Орында ан: Душанбеков А. , Ералиев Б. ,

Орында ан: Душанбеков А. , Ералиев Б. , ғ албаев М. Қ Топ: 303 ЖМ Текс ерген: Елешова К. К. “ Астана медицина университеті” АҚ Кетоацидоздық кома

І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім 2. 1. Қант диабеті 2. 2. Қант диабетінің жіктелуі 2. 3. Кетоацидоздық кома ІІІ. Қорытынды І v. Пайдаланылған Әдебиеттер Жоспары:

Қант диабеті — асқазан асты безінің (ұйқы) бетта-клеткаларының инсулинді аз мөлшерде шығаруымен және осы себепті барлық зат алмасу түрлерінің, айрықша қант алмасуының бұзылуымен сипатталатын ауру.

Бұл аурумен жас та, кемел жастағылар да, кәрі де ауырады. Әсіресе жасөспірім кездегі диабет ауруы өте қиын, мұндай жаста диабетпен ауырғандарға арнаулы дәрі (инсулин) қолдану ұсынылады. Әйтсе де бұл ауру 40 -тан асқан, тамақты шектен тыс ішіп, толыса бастаған адамдарға тән болып келеді. Қант диабеті — көмірсутек, май, ақуыздың зат алмасуының созылмалы бұзылуы, яғни қанға көп мөлшерде қант түйіршегінің бөлінуі болып табылады.

анда инсулин аз бол анда лпалар антты сі іре алмайды, Қ ғ ұ қ ң сонды тан ант м лшері седі, я ни гипергликемия дамиды. қ қ ө ө ғ алыпты жа дайда анда ы ант м лшері аш арын а — 3, 5 -5, 5 Қ ғ қ ө қ ғ ммоль/л. анда ы ант м лшеріні суі оны организмнен з рмен Қ ғ қ ө ң ә шы уына себепкер болады — глюкозурия. ғ ант диабеті ерте заманнан белгілі бол ан: 18 асырда б л Қ ғ ғ ұ нау астарды з ріні т тті болатынды ы, 19 асырда б л ауруды қ ң ә ғ ғ ұ ң себебі — инсулин м лшеріні азаюы екені д лелденген, 20 асырда ө ң ә ғ совет алымы Коган-ясный олдан инсулин дайындады. Инсулинді ғ қ олдан дайында ан а дейін ауру адамдар 3 -5 жыл ана мір с ретін, қ ғ ғ ғ ө ү ал азіргі кезде 65 жыл а дейін мір с реді. қ ғ ө ү

ант диабетіні этиологиясыҚ ң : Себебі болып т ым куатын ж не ж ре пайда бол ан ы палдар ұқ ә ү ғ қ есептеледі. Сонымен атар ант диабетіні дамуы – акромегалия, қ қ ң Иценко-Кушинг ауруы, феохромоцитома кездерінде со ы к рініс ретінде ңғ ө бай алады. Б л кездерде инсулинге арсы гормондарды арты қ ұ қ ң қ ндірілуінен, й ы безіні бета-жасушаларыны т ым уалайтын ө ұ қ ң ң ұқ қ пайдаланылма ан м мкіншіліктері шектелген адамдарда, инсулинні ғ ү ң жеткіліксіздігі тез дамуы ы тимал. қ Т ым уалаушылы -65 пайыз а дейін ұқ қ қ ғ. Балаларда ы вирусты инфекцияларды ас ынулары- ызылша, желшешек, ғ ң қ қ т мау, мыс ыл т. б. ұ қ Тама а анттар мен майларды к п пайдалану. ққ қ ө Стресстік ситуациялар.

ант диабетіні патогенезіҚ ң К мірсу алмасуы б зылады. Гипергликемия дамиды. Б лшы еттерде ж не май тіндерінде, ө ұ ұ қ ә миокардта глюкозаны аннан ж не жасуша аралы с йы тан жасуша ішіне туі ң қ ә қ ұ қ ө иындайды. Ары арай жасуша ішінде глюкозаны пайдалану шектеледі. йткені қ қ Ө глюкозаны фосфорлау ар ылы жасушаны энергиялы алмасуына сер ететін қ ң қ ә ферменттерді т зілуі тежелген. алыпты жа дайда гексокиназа ж не глюкокиназа ң ү Қ ғ ә глюкозаны фосфорлайды: глюкоза + АТФ = глюкоза -6 — фосфат + АДФ. Ары арай қ фосфорлан ан глюкоза тоты у тоты сыздану реакциясына ілігеді. К рсетілген ғ ғ қ ө ферменттерді жеткіліксіздігі н тижесінде жасушаларды глюкозаны пайдалануы ң ә ң б зылады. ұ Инсулинні жеткіліксіздігі гликогенсинтетаза ферментіні белсенділігін т мендетеді. ң ң ө Сонды тан бауырда, б лшы еттерде, антты диабет кезінде глюкозадан гликогенні қ ұ қ қ ң т зілуі азаяды да, глюкоза бос к йінде са талып алады. Б л кезде глюкозаны пентозды ү ү қ қ ұ ң қ – фосфатты жолмен тоты уы нашарлайды. Сонды тан рибоза мен НАДФ. Н 2 коферменті қ ғ қ рылуы азаяды. Ал б лар нуклеин ж не май ыш ылдары т зілуіне ажет. құ ұ ә қ қ ү қ

ҚАНТ ДИАБЕТІНІҢ ЖІКТЕЛІУІ

Диабетті ал аш ы кезе дегі белгілерің ғ қ ң · немі сусап т ру ү ұ · кіші д ретті жиілеп, к п болуы. ә ң ө · немі шаршаулы сезіну, ү · ол-ая ты йып, жансыздануы қ қ ң ү · немі арын ашты ынан арылмау ү қ ғ · салма азаюы қ ршіп бара жат ан диабет белгілері Ө қ · теріні ышуы ң қ · к зді к ру абілетіні айырылуы ( «т ман к легейлегендей» ) ө ң ө қ ң ұ ө · жыныс ынабыны жиі инфекциямен ауыруы қ ң · ая а жазылмайтын созылмалы жара шы уы. ққ ғ · естен тану ( ысылтая жа дайларда) қ ң ғ Клиникалы ай ындалуы: 3 негізгі клиникалы симптоммен сипатталады: қ қ қ · Полидипсия-ш лдеу. ө · Полиурия-кіші д ретке жиі отыру. ә · Полифагия-кенеттен т бетті ашылуы. ә ң · Нау ас тама ты жа сы ішкенімен азады. қ қ қ · Нау асты терісі р а , дуылдап ышиды. қ ң құ ғ қ қ

ант диабетіні ас ынулары: Қ ң қ Диабеттік ретинопатия — к зді торлы абы за ымдануымен, микроаневризма, н ктеленген ө ң қ қ қ ү ж не да ты ан юлулар, ты ыз эксуданттан ісік, осымша ан тамырлармен к рінеді. К з т біне ә қ қ құ ғ қ қ ө ө ү ан юлулармен торлы абы ты сылынуымен ая талады. Бастап ы сатысында ретинопатия 25 % қ құ қ қ ң қ қ нау астарда 2 -ші типті антты диабетпен ауыратындарда кездеседі. Жыл сайын ретинопатия 8 % қ қ к бейіп келеді. 8 жылда барлы диабетпен ауыратын нау астарды 50 % ретинопатия табыл ан, та ы ө қ қ ң ғ ғ 20 жылда 100 % де кездесетін болады. Жиі екінші типтегі диабеттерде нейропатиямен бірге ж реді. ү Орта ж не егде жаста ыларда со ырлы а со тырады. ә ғ қ ққ қ Диабеттік микро- ж не макроангиопатия ә — ан тамырларыны ткізгіштігіні б зылысы, қ ң ө ң ұ трамбоз а ж не атрасклерозды дамуына келеді. ғ ә ң ә Диабеттік полинейропатия —жиі екі жа тамалы перифериялы нейропатия, ая олда ы «перчаток қ қ ғ и чулок» симтомымен бай алады. Нейропатиялы ойы жаралар мен буындарды шы уымен, қ қ қ ң ғ температураны ж не ауру сезіміні жо алуымен ж реді. Перифериялы нейропатияны ә ң ғ ү қ ң симтомдарына ая тарда ы дистальды айма тарыны юы, парестезия жатады. сіресе т нгі мезгілде. қ ғ қ ң ұ Ә ү Сезім абілетіні жо алуы же іл травма а келеді. қ ң ғ ә : .

Диабеттік нефропатия — ал ашында микроальбуминуриямен (з рмен белогіні ғ ә ң альбумина б лінуі), кейін протеинурия мен ж ретін б йректі за ымдалуы. Созылмалы ө ү ү ң қ б йрек жетіспеушілігіне келеді. ү ә Диабеттік артропатия — буындарда ы ауру сезімі, «хруст» , оз алысты шектелуі, ғ қ ғ ң синовиальды с йы ты ты азаюы болады. ұ қ қ ң Диабеттік офтальмопатия —ерте катаракта ( хрусталикті б лдырлануы), ң ұ ретинопатия (торлы абы ты б зылысы). қ қ ң ұ Диабеттік энцефалопатия — психикалы б зылысы, к іл к йді болмауы, қ ұ өң ү ң эмоциональды лабильділік немесе депрессия. Диабеттік табан — антты диабетпен ауыратындарда нау астарда табанында ірі ді қ қ ң некротикалы процесспен, ойы жаралар ж не с йек ан тамырларыны за ымдануы, қ қ ә ү қ ң қ перифериялы нерв згерістеріні к ріністерімен ж мса тіндерді б зылыстар қ ө ң ө ұ қ ң ұ болады. Б л кезде антты диабетпен ауыратын нау астар а апутация жасалынады. ұ қ қ ғ

ант диабетімен ауыратын адамдарды диетасы: Қ ң Диабетпен ауыратын толы адамдар алдымен арты салма тан арылуы керек. қ қ қ Диабетшілер ант, к мпит ж не бас а да т тті та амдарды ішпеулері ажет. қ ә ә қ ә ғ қ Оларды ірі нта ты ннан пісірілген нан, сондай-а крахмал оспалы ң ұ қ қ асб рша к ріш, картоп ж не бас а да рамында а уыз бар та амдармен ұ қ ү ә қ құ қ ғ тама тан аны ж н болады. Диабет ауруымен зардап шегетін ересек адамдарды қ ғ ө ң алм рт тектес тікенекті кактусты (нопал, опантиа) с лін ішкені д рыс. Б л ұ ң ө ұ ұ шін кактусты са тап турап, езіп, с лін сы ып алып, к ніге тама алдында ш ү ұ қ ө ғ ү қ ү рет 1, 5 кеседен абылдау ажет. Тіс ызыл етін, та дай уысын инфекциядан қ қ қ ң қ са тау шін тісті тама тан со жуып тазала ан д рыс болады. Ая ты д йім таза қ ү қ ң ғ ұ қ ә стау ажет, жаралап, ажатып алмас шін зі ізге ы айлы да ша ая киім ұ қ қ ү ө ң ңғ қ қ кигені із ж н. Ая ан тамырлары ызметін жа сартып, ан айналысын ретке ң ө қ қ қ келтіру шін (ая та ара да тар болып, немесе йы ан жа дайда) демал ан кезде ү қ қ қ ұ ғ ғ ғ ая ты жо ары к теріп ойып жату керек. Ая к ктамырлары ке ейгенде қ ғ ө қ қ ө ң (варикозное расширение вен) де осы а ыл-ке еске ден ой ан абзал қ ң қ ғ.

антты диабет кезінде Қ тіндерде кетонды денелерді тоты уы ж не оларды қ ң ғ ә ң несеппен шы арылу шектеледі. Содан организмдекетонды денелерді арты т зілуі ғ қ ң қ ү ауыр кетоацидозд дамуына келеді. Кетоацидоз инсулинні , бездік жеткіліксіздігі ә ң н тижесіндетолы болмауынан дамиды. Ол организмде газды емес ацидоз ә қ қ дамуымен, рн т мендеуімен, гипервентиляция, гиперкетонемия, кетонурия ө дамуларымен сипатталады. Натрий иондарыны арты шы арлуынан организмні ң қ ғ ң сусыздануы, айналымда ы ан к леміні азаюы, артерилы ан ысым мен б йрек ғ қ ө ң қ қ қ ү шума тарында несеп с зілуді т мендеуі бай алады. Осы згерістерді н тижесінде қ ү ң ө қ ө ң ә диабеттік кома дамиды. Диабеттік кетоацидоздық кома — абсолюттік (к біне) ж не ө ә салыстырмалы (сирек жа дайда) инсулин тапшылы ы н тижесінде ғ ғ ә дамып, гипергликемия, метаболиттік ацидозбен ж не электролиттік ә б зылыстармен мінезделетін ш ыл жа дай. Диабеттік ацидозды со ы ұ ұғ ғ ң ңғ к рінісі — кетоацидотты кома. ө қ

Диабеттің кетоацидоздық команың стадиялары: 1 стадия – кетоз, сананың бұзылуынсыз 2 стадия – прекома 3 стадия – кетоацидоттық кома

Диагностикасы: · лоқсу, құсу · Дегидратация белгілері: шөлдеу, терінің құрғауы, ұйқышылдық, АҚ төмендуі, тахикардия, терінің серпімділігінің төмендеуі, олигурия, анурия · Кусмауль тынысы (сирек, терен, шулы) · Тыныспен шығарылған ацетон иісі Зертханалық тексерулер: · гипергликемия · кетонурия · кетонемия 10 -12 ммоль/л · ацидоз (РН жоғарлау қышқыл жаққа) Жедел жәрдем : Дәрігерді шақырту — Науқасты аяғын жоғары көтеріп, басын бір жағына бұру — Тыныс жолдарын тазалау (құсу болса). — Натрий хлоридінің изотоникалық ерітіндісін 1, 0 -1, 5 литр жылдамдықпен сағатына көктамырға енгізу. — Эндокринология бөлімшесіне госпитализациялау. — Зембілмен тасымалдау

Кетоацидозды комада ы зертханалы згерістер: қ ғ қ ө гипергликемия – 19, 4 -33, 3 ммоль/л; глюкозурия + ацетонурия (б йрек функциясыны ай ын ү ң қ пируватемия (2 ммоль/л дейін) ж не лактацидемия ә липидемия 6 г/л жо ары немесе 600 ғ холестеринемия 10, 3 ммоль/л жо ары; ғ кетонемия 17 ммоль/л дейін; протеинемия 90 г/л ма айында (ол тек ң анда алды ты азот пен мочевина 35, 7 қ қ қ гипонатрийемия 120 ммоль/л дейін; анны сілтілі резерві 5 -10 об. % СО 2 қ ң гипокалийемия; анны р. Н т мендейді. қ ң ө

орытындылай келе ант диабетін алдын алу ж не болдырмау шін мына тиімді а идаларды Қ Қ ә ү қ ғ стануымыз керек: ұ Белсенді мір салты ө Кез-келген дене шыны тыру белсенділігі инсулинге деген сезімталды ты жо арылатып ж не анда ы ант қ қ ғ ә қ ғ қ м лшерін т мендетеді. Спорт з денсаулы ы ды са тау а к мектеседі. ө ө ө ғ ң қ ғ ө Тиімді тама тану қ Та ам талшы тарына бай та амдарды-жемістер мен жидектерді, б рша т ымдастарды, р т рлі жа а тар ғ қ ғ ұ қ ұқ ә ү ңғ қ т рлері мен айма ты пайдалану. Б ндай та ам ішек ж мысын алып а келтіреді, холестерин м лшерін ү қ қ ұ ғ ұ қ қ ө азайтады, арты салма ты т мендеуіне сер етеді, анда ы ант м лшерін ба ылауда стайды. Д нді да ылдар қ қ ң ө ә қ ғ қ ө қ ұ ә қ ан ысымын ада алау а ж не ант диабетіні белгілеріні пайда болуын тежейді. Нан, макарон ж не бас а да қ қ қ ғ ғ ә қ ң ң ә қ н німдерін сатып алар алында орабында «Т тас д ндер» деген жазбасы бар німдерді ал ан д рыс. ұ ө қ ұ ә ө ғ ұ Темекі шегуден бас тарты ыз. ант диабетіні негізгі себептеріні бірі к йзеліс пен уайым болып ң Қ ң ң ү табылады. Егер адам зін темекі шегумен ж бату а тырысса, б л жа дайды керісінше иындатады, а заны т зімділігін ө ұ ғ қ ғ ң ө т мендеп ант диабетіні дамуы шін олайлы жа дай тудырады. Егер адам ант диабетімен ауыратын болса, ө қ ң ү қ ғ қ шылым тек ауру дерісін к шейтіп ж не ауруды ас ындырады (ж рек- антамырларыны аурулары, инфаркт, ан ү ү ә қ ү қ ң қ юы). ұ Арты салма тылы ант диабетіні дамуына ы пал етеді. қ қ ң қ Арты салма оспауды амалын арастыры ыз. р таста ан салма ы ыз- дені ізді саулы ыны кепілі. қ қ қ ң Ә ғ ғ ң ң ң ғ ңҚорытынды:

Н. А. Мухин, В. С. Моисеев «Ішкі аурулар пропедевтикасы» . Н рм хамбет лы «патофизиология» Алматы 2007Ә ұ ұ ұ . Строев Ю. И. и др. : Сахарный диабет. СПб, 1992 Жо ары а к терілі із↑ Ша ыра : й-т рмысты энциклопедиясы. Алматы : ғ ғ ө ң ң қ Ү ұ қ аз. Сов. энцикл. Бас ред. , 1990 ISBN 5 -89800 -008 -9 Қ Вернер, Дэвид. Халы а медициналы ж рдем к рсету ж ніндегі ққ қ ә ө ө (Аны тамалы ). аза тіліне аудар андар: Айымбетов М, Бермаханов А. — қ қ Қ қ ғ Алматы: «Демалыс», » аза стан», Қ қПайдаланылған әдебиеттер: