Номан Челебиджихан Ант эткенмен миллетимнинъ ярасысыны

Номан Челебиджихан

Ант эткенмен миллетимнинъ ярасысыны сармагъа Насыл олсун бу заваллы къардашларым чюрюсин Онлар ичюн окюнмесем, къайгъырмасам , яшасам Юрегимде къара къанлар къайнамасын , къурусун Ант эткенмен шу къаранлыкъ юрткъа шавле сепмеге Насыл олсун эки къардаш бирини корьмесин ?

1885 - 1918) Номан Челебиджихан Джанкой дживарларындаки Сонакъ коюнде 1885 сенеси дюньягъа кельди

НОМАН ЧЕЛЕБЕДЖИХАН КОЙ МЕКТЕБИНДЕ, СОНЪРА АКЪЧОРА ВЕ ЗЫНДЖЫРЛЫ МЕДРЕСЕЛЕРИНДЕ ТАСИЛЬ АЛДЫ.

Медресе тасилинден къанаатленмеген Номан, Истанбул дарульфунунынъ укъукъ факультетинде девам эттире 1912 сенеси тасилини битирген Челебиджихан, Къырымгъа къайтып келе ве халкънынъ сербестлиги огърунда курешни девам эте. Айны заманда « Къырым талебе джемиети» ни тешкиль этип, халкъымызни чар укюметининъ зулумындан къуртатмакъ ичюн чалышты.

«Ант эткенмен» ильк кере 1916 сенеси «Терджиман» газетасында дердж олунды. Шаирнинъ ишбу китапкъа кирсетильген метини «Къырым» меджмуасындан (1961 — № 8) алынды. Кирил уруфатында ильк кере «Йылдыз» меджмуасында (1990 — № 2), латин уруфатында «Гюнсель» меджмуасында (2000 — № 4, азырлагъан Н. Абдульваап) дердж олунды» .

Номан Челебиджихан Къырым мустакъиль олгъаныны истей, « Къырымны бир Исчевреге» чевирмек арзусынен яшай эди. 1917 сенеси ноябрь айында къырымтатар халкънынъ I къурултайы ачылды ве Къырымтатар Миллий Укюмети тизильди, башы Номан Челебиджихан сайланды

Айгиди, татар яшлары, окъумайлар! Эренлерге эш болуп ёл къувмайлар. Башта акъыл бар экен, козьде къарув, Корьмей, бильмей юрьмектен утанмайлар! Айгиди, татар яшлары, окъумайлар! Окъусалар кимседен кем къалмайлар. Истанбулда, Парижде биринджи бола, Японлар да оларгъа еталмайлар. Айгиди, татар яшлары, ёкъ башлары, Теренлермен тёрде оськен ёлбашлары. Ёлбашлары болгъамадан хорлукъ корип, Къайда барса тёкелер козьяшлары!

- 1917 СЕНЕСИ НОМАН ЧЕЛЕБИДЖИХАН КЪЫРЫМ МУСУЛЬМАН ИДЖРА КОМИТЕТИНИНЪ РЕИСИ САЙЛАНА. ШУ ЙЫЛЫ « АНТ ЭТКЕНМЕН» ШИИРИНИ ЯЗА, ВЕ БУ ШИИР КЪЫРЫМТАТАР ХАЛКЪНЫНЪ ГИМНИНЕ ЧЕВИРИЛЕ

Номан Челебиджихан озь шиирлеринде генчлик чагъында язмагъа башлады. Буюк истидат иле язылгъан лирикасы фельсефий мизаджы иле айырылып тура. Бир сыра эсерлеринде ватанперверлик гъаелери гъает теренлик иле бериле. Онынъ « Къарылгъачлар дуасы» адлы икяеси къырымтатар несирининъ алтын фондуны тешкиль эткен эсерлеринден биридир.

«КЪАРЫЛГЪАЧЛАР ДУВАСЫ»

« ЧОБАН КЪЫЗЫ» (1912 ), «БАСТЫРЫКЪ» (1913), «ТАТАР ЮРДУ» ( 1911), « ЁЛДЖУ ГЪАРИП» (1916), « САРЫ ТЮЛЮПАН» (1917 ) КИБИ ШИИРЛЕРИНДЕ ИНДЖЕ ЛИРИКА ИЛЕ ЮКСЕК МИЛЛИЙ ПАФОС ВЕ АЗАДЕЛИК НАГЪМЕЛЕРИ ТЕРЕННЮМ ЭТИЛЕ.

Сары тюльпан Илькбаарьни мужделеген сары тюльпан, Бари, бойле солмасайдынъ ич бир заман. Гузель ёсма, гъондженъ иле эндамынъны Эр кунь север, опер эдим сайгъыларман. Гонълюмизни хошландырдынъ, сары тюльпан, Мен де сени эльден къыскъанам. Узакълардан, коктен, ерден чокъ суемен, Кунешлернинъ, йылдызларнынъ козю яман. Сары тюльпан, багъчамызны шенълендирдинъ, Пек аз заман къырыкъ гонълюм эглендирдинъ, Ярын сен де къырыладжакъ, оледжексинъ, Оледжексинъ, бу джихангъа нечюн кельдинъ? СА

Русие акимиет башына кельген большевиклер Къырым халкъ Джумхуриетини танымадылар ве Къырымда большевиклерни, денъизджилерни Къырымтатар Миллий укюметине къаршы къоймагъа арекет эттилер. 1918 сенеси 12 январь куню Къырымтатар укюметининъ башы, Къырымнынъ муфтиси Номан Челебиджиханны миллет ичюн чалышкъаны, Къырымнынъ къырымтатарларнынъ олмасы огърунда курешкени ичюн апсханеге алалар.

Бастырыкъ Дёрт таш дивар, энъ тёпеде--бир кичкене пенджере, ичке демир чабакълардан ышыкъ тувул-- дерт кере. Эр кошеде дым кольгелер, ешиль куфлер копюре, ятакъ--тахта, емек-- фена, ерден сувукъ уфюре. Хызметчи де эр кунь буны сувлап-сувлап сипире, кимерде бир анайны да сёгюп сала, козь коре. Акъшамлар бу къара уйге къара перделер кере. Янъгъызлыкълар янъгъыз джангъа джанлы тюшлер косьтете. Гъарип юрек чапалана, тенлер, тюклер урьпере, тозмай гонъюль, аваланып алчала бом-бош ере. Небетчилер гедже-куньдюз къарап, джурип тешкере. Къапыдаки авур кильтни эр саат дёрт-беш кере. Бу кольгели, къардан сувукъ кильтли къра мезаргъа яманлардан даа фазлы яхши инсан коп кире. Киргенден сонъ ишлер белли: тура, тура я джюре, я да акъсыз азапларгъа даянмай делире. . .

Февраль 22 -ден 23 ке айланыр геджеси матрослар Акъыяр апсханесине бастырып кирелер. Бутюн олгъан махбюслерни къуршунгъа тизелер, олрнынъ арасында Номан Челебиджихан да бар эди.

Номан Челебиджиханнынъ ве башкъа махбюслернинъ джесетлерини Къара денъизге аттылар. Миллий девлетчигимиз огърунда курешимизнинъ байрагъы олгъан Номан Челебиджиханнынъ ады унутылмай экен, демек, курешимиз де девам эте. Номан Челебиджихан миллет огърунда шеит кетти, лякин, « о ольмеди, къыямет кунюне къадар халкънынъ къальбинде яшайджакътыр» .

ДИКЪКЪАТЫНЪЫЗ ИЧЮН ТЕШЕККЮР!! Урьмет иле Зейнеб оджа