MONITORING DIMNIH GASOVA U TE PLJEVLJA CRNA GORA

MONITORING DIMNIH GASOVA U TE PLJEVLJA, CRNA GORA Jurij ČRETNIK, RACI d. o. o. Ljubljana, SLOVENIJA jurij. cretnik@raci. si Nenad JERINIĆ, Vattenfall Europe. Power. Consult East d. o. o. , Beograd, SRBIJA, nenad. jerinic@vattenfall. de Radomir POTPARA i Dobrilo GAČEVIĆ EPCG AD Nikšić, FC Proizvodnja/TE "Pljevlja“ Pljevlja, CRNA GORA radomirp@t-com. me, dobrilog@t-com. me MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 1

2009: ZAMJENA ELEKTROFILTERSKOG POSTROJENJA I UGRADNJA CEMS SISTEMA CEMS = Continuous Emission Monitoring System je sistem za kontinualno mjerenje emisije prije izlaza dimnih gasova u atmosferu, koji se sastoji se od: 1. sistema za automatsko mjerenje Ø automatski mjerni sistemi AMS – Automated Measuring System 2. sistema za automatski evaluaciju Ø automatski sistem za proračun i evaluaciju emisija DAHS – Data Acquisition and Handling Systems MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 2

MERNO MESTO - PLATFORMA kota 67 m MERNI KONTEJNER - kota 0 m DIMNJAK 200 m PLATFORMA 67 m TE Pljevlja lignit 520 MWte merno mesto u skladu sa EN 15259: 2007 PREČNIK OD = 17, 75 m ID = 16, 75 m KONTEJNER 0 m MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 3

CEMS TE PLJEVLJA, CRNA GORA 1. AMS sistemi za automatsko mjerenje Ø AMS I za kontinualno mjerenje udela CO, NO, SO 2, CO 2 REFERENTNA MJERENJA Ø AMS II za kontinualno mjerenje udela čvrstih čestica AMS III AMS I Ø AMS III za kontinualno mjerenje udela vlažnog O 2 (H 2 O) Ø AMS IV za kontinualno mjerenje brzine dimnog gasa (protok) AMS V AMS IV Ø AMS V za kontinualno mjerenje temperature i apsolutnog pritiska dimnog gasa MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved AMS II file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 4

CEMS TE PLJEVLJA, CRNA GORA 2. DAHS sistem za automatsko evaluaciju DAHS: EMIDATE ver. 5. 5 PROTOKOLI - IZVEŠTAJI MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 5

DAHS: PRIMER GRAFIČKI PRIKAZ EMISIONIH VRIJEDNOSTI PRIKAZ Ø krive Ø bar grafovi emisije HAV - polusatna prosječna vrijednost L - prošla HAV T - predikcija HAV AV - trenutna vrijednost dodatno alarmi upozorenja stanja MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 6

MERNO MESTO MERNE RAVNI I MERNI OTVORI ID = 16, 75 m OD = 17, 75 m PLATFORMA 67 m MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 7

AMS I: CO, NO, SO 2, CO 2 EKSTRAKTIVNO SUVO MJERENJE GASOVA Suvo ekstraktivno mjerenje gasova oduzima (izvlači) uzorak gasa iz kanala i uklanja vodenu paru iz uzorka gasa pre nego što se isti analizira. Uzorak gasa analizira se bez sadržaja vodene pare! ANALIZATOR termostatirano na 60 °C 60 -180 °C ispust uzorka u okolinu kalibracijski i/jli test gas suvi gas MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 8

AMS I: CO, NO, SO 2, CO 2 ANALITIČKI ORMAR U KONTEJNERU SIEMENS ULTRAMAT 23 MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 9

AMS II: čvrste čestice IN-SITU MJERENJE U LINIJI optički put 36, 30 m METODA jedan put dupli put MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 10

AMS II: čvrste čestice DURAG DR 290 System 4 MERNA GLAVA MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved REFLEKTOR file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 11

AMS III: vlažni O 2 (H 2 O) IN-SITU MJERENJE U TAČKI OXITEC 5000 MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 12

AMS IV: BRZINA DIMNOG GASA IN-SITU MJERENJE U LINIJI OPTICAL FLOW SENSOR: OFS 2000 W PRIJEMNIK MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved ODAŠILJAČ file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 13

PRORAČUN EMISIJA PRETVARANJE NA REFERENTNE USLOVE Kod monitoringa emisija potrebno je izvršiti standardizaciju masenih koncentracija materija na referentne standardne (dogovorene!) uslove. To znači, da se sirova izmjerena masena koncentracija materije, koju daju analizatori, koriguje prema jednačini: JEDNAČINA ZA KOREKCIJU : normirana veličina: (referentna, računska veličina) periferni parametri (Peripheral Parameters) zapreminski udeo kiseonika temperatura pritisak vlaga MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved standardizovana vrijednost: O 2 računski = x % zavisi od goriva i/ili pogona 0 °C (273, 15 K) 1. 013 h. Pa (101. 325 Pa) H 2 Onormiran = 0 % file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT (vlaga) "suvi gas" Folija MNE verzija 052011 Folija 14

OSIGURAVANJE KVALITETA AMS (QA/QC AMS) EN 14181: 2004 QA OF AMS Stationary Source Emissions – Quality Assurance of Automated Measuring Systems EN 13284 -2: 2004 QA OF DUST AMS EN 14884: 2005 QA OF Hg AMS OBAVEZNA UPOTREBA ZA LCPD & WID POSTROJENJA U EU MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 15

QA/QC AMS IZVOĐENJE EN 14181 MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 16

PREPORUČENE KONTROLE KOD PROVJERE FUNKCIONALNOSTI AMS (EN 14181, PRILOG A) MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 17

QAL 2 ALGORITAM PROCEDURE SIST EN 14181 dimnjak konverzija na standardizovane uvete kalibracijska kriva AMS metoda A ili B kalibracijska vrijednost konverzija na standardizovane uvete SRM konverzija na AMS uvete MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved test varijabilnosti file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 18

PRIMJER: KALIBRACIJA MJERAČA ČESTICA U SKLADU SA STANDARDOM EN 13284 -2 MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 19

RACI: QAL 2: 2010, TE PLJEVLJA KALIBRACIONA KRIVA ZA: ČVRSTE ČESTICE MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 20

RACI: QAL 2: 2010, TE PLJEVLJA MERNE TAČKE I PROVJERA HOMOGENOSTI MERNE TAČKE PREMA ISO 9096 BRZINA u m/s HOMOGEN GAS MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 21

RACI: QAL 2: 2010, TE PLJEVLJA KALIBRACIONA KRIVA ZA: CO, NOX CO MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved NOX file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 22

RACI: QAL 2: 2010, TE PLJEVLJA KALIBRACIONA KRIVA ZA: O 2, SO 2 MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved SO 2 file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 23

HVALA NA PAŽNJI! dr. Jurij ČRETNIK, dipl. ing. el. RACI d. o. o. podjetje v Tehnološkem parku Ljubljana Tehnološki park 24 SI-1000 LJUBLJANA SLOVENIJA jurij. cretnik@raci. si MONITORING U TE PLJEVLJA Copyright © RACI d. o. o. 2011, J. ČRETNIK, All Rights Reserved svetovanje, inženiring, razvoj, dobava, montaža, spuščanje v pogon, meritve, kalibracije in vzdrževanje: avtomatski merilni sistemi – AMS sistemi avtomatskega vrednotenja – DAHS sistemi trajnega monitoringa – CEMS trajne in občasne meritve plinov ali prahu obratovalni monitoring emisije snovi v zrak – Merilni laboratorij RACI kontrola AMS po SIST EN 14181 (QAL 2 in AST) – Kontrolni organ RACI consulting, engineering, development, delivery, installation, commissioning, measurements, calibration and maintenance: automated measurement systems – AMS data acquisition and handling systems - DAHS continuous emission monitoring systems – CEMS continuous and periodic measurements of gases or particulates monitoring of emissions into the atmosphere – Testing laboratory RACI inspection of AMS to EN 14181 (QAL 2 & AST) – Inspection body RACI file: CRETNIK MONITORING TE PLJEVLJA. PPT Folija MNE verzija 052011 Folija 24