Презентация Аширалиев А

АРА АНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІҚ Ғ Гистология кафедрасы С Ж Ө Орында ан: ғ Аманкараев М 222топ. Тексерген: Отепов Д. ара анды 2011ж. Қ ғ

Жоспар I Кіріспе II Негізгі б лімө 1. Гистология, цитология, эмбриологияны дамуы. ң 2. Гистологияны дамуына микроскопиялы зерттеу дісіні ң қ ә ң жетілуіні сері. ң ә 3. Ресейдегі гистологияны дамуы. ң 4. аза станда гистология ылымыны дамуы. Қ қ ғ ң III орытынды Қ IV олданыл ан дебиеттер Қ ғ ә

Гистология лпаларды зерттейтін ылым саласы ұ ғ ретінде микроскопты ойлап тап ан а дейін пайда қ ғ бол ан. Организмді лпалар а б лу ж ніндегі ғ ұ ғ ө ө ал аш ы пайымдамалар Аристотельді , Галенні , ғ қ ң ң Авиценаны , Везалийды та ы бас аларды ң ң ғ қ ң е бектерінде кездеседі. Аристотель зіні “Жануарлар ң ө ң б ліктері туралы” деген трактатында организмде, ө кейін лпа деп атал ан, біртекті б ліктер мен біртекті ұ ғ ө емес б ліктерді немесе органдарды ажырат ан. ө қГистология ( грекше histos- лпа, ұ logos — ілім, ылым) ғ органдарды , ң лпаларды , клеткаларды дамуын, микроскопиялы ж не ұ ң ң қ ә ультрамикроскопиялы рылысын, тіршілік рекетін зерттейтін ылым. қ құ ә ғ

Цитология мен гистологияны дамуында ы жа а кезе ң ғ ң ң ( XYIII со ы, ң XIX асырды басы) микроскопты ғ ң ң жа сартылуы ж не микроскопиялы зерттеу дістері мен қ ә техниканы онан рі жетілуіне байланысты бол ан. Осы ң ә ғ кезе де практика а микроскопты к рсету абілетін ң ғ ң ө қ арттыратын окуляр мен иммерсиялы объективтер енген. қ Я. Пуркиньені ш кірті А. Ошац клеткалар мен лпаларды ң ә ұ ң н зік рылысын зерттеуге м мкіншілік беретін ә құ ү микротом деп атал ан ралды жасап, гистология ғ құ т жірибесіне ену микроскопиялы зерттеуді жедел ә қ ң дамуына жа дай жасады. ғ

Гистологияны дамуында ы жа а д уір микроскопты шы уымен ң ғ ң ә ң ғ байланысты. Микроскопты ойлап табу тарихы лі к нге на ты ә ү қ емес, біра микроскопты жасап шы аруда к зілдірік ндірісіні қ ғ ө ө ң сері бар. Ал аш ы к зілдірік ә ғ қ ө 1285 жылы Италияда шы ан. ққ Кейбір а ыздар бойынша ал аш ы микроскопты Голландиялы ң ғ қ қ оптиктер Янсендер 1590 жылы жасап шы ар ан делінеді. Ата ты ғ ғ қ Галилей де 1612 жылы микроскопты растыр ан деген м лімет құ ғ ә бар. А ылшын математигі, физигі ж не механигі Роберт Гук ғ ә 1665 жылы зі растыр ан микроскоппен тоз а ашыны ж не бас а ө құ ғ ғ ң ә қ да к птеген сімдіктерді рылысын зерттеп ө ө ң құ “ яшы тарданұ қ ” т ратынын бай а ан. Осы ұ қ ғ “ яшы тардыұ қ ” Р. Гук араны балауыздан т зілетін яшы тарына сатып ң ү ұ қ ұқ “ яшы ұ қ ” немесе “ клетка ” деп ата ан ғ ( гректі китос уыс деген ң қ с з ө ). азіргі кезде клетканы инені жасуына те еп жасуша деп Қ ң ң атау ешбір сын к термейді. Массасы ө 2000 г. т йе сты ү құ ң ж мырт асы да ұ қ — клетка.

XIX асырды ортасынан бастап гистологияны жедел даму кезе і ғ ң ң ң бастал ан. Клеткалы теорияны негізінде т рлі органдар мен ғ қ ң ү лпаларды рамы мен оларды гистогенезі зерттелген. Осы ұ ң құ ң кезде Еуропада Келликер мен Лейдигті ал аш ы гистология ң ғ қ о улы тары жары к рген. Осы атал ан авторлар жо ар ы қ қ қ ө ғ ғ ғ сатыда ы жануарлар мен адамны лпаларын 4 типке б лген: ғ ң ұ ө

Шет елдерде гистологияны ркендеуіне орай, б л сала Ресейде ң ө ұ де дами бастады. XIX асырды екінші жартысынан бастап, ғ ң Санк-Петербург (1864), М скеу (1866), Харьков (1867), азан ә Қ (1871), Томск (1883) университеттерінде ж не ә Санкт-Петербургты Д рігерлік – хирургиялы ң ә қ академиясында (1869) Гистология кафедралары ашылды. Осы кафедраларды ал аш ы ме герушілері А. И. Бабухин, ң ғ қ ң Ф. В. Овсянников, Н. М. Якубович, Ф. Н. Заварыкин, К. А. Арнштейн, П. И. Перемежко, Н. А. Хржонщевский бол ан еді. 1869 жылдан ғ бастап М скеу университетіні гистология кафедрасын ә ң А. И. Бабухин (1835-1891 ) бас арды. қ

XIX асырды екіншіғ ң жартысында ы университеттер ғ Санкт – Петербург — 1864 Москва — 1866 Харьков — 1867 азан Қ — 1871 Томск —

• азан гистологтар мектебін аш ан Қ қ К. А. Арнштейн (1840-1919). Оны негізгі е бектері шеткі нерв ң ң штарын зерттеуге арнал ан. азан нейрогистологтар ұ ғ Қ мектебіне жататындар: А. С. Догель А. Е. Смирнов Д. А. Тимофеев Б. А. Лаврентьев А. Н. Миславский

Санкт-Петербург университетінде гистология кафедрасын 1864 жылдан бастап академик Ф. В. Овсянников (1826-1906) бас арды. Ол қ морфологияда ы гистофизиологиялы ба ытты негізін ғ қ ғ ң салушыларды бірі болды. Ф. В. Овсянников р т рлі жануарларды ң ә ү ң нерв ж йесі мен сезім м шелерін зерттеген. ү ү Санкт-Петербург Гистологтар мектебіні негізін салушыларды бірі ң ң М. Д. Лавдовский (1847-1903) уы ты ганглия клеткаларына, нерв қ қ ң талшы тарыны регенерациясы мен дегенерациясы ж ніндегі қ ң ө е бектерімен йгілі. Ол Ресейдегі салыстырмалы гистология мен ң ә микрофизиология саласында да танымал.

Орыс гистология ғылымының негізін салушылардың бірі- орталық нерв жүйесінің нәзік құрылысын зерттеумен есімі танылған Н. М. Якубович (1817-1879). Киев университетінің гистология, эмбриология және салыстырмалы анатомия кафедрасын ұйымдастырған П. И. Перемежко (1823-1863). Оның негізгі еңбектері клетканың бөлінуіне арналған. Кеңес өкіметінің гистология мектебі цитологияның, гистологияның онан әрі дамуына үлкен үлес қосты.

аза станда гистологияны дамуы 1932 жылы аза Қ қ ң Қ қ Мемлекеттік Медицина Институтында гистология, цитология ж не эмбриология кафедрасыны ашылуымен ә ң байланысты. 1934 жылы кафедра ме герушісі болып ң З. Ф. Гусева та айындал ан. 1937 жылдан бастап кафедрада ғ ғ ылыми зерттеу ж мыстары ж ргізіле бастады. ғ ұ ү 1937 жылдары кафедра ызметкерлері адам ры ыны қ ұ ғ ң 1937 жылдары кафедра ызметкерлері адам ры ыны қ ұ ғ ң даму барысында ы патологиясын зерттеді ж не к зді ғ ә ө ңдаму барысында ы патологиясын зерттеді ж не к зді ғ ә ө ң м йізді абатын ауыстырып салу ж мысы бойынша ү қ ұ А. В. Кирилличеваны атысуымен ылыми зерттеу ң қ ғ ж мыстары ж ргізілді. ұ ү

1959-1971 жылдар аралы ында кафедраны А. В. Кирилличева ғ бас арды. Ол кездегі негізгі ылыми зерттеу ж мыстар қ ғ ұ гистогенез, тканьдерді реактивтілігі, регенерация, ң эволюциялы динамика та ырыптарына арналды. қ қ

1971-1980 жылдары негізгі ғылыми бағыттар Д витаминінің жетіспеушілігі және аминоқышқылдың дисбаланс мәселелерін зерттеуге бағытталды. Одан кейінгі жылдары иондық сәулелердің және динамикалық факторлардың бірігіп ішкі мүшелердің морфофункционалдық жағдайына арналды.

1980-1990 жылдары профессор А. Т. Толыбековтың басшылығымен сыртқы орта факторларының адам ағзасына әсері деген тақырыбын зерттеу жұмыстары жүргізілді. 1998 жылдан бастап гистологиялы ж не қ ә цитологиялы зерттеулер та ырыптары “Тіршілік қ қ ортаны згеруіне байланысты ішкі м шелерді ң ө ү ңортаны згеруіне байланысты ішкі м шелерді ң ө ү ң т уліктік ритміні цитологиялы негізін” шешуге ә ң қ арналды.

орытындыҚ Сонымен гистология органдарды , ң лпаларды ж не оларды т зуші клеткалы ұ ң ә ү қ ж не клеткалы рылысы жо ә қ құ қ элементтерді рылысы мен дамуын ң құ д рыс т сінуге жалпы биологиялы ж не ұ ү қ ә тарихи негіз болып саналады.

Қолданылған әдебиеттер: • М. Х. Нұрышев • Ж. О. Аяпова • www. google. kz • www. yandex. kz • Ю. И. Афанасьев