Opleiding Bestrijden van incidenten met ondergrondse pijpleidingen Deel

Opleiding: Bestrijden van incidenten met ondergrondse pijpleidingen Deel 2 : Actiekaart aardgas

Uniformiteit van alle actiekaarten Stralingseffecten bij brand Wolkvorming van het gas Drukeffecten Geluidsoverlast

Principe Aardgasdistributie HD 84 bar Compressiestation Grootverbruik Ontvangstation 15 bar Drukbeperker Grootverbruik 16 bar Distributiecabine MD

Eigenschappen Aardgas is niet giftig nagenoeg reukloos (onzuiverheden) lichter dan lucht (rel. dichtheid 0. 55) brandbaar Oplosbaarheid in water 0. 01 g/100 ml Explosiegrenzen 3 Afkoeling bij ontspanning: 1°C per 2 bar - 5– 15 - 16 %

Je wordt opgeroepen ! Breuk van een HD aardgasleiding? Waar is de BW veilig ? Waar is de bevolking veilig? Evacueren ? Schuilen? Blussen ? Andere gevaren ?

Je moet snel antwoorden vinden! Breuk van een HD aardgasleiding? Effectafstanden brand, ontploffing, giftigheid, … en dit voor BW en bevolking! Acties! Wie verwittigen ! Risico’s ! Ligging! Actiekaart Aardgas!

Tekenen mogelijk incident met gas! Wat je ziet – klein lek: bruine of verdorde vegetatie rond een pijpleiding een wolk of mist rond de pijpleiding opstijgend vuil bellen uit een gracht, meer of een rivier vlammen ijsvorming rond de pijpleiding (1°C per 2 bar !) dode insecten Wat je ziet – groot lek: witte opstijgende wolk (condensatie waterdamp in lucht = mistvorming)

Een gaswolk 09. 01 AM 09. 00 AM Foto’s genomen vanop ong. 9 km Met ong. 1 min interval 9: 01 AM 9: 00 AM Foto genomen op ongeveer 15 km van Ghislenghien

Tekenen mogelijk incident met gas! Wat je ruikt: niets of een specifieke geur Wat je hoort: een sissend tot rommelend geluid

Andere waarnemingen - Een vlammenzee Hoogte max. 450 m Hoogte gem. 250 m

Actiekaart aardgas - voorkant

Actiekaart aardgas - achterkant

Actiekaart aardgas De getallen dienen NIET Voor preventieve doelen! WEL Voor interventiegerichte doelen!

Zones

Zones ZONE 1: de verboden zone wordt omschreven als de zone met een hoge kans op letaliteit, die enkel in zeer uitzonderlijke omstandigheden na gepaste risico-afweging en met de vereiste beschermende kledij mag betreden worden. ZONE 2: zone die alleen mag betreden worden door de brandweer in de vereiste beschermende kledij en met inachtneming van de eigen veiligheid (= Rode zone KB). ZONE 3: de isolatiezone: enkel de interveniërende hulpdiensten mogen van buitenaf naar binnengaan. Wie binnen deze zone is mag er blijven. Personen die uit binnengelegen zones geëvacueerd werden moeten minstens tot buiten deze zone gebracht worden (= Oranje zone KB)

Effectafstanden - Straling

Hittestraling 1 k. W/m² : Zon (warme zomerdag) 3 k. W/m² : 10 s = pijngrens men is (zonder bescherming) nog juist in staat om zich in deze 10 s voldoende ver van de brandhaard te verwijderen (onbeschermde huid), 5 k. W/m² : * 5 s = pijngrens (onbeschermde huid) * minuten = 2° en 3° gr brandwonden 8 k. W/m² : 0. 1 % sterftekans na 20 s 10 k. W/m² * 1 % sterftekans na 20 s * koelen installaties om bezwijken te voorkomen * secundaire branden na minuten blootstelling

Hittestraling 12. 5 k. W/m² : * 7 % sterftekans na 20 s * seconden = 2° en 3° gr brandwonden 20 k. W/m² : * 50 % sterftekans na 20 s * secundaire branden na seconden blootstelling 30 k. W/m² : 10 seconden = dodelijk 60 k. W/m² : Benzinebrand (rand vlammen) 300 k. W/m²: Maximale warmtestraling (rand) LPG BLEVE :

Hittestraling is omgekeerd evenredig met het kwadraat van de afstand tot de bron! Vb: afstand (m) 50 100 150 250 500 750 Ps: Hittestraling (k. W/m 2) x 1 x 2 x 3 x 5 x 10 x 15 10 s in zone 30 k. W/m 2 is dodelijk! 300 75 33 12 3 1, 3 : 1 : 4 : 9 : 25 : 100 : 225

Hittestraling Bescherming tegen warmtestraling door: • Afstand • Kledij kan een beschermende werking hebben, mits ze niet ontsteekt, want dan negatieve invloed! Interventiekledij BW : “doorslag” = verbranden na 20 s aan 7 k. W/m 2 • Gebouw (of boom, …) achter muur volledige bescherming, maar hittestraling op structuren kan stabiliteit van het gebouw aantasten!

Acties - algemeen

Acties ü Acties q Blijf bovenwinds q Voer explosiegevaars- en zuurstofmetingen uit met adembeschermingen volledige interventiekledij, en activeer indien mogelijk het meetplan. Specifieke acties voor aardgas q Ontstekingsbronnen indien mogelijk verwijderen q Laat bij aankomst alle elektrische apparatuur achter in de auto. q In geval het gas brandt: niet blussen. q Nevenbranden buiten de zone 1 (met inachtneming van eigen veiligheid) blussen. q Bescherming bieden aangestraalde structuren met nevelstralen.

Acties - ontsteking

Voorstelling

Zone 1 - brand Zone 1 Doel: Bepaling verboden zone! Brand: HBD : House Burning Distance = de straling die een beschermende structuur in brand kan steken (warmtestralingintensiteit vanaf 15 à 20 k. W/m²)

Zone 1 - brand ZONE 1 Verboden zone Binnenshuis Veiligheidsafstanden bij brand Effectief ontsteking! buiten in open lucht HBD …………. . meter

Zone 2 - brand Zone 2 Brand: 3 k. W/m² na 300 s Na 300 s (= 5 min. ) komt de brandweer op de inzetplaats

Zone 2 - brand ZONE 2 Uitgestelde evacuatie buiten zone 3 k. W/m² na 300 s Bescherming binnenshuis Binnenshuis Evacuatie buiten zone 3 k. W/m² na 300 s Buiten in open lucht HBD 3 k. W/m 2 na 300 s …………. . meter

Zone 3 - brand Zone 3 Doel : bescherming bevolking Vuistregelperimeter in m = leidingdiameter in mm !

Zone 3 - brand ZONE 3 Personen binnen deze zone kunnen er blijven Binnenshuis Buiten in open lucht 2 3 k. W/m na 300 s …………. . meter

Acties - ontsteking Ontsteking van het gas (fakkelbrand)! Ga nooit in Zone 1! Ga, indien strikt noodzakelijk, enkel in de zone 2 met interventiekledij, adembescherming en hittewerende kledij voor specifieke actie zoals - reddingen met inachtneming van eigen veiligheid en met minimale personeelssterkte! - acties teneinde het ontsnapt product te beheersen (o. a. hulp bij dichtdraaien afsluiter–brandweer doet dit nooit zelf!) Uitgestelde evacuatie = personen die zich binnen zone 2 bevinden en beschermd zijn door een gebouw worden binnen gehouden (De evacuatie wordt uitgesteld totdat de stralingsintensiteit beduidend gedaald is!)

Acties – Nog geen ontsteking

Voorstelling

Zone 3 – geen brand Zone 3 Doel : bescherming bevolking Vuistregelperimeter in m = leidingdiameter in mm !

Zone 3 – geen brand 3 k. W/m² na 300 s ZONE 3 Personen binnen deze zone kunnen er blijven ZONE 2 Binnenshuis Buiten in open lucht 3 k. W/m² na 30 s …………. . meter

Zone 2 – geen brand Zone 2 Geen brand: 3 k. W/m² na 30 s Na 30 s zal de vlam zijn maximale uitstraling geven.

Zone 2 – geen brand ZONE 2 Uitgestelde evacuatie buiten zone 3 k. W/m² na 30 s Bescherming binnenshuis Binnenshuis Evacuatie buiten zone 3 k. W/m² na 30 s Buiten in open lucht 10 k. W/m² na 30 s 3 k. W/m² na 30 s …………. . meter

Zone 1 – geen brand Zone 1 Doel: Bepaling verboden zone! Geen brand: 10 k. W/m² na 30 s Na 30 s zal de vlam zijn maximale uitstraling geven.

Zone 1 – geen brand ZONE 1 Preventieve evacuatie Buiten zone 3 k. W/m² na 30 s Binnenshuis Veiligheidsafstanden bij gasontsnapping Nog geen ontsteking! Preventieve evacuatie Buiten zone 3 k. W/m² na 30 s Uitgestelde evacuatie Buiten zone 3 k. W/m² na 30 s Buiten in open lucht Binnenshuis HBD …………. . meter 10 k. W/m² na 30 s

Acties – Nog geen ontsteking van het gas ! Ga nooit in zone 1 tenzij met interventiekledij, adembescherming en eventueel hittewerende kledij om - preventieve evacuaties en - acties teneinde het ontsnapt product te beheersen (o. a. hulp bij dichtdraaien afsluiter–brandweer doet dit nooit zelf!) Preventieve evacuaties = evacuatie van alle personen binnen de HBD en van de niet door gebouwen en structuren beschermde personen in zone 1+2, met inachtneming van eigen veiligheid en met minimale personeelssterkte. Uitgestelde evacuatie = personen die zich binnen zone 2+1, maar buiten de HBD, bevinden en beschermd zijn door een gebouw worden binnen gehouden (Evacuatie wordt uitgesteld tot stralingsintensiteit beduidend gedaald is!)

Acties – Visuele voorstelling LEGENDE = actie brandweer mits gepaste bescherming ZONE 2 ZONE 1 ZONE 3 Uitgestelde evacuatie Evacuatie buiten zone 3 k. W/m² na 300 s buiten zone 3 k. W /m² na 300 s Verboden zone Personen binnen deze zone kunnen er blijven Bescherming binnenshuis Binnenshuis buiten in open lucht 2 HBD 3 k. W/m na 300 s …………. . meter Veiligheidsafstanden bij brand Effectief ontsteking! …………. . meter ZONE 1 Preventieve evacuatie buiten zone 3 k. W /m² na 30 s …………. . meter ZONE 2 Preventieve evacuatie Uitgestelde evacuatie buiten zone 3 k. W/m² na 30 s ZONE 3 Preventieve evacuatie buiten zone 3 k. W /m² na 30 s Personen binnen deze zone kunnen er blijven Bescherming binnenshuis Binnenshuis Veiligheidsafstanden bij gasontsnapping Nog geen ontsteking! Binnenshuis buiten in open lucht HBD …………. . meter 10 k. W/m 2 na 30 s Binnenshuis buiten in open lucht 3 k. W/m 2 na 30 s …………. . meter

Andere effecten - Geluid

Geluid Het geluid overtrof de pijngrens? Geluidsterkte d. B(A) Beleving F 16 A straaljager op een hoogte van: 90 Zeer hinderlijk, gehoorschade na 8 u 1000 m 95 Luid 600 m 100 Zeer luid 300 m 110 Extreem luid 90 m 135 -140 pijngrens ?

Andere effecten

Andere effecten - Drukeffecten: Liggen binnen de gevarengrenzen bij brand. - Bij gasontsnapping: De ontstekingsgrens ligt ruim binnen de gevarengrenzen bij brand.

Wolkvorming, onstekingsgrenzen

Druk in bar Schade Mens 0. 01 0. 02 Materieel Incidentele ruitbreuk Tijdelijke gehoorschade 0. 03 Ruitbreuk (kans op dodelijke scherfwerking) 0. 05 - 0. 1 Vernieling daken en puien 0. 1 - 0. 2 Omvallen 0. 2 0. 3 Vernieling bakstenen muren Atmosferische opslagtanks beschadigd Scheuren trommelvlies Apparatuur beschadigd 0. 4 Vernieling betonmuur (20 cm) 0. 5 Omvallen volle ketelwagon 1. 0 Longschade 2. 0 Dood

Meten is weten Organizeer “asap” metingen In veilige condities! Het is beter om niets te meten dan niet te meten!

Verwittiging

Verwittiging ü Verwittig q Alarmeer de ploegen en de officieren volgens de lokale procedure. q Schaal op bij twijfel inzake in te zetten middelen Fluxys 0800 90102 HC 100 en AGS 100 / 112 Politie 101 q Geef de juiste locatie door: Merkpaal, adres. . q Groot lek aan hoge/middendrukleiding : Kondig het Nood- en Interventie. Plan af (gemeentelijke niveau)! q Procedure ongevallen gevaarlijke stoffen toepassen! q Verwittig buurbedrijven of rechtstreeks aangesloten bedrijven.

Stofinformatie

Stofinformatie ü Informatie Gas Mogelijke Risico’s q q q Hitte Drukeffecten: Enkel significant in besloten ruimten of op korte afstanden Scherfwerking Lawaai Verstikking Bevriezing Product : Aardgas q gasvormig in de leiding - gasvormig bij ontsnappen uit de leiding q UN nr. 1971 Casnr. 74 -82 -8 Gevi 23 q explosiegrenzen 5 -15 vol%- explosiemeter type IIC T 1 - minimum ontstekingsenergie 0. 28 m. J q zal fakkelbrand geven. geelrood gekleurde vlam met roetvorming q afkoeling bij ontspanning: ong. 1°C per 2 bar drukdaling - ophopen in lagere delen uitzonderlijk mogelijk bij nevelig, koud en rustig weer. Waarnemingen q kleurloos bij klein lek - witte opstijgende wolk bij groot lek q geurloos - bij midden- en hoge druk zijn geen geurstoffen toegevoegd onzuiverheden kunnen geroken worden bij hoge concentraties

Korpsspecifieke info

Korpsspecifieke info üIn te vullen door het korps (voorbeeld Geel) Druk: 66 bar Diameter: 150 mm Westelijke deel naast E 313 tot aan aftakking Ineos 300 mm Oostelijke deel naast E 313 vanaf aftakking Ineos 300 mm nabij Bosheide Afsluitpost: variabele afstanden, sluit op 60 s, afstandsbediend te sluiten Aangesloten bedrijven: TFC, Janssen Pharmaceutica en Alcatel op het westelijke deel - 150 mm Exxon en Ineos op het oostelijke deel - 300 mm Luchtbaken en merkpaal: Traject en cartografie: Noordelijk van de E 313 Deze leiding loopt op vele plaatsen langs de andere kant van de straat (kant Geel) ten opzichte van de andere leidingen naast de E 313! Als ze langs dezelfde kant loopt ligt ze kortst bij de weg! 100 m ten noorden van noordelijkste deel van Bosheide Andere informatie : Geen

Andere informatie Afsluitposten: Afstanden tussen afsluiters max 30 km Sluittijd 60 s, 120 s, 240 s … Automatisch Afstandsbediend Manueel

Deel 2: Actiekaart aardgas