MS denken en voelen Naam org datum

MS, denken en voelen (Naam org. , datum en locatie) (Naam voorlichter) voorlichter Multiple Sclerose Vereniging Nederland (MSVN)

Alexander Burnfield (psychiater met MS) Het psychisch lijden van “mensen met MS is vele malen groter dan het lichamelijk lijden, echter vanuit de medici is hier tot op heden nog niet veel aandacht voor. 5 van 33

Na de diagnose Afscheid van gezonde lichaam • Shock • Ontkenning • Verdriet • Boosheid • Agressie/ depressie • Aanvaarden/ accepteren

Verwerken bij MS is niet eenvoudig • • • Psychische veranderingen Sociale consequenties Emoties Vermoeidheid Cognitie 7 van 33

2 e, 3 e, 4 e, . . . Xde schub Verder afscheid • Shock • Ontkenning • Verdriet • Boosheid • Agressie/ depressie • Aanvaarden/ accepteren

Veranderingen in denken en voelen • • sneller geïrriteerd sneller emotioneel depressief euforie (lichte) geheugenstoornissen minder snel denken concentratievermogen neemt af 9 van 33

Sociale gevolgen • • Je eigen identiteit Status Gezin en familie Vrienden Werk Hobby's/Sport Financieel 10 van 33

Karakter Acceptatie verandering ziekteproces 1. 2. Omstandigheden karakterverandering Interactie met de omgeving 11 van 33

Emoties Emotie (afname regulatie) Vermoeidheid Cognitie 12 van 33

Wat is cognitie? 13 van 33

Cognitieve stoornissen Direct door MS: Centraal Zenuw Stelsel

Cognitieve stoornissen Indirect (secundair) door MS MS -Depressieve gevoelens -Psychische problemen - Slaapproblemen - Stress -Pijn -vermoeidheid Cognitieve stoornissen

Cognitieve stoornissen Praktische tips: • • • Pas je tempo aan Doe 1 ding tegelijk Voorkom afleiding Pauzeer op tijd Wissel denk-werk. af met doe-werk

Cognitieve stoornissen Direct door MS: CZS Indirect (secundair) door MS Emoties Social gevolgen Psychische aspecten beïnvloeden elkaar Psychische veranderingen Karakterverandering Vermoeidheid

MS, denken en voelen ze au P

De drie A’s: proces-componenten en reacties bij verlies Afweer Afscheid Accomodatie verdoving pijnontlading nieuwe mentale instelling Ontkenning Emoties Verhaal construeren Zoeken Gedrag Protest Cognitie Marchanderen Psychosomatiek dissociatie Creatieve uitingen Instelling

Verwerkingsproces

Verwerkingsstrategieën • Wat werkt wel: - actief het probleem aanpakken (uitdaging) sociale ondersteuning zoeken lichamelijke en geestelijke ontspanning zoeken uiten van emoties geruststelling en troost zoeken • Wat werkt niet: - slachtofferrol - afwachten - ontkennen 21 van 33

Ondersteuning / Begeleiding • Informatieve ondersteuning – – Opbouwende adviezen en suggesties MS-telefoon MS-bijeenkomsten MS-web • Concrete hulp – Afhankelijk van de ernst van de aandoening • Emotionele ondersteuning – Waardering van de persoon • Prestatie ondersteuning – Positieve feedback bij inzet LEREN HULP VRAGEN / AANVAARDEN 22 van 33

Wie geven Ondersteuning / Begeleiding • • • Partner/Familie Vrienden Lotgenoten Zorgverleners, hulpverleners Psycholoog / Psychiater / Counselor 23 van 33

Afsluiting • Zowel diagnose als verder verloop brengt veel te weeg in je hoofd • Psychische veranderingen • Sociale consequenties • Emoties • Vermoeidheid • Cognitie • Er zijn diverse soorten hulp mogelijk.