MS Access ma lumotlar bazasi Informatika va AT Informatika

MS Access ma’lumotlar bazasi Informatika va AT (Informatika va TV) O’quv qo’llanma © A. A. Omonov, 2012 y.

Дастурнинг мақсади • Access –замонавий электрон маълумотлар базасидир. • Access бир нечта боғланган жадваллар яратиш имконини беради. • Access да электрон базага маълумотларни киритиш, сўровлар ташкил этиш, тартиблаш, сараланган маълумотларни қулай шаклда чоп этиш.

Дастурни ишга тушириш

Дастур сарлавҳаси

Access нинг асосий объектлари • 1. «Таблицы» (Жадваллар) — МБ нинг асосий объекти. Унда маълумотлар сақланади. • 2. «Запросы» (Сўровлар) — бу объект маълумотларга ишлов бериш, жумладан, уларни саралаш, ажратиш, бирлаштириш, ўзгартириш каби вазифаларни бажаришга мўлжалланган.

Access нинг асосий объектлари • 3. «Формы» (Шакллар) — бу объект маълумотларни тартибли равишда осон киритиш ёки киритилганларни кўриб чиқиш имконини беради. Шакл тузилиши бир қанча матн ли майдонлар, тугмалардан иборат бўлиши мумкин. • 4. Отчёты» (ҳисоботлар) — бу объект ёрдамида сараланган маълумотлар қулай ва кўргазмали равишда қоғозга чоп этилади.

Access нинг асосий объектлари • 5. «Макросы и коды» (Макрослар) — макро буйруқлардан иборат объект. Мураккаб ва тез мурожаат килинадиган амалларни битта макросга гуруҳлаб, унга ажратилган тугмача белгиланади ва ана шу амалларни бажариш ўрнига ушбу тугмача босилади. Бунда амаллар бажариш тезлиги ошади.

I. Access да МБ ни яратишнинг икки усули 1. Бўш базани яратиб, сўнгра унга жадваллар, шакллар, ҳисоботлар ва бошқа объектларни киритишдан иборат. – Бу усул анча енгил ва қулай бўлгани билан МБнинг ҳар бир элементини алоҳида аниқлашга тўғри келади. 2. «Мастер» (Уста) ёрдамида барча керакли жадваллар, шакллар ва ҳисоботларга эга бўлган маълум турдаги МБ бирданига яратилади, сўнгра тегишли ўзгартиришларни бажариш мумкин

Жадвал яратиш - бу маълумотларни ўзига хос хусусиятларини эътиборга олган ҳолда унинг майдонларини ифодалаш. Бу жараён МБ ойнасида Создание тугмасини босиш билан бошланади Бунда жадвал тузишнинг бир қатор усуллари таклиф қилинади.

1. Жадвал тартибида Бунда жадвал тузиш оддий механик усулда яратилади ва экранда формал номларда жадвал майдонлари ҳосил былади: Майдон 1, майдон 2. . . ва стандарт матнли майдон тури аксланади. MS Access ойнаси

2. Конструктор тартибида Жадвал яратишнинг Конструктор тартибини танласак, у ҳолда майдонлар номи уларнинг тури ва хоссалари каби параметрларини киритиш мумкин бўлган мулоқот ойнаси пайдо бўлади MS Access

II. Access да Запрос яратиш 1. Мастер запросов • Простой запрос мавжуд аниқ майдонларни танлаб олиш йўли билан сўровлар тузиш. • Перекрёстный запрос МБ да мавжуд бўлган бир нечта жадвал ва сўровларни чатишмасидан янги сўровлар яратиш.

II. Access да Запрос яратиш 1. Мастер запросов • Повторяющиеся записи - жадвалда ёки сўровларда такрорланувчи ёзувларни қидириб топиш учун сўровлар тузиш. • Бўйсунувчи ёзувлари бўлмаган - жорий жадвалга мо келмайдиган ёзувлврни қидириб топиш учун сўровлар тузиш

II. Access да Запрос яратиш 2. Конструктор запросов Юқори қисмида Запрос га асосланадиган жадваллар рўйхати тузилган. Қуйи қисмида эса Запрос тузилмаси бўйича тузиладиган натижавий жадвал ўз аксини топган

II. Access да Запрос яратиш 2. Конструктор запросов Бланкнинг майдон ёзиладиган сатҳида жадвалдан керакли майдон номлари ажратиб ўтказилади. Жадвал номи керакли сатрга майдонларни кўчириш жараёнида автоматик тарзда ёзилади

II. Access да Запрос 2. Конструктор запросов Сортировка (Саралаш) деган сатрда «сичқонча» тугмаси босилса, бирор майдондаги маълумотлар сараланади. Запрос бланкида Условия отбора (танлаш шарти) сатри мавжуд бўлиб, унда натижавий жадвални қониқтирадиган шарт аломати жойлашган бўлади. Запрос вид тугмасини босиш билан натижавий жадвал ҳосил бўлади. Натижавий жадвалдан чиқиш учун Вид тугмасини яна бир босиш керак

III. Access да Форма Маълумотларни киритиш учун керакли майдонга эга бўлган электрон бланк форма деб аталади. Экранда ҳосил бўлган мулоқот ойнасида янги форма тузишнинг бир қатор усуллари таклиф қилинади:

III. Access да Форма 1 режим. Бунда ҳар сафар битта ёзувдан маълумотларни киритиш имконини беради.

III. Access да Форма Бу режимда формага ўзгартиришлар киритиш мумкин, масалан бошқариш элементларини ва дастурлар тузиш • Конструктор режими

III. Access да Форма Бу режимда форма бошқариш элементларисиз ёки бирор бир форматсиз тузилади. • Бўш форма режими

IV. Access да Ҳисоботлар Ҳисобот -бу натижалар акс этган қоғозли ҳужжат демакдир. • Отчет режими

IV. Access да Ҳисоботлар Бу режимда ҳисоботга ўзгартириш лар киритиш мумкин, масалан бошқариш элементларини қўшиш • Конструктор режими

Маълумотлар базасини яратишга оид машқлар • • MS Access ёрдамида қуйидаги маълумотлар базасини тузинг ва ҳисоботни чоп этинг: Коллеж ёки лицейда иш ҳақи тўланиши ҳақидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Дарс жадваллари туғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Ўқувчиларнинг умумий маълумотлари туғрисидаги маълумотларни сағловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Ҳафталик навбатчилари туғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Қурилиш Монтаж ишларини бошқариш ташкилоти ходимлари тўғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Талабанинг дарс қуроллари тўғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Талабаларнинг йиллик ўзлаштириши тўғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг

Маълумотлар базасини яратишга оид машқлар • • Тошкентни бошқа шаҳарлар билан боғлайдиган авиа йўналишлари туғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Самарқанд шаҳрида янги қурилаётган объектлар тўғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Навоий шаҳридаги кичик корхоналар ҳақидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Лицейни бошқарувчи ходимлар тўғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Ўқувчиларнинг ОЎЮларига кириши тўғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. Имтиҳонлар жадвали туғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг. 2011 2012 ўқув йили ва 2012 2013 ўқув йилларида ОЎЮ кирган ўқувчилар туғрисидаги маълумотларни сақловчи маълумотлар базасининг файлини тузинг.

Назорат саволлари • • • Access дастури қайси фирма томонидан ишлаб чиқилган ва ҳозирги кунда ҳандай версиялари мавжуд? MS Access дастурини ишга тушириш ва ундан чиқишни тушинтиринг. MS Accessнинг меню ташкил этучилари ҳақида тушунча беринг. MS Access дастури неча объектдан иборат. МБни «Мастер» (Уста) ёрдамида яратиш қандай амалга оширилади МБ ни мустақил яратиш қандай амалга оширилади. Access дастурида биринчи жадвални яратиш мумкинми? МБни очишнинг неча усули мавжуд? Жадвал тузишда оддий механик усулнинг конструктор тартибидан фарқи? Майдон номларини бирма бир ўтказиш мумкинми? Сўров яратишимиздан мақсад нима? Сўров яратишнинг неча хил усули мавжуд?

Назорат саволлари • • Сўровни маълум майдоннинг номини киритиш орқали яратиш мумкинми? Форма деб нимага айтилади? Форма тузишда «Конструктор» қулайлиги нимада? Мастер ёрдамида форма неча босқич орқали ташкил қилинади? Ҳисобот деб нимага айтилади? Ҳисобот қандай тартибда тузилади? Ҳисобот тузишнинг неча усули бор? Мбнинг асосий объектлари қайсилар?