Naczynia krwionośne tworzą zamknięty układ cew do których

Naczynia krwionośne tworzą zamknięty układ cew, do których zaliczamy: - Tętnice - Tętniczki - naczynia włosowate czyli tętniczki - żyły - żyłki

Tętnice • Budowa naczyń krwionośnych dostosowana jest do pełnionych przez nie funkcji. • Naczynia krwionośne charakteryzują się dużą elastycznością i napięciem ściany, ze względu na panujące w nich wysokie ciśnienie krwi. • Naczynia włosowate, które są przystosowane do wymiany cząsteczek między krwią a tkankami, posiadają szczególną budowę śródbłonka. • Budowa wszystkich tętnic jest podobna i można w ich ścianach wyróżnić trzy warstwy.

Tętnice - budowa • Warstwa wewnętrzna – tunica intima. • Zbudowana jest z komórek śródbłonka (endothlium) oraz podśródnabłonkowych włókien kolagenowych, a na zewnątrz od nich może występować błona sprężysta wewnętrzna (membrana elastica interna), którą tworzą włókna sprężyste. • Warstwa środkowa – tunica media. • Zbudowana jest z komórek mięśni gładkich oraz włókien sprężystych o układzie okrężnym.

Tętnice - budowa • Warstwa zewnętrzna – tunica externa. • Zwaną również przydanką (tunica adventitia) tworzą głównie tkanka łączna wiotka, zawierające liczne włókna kolagenowe i sprężyste o przebiegu podłużnym. • Rozróżniamy tętnice duże, średnie i małe. • Przejście między nimi jest stopniowe. • Tętnice duże - aorta, pień ramienno- głowowy, tętnica szyjna wspólna, tętnica podobojczykowa, tętnica kręgowa, tętnica biodrowa wspólna.

Ściany naczyń • Ściana tych tętnic jest względnie cienka w porównaniu ze średnicą i mają one mniej włókien mięśniowych. Dzięki włóknom sprężystym w czasie pracy serca – skurczu i rozkurczu, naczynia te zapewniają stałe ciśnienie krwi, warunkujące ciągły przepływ. • Tętnice średnie – typu mięśniowego, zwane rozprowadzającymi, stanowią odgałęzienia lub przedłużenia tętnic sprężystych. Należą do nich tętnice: pachowa, ramienna, promieniowa, międzyżebrowe, śledzionowa, krezkowe, udowa, podkolanowa, piszczelowa.

Tętnice średnie • Zawierają dużo włókien mięśniowych, stąd też w czasie pracy serca średnica ich znacznie się zmienia (skurcz lub rozkurcz). Rozprowadzają one dzięki temu krew, w zależności od potrzeb określonych narządów. • Tętniczki – o średnicy mniejszej posiadają stosunkowo grube ściany. Zawierają one dużo włókien mięśniowych okrężnych regulujących przepływ krwi w zależności od zapotrzebowania.

Naczynia włosowate – vasa capilaria • Stanowią przedłużenie tętniczek i tworzą sieć, która rozgałęzia się w obrębie tkanek i narządów. Główna funkcja naczyń włosowatych polega na pośredniczeniu w wymianie płynów, cząsteczek oraz różnych związków chemicznych między przepływającą przez nie krwią a otaczającymi je tkankami. • Ściana naczynia włosowatego składa się z komórek śródbłonka, które najczęściej są spłaszczone i mogą zachodzić na siebie.

W naczyniach włosowatych zwalnia się tempo przepływu krwi i spada ciśnienie • Co przy obecności porowatych ścian umożliwia wymianę płynów i komórek. • Przy zaleganiu krwi wydostaje się z nich płyn, który przepaja otaczające tkanki i w ten sposób powstają obrzęki. • Naczynia włosowate zachowują przez całe życie zdolność tworzenia nowych naczyń. Ma to znaczenie przy gojeniu się ran, umożliwia jednak również powstawanie procesów nowotworowych, których rozwój uwarunkowany jest obecnością naczyń i do[pływem krwi potrzebnym każdej żyjącej tkance.

Naczynia zatokowate • Komórki śródbłonka nieciągłe, które oprócz okienek w śródbłonku posiadają nieciągłą błonę podstawną charakterystyczne są dla naczyń zatokowatych. Jest to szczególny rodzaj naczyń włosowatych. Występują one w takich narządach jak wątroba, śledziona, gruczoły dokrewne oraz w szpiku kostnym. • W ciałach jamistych łechtaczki i prącia, w ciele gąbczastym prącia oraz w jamie nosowej znajdują się naczynia zatokowe tworzące jamki rozdzielone beleczkami mięśni gładkich.

Żyły • Podobnie jak w przypadku tętnic w skład ściany żył wchodzą trzy warstwy – błona wewnętrzna, błona środkowa i błona zewnętrzna. Błona wewnętrzna składa się ze śródbłonka i warstewki tkanki łącznej. Błona środkowa zawiera nieliczne włókna mięśniowe i jest w żyłach bardzo cienka. Błona zewnętrzna w przeciwieństwie do tętnic jest najgrubsza. • W zależności od średnicy wyróżnia się: • 1. żyły najmniejsze czyli żyłki • 2. żyły małe i średnie

Żyły c. d. • 3. żyły duże, do których zalicza się żyły: • Żyłę główną górną i dolną • Żyłę wrotną oraz dopływy które dochodzą bezpośrednio do nich. • Żyły głębokie towarzyszą tętnicom i mają te same miana. • Tętnicom średnim i małym towarzyszą zwykle dwie żyły.

Tętnica główna - Aorta • Tętni główna – aorta – jest największym naczyniem tętniczym ustroju, średnica jej wynosi 28 mm. Jej odgałęzienia zaopatrują w krew narządy całego ciała. Aorta bierze początek w lewej komorze serca. • Aortę dzielimy na trzy części: • 1 - aorta wstępująca • 2 - łuk aorty • 3 - aorta zstępująca : aorta piersiowa • aorta brzuszna

Aorta wstępująca i łuk aorty • Od aorty wstępującej, tuż powyżej zastawek, biorą początek tętnice wieńcowe serca – prawa i lewa. • Od łuku aorty odchodzą trzy gałęzie, zaopatrujące w krew kończyny górne i głowę: • A. pień ramienno-głowowy • B. tętnica szyjna lewa • C. tętnica podobojczykowa lewa • Od wklęsłej powierzchni odchodzą cienkie gałęzie oskrzelowe.

Aorta zstępująca • Dzieli się na: 1. aortę piersiową i 2. aortę brzuszną. • Ad 1. od IV kręgu piersiowego do przejścia przez przeponę na wysokości XII kręgu piersiowego. • Ad 2. od rozworu tętnicy głównej w przeponie do wysokości IV kręgu lędźwiowego, gdzieli się na naczynia końcowe: dwie tętni biodrowe wspólne i nieparzystą tętnicę krzyżową pośrodkową.

Aorta brzuszna c. d. • Biegnie pozaotrzewnowo i sąsiadując z kręgosłupem leży po jego lewej stronie. • Na przedniej powierzchni trzonów kręgowych po stronie prawej aorty znajduje się żyła główna dolna. Od przodu aorta graniczy z trzustką i dolną częścią dwunastnicy. Aorta brzuszna oddaje gałęzie ścienne i trzewne.

Gałęzie ścienne aorty brzusznej • Tętnica przeponowa dolna – a. phrenica inferior – rozgałęzia się na dolnej powierzchni przepony i oddaje 6 -8 tętnic nadnerczowych górnych – a. suprarenales. • tętnice lędźwiowe - aa. lumbales – w liczbie czterech par, biegną poprzecznie między mięśniami brzucha. Unaczyniają one m. ściany brzusznej oraz oddają gałęzie do rdzenia i mięśni grzbietu. • Tętnica krzyżowa pośrodkowa. – a. sacralis media - cienka gałązka w przedłużeniu aorty brzusznej.

Tętnica krezkowa dolna – a. mesenterica inferior • Odchodzi na poziomie L 3.