НЕГІЗГІ МАКРОЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР 900 igr. net
МАКРОЭКОНОМИКА МАҚСАТТАРЫ: ЖҰМЫСБАСТЫЛЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК ТҰРАҚТЫЛЫҚ БАҒА ТҰРАҚТЫЛЫҒЫ Макроэкономика ТӨЛЕМ ЖЖӘНЕ СЫРТҚЫ САУДА БАЛАНСЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУ ТАБИҒАТПЕН ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕГ ТЕПЕ-ТЕҢДІК ЭКОНОМИКА ҚҰРЫЛЫМЫН ЖЕТІЛДІРУ
НЕГІЗГІ МАКРОЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР 1. ЖІӨ, ЖҰӨ, ТҰӨ, АДИ негізгі макроэкономикалық көрсеткіштер ретінде 2. ЖІӨ есептеу әдістері. Бағалар индексі. .
Көрсеткіштер Маңызды тобы көрсеткіштер Көрсеткіштердің арналымы 1. Жалпыұлттық даму көрсеткіштері Мыналарды анықтауға қызмет етеді: потенциального и реального национального богатства страны; общего объема производства и его динамики; глубины переработки сырья и материалов и тесноты взаимосвязи между предприятиями и отраслями; конечных результатов производства. Ұлттық байлық; аралық өнім; түпкі өнім; ұлттық табыс; ЖІӨ, ЖҰӨ, ТҰӨ.
ҰШЖ ӨНДІРІС КӨРСЕТКІШТЕРІ НӘТИЖЕЛЕРІН ЕКІГЕ БӨЛЕДІ: Жалпы нәтижелер көрсеткіштері Таза нәтижелер көрсеткіштері 5
2. ЖІӨ ҰШЖ НЕГІЗГІ МАКРОЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШІ РЕТІНДЕ ЖАЛПЫ ІШКІ ӨНІМ (Gross Domestic Product) – бір жыл ішінде экономикада (ел ішінде) өндірілген барлық тауарлар мен қызметтердің жиынтық нарықтық құны
ЖІӨ-нің анықтамасындағы әрбір сөзге талдау жасалық. Жиынтық. ЖІӨ – бұл жиынтық шығарылымды, өндірістің жалпы көлемін сипаттайтын жинақталған көрсеткіш. Нарықтық. ЖІӨ-нің құнына сатып алу-сату процесі арқылы өткен және ресми тіркелген ресми нарықтық мәмілелер ғана кірістіріледі.
Құн. ЖІӨ өндірістің жиынтық көлемін ақшалай өлшейді, яғни құндық формада, себебі алманы тонмен, автомобильмен, компьютермен қосып есептеу тиімсіз. Ақша барлық тауарлардың өлшемі қызметін атқарады. Түпкі. Экономикада өндірілетін барлық өнім, түпкі және аралық болып екіге бөлінеді.
Түпкі өнім – бұл түпкі тұтынуға баратын және одан әрі өндірістік қайта өңдеуге немесе қайта сатуға арналған өнім. Аралық өнім одан әрі өндіру процесіне немесе қайта сатуға барады.
Тауарлар мен қызметтер. Тауарлар немесе қызметтер болып табылмайтындардың барлығы ЖІӨ-ге кірістірілмейді. Тауарлар мен қызметтерді айырбастауға қатысы жоқ төлемдер ЖІӨ құнына кірістірілмейді. Мұндай төлемдерге трансферттік төлемдер мен өндірістік емес (қаржылық) мәмілелер жатады.
Экономикада (ел ішінде) өндірілген. Бұл тұжырым жалпы ішкі өнім (Gross Domestic Product) көрсеткішінің ЖҰӨ-нен (Gross National Product) ажыратуда маңызды болып табылады. ЖҰӨ ел азаматтарының олардың өз иелігіндегі ұлттық өндіріс факторларының көмегімен сол елдің аумағында немесе басқа елдерде болсын өндірілген барлық түпкі тауарлар мен қызметтердің жиынтық нарықтық құнын білдіреді.
ЖІӨ мен ЖҰӨ арасындағы айырмашылық көрсеткішке кірістірілетін тауарлар мен қызметтерді іріктеу қандай негізде жасалатынына байланысты: - географиялық орналасуы негізінде (ЖІӨ) - ұлтқа жатқызылуына байланысты (ЖҰӨ).
Егер ел толықтай жабық экономикалы ел болса онда ЖІӨ=ЖҰӨ. Ашық экономикалы ел жағдайында ЖІӨ мен ЖҰӨ арасындағы айырма қарастырылып отырған ел аумағындағы бейрезиденттер қызметі есебінен және шетелдердегі резиденттер қызметі есебінен қалыптасады. Мысалы, Ұлыбритания аумағында өндірілген француз компаниясы өнімінің құны Францияда ЖҰӨ-ге және Ұлыбританияда ЖІӨ-ге кірістіріледі.
Бір жыл ішінде. Осы шартқа сәйкес ЖІӨ-ді есептегенде өткен жылдарда, соңғы онжылдықта, дәуірде өндірілген тауарлар есепке алынбайды, себебі олар өткен жылдардың ЖІӨ құнында ескерілген болатын.
ЖАЛПЫ ҰЛТТЫҚ ӨНІМ КІРІСТІРМЕЙДІ: аралық өнімнің құнын;
ЖІӨ-ге кірістірілмейтіндер: а) өз-өзіне еңбек ету; б) өтемсіз негіздегі еңбек; в) «көлеңкелі экономикада» өндірілген тауарлар мен қызметтердің құны.
ЖІӨ: ЕСЕПТЕУ НҰСҚАЛАРЫ Шығыстар бойынша Табыстар бойынша ЖІӨ Қосылған құн бойынша 18
АТАУЛЫ ЖӘНЕ НАҚТЫ ЖІӨ Атаулы ЖІӨ ағымдағы жылдың бағаларымен есептеледі. Нақты ЖІӨ – салыстырмалы түрде есептеледі. Атаулы ЖІӨ-ге екі процесс ықпал етеді: - өндірістің нақты көлемінің серпіні (динамикасы) - бағалар деңгейінің серпіні (динамика). Нақты ЖІӨ ассчитывается атаулы ЖІӨ және бағалар индексін түзету енгізу көмегімен есептеледі. Нақты ЖІӨ= Атаулы ЖІӨ/ Баға индексі 19
ЖІӨ дефляторын есептеу үшін әртүрлі баға индексі қолданылады. . Баға индексі – бұл ағымдағы кезең бағасының базистік кезеңнің бағасына қатынасын 100%-ға көбейтумен есептеледі. Баға индексінің көптеген түрлері бар. Олардың ішінде мыналарды бөліп көрсетуге болады: - тауаларға және халыққа көрсетілетін ақылы қызметтерге тұтыну бағалары индексі; - бастапқы және қайталама тұрғын үй нарығындағы бағалар индексі
Тұтыну бағалары индексі (ТБИ) – орташа отбасында тұтынылатын тауарлар мен қызметтер «себеті» орташа бағасы деңгейінің өзгерісі.
Келесі түрде есептеледі: Елдің ЖІӨ елдің азаматтары санына бөлінеді. Жан басына шаққандағы ЖІӨ ұлттың өмір сүру деңгейі негізгі көрсеткіштерінің бірі
ВВП ПО РАСХОДАМ ВВП = С + I + G + XN Пропорции соответствуют данным по ВВП США, на начало ХХI века. 23
Чистый экспорт – представляет собой разницу между доходами от экспорта (export – Ex) и расходами по импорту (import - Im) страны и соответствует сальдо торгового баланса: Xn = Ex – Im. Таким образом ВВП по расходам = потребительские расходы (С) + валовые инвестиционные расходы (I) + государственные закупки (G) + чистый экспорт (Xn)
Вторым способом расчета ВВП является распределительный метод или метод расчета по доходам. В этом случае ВВП рассматривается как сумма доходов собственников экономических ресурсов (домохозяйств), т. е. как сумма факторных доходов. Факторными доходами являются: -заработная плата и жалование служащих ; -арендная плата или рента; -процентные платежи или процент; -прибыль.
ВВП по доходам Пропорции соответствуют данным по ВВП США на начало ХХ 1 в. 26
ВВП по доходам = заработная плата + арендная плата (рента) + процентный доход + прибыль мелкого бизнеса(доход собственников) + прибыль корпораций + чистые косвенные налоги + амортизационные отчисления В итоге расчет ВВП по доходам- это сумма факторных доходов + «незаработанные доходы» -амортизационные отчисления и косвенные налоги на бизнес.
Третьим методом расчета ВВП является суммирование добавленных стоимостей по всем отраслям и видам производств в экономике (метод расчета по добавленной стоимости). Добавленная стоимость – это приращение стоимости; стоимость, которую добавляет фирма (отрасль) к купленным материалам и услугам в процессе производства и реализации продукции.
ДОБАВЛЕННАЯ СТОИМОСТЬ (ДС) – ЭТО РАЗНИЦА МЕЖДУ ДОХОДАМИ ФИРМЫ И ЕЕ ЗАТРАТАМИ Продукт Доход Затраты ДС Рожь 4 0 4 Мука 6 4 2 Хлеб 12 6 В магазине 20 12 8 Итого 42 20 29
Очевидно, что величина ВВП, рассчитанная разными методами, должна быть одинаковой. Теоретически такой вывод следует из того, что сумма стоимостей, добавленных каждой фирмой (на каждой стадии производства), равна стоимости конечной продукции.
Дефлятор ВВП = Номинальный ВВП/ Реальный ВВП Если величина дефлятора меньше единицы, то происходит корректировка номинального ВВП в сторону увеличения, которая называется инфлированием. Если величина больше единицы, то происходит дефлирование – корректировка номинального ВВП в сторону снижения
ОТЛИЧИЕ ДЕФЛЯТОРА ВВП ОТ ИПЦ Дефлятор ВВП ИПЦ Рассчитывается на основе всех производимых в стране экономических благ Определяется исходя из цены рыночной корзины товаров и услуг (потребительских – конечных товаров), которая формируется на основе типичных покупок средней семьи В основе расчетов лежит цена товаров и услуг, произведенных в данном году, т. е. фактический состав рыночной корзины изменяется В основе расчетов лежит цена постоянной, фиксированной корзины товаров и услуг, т. е. качественные сдвиги в производстве и потреблении во внимание не принимаются. Является показателем изменения Служит для измерения уровня общего уровня цен в экономике жизни. 32
4. МАКРОЭКОНОМИЧЕСКИЕ ПОКАЗАТЕЛИ ДОХОДА И ПРОДУКТА Чистый внутренний продукт (ЧВП) - это чистая стоимость конечных товаров и услуг. Он отличается от ВВП на величину потребления основного капитала (амортизации). Этот показатель характеризует производственный потенциал экономики, поскольку он включает в себя только чистые инвестиции и не включает восстановительные инвестиции (амортизацию). ЧВП= ВВП - Потребление основного капитала (амортизация).
Чистый национальный доход (ЧНД)- это поток первичных доходов, полученный ее резидентами, за вычетом амортизации. ЧНД= ВНД - Потребление основного капитала
Личный доход (ЛД) – денежный доход, полученный всеми домашними хозяйствами, служащий базой для уплаты личных налогов. ЛД= ЧНД -Чистые косвенные налоги - Прибыли корпорации + Дивиденты - Отчисления в фонд социального страхования +Личные трансфертные платежи - Процентные доходы бизнеса + Процент по государственному долгу.
Личный располагаемый доход (ЛРД) – это личный доход за вычетом личных расходов. Личный располагаемый доход используется домашними хозяйствами на потребление и сбережения
Основное макроэкономическое тождество-это РАВЕНСТВО ДОХОДОВ (Y) и расходов: Y = потребительские расходы (С) + валовые инвестиционные расходы (I) + государственные закупки (G) + чистый экспорт (NX)
Национальное богатство (НБ)- совокупность материальных и нематериальных благ, созданных трудом предшествующих и нынешних поколений и вовлеченных в процесс воспроизводства природных ресурсов, которыми располагает общество на определенный момент времени. НБ включает: 1. естественное богатство; 2. материальное богатство 3. невещественное богатство.
ВВП И «ЧИСТОЕ ЭКОНОМИЧЕСКОЕ БЛАГОСОСТОЯНИЕ» (ЧЭБ) Проблемы подсчета ВВП: 1. Учитывается не вся деловая активность ( нерыночная); 2. Не учитывается деятельность в сфере теневой экономики; 3. Не учитывается благосостояние общества, связанное со свободным временем; 4. Отсутствует денежная оценка негативных результатов деловой активности. Недооценку этих процессов учитывает показатель ЧЭБ: ЧЭБ = ВВП – 4 + 1 + 2 + 3 39
ПРОСТАЯ СХЕМА НАРОДНОХОЗЯЙСТВЕННОГО КРУГООБОРОТА ресурсы Расходы на ресурсы Рынок ресурсов ресурсы Доходы от ресурсов Предприятия Домашние (фирмы) Расходы на продукты Доходы от продаж хозяйства Рынок продуктов продукты 40
КРУГООБОРОТ II Плата за ресурсы Платежи за ресурсы производства Рынок ресурсов Ресурсы (труд) Ресурсы Домашние хозяйства Финансовые рынки Фирмы Инвестиции Сбережения Товары Оплата товаров Рынок товаров (продуктов) Доходы фирм Товары (продукты)
КРУГООБОРОТ IIIресурсы (зарплата) Плата за Платежи за ресурсы производства Ресурсы Госзаказы Рынок ресурсов (факторов) Государство Ресурсы (труд) Соцвыплаты Налоги Фирмы Госзакупки Инвестиции Государственные запасы Госзакупки Домашние хозяйства Сбережения Финансовые рынки Оплата товаров Товары Рынок товаров (продуктов) Доходы фирм Товары (продукты)
«ДЕФЛЯТОР» ВВП Сравнивая номинальный и реальный ВВП можно получить измеритель инфляционных процессов в стране. Его принято называть дефлятором ВВП. Дефлятор ВВП = Yномин / Yреальн = = У Pt, i х Qt, i / УPconst, i х Qt, i Важнейшие особенности: 1. Это единственный из показателей инфляции, учитывающий изменение цен всех производимых в стране товаров и услуг. 2. Кроме изменений цен на величину дефлятора ВВП влияет изменение товарной структуры ВВП. 43
НАЦИОНАЛЬНОЕ БОГАТСТВО Состав НБ: -невоспроизводимое имущество; - нематериальное имущество; - сальдо обязательств и требований к загранице. На начало ХХI века НБ России: Человеческий капитал – 50%; Природные ресурсы – 32%; Воспроизводимые ресурсы – 18%. 44
Скачать презентацию НЕГІЗГІ МАКРОЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР 900 igr net МАКРОЭКОНОМИКА
Экон_3-тема_12 класс_каз.pptx