Плазма диагностикасының активті және пассивті әдістері
Плазманы зеррттеудің екі әдісін қарастырамыз Активті Пассивті
Пассивті корпускулярлық өлшеу Корпускулярлық әдіс плазманың иондары мен электрондарының, өз ішіндегі атомдармен әсерлесуіне негізделеді. Пассивті корпускулярлық әдіс плазмадан бөлініп шығатын бөлшектер ағынынына негізделген, олар сол плазманың температурасын, тығыздығын, т. б параметрлерінен мәлімет береді. Магниттік түрдегі ұстауда, біз негізінен атомдар ағынын зерттейміз, өйткені зарядталған бөлшектер магнит өрісі әсерінен плазмалық шнурдан шыға алмайды.
Активті корпускулярлық әдіс Ион немесе атом түйіндерін қолдануына негізделген. Бұл әдістің ерекшелігі осы диагностикалық түйіндердің бөлшектері плазмамен әрекеттесу нәтижесінде оның параметрлерінің мәнін анықтай аламыз.
Плазманың кез келген аймағына түйін жібере аламыз, жіберілген түйінсол аймақтың локальді параметрлерін береді. Өйткені ол түйін тек сол аймақтағы плазмамен әсерлесе алады. Бұл әдіс эффективті болу үшін, түйіндердің интенсивтілігі жоғары болуы қажет. Түйіндердің жеткілікті түрде аз өлшемде болуы керек. Ал плазманың ішкі аймақтарын зерттеу үшін плазманың қалыңдығы немесе сызықтық тығыздығының мәні аз болуы керек. Сызықтық тығыздық
СВЧ сәулелену арқылы плазма диагностикасын жүргізу көп құрылғыларда пайдаланады. Өлшеуді екі турде жүргізсе болады: Сыртқы сәулеленудің электромагниттік толқындары плазмамен әсерлесуіне байланысты немесе СВЧ сәулелендірудің қасиеттері бойынша плазмамен әсерлесуі. Бірінші әдіс активті түрге жатады, ал екінші түрі пассивті түрге жатады.
Активті корпускалылық әдіспен плазманы зерттеу, яғни нейтрал атомдар мен зарядталған бөлшектер арқылы зондтау. Бұл әдіспен плазманың тығыздығын, температурасын, және өрістерін анықтаймыз. СВЧ сәулелендіру арқылы көбінесе космостық плазманы зерттейді. Плазманың диэлектрлік өтімділігінің оның тығыздығына қатынасымен анықталады.
Пассивті корпускалалық әдіспен плазманы зерттеу үшін электрлік және магниттік анализаторлар ( масс – спектроскопия) және сәулеленіп жатқан плазмадан шыққан бөлшектерді калориметрлік өлшеуіштермен анықтаймыз.
Активті әдістер: 1. Электр және магнит зондпен зерттеу 2. СВЧ сәулелендіру 3. Зарядталған түйіндер мен және нейтрал бөлшектер арқылы
Электрлік зонд
Плазма ішіндегі зонд