МОНГОЛЫН СУУЦ ӨМЧЛӨГЧДИЙН ХОЛБООДЫН ДЭЭД ЗӨВЛӨЛ МСӨХДЗ –ийн өнөөгийн байдал шуурхай удирдлагын төвтэй холбогдох тухай Гүйцэтгэх захирал С. Цэрэндорж
МОНГОЛЫН СУУЦ ӨМЧЛӨГЧДИЙН ХОЛБООДЫН ДЭЭД ЗӨВЛӨЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА Сууц өмчлөгчдөд тохилог тав тухтай байдлыг бүрдүүлэх, оршин суугчдын эрх ашгийг хамгаалах зорилго бүхий СӨХ-д 1997 оноос байгуулагдаж эхэлснээс хойш 2014 оны байдлаар улсын хэмжээнд 800 гаруй СӨХ үйл ажиллагаагаа явуулж байгаагийн 403 нь Монголын Сууц Өмчлөгчдийн Холбоодын Дээд Зөвлөлийн гишүүн байна. МСӨХДЗ-ийн эрх барих дээд байгууллага нь 5 жилд нэг удаа хуралдах СӨХ-дын төлөөлөгчдийн их хурал бөгөөд хурлын хооронд зөвлөлийн үйл ажиллагааг бага хурал, Ерөнхийлөгч, Тэргүүн, их хурлаас сонгогдсон орон тооны бус тэргүүлэгчид /13 хүнтэй/ хяналтын зөвлөл /3 хүнтэй/ удирдан, тэргүүлэгчдээс томилогдсон гүйцэтгэх захирал, түүний ажлын алба хууль, дүрэм, журмын дагуу өдөр тутмын үйл ажиллагааг зохион байгуулан явуулж байна. Дээд зөвлөлийн Ерөнхийлөгч УИХ-ын гишүүн Д. Арвин Дээд зөвлөлийн Тэргүүн Нийслэлийн ИХТ дарга Д. Баттулга Гүйцэтгэх захирал С. Цэрэндорж
МСӨХДЗ –ийн бүтэц УДИРДЛАГА ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ МСӨХ-оодын ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ИХ ХУРАЛ ТЭРГҮҮЛЭГЧИД ГҮЙЦЭТГЭХ ЗАХИРАЛ СӨХ-ны БҮХ ГИШҮҮДИЙН ХУРАЛ ЕРӨНХИЙЛӨГЧ АЖЛЫН АЛБА СӨХ-ны УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН ТЭРГҮҮЛЭГЧИД САЛБАР ЗӨВЛӨЛИЙН ХУРАЛ СӨХ-ны УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА БАГА ХУРАЛ ТЭРГҮҮН САЛБАР ЗӨВЛӨЛИЙН ТЭРГҮҮЛЭГЧИД СӨХ-ны ХЯНАЛТЫН ЗӨВЛӨЛИЙН ТЭРГҮҮЛЭГЧИ Д СӨХ-ны ГҮЙЦЭТГЭХ ЗАХИРАЛ ХЯНАЛТЫН ЗӨВЛӨЛ САЛБАР ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА СӨХ-ны ХЯНАЛТЫН ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА
Эрхэм зорилго: Нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийг хайрлан хамгаалж, тохижилт, засвар, үйлчилгээг тогтмолжуулан чанаржуулах замаар ашиглалтын түвшинг дээшлүүлэн, эдэлгээг уртасгах, сууц өмчлөгчдийн ая тухтай, эрүүл, аюулгүй амьдрах орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх, СӨХдыг суугчиддаа хүлээн зөвшөөрөгдсөн, тэднийхээ эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн нийтийн аж ахуйн иж бүрэн ажил үйлчилгээ явуулдаг бие даасан. ТББ болон төлөвшүүлэх нь МСӨХДЗ-ийн эрхэм зорилго мөн.
Үйл ажиллагааны үндсэн чиглэл нь: Сууц өмчлөгчид, СӨХ-дын эрх ашгийг хамгаалах, тэдний үйл ажиллагааг дэмжих, арга зүйн удирдлагаар хангах, Төрийн ба ТББ-тай холбох. СӨХ-дыг шаардлагатай мэдээлэл, лавлагаа, гарын авлагаар хангах, сургалт семинар зохион байгуулж, харилцан туршлага солилцуулах Сууц өмчлөгчдийн эрх ашгийг хамгаалах байгууллагын хувьд холбоодын санхүүгийн үйл ажиллагааг хянах, СӨХ-дын ажилд үнэлэлт дүгнэлт өгөх СӨХ-дын ажилтнуудыг холбогдох газрын шагналд тодорхойлох, шагнуулах Орон сууцны ашиглалт үйлчилгээнд хүндрэл, эвдрэл гарсан тохиолдолд холбоодын хүч техник хэрэгслийг зохицуулах СӨХ-дын захиалгын дагуу шаардлагатай материал, сэлбэг тоног төхөөрөмж олж нийлүүлэх СӨХ-дын захиалгаар засварын ажлын төсвийг үнэ төлбөргүй хийж өгөх “Манай байшин-Миний гэр” сонинг улиралд нэг удаа бие даан гаргаж цаг үеийн асуудал, сууц өмчлөгчдийн санаа бодол, шинэ санаа туршлага, шинэ техник технологийг байнга суртачилах. СӨХ-дын ажлыг дэмжих зорилгоор ихээхэн хөрөнгө шаарддаг дээвэр, цахилгаан шатны засварын хөрөнгийн асуудлыг хуулийн дагуу холбогдох байгууллагуудад тавьж шийдвэрлүүлэх Гадаадын ижил төстэй байгуулагуудтай хамтран ажиллах туршлага судлах солилцох, ажил төрлийн холбоо тогтоох. СӨХ-дын төлөвлөгөө, сөнхүүгийн тайлан, хаалтын болон эхлэлтийн баланс гаргах Мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран ажиллах гэрээ байгуулах Орон сууцны ашиглалтын байдалд дүгнэлт гаргах, хавар, намрын үзлэг зохион байгуулах Суугчдын хурлыг зохион байгуулах, Удирдах зөвлөл, Хяналтын зөвлөл, Гүйцэтгэх захирлын сонгууль явуулах, хурлаас гарах шийдвэр, хурлын тэмдэглэл хөтлөх зэрэгт зөвлөгөө өгөх Шүүхтэй холбоотой маргаанд мэдээлэл өгөх Мэргэжлийн сургалт явуулах норм, стандарт дүрэм, журам сурталчлах Төр захиргааны байгууллагуудтай хамтран СӨХ-дын ажлыг дэмжих чиглэлээр уулзалт, ярилцлага зохион байгуулах гэх мэт.
Сууц өмчлөгчдийн эрх зүйн байдал, нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн тухай хууль ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÓÓËÜ 2002 îíû 01 äóãààð ñàðûí 10 -íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò ÈÐÃÝÍÈÉ ÕÓÓËÈÀÑ Òàâäóãààð äýä á¿ëýã Íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóö ºì÷ëºõ ýðõ
142 äóãààð ç¿éë. Íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóö ºì÷ëºõ 142. 1. Íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàðèëãûí äîòîðõè ñóóö /ºðºº/ áîëîí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëä õàìààðàõã¿é ñóóöíû áóñ çîðèóëàëòòàé òàëáàéí õýñãèéã äàíãààð ºì÷èëæ áîëíî. 142. 2. Äàíãààð ºì÷ëºõ ºì÷ëºëèéí ç¿éëä õàìààðàõã¿é îðîí ñóóöíû áàðèëãà, áàéãóóëàìæ, òºõººðºìæèéí õýñýã íü îðîí ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí äóíäûí ºì÷ëºëä áàéíà. 142. 3. Äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºí㺺ñ îðîí ñóóö ºì÷ëºã÷èä íîãäîõ õýñýã íü òýäãýýðèéí òóñûí ºì÷ëºëä áàéãàà îðîí ñóóöíû òàëáàéí õýìæýý, íèéò òàëáàéí õàðüöààãààð òîäîðõîéëîãäîíî.
143 äóãààð ç¿éë. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî 143. 1. Íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû íýã áàéøèíä õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø ºðõ ñóóö ºì÷ëºã÷ áîëñîí òîõèîëäîëä äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéã äóíäàà ºì÷ëºõ ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, îðîí ñóóöíû àøèãëàëòûí õýâèéí áàéäëûã õàíãàõ, ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí ýðõ, àøèã ñîíèðõëûã õàìãààëàõ çîðèëãîîð ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî /öààøèä “õîëáîî” ãýõ/-ã áàéãóóëíà. 143. 2. Çýðýãöýí îðøèõ õýäýí îðîí ñóóöíû áàðèëãàä ñóóö ºì÷ëºã÷èä íýãäýí íýã õîëáîî áàéãóóëæ áîëíî. 143. 3. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî õóóëèéí ýòãýýäèéí ýðõã¿é áàéíà. 143. 4. Îðîí ñóóöàíä îðøèí ñóóãàà ñóóö ºì÷ëºã÷ áóñàä ýòãýýä çààâàë òóõàéí õîëáîîíû ãèø¿¿í áàéíà. 143. 5. Îðîí ñóóöíû á¿ðýëäýõ¿¿íä òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí ñóóö áàéãàà áîë ºì÷ëºã÷èéí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ òîìèëñîí òºëººëºã÷ õîëáîîíû ãèø¿¿í áàéíà. 143. 6. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû àñóóäëûã õóóëèàð çîõèöóóëíà.
146 äóãààð ç¿éë. Îðîí ñóóöíû äàíãààð ºì÷ëºõ áîëîí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éë 146. 1. Äàíãààð ºì÷ëºõ ºì÷ëºëèéí ç¿éëä ýíý õóóëèéí 142 äóãààð ç¿éëä çààñàí òàëáàé, ò¿¿í÷ëýí äóíäàà áóþó äàíãààð ºì÷ëºã÷ ººð ýòãýýäèéí ýðõèéã çºð÷èõººðã¿é, ýñõ¿ë áàðèëãûí ãàäààä òºðõ áàéäëûã àëäóóëàõã¿éãýý𠺺ð÷èëæ, òóñãààðëàæ, íýìæ ñàéæðóóëæ áîëîõ ò¿¿íèé á¿ðäýë õýñýã õàìààðíà. 146. 2. Äàíãààð ºì÷ëºõ òàëáàéä áàéðëàæ áàéãàà áîëîâ÷ áàðèëãûí áàò áýõ ÷àíàð, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõàä øààðäàãäàõ òýð õýñýã, ìºí ºì÷ëºã÷äèéí äóíäûí àøèãëàëòàä áàéãàà áàéãóóëàìæ áîëîí áóñàä òºõººðºìæ äàíãààð ºì÷ëºõ ºì÷ëºëèéí ç¿éë áîëîõã¿é. 146. 3. Îðîí ñóóö ºì÷ëºã÷èä íü äàíãààð ºì÷ëºõ ºì÷ëºëèéí ç¿éëä õàìààðàõ òàëáàéí çàðèì õýñãèéã äóíäàà ºì÷ëºõ òàëààð õýëýëöýí òîõèðîëöîæ áîëíî. 146. 4. Äàíãààð ºì÷ëºõ ñóóöíû çîðèóëàëòòàé õýñãèéã äóíäûí ºì÷èéí îíîãäîõ õýñãèéã îðîëöóóëàõã¿éãýýð áóñäàä õóäàëäàõ, áàðüöààëàõ, ººð áóñàä õýëáýðýýð áóñäûí ºì÷ëºëä øèëæ¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî. Äàíãààð ºì÷ëºõ ñóóöíû áóñ çîðèóëàëòòàé õýñýã ýíä õàìààðàõã¿é.
147 äóãààð ç¿éë. Îðîí ñóóöíû äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéí òºëáºð, çàðäëûã õóâààðèëàõ 147. 1. Ñóóö ºì÷ëºã÷ íü ººðèéí ºì÷ëºëä áàéãàà ñóóö áîëîí ñóóöíû áóñ çîðèóëàëòòàé õýñãèéí õàëààëò, õàëóóí, öýâýð, áîõèð óñ, àðèóòãàë, õîã, öàõèëãààí, õîëáîî çýðýã àøèãëàëòûí òºëáºðèéã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãàä, äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéí àøèãëàëò, çàñâàð ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîãäñîí çàðäëûã ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíä òóñ òºëíº. 147. 2. Îðîí ñóóöíû öàõèëãààí áîëîí ÿâãàí øàò, øàòíû õîíãèë, ñóóö õîîðîíäûí òàëáàé áîëîí òàãò, ñóóöíû äîòîðõ äóíäûí àøèãëàëòûí òàëáàé, îðöíû õààëãà, äîâæîî, öîíõ, õîã çàéëóóëàõ õîîëîéí çàñâàð ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîãäñîí, ò¿¿í÷ëýí ººð íèéòëýã çàðäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí îðîëöîõ õýìæýýã òîäîðõîéëîõäîî óã çàðäëûã òóõàéí îðîí ñóóöíû íèéò ñóóöíû òîîíä õóâààíà.
147. 3. Îðîí ñóóöíû äýýâýð, äîîä õîíãèë, õàëààëò áîëîí õàëóóí, õ¿éòýí óñíû óäèðäàõ çàíãèëààíû àíõíû õààëò õ¿ðòýë, öàõèëãààí îðîëòûí ñàìáàð õ¿ðòýë õîëáîîíû øóãàìûí äàâõðûí õîëáîëòûí õàéðöàã õ¿ðòýë, øàëíû +0. 00 òýìäýãòýýñ äýýøõè áîõèð óñíû øóãàì ñ¿ëæýý, òóõàéí îðîí ñóóöíû äýýðõ áîëîí äîîðõ íèéòèéí çîðèóëàëòòàé óñàí ñàí, ìàøèíû çîãñîîë, òýäãýýðòýé àäèëòãàõ áàéãóóëàìæ çýðýã äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéí çàñâàð ¿éë÷èëãýý, äààòãàë áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä çàéëøã¿é çàðäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä ñóóö ºì÷ëºã÷èéí îðîëöîõ õýìæýýã òîäîðõîéëîõäîî ñóóö ýçýìøèã÷èéí äàíãààð ºì÷ëºõ òàëáàéã, òóõàéí îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äàíãààð ºì÷ëºõ ºì÷ëºëä áàéãàà íèéò òàëáàéä õàðüöóóëàí ãàðãàíà. 147. 4. Äàíãààð ºì÷ëºõ òàëáàéí õýìæýýã òîäîðõîéëîõäîî, ñóóö ºì÷ëºã÷èéí ñóóöíû òàëáàé äýýð äàíãààð ºì÷ëºõ ñóóöíû áóñ çîðèóëàëòòàé òàëáàéí ãóðàâíû íýãèéã íýìíý. 147. 5. Îðîí ñóóöíû àøèãëàëòûí õýâèéí, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, óðñãàë çàñâàð õèéëãýõýýñ áóñàä àñóóäëààð ñàíàë ºãººã¿é ºì÷ëºã÷ óã àñóóäëûã õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí çàðäëûã íºõºí òºëºõ ¿¿ðýã õ¿ëýýõã¿é áºãººä ýíý òîõèîëäîëä òóõàéí ýòãýýä óã àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëñíèé ¿ð ä¿íä áèé áîëñîí ç¿éëèéã àøèãëàõààð øààðäàõ ýðõã¿é. 147. 6. Îðîí ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî íü äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéí çàñâàð ¿éë÷èëãýýã ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààð ã¿éöýòã¿¿ëýõ áºãººä ãýðýýíèé ¿¿ðýãòýé õîëáîîòîé áóñäàä ó÷ðóóëñàí ãýì õîðûã õîëáîîíû ä¿ðýì, ñóóö ºì÷ëºã÷òýé áàéãóóëñàí ãýðýýíä ººðººð çààãààã¿é áîë ýíý õóóëèéí 147. 2, 147. 3 -ò çààñàí æóðìûí äàãóó àðèëãàíà.
148. 2. Îðîí ñóóö ºì÷ëºã÷ íü äàðààõü ¿¿ðýã õ¿ëýýíý: 148. 2. 1. äàíãààð ºì÷ëºõ ºì÷ëºëèéí ç¿éëýý ýçýìøèæ, àøèãëàæ, õàäãàëæ õàìãààëàõäàà áóñàä ºì÷ëºã÷èéí õàìòûí àæ áàéäëûí õýâ æóðìûã çºð÷èõã¿é áàéõ; 148. 2. 2. ñóóö, ñóóöíû áóñ çîðèóëàëòòàé õýñãèéã àøèãëàõ, ò¿¿íä çàñâà𠺺ð÷ëºëò, øèíý÷ëýë õèéõäýý õóóëü òîãòîîìæ, íîðì, ñòàíäàðòàä çààñàí øààðäëàãûã ñàõèí áèåë¿¿ëýõ, áóñàä ºì÷ëºã÷äèéí ýä þìñàä õîõèðîë ó÷ðóóëàõã¿é, õóóëü ¸ñíû áóñàä ýðõ, àøèã ñîíèðõëûã çºð÷èõã¿é áàéõ; 148. 2. 3. äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéí àøèãëàëò, çàñâàð, ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîãäñîí áîëîí áóñàä íèéòëýã çàðäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä òîãòîîñîí õýìæýýãýýð îðîëöîõ; 148. 2. 4. äàíãààð ºì÷ëºõ õýñýãò áàéãàà äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéí õýâèéí áàéäëûã õàíãàõ, çàñâàð ¿éë÷èëãýý õèéõ çîðèëãîîð íýâòðýí îðîõûã çºâøººðºõ; 148. 2. 5. õîëáîî, õàíãàìæèéí øóãàì ñ¿ëæýýã áàéðëóóëàõòàé õîëáîãäñîí çàéëøã¿é àðãà õýìæýýã õ¿ëýýí çºâøººðºõ; 148. 2. 6. äàíãààð ºì÷ëºõ áîëîí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéã áóñàä ýòãýýäèéí àøèãëàëòàä øèëæ¿¿ëñýí òîõèîëäîëä òóõàéí ýòãýýäýýñ ýíý õóóëèéí 148. 2. 1148. 2. 3 -ò çààñàí ¿¿ðãèéã áèåë¿¿ëýýã¿éãýýñ ¿¿ñýõ ¿¿ðãèéã õàìòðàí õàðèóöàõ; 148. 2. 7. ýíý õóóëèéí 148. 2. 4, 148. 2. 5 -ä çààñàí ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýýã¿éãýýñ áóñäàä ó÷ðóóëñàí ãýì õîðûã àðèëãàõ. 148. 3. ªì÷ëºã÷ äàíãààð ºì÷ëºõ áîëîí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéã àøèãëààã¿é áóþó àøèãëàõààñ òàòãàëçñàí íü ò¿¿íèéã äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éëèéí àøèãëàëò, çàñâàð, ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîãäñîí çàðäëààñ á¿ðýí áóþó õýñýã÷ëýí ÷ºëººëºõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.
Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîã çîõèîí áàéãóóëàõ, á¿ðòãýõ æóðàì “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé õóóëèéí äàãóó Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî /öààøèä õîëáîî ãýíý/-ã çîõèîí áàéãóóëàõ áîëîí ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçàðò á¿ðòãýõýä ýíýõ¿¿ æóðìûã ìºðäºíº.
Íýã. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîã çîõèîí áàéãóóëàõ Îðîí ñóóöàà õóâü÷èëæ àâñàí ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí ñàíàà÷ëàãààð, øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä òóõàéí íóòàã äýâñãýðò áàéãàà îðîí ñóóö õóâü÷ëàõ òîâ÷îî, ñóì ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí ñàíàà÷èëãààð Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîã çîõèîí áàéãóóëàõ õóðëûí òîâûã çàðëàí õóðàëäóóëíà. Õóðàëä îðîëöîã÷äîîñ õóðëûí òýðã¿¿ëýã÷äèéã ñîíãîõ áà õîëáîî áàéãóóëàõ òóõàé ñóóö ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷äèéí îëîíõèéí ñàíàëûí äàãóó õóðëûí øèéäâýðò õóðëûí òýðã¿¿ëýã÷èä ãàðûí ¿ñýã çóðñíààð áàéãóóëàãäñàíä òîîöíî. “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé” õóóëüä çààñíû äàãóó á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð õîëáîîíû ä¿ðìèéã õýëýëöýæ áàòàëíà. Õîëáîîíû ä¿ðìèéí äàãóó á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààñ ñóóö ºì÷ëºã÷人ñ óäèðäàõ áîëîí õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéã ñîíãîæ, ñîíãîñîí òóõàé õóðëûí øèéäâýðèéã ãàðãàíà. Óäèðäàõ çºâëºë áîëîí õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéí îëîíõèéí ñàíàëààð óäèðäàõ çºâëºëèéí áîëîí õÿíàëòûí çºâëºëèéí äàðãûã ñîíãîæ, õóðëûí òýìäýãëýë, øèéäâýðèéã ãàðãàíà.
Õî¸ð. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ã¿éöýòãýõ çàõèðëûã ñîíãîõ Õîëáîîíû ã¿éöýòãýõ çàõèðàëä íýð äýâøèã÷ íü õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíû ìºðèéí õºòºëáºð áîëîí õîëáîîíû îðëîãî çàðëàãûí òîîöîîíû òºñëèéã áîëîâñðóóëæ õîëáîîíû óäèðäàõ çºâëºëä ºãíº. Õîëáîîíû ã¿éöýòãýõ çàõèðàëä íýð äýâøèã÷èéã á¿ðòãýñíèé äàðàà óäèðäàõ çºâëºëººñ õîëáîîíû ã¿éöýòãýõ çàõèðëûã ñîíãîí øàëãàðóóëàõ ºäðèéã òîâëîíî. Óäèðäàõ çºâëºëèéí îëîíõèéí ñàíàëààð õîëáîîíû ã¿éöýòãýõ çàõèðëûã ñîíãîæ, ñîíãîñîí òóõàé õóðëûí òýìäýãëýë, òîãòîîë ãàðãàæ ãýðýý áàéãóóëíà.
Ãóðàâ. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîã á¿ðòãýõ Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé õóóëüä çààñíû äàãóó õîëáîîã á¿ðòãýõ ¿éë àæèëëàãààã ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçàð õàðèóöíà. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî áàéãóóëæ ãýð÷èëãýý àâàõàä äàðààõ áè÷èã áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëíý. ¯¿íä: v ºðãºäºë v ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî áàéãóóëñàí òóõàé õóðëûí òýìäýãëýë, øèéäâýð; v óäèðäàõ çºâëºë, õÿíàëòûí çºâëºëèéã ñîíãîñîí òóõàé õóðëûí òýìäýãëýë, øèéäâýð, ãèø¿¿äèéí òîäîðõîéëîëò /îâîã íýð, õàÿã/ v ã¿éöýòãýõ çàõèðëûã ñîíãîñîí òóõàé óäèðäàõ çºâëºëèéí õóðëûí òýìäýãëýë, øèéäâýð, ã¿éöýòãýõ çàõèðëûí òîäîðõîéëîëò /îâîã íýð, õàÿã/ v ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ä¿ðýì; v ãýð÷èëãýýíèé ¿íý. 3. 4. Ýíý æóðìûí 3. 3. -ò äóðäñàí áàðèìò áè÷ãèéã õÿíàí ¿çýæ ãýð÷èëãýý îëãîíî.
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÕÓÓËÜ 2003 îíû 06 äóãààð ñàðûí 18 -íû ºäºð Óëààíáààòàð õîò ÑÓÓÖ ªÌ×˪Ã×ÄÈÉÍ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ ÁÀÉÄÀË, ÍÈÉÒÈÉÍ ÇÎÐÈÓËÀËÒÒÀÉ ÎÐÎÍ ÑÓÓÖÍÛ ÁÀÉØÈÍÃÈÉÍ ÄÓÍÄÛÍ ªÌ×˪ËÈÉÍ ÝÄ ÕªÐªÍÃÈÉÍ ÒÓÕÀÉ
4 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí íýð òîìú¸îíû òîäîðõîéëîëò 4. 1. Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõü íýð òîìú¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî: 4. 1. 1. “íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèí” ãýæ Îðîí ñóóö õóâü÷ëàõ òóõàé õóóëèéí 3 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ çààëòàä çààñàí áàðèëãûã; 4. 1. 2. “ñóóö ºì÷ëºã÷” ãýæ íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèí äàõü ñóóöûã çàõèðàí çàðöóóëàõ ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéã; 4. 1. 3. “ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî” ãýæ íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèí /öààøèä “îðîí ñóóöíû áàéøèí” ãýõ/-ãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéã äóíäàà õàìòðàí ºì÷ëºõ ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, òóõàéí îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí àøèãëàëòûí õýâèéí áàéäëûã õàíãàõ, ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí ýðõ, àøèã ñîíèðõëûã õàìãààëàõ, îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí ýçýìøèë, àøèãëàëò, õàìãààëàëòûã ýðõëýí õàðèóöàõ çîðèëãî á¿õèé, õóóëèéí ýòãýýäèéí ýðõã¿é, çààâàë ãèø¿¿í÷ëýëòýé õîëáîîã; 4. 1. 4. "ñóóö ºì÷ëºã÷èä íîãäîõ õýñýã" ãýæ îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò, çàñâàð, ¿éë÷èëãýý, ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä òóõàéí ñóóö ºì÷ëºã÷èéí îðîëöîõ õóâü õýìæýýã; 4. 1. 5. “äàíãààð ºì÷ëºõ ñóóöíû áóñ çîðèóëàëòòàé õýñýã” ãýæ òóõàéí ñóóöíû ãàë çóóõ, àðèóí öýâðèéí áîëîí óãààëãûí ºðºº, ºðºº õîîðîíäûí õîíãèë, àãóóëàõûã; 4. 1. 6. “îð÷íû ãàçàð” ãýæ òóõàéí îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí ñóóã÷èä, ºì÷ëºã÷äºä çîðèóëàãäñàí íîãîîí áàéãóóëàìæ, ç¿ëýã, õ¿¿õäèéí òîãëîîìûí òàëáàé, ñ¿¿äðýâ÷, ÿâãàí õ¿íèé çàì, àâòî ìàøèíû çîãñîîë, òýäãýýðòýé àäèëòãàõ áàéãóóëàìæ á¿õèé íèéòèéí ýäýëáýðèéí ãàçðûã.
5 äóãààð ç¿éë. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî 5. 1. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîî /öààøèä “õîëáîî” ãýõ/-íû ýðõ ç¿éí áàéäàë íü Èðãýíèé õóóëèéí 143 äóãààð ç¿éë áîëîí ýíý õóóëèàð òîäîðõîéëîãäîíî. 5. 2. Îðîí ñóóöíû íýã áàéøèíä íýã õîëáîî áàéõ áºãººä çýðýãöýí îðøèõ õýäýí îðîí ñóóöíû áàéøèí äàõü ñóóö ºì÷ëºã÷èä íýãäýí íýã õîëáîî áàéãóóëæ áîëíî. 5. 3. Õîëáîîã çîõèîí áàéãóóëàõ õóðëûã ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí ñàíàà÷èëãààð õóðàëäóóëíà. Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä òóõàéí íóòàã äýâñãýðò áàéãàà îðîí ñóóö õóâü÷ëàõ òîâ÷îî áîëîí òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí ñàíàà÷èëãààð õóðàëäóóëíà. 5. 4. Õîëáîîã çîõèîí áàéãóóëàõ õóðëûí øèéäâýðò õóðëûí òýðã¿¿ëýã÷èä ãàðûí ¿ñýã çóðñíààð ò¿¿íèéã áàéãóóëàãäñàíä òîîöíî. 5. 5. Õîëáîî íü òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó ¿éëäñýí òýìäýã, õýâëýìýë õóóäàñ õýðýãëýõ áºãººä áàíêèíä õàðèëöàõ äàíñòàé áàéíà. 5. 7. Õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë õîëáîî íü ãèø¿¿äèéí õ¿ëýýõ ¿¿ðãèéã, ãèø¿¿ä íü õîëáîîíû õ¿ëýýõ ¿¿ðãèéã õàðèóöàõã¿é. 5. 8. Õîëáîî íü äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãº, øóãàì ñ¿ëæýýíèé çàñâàð, ¿éë÷èëãýýã ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààð ã¿éöýòã¿¿ëýõ áºãººä çàñâàð, ¿éë÷èëãýý õèéëãýõ ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàà ÷ºëººòýé ñîíãîõ ýðõòýé.
6 äóãààð ç¿éë. Õîëáîîíû ä¿ðýì 6. 1. Õîëáîîíû ä¿ðýìä äàðààõü ç¿éëèéã çààâàë òóñãàíà: 6. 1. 1. õîëáîîíû îíîîñîí íýð, îðøèí áàéãàà ãàçðûí õàÿã; 6. 1. 2. õîëáîîíû çîðèëãî, ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë; 6. 1. Ç. õîëáîîíû óäèðäàõ áîëîí õÿíàëòûí çºâëºëèéí á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿í, òýäãýýðèéí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà, ýðõ õýìæýý; 6. 1. 4. õîëáîî áîëîí ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí ýðõ, ¿¿ðýã; 6. 1. 5. äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéã ýçýìøèõ, àøèãëàõ æóðàì; 6. 1. 6. ñóóö ºì÷ëºã÷ á¿ðýýñ äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò, çàñâàð, ¿éë÷èëãýý, îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí õàðóóë õàìãààëàëòòàé õîëáîãäñîí çàðäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä îðîëöîõ æóðàì; 6. 1. 7. õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíä øààðäëàãàòàé õºðºí㺠á¿ðä¿¿ëýõ, ñàí áàéãóóëæ, àæèëëàõ æóðàì; 6. 1. 8. õîëáîîã ººð÷ëºí áàéãóóëàõ æóðàì. 6. 2. Õîëáîîíû ä¿ðìèéã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð õýëýëöýæ áàòàëíà.
7 äóãààð ç¿éë. Õîëáîîíû ýðõ áàðèõ äýýä áàéãóóëëàãà 7. 1. Õîëáîîíû ýðõ áàðèõ äýýä áàéãóóëëàãà íü á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë áàéíà. 7. 2. Äàðààõü àñóóäëûã çºâõºí á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð õýëýëöýæ øèéäâýðëýíý: 7. 2. 1. õîëáîîíû ä¿ðýì áàòëàõ, ò¿¿íä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ; 7. 2. 2. õîëáîîíû òºñºâ, òàéëàí, òýíöëèéã õýëýëöýæ áàòëàõ, îðîí ñóóöíû õýâèéí àæèëëàãààã õàíãàõ çîðèëãîîð ñàí áàéãóóëàõ, çýýë àâàõ; 7. 2. 3. õîëáîîíû ñàí áîëîí çýýëèéí õºðºíãèéí á¿ðä¿¿ëýëò, àøèãëàëò, çàõèðàí çàðöóóëàëòûã øèéäâýðëýõ; 7. 2. 4. óäèðäàõ áîëîí õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéã ñóóö ºì÷ëºã÷人ñ ñîíãîæ, òàéëàíã íü õýëýëöýõ, òýäíèé ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäñîí ãîìäëûã õÿíàí øèéäâýðëýõ; 7. 2. 5. õîëáîîã ººð÷ëºí áàéãóóëàõ; 7. 2. 6. õîëáîîã òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãàä ýëñ¿¿ëýõ, ãèø¿¿íýýñ ãàðãàõ; 7. 2. 7. áàéøèí áîëîí îðöíû õàðóóë õàìãààëàëòûí àñóóäàë; 7. 2. 8. äýâñãýð áîëîí îð÷íû ãàçðûí àøèãëàëò, àð÷ëàëò, õàìãààëàëòûí àñóóäàë; /Ýíý çààëòûã 2005 îíû 7 äóãààð ñàðûí 1 -íèé ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/ 7. 2. 9. ñóóö ºì÷ëºã÷ ñóóöíûõàà çîðèóëàëò, òºëºâëºëòèéã ººð÷ëºõ çîðèëãîîð îð÷íû ãàçàðò áàðèëãà áàðèõ; /Ýíý çààëòûã 2005 îíû 7 äóãààð ñàðûí 1 -íèé ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/ 7. 2. 10. òóõàéí îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí îð÷íû ãàçðûã çîðèóëàëòààð íü àøèãëàæ áàéãàà áàéäàëä õÿíàëò òàâèõ; /Ýíý çààëòûã 2005 îíû 7 äóãààð ñàðûí 1 -íèé ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/ 7. 2. 11. õóóëü, ä¿ðýìä çààñàí áóñàä àñóóäàë. /Ýíý çààëòûí äóãààðûã 2005 îíû 7 äóãààð ñàðûí 1 -íèé ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷èëñºí/
8 äóãààð ç¿éë. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë 8. 1. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë ýýëæèò áîëîí ýýëæèò áóñ áàéíà. 8. 2. Ä¿ðýìä ººðººð çààãààã¿é áîë ýýëæèò õóðëûã æèëä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà õóðàëäóóëíà. 8. 3. Ýýëæèò áóñ õóðëûã óäèðäàõ áîëîí õÿíàëòûí çºâëºë, ã¿éöýòãýõ çàõèðëûí øèéäâýðýýð áóþó á¿õ ãèø¿¿äèéí ãóðàâíû íýãýýñ äîîøã¿é õóâèéí ñàíàà÷èëãààð õóðàëäóóëíà. 8. 4. Õóðëààñ òîãòîîë, õóðëûí òýìäýãëýë ãàðãàõ áºãººä ò¿¿íä õóðëûí òýðã¿¿ëýã÷èä ãàðûí ¿ñýã çóðæ, õîëáîîíû òýìäãýýð áàòàëãààæóóëíà. 8. 5. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí òîâûã õóðàëäóóëàõààñ 14 -ººñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº ãèø¿¿äýä çàðëàæ, õóðëààñ ãàðàõ øèéäâýðèéí òºñëèéã áè÷ãýýð ìýäýãäýíý. 8. 6. Õóðàëä õýëýëöýõýýð òîâëîîã¿é àñóóäëûã çºâõºí õóðàëä îðîëöîæ áàéãàà ãèø¿¿äèéí îëîíõèéí ñàíàëààð õýëýëöýíý. 8. 7. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã óäèðäàõ çºâëºëèéí äàðãà, ò¿¿íèé ýçã¿éä õóðàëä îðîëöîã÷äûí îëîíõèéí ñàíàëààð óäèðäàõ çºâëºëèéí àëü íýã ãèø¿¿í äàðãàëíà. 8. 8. Ãèø¿¿í ººðèéí òºëººëºõ ýòãýýäèéã áè÷ãýýð îëãîñîí èòãýìæëýëèéí ¿íäñýí äýýð ãèø¿¿äèéí õóðàëä îðîëöóóëàõ, ýñõ¿ë õýëýëöýõ àñóóäëûí òàëààðõè ñàíàëàà ñàíàë àâàõ õóóäñààð óðüä÷èëàí áè÷ãýýð ºã÷ áîëîõ áºãººä ýíý òóõàéãàà á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë ýõëýõýýñ ºìíº õÿíàëòûí çºâëºëä ìýäýãäñýíýýð õóðàëä îðîëöñîíä òîîöíî. Áè÷ãýýð óðüä÷èëàí ñàíàë ºãñºí ãèø¿¿äèéí òîî íü á¿õ ãèø¿¿äèéí 20 õóâèàñ õýòðýõã¿é áàéíà. 8. 9. Һ뺺ëºõ òóõàé èòãýìæëýë áîëîí óðüä÷èëàí ºãñºí ñàíàë íü ãàãöõ¿¿ òóõàéí õóðàëä õ¿÷èíòýé áºãººä á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë õîéøèëñîí áîëîâ÷ òóõàéí õóðëààð õýëýëöýõýýð òîâëîñîí àñóóäàë ººð÷ëºã人ã¿é òîõèîëäîëä èòãýìæëýë, óðüä÷èëàí ºãñºí ñàíàë äàðààãèéí õóðàëä õ¿÷èíòýé õýâýýð áàéíà. 8. 10. Õóðàëä òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ ãàäíà òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷èéã îðîëöóóëæ áîëíî.
9 ä¿ãýýð ç¿éë. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí øèéäâýð õ¿÷èí òºãºëäºð áîëîõ 9. 1. Õóðàëä îðîëöñîí ãèø¿¿äèéí îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýð õ¿÷èí òºãºëäºð áîëîõ áºãººä õóðëààñ ãàðñàí øèéäâýðèéã õóðàëä îðîëöîîã¿é áóþó ýñðýã ñàíàë ºãñºí ãèø¿¿ä áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé. 9. 2. Á¿õ ãèø¿¿äèéí 50 -èàñ äýýø õóâü îðîëöñîíîîð õóðàë õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî. 9. 3. Õýðýâ ñóóö ºì÷ëºã÷èä íîãäîõ õýñãèéí õîðèîñ äýýø õóâü íü íýã ºì÷ëºã÷òýé áîë á¿õ ãèø¿¿äèéí 75 -ààñ äýýø õóâü îðîëöñîíîîð õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî. 9. 4. Ýíý õóóëèéí 9. 2, 9. 3 -ò çààñàí õóâüä õ¿ðýýã¿é áîë á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ ãýæ ¿çýæ, äàõèí õóðàëäóóëàõ õóãàöààã òîâëîíî. 9. 5. Äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí çàñâàð, õàìãààëàëò, ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîãäñîí çàðäëûã õóâààðèëàõ àñóóäëûã õóðàëä îðîëöîæ áóé ãèø¿¿äèéí ãóðàâíû õî¸ðîîñ äîîøã¿é õóâèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý.
Íýã. Åðºíõèé ç¿éë Õîëáîîíû îíîîñîí íýð: Îðøèí áàéãàà õàÿã: Çîðèëãî: Õîëáîî íü íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéã õýâèéí àæèëëàãààòàé áàéëãàõ, çàñâàð ¿éë÷èëãýýíä çîðèóëæ ñàíãèéí õºðºí㺠á¿ðä¿¿ëýõ, äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãº, ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí ýðõ àøèã, òàâ òóõòàé àìüäðàõ áîëîìæîîð õàíãàõ çîðèëãîòîé. ¯éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë: Îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí çàñâàð ¿éë÷èëãýý, àøèãëàëò, õàìãààëàëòûí íàéäâàðòàé áàéäëûã õàíãàõ ò¿¿íèéã çîõèîí áàéãóóëàõàä õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãàà ÷èãëýíý. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ñóóö ºì÷ëºã÷, Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû õîîðîíä ¿¿ññýí ìàðãààíûã õîëáîî ýöýñëýí øèéäâýðëýæ ÷àäààã¿é áîë ø¿¿õýýð øèéäâýðë¿¿ëíý.
Õî¸ð. Õîëáîîíû ýðõ, ¿¿ðýã 6. Ñóóö ªì÷ëºã÷äèéí õîëáîî íü “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé” õóóëèéí 5 -ä çààñíààñ ãàäíà äàðààõ ýðõ õýìæýýòýé áàéíà. ¯¿íä: à/îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò, çàñâàð ¿éë÷èëãýýíä õÿíàëò òàâüæ, õýâèéí àæèëëàãààòàé áàéëãàõ. á/çàñâàð, ¿éë÷èëãýýíèé ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûã ñîíãîæ, òýäãýýðòýé ãýðýý áàéãóóëàí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãºä çàñâàð ¿éë÷èëãýý õèéëãýõ. â/äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí çàñâàð, ¿éë÷èëãýý, õàìãààëàëòòàé õîëáîãäîí ãàðàõ çàðäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä ñóóö ºì÷ëºã÷èä áîëîí áóñàä ãýðýýãýýð ýçýìøèã÷äèéã òàòàí îðóóëàõ. ã/äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãºä èõ çàñâàð õèéõ çîðèëãîîð ñàí áàéãóóëæ, õºðºí㺠òºâëºð¿¿ëæ àøèãëàõ. ä/äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí èõ çàñâàðò çîðèóëæ òºðººñ çîõèõ æóðìûí äàãóó çýýë àâàõ. å/äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéã àøèãëàõ, õàìãààëàõ, çàñâàð ¿éë÷èëãýý, õèéõ ÿâöàä ãàðàõ çºð÷ëèéã àðèëãóóëàõààð ºì÷ëºã÷, ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷äàä øààðäëàãà òàâèõ; æ/íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíä áàéðëàæ áóé àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãàà íü îðøèí ñóóã÷äûí òàâ òóõ àìãàëàí áàéäëûã àëäàãäóóëæ, ýð¿¿ë àõóéä ñºð㺺ð íºëººëæ áàéãàà áîë õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä ãîìäîë ãàðãàæ çîõèõ àðãà õýìæýý àâõóóëàõ; ç/îðîí ñóóöíû òóõàé õóóëü òîãòîîìæ áîëîí àøèãëàëòûí òàëààðõ æóðàì, ä¿ðìèéã õîëáîîíû ãèø¿¿äýýð äàãàæ ìºðä¿¿ëýõ àæèë çîõèîí áàéãóóëàõ.
Ãóðàâ. Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí ýðõ, ¿¿ðýã 7. Ñóóö ºì÷ëºã÷èä íü “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé” õóóëèéí 13 -ð ç¿éëä çààñíààñ ãàäíà äàðààõ ýðõ õýìæýýòýé áàéíà. ¯¿íä: à/óäèðäàõ çºâëºë, õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéã ñîíãîõ, ÷ºëººëºõ; á/óäèðäàõ áîëîí õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿í, ã¿éöýòãýõ çàõèðàëä ñîíãîãäîõ; â/ò¿ð õóãàöààãààð ñóóöàíäàà àìüäðàõã¿é áàéãàà õîëáîîíû ãèø¿¿í ñóóö ºì÷ëºã÷èéí ýðõ, ¿¿ðãýýñ ÷ºëººëºãäºõã¿é; ã/äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãºä õèéõ çàñâàð ¿éë÷èëãýý, àøèãëàëò, õàìãààëàëò, õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð ñàíàë ºãºõ, ãîìäîë ãàðãàõ, ýðõ àøãàà õàìãààëóóëàõ; ä/ñóóöíûõàà ¿íäñýí á¿òýýö õèéö, èíæåíåðèéí øóãàì ø¿ëæýýã ººð÷ëºõ人 Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíäîî çààâàë ìýäýãäýõ
ĺðºâ. Õîëáîîíû ýðõ áàðèõ áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé á¿òýö, ýðõ ¿¿ðýã 8. Õîëáîîíû óäèðäàõ äýýä áàéãóóëëàãà íü Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë áàéõ áà “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, Îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºñ÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé õóóëü”-èéí 7 äóãààð ç¿éëä çààñíààñ ãàäíà äàðààõ àñóóäëûã õýëýëöýæ øèéäâýðëýíý. ¯¿íä: à/îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí èõ çàñâàðò çýýë àâàõ, çýýëèéí òºëáºðèéã áàðàãäóóëàõ àñóóäëûã õýëýëöýõ; á/õîëáîîíä øèíýýð îðîí ñóóöíû áàéøèí íýãòãýõ, òóñãààðëàõ â/òóõàéí îíä õèéõ èõ áîëîí óðñãàë çàñâàðûí àæëûã òîäîðõîéëæ õóðèìòëóóëàõ õºðºíãèéí õýìæýýã òîãòîîõ; ã/óäèðäàõ áîëîí õÿíàëòûí çºâëºëèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäñîí ñàíàë, ãîìäëûã õýëýëöýí øèéäâýðëýõ; 9. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, Îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé” õóóëèéí 8, 9 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñíû äàãóó çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëíà. 10. Äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãºä èõ çàñâàð õèéõ çîðèëãîîð çýýë àâàõ ýñýõ àñóóäëûã á¿õ ãèø¿¿äèéí 70 -ààñ äýýø õóâèéí èðöòýéãýýð øèéäâýðëýíý.
12. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí ÷ºëººò öàãò õîëáîîíû ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààã ã¿éöýòãýõ çàõèðàë óäèðäàõ áºãººä ã¿éöýòãýõ çàõèðàë íü “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé õóóëü”–èéí 12 äóãààð ç¿éëä çààñíààñ ãàäíà äàðààõ ýðõ ¿¿ðýãòýé áàéíà. ¯¿íä: à/õîëáîîíû æèëèéí îðëîãî, çàðëàãûí òºñºâ, èõ áà óðñãàë çàñâàðûí àæëûí òºëºâëºãºº çîõèîõ, ¿éë àæèëëàãààíû áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã ãàðãàõ, æèëä 2 -îîñ äîîøã¿é óäàà óäèðäàõ çºâëºëä òàéëàãíàõ; á/ìºðäºãäºæ áóé íîðì, íîðìàòèâûí äàãóó çàñâàð ¿éë÷èëãýýã öàã òóõàéä íü õèéëãýõ; â/îðîí ñóóöíû ãðàôèêò çàñâàð, ¿éë÷èëãýýã õèéëãýõ, îðîí ñóóöíû áàéøèíä õàâàð, íàìðûí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýã ÿâóóëàõ, îðîí ñóóöíû õýâèéí àæèëëàãààã õàíãàõ òàëààð çºâõºí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà, õ¿ì¿¿ñòýé ãýðýý áàéãóóëæ ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ; ã/¿éë÷èëãýýíèé àæèë÷äûã ñîíãîí àæèëä àâàõ, òýäãýýðèéí àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ, ã¿éöýòãýëèéã øàëãàõ, øààðäëàãàòàé áîë óðàìøóóëàë îëãîõ; ä/èõ áîëîí óðñãàë çàñâàðààð õèéãäýõ àæëûã çààâàë ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð ã¿éöýòã¿¿ëýõ áà àæëûí òºñºâ ã¿éöýòãýëèéã õÿíàëòûí çºâëºëä õÿíóóëæ, òóõàé á¿ðä ä¿ãíýëò ãàðãóóëàõ áóþó îíöãîé òîõèîëäîëä çàðèì ñóóö ºì÷ëºã÷äºä òàíèëöóóëæ øàëãóóëàõ.
Òàâ. Õîëáîîíû õÿíàëòûí çºâëºë, ò¿¿íèé á¿òýö, á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà, ýðõ õýìæýý 13. Õîëáîîíû õÿíàëòûí çºâëºë íü “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé” õóóëèéí 11 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñíààñ ãàäíà äàðààõ ýðõ õýìæýýòýé áàéíà. ¯¿íä: à/ õÿíàëòûí çºâëºëèéí øèéäâýðýýð õîëáîîíû ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí áóñàä ¿éë àæèëëàãààíä õºíäëºíãèéí øàëãàëò õèéëãýõ; á/ õîëáîîíû ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí, áàðèìò áè÷ãèéã óëèðàë á¿ð õÿíàæ ä¿ãíýëò ãàðãàõ; â/ æèëä 2 -îîñ äîîøã¿é óäàà óäèðäàõ çºâëºëä, 1 -ýýñ äîîøã¿é óäàà á¿õ ãèø¿¿äèéí ýýëæèò õóðàëä àæëàà òàéëàãíàõ; ã/ ¿ëãýð÷èëñýí ä¿ðìèéí 4 ä¿ãýýð õýñãèéí 12 äàõü çààëòûí “ä” -ä çààñíûã ã¿éöýòãýõ. 14. Õÿíàëòûí çºâëºëèéí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà, îëãîõ óðàìøóóëëûí õýìæýýã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð òîãòîîíî. 15. Õÿíàí øàëãàã÷ààð ñàíõ¿¿ãèéí áàðèìò áè÷èã áîëîí çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé àæëûã øàëãàæ, ä¿ãíýëò ºãºõ ÷àäâàðòàé õîëáîîíû ãèø¿¿íèéã ñîíãîíî. 16. Õÿíàëòûí çºâëºë íü çàõèðëûí áóþó õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíä íîöòîé çºð÷èë èëýðñýí òîõèîëäîëä õóóëü õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàä õàíäàíà.
Çóðãàà. Õîëáîîíû óäèðäàõ çºâëºë ò¿¿íèé á¿òýö, á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà, ýðõ õýìæýý 17. Óäèðäàõ çºâëºë íü õîëáîîíû õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã õàíãàõ çîðèëãîîð “Ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ýðõ ç¿éí áàéäàë, íèéòèéí çîðèóëàëòòàé îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí òóõàé õóóëü”-èéí 10 äóãààð ç¿éëä çààñíààñ ãàäíà äàðààõ ýðõòýé áàéíà. ¯¿íä: à/ ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíû ã¿éöýòãýõ çàõèðàëä íýð äýâøèõ áîëçîë øàëãóóðûã òîãòîîõ; á/ ã¿éöýòãýõ çàõèðëûã ñîíãîõ; â/ ã¿éöýòãýõ çàõèðëûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààã òîãòîîõ; ã/ õîëáîîíû ýä õºðºíãèéí õýìæýý, ¿éë àæèëëàãàà, îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí òîîíîîñ õàìààðàí ã¿éöýòãýõ çàõèðëûí óäèðäëàãà, áóñàä àæèëëàãñäûí îðîí òîîíû õÿçãààðûã áîëîí ò¿¿íèé á¿òöèéã øèéäâýðëýõ; ä/ ã¿éöýòãýõ çàõèðàë áîëîí áóñàä óäèðäëàãûí öàëèíãèéí ñàíã òîãòîîõ; å/ äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí àøèãëàëò, õàìãààëàëò, çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé àæëûí òºëºâëºãººíä ãèø¿¿äèéí ñàíàëûã òóñãàõ. 18. Óäèðäàõ çºâëºëèéí äàðãà, õÿíàí øàëãàã÷, ã¿éöýòãýõ çàõèðàë íü õîëáîîíû òýìäãýýð áàòàëãààæñàí ¿íýìëýõòýé áàéíà.
Äîëîî. Õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíä øààðäëàãàòàé õºðºí㺠á¿ðä¿¿ëýõ, ñàí áàéãóóëæ àøèãëàõ 19. Õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíä øààðäëàãàòàé õºðºíãèéã á¿ðä¿¿ëýõ, ñàí áàéãóóëæ àøèãëàõ æóðìûã ãèø¿¿äèéí õóðëààð õýëýëöýí áàòàëíà. 20. Õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíä øààðäëàãàòàé õºðºíãèéã äàðààõ áàéäëààð á¿ðä¿¿ëæ áîëíî. ¯¿íä: à/ äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí àøèãëàëò, òîõèæèëò, õàìãààëàëòàä çàðöóóëàõ õóðèìòëàë; á/ îðîí ñóóöíû áàéøèí, ò¿¿íèé îð÷íû òàëáàéí àøèãëàëò, òîõèæèëò, õàìãààëàëòàä çàðöóóëàõ õóðèìòëàë; â/ îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí èõ, óðñãàë çàñâàðò çàðöóóëàõ õóðèìòëàë; ã/ õîëáîîíû ãèø¿¿äýýñ ºãºõ õàíäèâ; ä/ çàñâàð ¿éë÷èëãýýíä øààðäàãäàõ íýìýëò õºðºíãèéí õóðààìæ; å/ õóâü÷ëàãäñàí îðîí ñóóöíû äóíäûí ºì÷ëºëèéí ýä õºðºíãèéí èõ çàñâàðò çîðèóëàí òºðººñ çîõèõ æóðìûí äàãóó ñóóö ºì÷ëºã÷äèéí õîëáîîíä îëãîñîí óäààí õóãàöààíû õºíãºëºëòòýé çýýë, æ/ áóñàä îðëîãî. 21. Îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí èõ, óðñãàë çàñâàð, àøèãëàëò, òîõèæèëò, õàìãààëàëòàä çàðöóóëàõ õóðèìòëàëûã çºâõºí òóõàéí çîðèóëàëòààð íü çàðöóóëíà. 22. Õîëáîîíû ãèø¿¿í, õÿíàëòûí áîëîí óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿í, ã¿éöýòãýõ çàõèðëûã øàãíàõ, ìºí ò¿¿í÷ëýí îð÷íîî òîõèæóóëàõ, ñî¸ë õ¿ì¿¿æëèéí àæèë çîõèîõ çýðýãò çàðöóóëàõ òóñãàé ñàí áàéãóóëæ áîëíî. 23. Õîëáîîíîîñ ãàðñàí ãèø¿¿íä ò¿¿íèé õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíä çîðèóëñàí äýýð äóðüäñàí õóðèìòëàë, ñàíä ºãñºí ìºíãºí õºðºíãº, ýä ç¿éëñ, õàíäèâûã áóöààæ îëãîõã¿é.
МОНГОЛЫН СУУЦ ӨМЧЛӨГЧДИЙН ХОЛБООДЫН ДЭЭД ЗӨВЛӨЛ Дундын өмчлөлийн шугам сүлжээнд ноогдох шимтгэл тооцох үндэслэл Улаанбаатар хот 2014 он
Дундын өмчлөлийн эд хөрөнгө гэж юу вэ? Дундын өмчлөлийн тухай хуулинд 2003. 06. 18 -ны өдөр нэмэлт өөрчлөлт орсноор “СӨХ-дын эрх зүйн байдал, нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн тухай” хууль нэртэй болсон. Энэ хуулийн 15. 1. 1 заалтанд дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийг тодорхой зааж өгсөн. Үүнд: 15. 1. 1. îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí ãàäíà õàíà, äààöûí õàíà, áàãàíà, äîîä õîíãèë, äýýâýð, äýýâðèéí õîíãèë, öàõèëãààí áîëîí ÿâãàí øàò, øàòíû õîíãèë, ñóóöíû áóñ çîðèóëàëòòàé òåõíèêèéí áîëîí íýãä¿ãýýð äàâõðûí ¿éë÷èëãýýíèé ºðºº, ñóóö õîîðîíäûí òàëáàé, ò¿¿íèé òàãò, ñóóöíû äîòîðõ äóíäûí ºì÷ëºëèéí ç¿éë, òîíîã òºõººðºìæ, îðöíû öîíõ, õààëãà, äîâæîî, ñàðàâ÷, õîã çàéëóóëàõ õîîëîé, îðîí ñóóöíû áàéøèíãèéí õàëààëò áîëîí õàëóóí, õ¿éòýí óñíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé óäèðäàõ çàíãèëààíû àíõíû õààëò, öàõèëãààíû îðîëòûí ñàìáàð, õîëáîîíû øóãàìûí äàâõðûí õîëáîëòûí õàéðöàã õ¿ðòýëõ, øàëíû +0. 00 òýìäýãòýýñ äýýøõè áîõèð óñíû øóãàì ñ¿ëæýýí¿¿ä, òóõàéí îðîí ñóóöíû äýýðõ áîëîí äîîðõ íèéòèéí çîðèóëàëòòàé óñàí ñàí, ìàøèíû çîãñîîë, òýäãýýðòýé àäèëòãàõ áàéãóóëàìæ çýðýã болно.
Сууц өмчлөгчдөд хүрч байгаа ус, дулаан, цахилгаан ямар заагийг дамжиж хүрдэг вэ? 4 -н орцтой 5 давхар байшингийн зөвхөн халаалтын дундын өмчлөлд хамаарагдах шугам ойролцоогоор Ф 1580 н 350 у/м байдаг.
Дундын өмчлөлийн шугам сүлжээнд ноогдох шимтгэл тооцох үндэслэл 3 -р ЦС Эх үүсвэр Номын сан Автобус ОСБ мэдлийн шугам Үзель 7 буудлын эцэс Микро автобус Хэрэглэгч ДӨ-ийн шугам Бид аль нэгэн ОСБ –н авдаг шимтгэлтэй барьцахыг хүссэнгүй, эх үүсвэрээс хангагч байгууллага болох ДСШГ, УСУГ, ЦШС –с тухайн СӨХ-ны халаалт халуун хүйтэн ус, цахилгааны борлуулалтын орлогоос 8 хувиар шимтгэл тооцон авч, инженерийн шугам сүлжээгээ засварлахад дэмжлэг болгох зайлшгүй шаардлага байна.
Дундын өмчлөлийн шугам сүлжээнд ноогдох шимтгэл тооцох үндэслэл 2981 м 2 талбайтай, 4 орцтой 5 давхар байшингийн халаалтын жилийн орлогыг тооцож үзье Нийт талбай /м 2 / 2981 Дулааны суурь үнэ 0 -40 м 2 /50 41 -80 м 2 /10 Халаалтын орлого 1 сард 1188173. 1 165000 55000 Халаалтын улиралд / 8 сар/ 9505384. 8 1980000 660000 Нийт орлого /мян. төг/ 12, 145, 384 Зөвхөн халаалтын орлогын 8 хувиар шимтгэл тооцож үзвэл жилдээ 971 630, 7 төгрөгний шимтгэл авах боломж байна. Зохион байгуулах хэлбэр нь: v Хангагч байгууллагуудаас дүүрэгчилсэн байдлаар нийслэл дээр төвлөрүүлж , тодорхой судалгаа үндэслэлтэйгээр СӨХ-дын ДӨ-ийн шугам сүлжээний засварын асуудлыг шийдэх v СӨХ-төй шууд гэрээ байгуулж гэрээгээ дүгнэх хэлбэрээр шимтгэл тооцох
МОНГОЛЫН СУУЦ ӨМЧЛӨГЧДИЙН ХОЛБООДЫН ДЭЭД ЗӨВЛӨЛ АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА Улаанбаатар хот 2014 он
Скачать презентацию МОНГОЛЫН СУУЦ ӨМЧЛӨГЧДИЙН ХОЛБООДЫН ДЭЭД ЗӨВЛӨЛ МСӨХДЗ ийн
УБ-ШУТ.pptx