• • • Ортопедия — түрлі құрылымды тісті протездердің көмегімен тіс қатарының бүтінділігін қалпына келтірумен айналысатын тістердің түсіп қалу себебін зерттейтін стоматологияның бөлігі болып табылады. Протездеуге және ауыз қуысын толығымен емдеуге қойылған қазіргі заман талаптарына сәйкес протездеуді кәсіби тістерді тазартудан, хирургиялық дайындықтан, тістің эндодонтикалық емдеуінен (азу каналдары), қабыну негіздерін жоюдан және кариозды қуыстарды жоюдан кейін іске асырады. Ортопедиялық стоматология протездеудің екі түрін ұсынады: - Алынбайтын. Олар арнайы цементтелетін материалдардың көмегімен қатты ауыз қуысында белгіленіп, нық бекітіледі. - Алынбалы. Жиі ол тіс тізбегінің толымсыздығы кезінде қолданылады. Алынбайтын протездерге қарағанда, алынатын протездерді гигиеналық күтім үшін мерзімімен тазалап отыру керек. Кей жағдайдарда алынатын және алынбайтын элементерден тұратын, ортопедиялық бұйымдар қолданылатын аралас протездеу қолданылады.
• Tic протездері: - салмалар, жасанды тіс сауыттары, штифтті немесе өзекті тістер - тістің сауыт бөлігін қалпына келтіреді; - көпір тэрізді, жартылай пластиналы, бюгельді (доғалы), металл негізді алынбалы протездер - тіс қатарының ақауларын бүтіндейді; - толық алынбалы тіс протездері табиғи тістер түгелдей болмаған кезде қолданылады.
• Жак сүйектерінің протездері. Жақ сүйектерінің туа бітті кемістіктерінде жак сүйегінің мөлшері мен пішінін орнына келтіру үшін, я болмаса жарақаттың әсерінен, түрмыстық зақымдануда, ісіктерді алып тастағаннан кейін қолданылады жэне төмендегіше бөлінеді: а) ажыратушы (разобщающий); б) операция (хирургиялық жэрдем) кезінде орын толтырушы тікелей протездер (непосредственный); в) хирургиялық жэрдемнен кейін белгілі бір уақыт өткеннен кейін қойылатын протездер (последующие); г) реттеуші, түзетуші (корректирующие) протездер. Эктопротездер (сыртқы) келесі түрлерге бөлінеді: а) мүрын протезі; б) жақ сүйегі мен мүрын протезі; в) мүрын, көздің жене жақ сүйектерінің протездері; г) кұлақ протездері. Эктопротездер косметикалық жэне корғаушы мақсатта қолданылады
• Tie протездері бекіту, ұстату (фиксация) тәсілі бойынша алынбайтын жэне алынбалы деп бөлінеді. Алынбайтын тіс протездері дегеніміз - табиғи тістерге, салмаларға, штифтті тістерге олардың түбірлеріне импланттантарға цементпен бекітілген протездер. Аткаратын қызметіне байланысты алынбайтын протездер калпына келтіруші жэне бекітуші, қолдану мерзіміне байланысты уақытша жэне тұрақты болып бөлінеді. Құрылымы бойынша: салмалар, толык, жартылай, жакет тэрізді экваторлы жэне телескопты сауыттар, өзекті (штифтті) тістер жэне көпір тэрізді болып бөлінеді. Алынбайтын тіс протездері, оларды жасауға арналған материалдарға байланысты металды, металды емес (пластмассалы, фарфорлы, ситалды) жэне аралас (пластмасса мен фарформен қапталған) болып болінеді. Дайындау әдісі бойынша, штампталган, дэнекерленген жэне кұймалы болып бөлінеді. Алынбайтын тіс протездеріне салмалар (inlay, onlay), жасанды тіссауыттары, өзекті тістер мен эр-түрлі кұрылымды көпір тэріздес тіс протездері жатады (сурет 98, а, б ). Алынбайтын тіс протездері үшін қалған табиги тістерді тірек ретінде қолдана алмаган жағдайда, алмалы-салмалы протездері қолданады. Жартылай алынбалы протездердің кұрылымдық элементтерін біріктірушісі оның базисі болып табылады. Толық алынбалы протездер базис пен жасанды тістерден ғана тұрады. Бюгельдік протездер жартылай алынбалы протездердің өзгеше түрі болып келеді, протезді бекітетін тым күрделі элементтер мен доға - базис рөлін жартылай атқарады
