінбегендіктен, вирус таратушы болып ала ә ө қ береді. АИТВ-инфекциясыны клиникалы к ріністері мен белгілері к п ң қ ө ө ж не рт рлі. А ымы 4 кезе ге б луге болады, біра рбір ә ә ү ғ ң ө қ ә вирус ж ан нау аста осы кезе дерді атар орын алуы ұққ қ ң ң қ міндетті емес. АИТВ – инфекциясыны жедел кезе і вирус ж аннан бір ң ң ұққ немесе бірнеше аптадан кейін даму м мкін. Б л кезде лі ү ұ ә инфекция а серопозитивті реакция дамы ан, ол негізінде ғ ғ инфекция ж аннан кейін 6-12 апта ткен со бай алады. ұққ ө ң қинфекция ж аннан кейін 6-12 апта ткен со бай алады. ұққ ө ң қ Ауруды I кезе і аны белгісіз дамиды немесе жайыл ан ң ң қ ғ лимфаденопатиямен сипатталады. Б л кезде белден жо ары ұ ғ айма та рт рлі топта ы лимфа т йіндеріні бірнешеуі қ ә ү ғ ү ң диаметрлері 1 см лкен болып ісінеді ж не б л рдіс ш ай а ү ә ұ ү ү ғ дейін са талады. Одан кейін оларды к лемі бірде кішірейіп, қ ң өдейін са талады. Одан кейін оларды к лемі бірде кішірейіп, қ ң ө бірде лкейіп, кейде кері дамып, жойылып кетуі де м мкін. ү үбірде лкейіп, кейде кері дамып, жойылып кетуі де м мкін. ү ү

Ауруды ң IIII кезе ін «ЖИТС-мен байланысты кешен» ң ( «связанный со СПИД комплекс» — ССК) деп атайды. Б л ұ кешенге т н к ріністер мен белгілер: салма ты азаюы, ішті ә ө қ ң ңкешенге т н к ріністер мен белгілер: салма ты азаюы, ішті ә ө қ ң ң туі, дымк стік, е тез шарша ышты , ас а т бетті то ты ы, ө ә ң ғ қ қ ә ң қ ғтуі, дымк стік, е тез шарша ышты , ас а т бетті то ты ы, ө ә ң ғ қ қ ә ң қ ғ т нде жиі терлеу, есін жо алту а келетін неврологиялы ү ғ ғ ә қт нде жиі терлеу, есін жо алту а келетін неврологиялы ү ғ ғ ә қ згерістер, шеткейлік нейропатиялар. Б ларды б рі ауы -ауы ө ұ ң ә қ қзгерістер, шеткейлік нейропатиялар. Б ларды б рі ауы -ауы ө ұ ң ә қ қ к рініс табады. Сонымен атар б л кезе де тері мен ауыз ө қ ұ ң кілегейлі абы ыны кейбір аурулар а т н жара аттануы орын қ ғ ң ғ ә қ алады. Ол аурулар: т кті лейкоплакия, белдене теміреткі, үалады. Ол аурулар: т кті лейкоплакия, белдене теміреткі, ү ауызды айталамалы герпестік абынуы. ң қ қауызды айталамалы герпестік абынуы. ң қ қ Ауруды III кезе ін «ауруды аралы кезе і» ( «промежуточная ң ң ң қ ң стадия болезни» ) деп атайды. Б л кезе дегі клиникалы ұ ң қстадия болезни» ) деп атайды. Б л кезе дегі клиникалы ұ ң қ к ріністер ауруды ерте белгілері білінгеннен кейін біраз ө ң уа ыттан со , ЖИТС-ы толы к рініс берер алдында орын қ ң қ ө алады. Ауыз ішінде кандидоз, т кті лейкоплакия, ауызды ү ңалады. Ауыз ішінде кандидоз, т кті лейкоплакия, ауызды ү ң жедел герпестік абынуы, айталамалы герпесті ршу қ қ ң ө белгілері к рініс табады. Сонымен атар кпе туберкулезі, ө қ өбелгілері к рініс табады. Сонымен атар кпе туберкулезі, ө қ ө альвеолярлы кпе абынуы да жиі кездеседі. қ ө қ

Ауруды IV кезе інде (ауруды со ы кезе і) ң ң ң ңғ ң ЖИТС-ны те ауыр клиникалы белгілері толы ң ө қ қЖИТС-ны те ауыр клиникалы белгілері толы ң ө қ қ к рініс табады. Б л к рініс шартты-патогенді ө ұ ө микрофлораны сері – абыну рдістеріні , Капоши ң ә қ ү ң саркомасы сия ты ісіктерді пайда боулы қ ң н тижесінде туындайды. Осы кезе індегі ә ң ЖИТС-нат н инфекциялар а кпені ә ғ ө ңЖИТС-нат н инфекциялар а кпені ә ғ ө ң пневмоцисті абынуы, токсоплазмоз, ж йелі қ ү кандидоз, криптококкоз, бактериалды ж не қ ә сальмолнеллездік немесе вирусты септицимия қ жатады. Б л кезе де лимфомаларды ауыр т рлері, ұ ң ң ү кахексия неврологиялы ауыт улар (есін жо алту, қ қ ғкахексия неврологиялы ауыт улар (есін жо алту, қ қ ғ а ылы азай анды ) орын алуы м мкін. қ ғ қ үа ылы азай анды ) орын алуы м мкін. қ ғ қ ү А залар мен ж йелерді жара аттары кері ғ ү ң қ дамымайтын немесе беті айтпайтын рдістерге қ ү жатады ж не біріннен со бірі жа а аурулар пайда ә ң ң болады ж не олар а еш андай к нбейді, нау ас ә ғ қ ө қ ыс а уа ыт ішінде жан т сілім етеді. қ қ қ ә

АИЖВ – инфекциясыны диагнозы эпидемиологиялы , ң қ клиникалы ж не зертханалы зерттеулер н тижесінде қ ә қ ә ойылады. Оларды ішінде ма ызды болып саналатын қ ң ң серологиялы сынамалар, иммуноблотингпен (вестерн-блот) қ д лелденетін иммунсорбенттік анализ (EJJSA), әд лелденетін иммунсорбенттік анализ (EJJSA), ә иммунофлюоресценциялау немесе радиоиммунологиялы қиммунофлюоресценциялау немесе радиоиммунологиялы қ ж не вирусты б ліп алу дістері. ә ө ә Инфекция ж андарды 20% ал аш ы 5 жыл ішінде ұққ ң ғ қ ЖИТС-пен ауырады; ал 10 жылдан кейін 50% жуы ы ауырады. ғ Органимні иммунды ор анысыны т мендеуі ж не ң қ қ ғ ң ө ә ж ре-ж ре жоюылуыны н тижесінде ауыз кілегейлі абы ы ү ү ң ә қ ғ тіндері к птеген микроорганизмдерді серіне т зімсіз болады. ө ң ә өтіндері к птеген микроорганизмдерді серіне т зімсіз болады. ө ң ә ө Сонды тан АИТВ – инфекциясыны бастап ы ж не кейінгі қ ң қ ә кез дері кезінде ауыз ішінде рт рлі патологиялы рдістер ң ә ү қ ү дамиды ж не рт рлі тітіркендіруші ы палдар серіні а ымы ә ә ү қ ә ғ ауырлана т седі. Ауыз ішінде к рініс табатын аурулар — рт рлі ү ө ә ү инфекциялы (ж палы) аурулар, неопластикалы рдістер, ұқ қ үинфекциялы (ж палы) аурулар, неопластикалы рдістер, ұқ қ ү неврогендік ауыт улар ж не б. со ы жылдарда ы қ ә ңғ ғ медициналы басылымдарда ауыз тіндеріні 40 т рлі қ ң ү жара аттары келтірілген. қжара аттары келтірілген. қ

Ауыз ішіндегі АИТВ-инфекциясы к ріністеріні Лонданда (1992) бекітілген ж мысшы ө ң ұ ж йесі: ү II топ, атал ан инфекциямен тікелей байланысты аурулар (ассоциированные с ВИЧ ғ -инфекцией): 1. Кандидоздар (эритемалы-атрофиялаушы, жал анжар а ты, гиперпластикалы); ғ ғ қ 2. Т кті лейкоплакия. ү 3. ызылиек жиегіні абынуы, ызылиекті ліеттеніп – жаралана абынуы, пародонтты Қ ң қ қ ң ө қ ң 3. ызылиек жиегіні абынуы, ызылиекті ліеттеніп – жаралана абынуы, пародонтты Қ ң қ қ ң ө қ ң б зыла абынуы. ұ қ 4. Капоши саркомасы. 5. Неходжкин лимфомасы. II топ, атал ан инфекциямен не айбыл байланысты жара аттар: ғ ғ қ Бактериялы инфекциялар. қ Сілекей бездері аурулары. Вирусты инфекциялар. қ Тромбоцитопениялы пурпура. қ III топ, АИТВ-инфекциясы кезінде орын алатын, біра онымен байланысты емес аурулар. қ Б л жара аттарды орыс тіліндегі ж йесі т мендегідей. ұ қ ң ү ө II группа – поражения, четко связанные с ВИЧ-инфекцией. 1. Кандидозы (эритематозный, псевдомембранозный, гиперпластический). 2. Волосистая ( «волосатая» )лейкоплакия. 3. Маргинальный гингивит, язвенно-некротический гингивит, деструктивный пародонтит. 4. Саркома Капоши. 5. Неходжкинская лимфома. IIII группа – поражения, менее четко связанные с ВИЧ-инфекцией. Бактериальные инфекции. Болезни слюнных желех. Вирусные инфекции. Тромбоцитопеническая пурпура. IIIIII группа – поражения, которые могут быть при ВИЧ-инфекции, но не связаны с ней.

Капоши саркомасы АИТВ ж ан ұққКапоши саркомасы АИТВ ж ан ұққ адамдарда кездесетін жа а ң рылымдарды ішінде бірінші орын құ ң алады. Екіншілік ауруларды ішінде ң 30-50% жа дайда кездеседі. Б л ғ ұ рылым ретикулоангиоматоз а немесе құ ғ антамырларынан дамы ан атерлі қ ғ қ ісіктер атарына жатады. Капоши қ саркомасын туындататын вирус деген жорамал бар.

Капоши саркомасы АИТВ-ж ан жас нау астарда ұққ қ жиі кездеседі ж не тез жайылып, те жедел ә ө дамиды. Ал аш ы белгілері б кседе, баста, жыныс ғ қ ө а азалары айма ында к рініс табады. Теріде ж не ғ ғ ө ә ауыз кілегейлі абы ында б рткендер қ ғ ө ассиметриялы жеке-жеке немесе топтала орналасады ж не олар а к пт рлілік т н. Жара ат ә ғ ө ү ә қ оша тары да тар, т йіншектер, т йіндер ж не қ қ ү ү ә ісіктер т рінде кездеседі. Ауыз ішінде та дайда, ү ңісіктер т рінде кездеседі. Ауыз ішінде та дайда, ү ң ртта, тілде, ызылиекте, бадамша бездерде, ұ қртта, тілде, ызылиекте, бадамша бездерде, ұ қ к мейде орналасады (сурет- өк мейде орналасады (сурет-ө 66. а, б). Ангиоматозды да тарды к лемі рт рлі, т стері ызыл- о ыр, қ ң ө ә ү ү қ қ ңда тарды к лемі рт рлі, т стері ызыл- о ыр, қ ң ө ә ү ү қ қ ң с р немесе ара-к лгін болып келеді. Да ты ұ қ ү қ ңс р немесе ара-к лгін болып келеді. Да ты ұ қ ү қ ң бетінде ж не т ірегінде телеангиэктазиялар орын ә өң алып, жиектері ан йылуынан пайда бол ан қ құ ғ сары-жасыл т сті жола пен оршалады. Да тарды ү қ қ қ ңсары-жасыл т сті жола пен оршалады. Да тарды ү қ қ қ ң бетінде клеткалар шо ырлануы н тижесінде ғ ә кілегейлі абы бетінен к тері кі орналас ан қ қ ө ң қ т йіншіктер, т йіндер, то алар (бляшки) пайда ү ү ғ болады. Т йіндерді к лемі рт рлі болып келеді ү ң ө ә ү (тас б рша к лемінен грек жа а ыны к леміне ұ қ ө ңғ ғ ң ө дейін). Біртіндеп т йіндер бір-бірімен осылып, ү қдейін). Біртіндеп т йіндер бір-бірімен осылып, ү қ б дырма ты ісікке айналады. Ісіктер ыдырау а ұ қ ғ шырап, жазылмайтын жаралар ұ пайда болады ж не жарадан ан то тамай, кейде лімге ә ққ қ қ ө келіп со уы м мкін. Жаралар беті кейде ә ғ ү ліетті- анды а пен жабылады. Ісікті рылымдар ө қ қ қ құ к бейіп, к птеген кілегейлі абы тар мен а залар а ө ө қ қ ғ ғ жайылады. Ісікті рылымдар к бінесе құ ө плазматикалы клеткалардан т рады. қ ұплазматикалы клеткалардан т рады. қ ұ Емі. Капоши саркомасын с улемен ә емдейді, химиотерапиялы шаралар олданылады, қ қемдейді, химиотерапиялы шаралар олданылады, қ қ интерферон та айындау а да болады. ғ ғСурет-6 ЖИТС кезіндегі Капоши саркомасы а) та дайда, ңа) та дайда, ң б) ызылиекте қ а)а) б)б)

дебиеттер: Ә 1. 1. Под редакцией проф. Г. М. Барера. Терапевтическая стоматология“Заболевания слизистой оболочки полости рта”, стр 69-71. Москва 2010. 2. 2. Курякина Н. В Терапевтическая стоматология детского возраста. Москва 2001. стр 543-549. 3. 3. Персин А. С. . “Стоматология детского возроста”. Учебник М – 2006 44 В. И. Куцевляк “Детская терапевтическая стоматология”. Под ред. Г. М. Берера ““ Терапевтическая стоматология. . Часть 3. Заболевания слизистой оболочки полости рта ”” 2005г. • http : // luga — help. . dodo. . amam // load /71-1-0-728 • http : // meddostup. . ruru // sovremennye — preparaty — dlya — lecheniya — gerpesa // • http : // doctor. . kzkz // health // news /2010/06/22/

арапайым герпесҚ Простой герпес Simple herpes Жедел герпестік стоматит Острый герпетический стоматит Sharp herpetic stomatitis Лимфа т йіні ү Лимфатические узлы Lymph nodes Ойы жара қ эрозия Erosion б ртпе ө высыпание Pouring out Ауыз уысыны қ ң шырышты абаты қ Слизистая оболочка полости рта Mucous membrane of cavity of mouth ызылиек абыну Қ қ Воспаление десен Inflammation of gums антидене антитела Antibodies

ан Қ кровь Blood Д рі ә Лекарства Medications К піршік ө Пузырь bubble Тері Кожа Skin абыну Қ Воспаление Inflammation Физиотерапиялы ем қ Физиотерапевтическое леченеие Physical therapy treatment С йел ү бородавка Wart Б лшы еттегі ауру ұ қ сезімі Боль в мышцах Pain is in muscles

Ж т ынша ұ қ қ Глотка Gullet Иммунды ж йе қ ү Иммунная система Immune system абы Қ қ Корка Crust ызылиекті ісінуі Қ ң Отек десны Edema of gum