Презентация 9.2.А кан рамы

Не себепті? Д рігер к мегіне ж гінген адам а ә ө ү ғ ан тапсыру с ралады қ ұ ан сараптамасы медициналы диагностикада ке інен оладынылатын Қ қ ң қ діс болып табылады. Неб рі бірнеше тамшы ан адам а засы, ден ә ә қ ғ саулы ы туралы а парат бере алады. ғ қ

анны рамы т ра тыҚ ң құ ұ қ (константа) Егер ан рамы ар ылы а заны ішкі қ құ қ ғ ң ортасыны жай к йі аны талатын болса, ң ү қ я ни анны алыпты жа дайда ы рамы ғ қ ң қ ғ ғ құ те ма ызды к ресткіш болып табылады ө ң ө деген с з. ө Сонды тан а заны ішікі ортасын райтын қ ғ ң құ анны алыпты жа дайда ы рамы қ ң қ ғ ғ құ андай? ызметі андай? –деген с ра тар а қ Қ қ ұ қ ғ жауап іздейміз

А заны ішікі ортасыны т ра тылы ы ғ ң ң ұ қ ғ деген не? А заны ішкі ортасыны т ра тылы ы ғ ң ң ұ қ ғ алай реттеледі? қ

Саба ты та ырыбы: қ ң қ

О у ма саты: қ қ ан рамы мен ызметін сипаттау Қ құ қ

Жетістік критерийі анны раушы компоненттерін біледі ж не қ ң құ ә д рыс аны тайды; ұ қ анны раушы элементтеріні сипаттамалы қ ң құ ң қ ерекшеліктерін сипаттайды; организмдегі анны ызметін д рыс аны тайды. қ ң қ ұ қ

Тапсырма : видео материалдан анны қ ң жасушалары ж не оларды ызметтері туралы ә ң қ а паратт алу қ https: //www. youtube. com/watch? v=o-pp 2w. U 7pq 8-

Ішкі орта компоненттері мен а зада ы орнығ ғ № Ішкі орта компоненті А зада ы орны ғ ғ 1 ан Қ Ж рек пен ан тамырларыү қ 2 лпа Ұ с йы ты ы ұ қ ғ лпа жасушалары Ұ арасында 3 Лимфа тамырларында, лимфа т йіндерінде ү

анны а зада ы ызметіҚ ң ғ ғ қ Адам а засында ан рбір м шені, денені рбір жасушасын бірімен ғ қ ә ү ң ә зара байланыстырады; ө Оттегін кпеден лпалар а жеткізіп, к мір ыш ыл газынан тазартады; ө ұ ғ ө қ қ оректік заттарды ас орыту м шелерінен лпалар а жеткізеді; Қ қ ү ұ ғ Со ы ажетсіз німдерін б йрекке ж не т. б. м шелерге тасымалдайды; ңғ қ ө ү ә ү Дене температурасыны т ра тылы ын са тайды; ң ұ қ ғ қ А заны зиянды микробтардан ор айды; ғ қ ғ Ішкі секреция бездерінен б лінген гормондарды тасымалдайды; ө Жасушаларда ыш ылды , суды де гейін реттейді; қ қ ң ң ң ор анышты ызмет ат арады. Қ ғ қ қ қ

анны рамыҚ ң құ

анны рамыҚ ң құ • Адам а засында 4, 5-5 литр ан бар. ғ қ • Ол а за салма ыны 6-8%-ын райды ғ ғ ң құ ан плазмасы -55% Қ Лейкоцитарлы абы ша қ қ қ ан жасушалары -45% Қ

ан плазмасыҚ ан сарысуы- анны сар ыштау т сті с йы б лімі Қ қ ң ғ ү ұ қ ө Плазманы рамы: ң құ 90-91% -су; 7-8%- н руыз; ә 0, 2 %- глюкоза; 0, 7-0, 8 %- май; 0, 9 %- т з ; ұ Б дан бас а ферменттер, с т ыш ылы, гормондар болады. ұ қ ү қ қ Плазманы электролитті рамы ң құ : катиондар К + , Са + , Мg 2+ , Na +. Аниондар Cl — , HCO 3 — , HPO 4 2- , SO 4 . Электролиттер анны қ ң осмосты ысымын реттейді, буферлі ортаны рамды б лігі. қ қ ң құ ө анны р. Н-ны т ра тылы ы р. Н-7, 35-7, 45 Қ ң ң ұ қ ғ

ан плазмасында ы н руыздарҚ ғ ә Альбумин (4, 5%)- плазмады ы барлы н руыздарды ғ қ ә ң 60% райды, ызметі оректік ж не н руыз синтезі шін құ қ қ ә ә ү амин ыш ылдар к зі болып табылады; қ қ ө Глобулин (2 — 3, 5%) –жасушада ы су мен денедегі ғ с йы ты ты реттейді; ұ қ қ Фибриноген (0, 2 — 0, 4%)- анны юына қ ң ұ атысады. рамында фибриноген н руызы болмайтын қ Құ ә ан сарысуы қ сарысу деп аталады

лпа аралы с йы ты — Ұ қ ү қ қ жасушаны, ан ж не қ ә лпамен байланыстырып, оларды арасында ы зат ұ ң ғ алмасуды амтамасыз етеді. Жасушааралы қ қ ке істікке ылтамырларды абыр алары ар ылы ң қ ғ қ теді. Ересек адамда шамамен 14-20 л. ан мен ө Қ лпа с йы ты ы арасында зат алмасады. оректік ұ ұ қ ғ Қ зат пен оттегі, немесе а задан шы арылатын заттар ғ ғ бірінші лпа с йы ты ына тіп кейін р жасуша а ұ ұ қ ғ ө ә ғ немес керісінше ылтамырлар а теді. қ ғ ө лпа с йы ты ы м шелерден а ып шы ып, Ұ ұ қ ғ ү ғ ғ лимфа а айналады. ғ лпа с йы ты ы Ұ ұ қ ғ

ан жасушаларыҚ Эритроциттер Лейкоциттер Тромбоциттер

Эритроциттер – анны ызыл қ ң қ т сті жасушасы ү анны бас а жасушаларына ара анда Қ ң қ қ ғ салма тыра бол анды тан, ыдысты қ қ ғ қ ң т біне т нады. ү ұ Жа а т зілген кезде ана ядросы ң ү ғ болатын, толы алыптас ан кезде қ қ қ жойылып кететін, митохондриясы жо қ ан жасушасы. қ (с т оректі жануарлардан бас а ү қ қ жануарларды эритроцитінде ядро болады) ңЕкі жа ы ойыс ғ таба ша т різді. қ ә анны 1 мм Қ ң 3 4-5млн. эритроцит болады. здігінен оз алмайды, тек ан а ынымен а ады. Ө қ ғ ғ Тіршілік за ты ы 120-127 т улік. оларды 2, 5 млн-ы ұ қ ғ ә ң к кбауыр мен бауырда жойылып, осынша м лшері с йек ө ө ү кемігінде айта т зіледі қ ү

Эритроцитті негізгі рамды б лігі гемоглобин- тынысалу ң құ ө пигменті. Гемоглобинні рамына глобин н руызы мен 4 молекула ң құ ә гем (Fe) кіреді

Hb+СO 2 Hb. СO 2Hb+O 2 Hb. O 2 оксигемоглобин Эритроциттер ызметіқ Оттегіні, к міртегіні ос тоты ын (СО 2). ө ң қ ғ тасымалдайды карбогемоглобин Hb+СO Hb. СO карбоксигемоглобин.

Логикалы с рақ ұ қ 1) Эритроциттерде неге ядро, митохондрия, Гольджи жиынты ы, рибосома жо ? ғ қ Жауабы : Б л былыс эритроцитті ызметімен тікелей байланысты. ұ құ ң қ Эритроцитте осы органоидтар алатын орынды гемоглобинге босатады, ал митохондрияны болмауы, митохондрия ызметімен байланысты (тыныс ң қ алу) 2) Егер с т оректі жануарда бір уа ытта барлы ү қ қ қ эритроциттері жарылып кетсе не болады ? Жауабы : А за гемолитикалы к йзеліске шырап, а ыры лімге душар ғ қ ү ұ қ ө болады. 1. Гемоглобин оттегін тасымалдай алмайды. 2. Эритроциттер т тасты ы б зыл ан со гемоглобин плазма а тіп, пішін ұ ғ ң ғ ө згереді; ө 3. алыпты жа дайда анмен тек 5% СО 2 тасымалданады, ал 70 % жуы Қ ғ қ қ СО 2 бикорбонат ионы т рінде тасымалданады. (сумен осыл ан). ү қ ғ Эритроцитте осылыс т зетін фермент бар, плазмада жо. қ ү қ

Эритроциттерді саныны те із ң ң ң де гейі биіктігіне байланысты ң згеруі ө

Эритроциттерді саныны те із ң ң ң де гейі биіктігіне байланысы ң Жауабы: Жерден биік к терілген сайын ауаны рамында ы оттегіні ө ң құ ғ ң саны азая береді. Тау а к терілген сайын адам оттегі ғ ө жетіспеушілігін (гипоксия)сезеді. Біраз уа ыттан кейін адамда қ анны рамында эритроциттерді саны артып, ал к лемі қ ң құ ң ө кішірейеді, адам ішкі ортасын т ра тандырады. ұ қБір апта бойы биікте бол ан альпинисті ан ғ ң қ рамы алай згереді? құ қ ө

Тапсырма Бірдей к лемдегі екі ж шікті ө ә алы ыз. Біреуін ірі, екіншісін са ң ұ қ шаршылармен (кубик) толтыры ыз. ң р ж шіктегі шаршыларды жалпы Ә ә ң беткі ауданы неге те ? ң Осыны алай қ эритроциттерді рылысымен ң құ ат аратын ызметімен қ қ байланыстыру а болады? ғ

Лейкоциттер- ” leukos ”- а -, “қ kytos ”-жасуша Ядросы бар, ірі, пішіні амеба а сас, ғ ұқ жал ан ая тарымен ан тамырынан ғ қ қ шы ып, лпа с йы ты ына те алады. ғ ұ ұ қ ғ ө Барлы лейкоциттерді 50%-дайы ан қ ң қ тамырынан тыс жерде болады. Лейкоциттерді саны эритроциттермен ң салыстыр анда 1000 есе аз. ғ 1мкм –де 4-9 мы лейкоцит бар. ң

Ата ты алым-биолог, Нобель қ ғ сыйлы ыны лауреаты ғ ң Илья Ильич Мечников лейкоциттерді ( ан ң қ жасушасы) б где заттарды сі іріп ө ң орытуын фагоцитоз деп атады. қ анны лейкоцит жасушаларыны Қ ң ң ызметін жан-жа ты зерттеген қ қ алым. ғ Илья Ильич Мечников 1845-1916 ж. Лейкоциттері ызметі ң қ

Тромбоциттер Тромбоцит (тромбоцит) ( грек, thrombos -тромбы, kytos — жасуша) — анны шін амтамасыз ететін ан жасушасы. қ ң ү қ қ Тромбоцит — стан бастап т менгі сатыда ы омырт алы құ ө ғ қ жануарлар анында болады. С т оректі жануарлар қ ү қ анында тромбоцит орнында пішіні р т рлі (д гелек, қ ә ү өң сопа , ршы т різді т. б. ) қ ұ қ ә са денешіктер — ан таба шалары болады. ұ қ қ қ Тромбоцит — с йекті ызыл кемігіндегі ірі жасушалар — ү ң қ мегакариоциттерден жетіледі. ан таба шалары Қ қ мегакариоциттер цитоплазмасыны м лшері екі- ш мкм ң ө ү ядросыз б лікшелері. Олар анда топтасып орналасады. ө қ ан таба шалары жа сы боялатын д нді орталы б лігі Қ қ қ ә қ ө

анны рамы? Қ ң құ • Адам а засында. . . . литр ан бар. ғ қ • Ол а за салма ыны . . . . ғ ғ ң

анны негізгі элементтері ж не оларды Қ ң ә ң ызметтері? қ Эритроциттер Лейкоциттер Тромбоциттер

5л 55-65% – 40-45% – 90-92% — 7-8% – 4, 5-5 120 6-8 2л. Сандар с йлейді ө

1. , , , , анны ызыл т сті пигменті. қ ң қ ү 2. Микробтар мен б где б лшектерді сі іріп, ө ө ң орытуды, , , , деп атайды. қ 3. са ан тамырлары жара аттан анда анны Ұ қ қ қ ғ қ ң а уы, , , минуттан со то тайды. ғ ң қ 4. з еркімен ан беретін адам, , , деп аталады. Ө қ ІІ топ а қ 1. Лимфаны тамырлармен оз алуын, , , , деп ң қ ғ атайды. 2. А за а енген ж палы ж не б где денелер рекетін ғ ғ ұқ ә ө ә абылдамауы, , , , , деп аталады. қ 3. С йектерді кемік майында, к кбауырда, лимфа ү ң ө т йіндерінде, , , т зіледі. ү ү 4. ан ысымын лшейтін рал, , , деп аталады. Қ қ ө құ Биологиялы диктант қ

Назарлары ыз а рахмет!ң ғ

олданыл ан ресурстарҚ ғ Д. Тейлор, Н. Грин, У. Стаут Биология том 2 Изд. «Мир» 2008. Н. Г. Асанов 10 сынып, Биология, Алматы Атамура, 2010, 187-193 беттер, § 24, 25 А. В. Теремов. Биология, Москва, Мнемозина, 2010 С. Ж. Стамбеков, В. Л. Петухов. Молекулалы биология, қ Р. лім лова, Р. С тімбеков. Ә құ ә Биология, о улы , 8сыныпқ қ Ж. Н. Н р алиев, С. Т. Т леуханов ұ ғ ө «Эндокриндік ж йелер ү физиологиясы». С тбаева, Нілдібаева ә «Адам физиологиясы».