Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармация академиясы СӨЖ Тақырыбы: Липидтердің пероксидтік тотығуы Орындаған: Жолдасова С. Тобы: 210 ФК Қабылдаған: Алиханова Х. Б.
Жоспар • • • І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім Липидтің организмдегі рөлі Липидтер және оның түрлері Липидтердің асқын тотығу құбылысы Антиоксиданттар • • ІІІ. Қорытынды ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
Липидтер • Липидтер- жасуша биомембраналарының құрылыс материалдары. • Липидтер «полярлы емес органикалық еріткіштерде (бензол, ацетон, хлороформ) жақсы еритін және практика жүзінде суда ерімейтін органикалық қосылыстардың тобы»
• Қазіргі таңдағы «липидтер» терминінің анықтамасы, биосинтетикалық туыстық қосылыстар түсінігіне негізделген , яғни липидтерге май қышқылдарын және оның туындыларын жатқызады. • Липидтер организмде бірқатар маңызды функцияларды атқарады. «Энергетикалық отынның» сақталып және тасымалданатын формасы болып табылады. Және де липидтер жасуша биомембраналарының құраушы компоненттері болып табылады.
Липид молекуласы полярлы (гидрофильді) полярсыз (гидрофобты) топтар
Липидтер құрылысының әркелкі болуына қарамастан, молекулалары негізінен органикалық қосылыстардың екі класы- спирттер мен май қышқылдарынан тұрады. Липидтер құрамына спирттердің келесі түрлері кіруі мүмкін: ● жоғары біратомды спирттер 1 2 3 (цетил спирті СН 3(СН 2)14 СН 2 ОН) ● үш атомды спирт- глицерин СН 2 ОН-СН 2 ОН ● екі атомды спирт – сфингозин
• Липидтер құрамына кіретін биологиялық маңызы зор май қышқылдарына тармақталынбаған, тізбектегі көміртек атомының саны жұп болатын жоғары монокарбон қышқылдары жатады. Табиғи қышқылдарда С саны 4 -22 аралығында, көбіне 16 немесе 18 -ге тең болады. Қышқылдар қаныққан қанықпаған
жасуша мембраналары липидтік қосқабаттан құралады. Бұл жерде липидтер өзара ассоциацияланып, қос қабат түзеді
• Гидрофобты бастары арқасында бұл қос қабаттар таңдамалы өткізгіштік қасиетке ие келеді. Сонымен липидтердің ағзамыздағы ролі өте зор екендігіне көзіміз жетіп отыр. Липидтік қос қабаттар «жасуша лабораториясына» бөгде заттардың кіріп кетуінен сақтап тұрады. Алайда бұл қорғаныш қабатының өзі де бүлінуі мүмкін және бұл құбылыс ОАФ әсерінен жүріп, липидтердің аса тотығу процесі деген атқа ие болған.
• Липидтердің асқын тотығу құбылысы туралы зерттеулерді алғаш болып швейцариялық ғалым де Сосше 1800 жылдар шамасында жүргізді. 1920 жылы линоль қышқылы олеиннен, ал линолеин қышқылы линольден тотығу реакциясына жылдамырақ түсетіндігі анықталды. Тотығу механизмін жүйелі түрде зерттеу нәтижесінде Стефенс циклогексеннің перокси туындысын синдездеп алды.
• 100ºC температурадан төмен жағдайда сұйық фазадағы органикалық қосылыстардың автототығуын келесі реакция арқылы бейнелеуге болады: • R-H +O 2→ROOH (1) • Мұндағы R-H – көмірсутектер немесе альдегид молекуласы • RООH–сәйкесінше түзілген пероксид немесе пероксоқышқыл
Липидтердің пероксидті тотығу процесінің активтену энергиясы төмен болады және процесс төрт сатыдан тұрады 1 1 • инициирлеу сатысы 4 2 • тізбектің жалғасуы 23 4 • тізбектің тармақталуы • тізбектің үзілуі
• химиялық инициаторлар Реакцияны келесі факторлар катализдей алады: • жарық, жылу Адсорбциялық • сәулелену
LOO • (перокси радикалдары) LO • (алкокси радикалдары) L • (алкильді радикалдар) оттектің активті формалары әсерінен липидтердің тотығуы кезінде алғашында біріншілік мынандай тотығу өнімдері түзіледі.
• Биологиялық мембраналардың липидтік қос қабатының тотығу процесі адам ағзасында әр түрлі патологияларға бастама болады. Қазіргі таңда осы зиянды реакциялар тізбегін тежеу үшін антиоксиданттық белсенділігі айқын байқалатын флавоноидтар класының қосылыстарын қолдану кеңінен етек алуда. Белсенділігі жоғары, өзіндік құны төмен болып келетін флаван туындыларын республикамыздың фармацевтикалық өндіріске ендіру - актуалды мәселелер қатарына жатады.
• Аталған заттар концентрациясын төмендететін қосылыстар антиоксиданттар функциясын атқарады. Антиоксиданттар. эндогенді экзогенді
Эндогенді антиоксиданттар Антиоксиданттар Әсері Церрулоплазмин (қан плазмасы) Оттекпен Fe 2+-ні Fe 3+-ке тотықтырады СОД О 2—-ні Н 2 О 2 -ге айналдырады Каталаза Н 2 О 2 -ні О 2 түзумен айырады Глутатион Пероксидтерді тотықсыздандырады Карнозин Fe 2+-ні байлайды
Белсенді зерттеуде экзогенді антиоксиданттарға келесі талаптар қойылады: ағзаға улы әсері болмау; өзіндік құны барынша төмен болу; тотығу процесін тез арада тежеу.
Қорытынды Липидтер «полярлы емес органикалық еріткіштерде (бензол, ацетон, хлороформ) жақсы еритін және практика жүзінде суда ерімейтін органикалық қосылыстардың тобы» Липидтердің асқын тотығу құбылысы туралы зерттеулерді алғаш болып швейцариялық ғалым де Сосше 1800 жылдар шамасында жүргізді Липидтердің пероксидті тотығу процесінің активтену энергиясы төмен болады және процесс төрт сатыдан тұрады. Биологиялық мембраналардың липидтік қос қабатының тотығу процесі адам ағзасында әр түрлі патологияларға бастама болады. Қазіргі таңда осы зиянды реакциялар тізбегін тежеу үшін антиоксиданттық белсенділігі айқын байқалатын флавоноидтар класының қосылыстарын қолдану кеңінен етек алуда
Пайдаланған әдебиеттер тізімі • • Патсаев Ә. Қ, Алиханова Х. Б органикалық химия пәні бойынша фармацевтикалық факультет студенттерінің өзіндік жұмыс Оқу әдістемелік кешені. Шымкент, 2007, -С. 100 -115 Н. А. и. Тюкавкина , Ю. И Бауков , «Биорганическая химия» . Москва 2004. С. 231 -282 Химия: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11 -сыныбына арналған оқулық / Ә. Темірболатова, Н. Нұрахметов, Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. – 352 бет Қазақ энциклопедиясы www. google. kz Каррер П. , Органикалық химияның курсы, 2 баспа, Л. , 1962 Тютюнников Б. Н. , Химиялық майлар, М. , 1966
Скачать презентацию Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармация академиясы СӨЖ Тақырыбы Липидтердің
Lipidterdi_1187_peroxidtik_toty_1171_uy.ppt