Модуль 7 C Эффективная перинатальная помощь и уход

Модуль 7 C Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Табиғи тамақтандыру

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Бұл тамақтандыру түрлерін қалай атайсыз? WHO, UNICEF, 1993 7 C-2

n Толықтай тамақтану, жеңіл сіңіріледі n Инфекциялардан қорғайды n Ана мен баласы арасындағы қатынастың орнауына, сонымен қоса баланың дұрыс дамуына септігін тигізеді n Жүктілік дамуын алдын алады Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Табиғи тамақтандырудың артықшылықтары n Ана денсаулығына пайдалы WHO, UNICEF, 1993 WHO EURO, 2003 7 C-3

n Жасанды тамақтандыруды қабылдайтын балаларда жиі байқалады: – – – – – Диарея Респираторлы инфекциялар Қоректік заттардың жеткіліксіздігі А дәруменінің жеткіліксіздігі Аллергиялық реакциялар мен сүтті көтере алмаушылық Кейбір созылмалы аурулар Семіздік Ақыл – ой дамуының кешігуі Анасымен жеткіліксіз байланыс Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Жасанды тамақтандыру кезінде пайда болатын қауіптер n Төспен емізбейтін аналарда жиі кездеседі: – Анемия – Аналық без бен сүт бездерінің ісігі - Жоспарланбаған жүктіліктің дамуы WHO, UNICEF, 1993 WHO EURO, 2003 7 C-4

n Баланы төске дұрыс салу, балаға емізікті және оған ұқсас басқа заттарды бермеу n Баланы оның сұрауы бойынша емізіңіз n Баланың сұрауы бойынша ұзақ емізіңіз n Баланы күн ұзын, әсіресе, түнде емізіңіз Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Анасына пролактиннің жоғары деңгейін ұстап тұруға қалай көмектесуге болады WHO, UNICEF, 1993 WHO EURO, 2003 7 C-5

n Келесі факторлар сүттің секрециясына септігін тигізеді (окситоцинді рефлекс): – – Анасында баласы туралы жағымды ойлар Анасы баласының дыбыс шығарғанын естиді Анасы баласын көреді Анасы баласына қол тигізеді және қолында ұстайды – Анасы ана сезіміне және төспен емізуге сенімді – Анасы күйеуі мен басқа адамдардың көмегін сезеді Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Анасына окситоциннің жоғары деңгейін ұстап тұруға қалай көмектесуге болады WHO, UNICEF, 1993 7 C-6

n Тітіркендіретін немесе стресстік жағдайлардан аулақ жүру n Төспен емізген кезде ыңғайлы және босаңсыған қалып n Төспен емізу алдында сүттің аздаған мөлшерін сау және емезікшені сәл стимуляциялау n Жылытантын компрессті қолдану (керек болған жағдайда) Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Табиғи тамақтандыруға септігін тигізетін басқа факторлар: n Арқаның жоғарғы бөлігінің массажы WHO, UNICEF, 1993 WHO EURO, 2002 7 C-7

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Ему үрдісі Michael W. Woolridge, 1993 7 C-8

n Қорғаушы – – – – Иммуноглобулиндер Лейкоциттер Олигосахаридтер Бифидус-фактор Лактоферрин Лизоцим А мен С дәрумендері n Дамуға септігін тигізетіндер – Өсу факторы – Иммуномодуляторлар n Басқалар – Ас қорыту ферменттері – Гормондар Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Ана сүтінің ауыстырылмайтын компоненттері WHO EURO, 2002 7 C-9

1 – анасының инфекциясы 4 – ана инфекциясының антиденелері сүтке секрецияланып, баланы қорғайды 2 – анасының лейкоциттері анасын қорғау үшін антиденелерді жасайды 3 – кейбір лейкоциттер төске түсіп, онда антиденелерді жасайды Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Инфекциядан қорғау WHO, UNICEF, 1993 7 C-10

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Уыз бен ана сүті WHO EURO, 2002 7 C-11

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен бірінші емізу (1) «Тері теріге» контакты үшін баланы туылғаннан кейін бірден анасының кеудесіне жатқызыңыз MIHP, 2004 7 C-12

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен бірінші емізу (2) Бала емуге дайындық белгілерін көрсеткен кезде анаға баланы төске салуға көмектесіңіз MIHP, 2004 7 C-13

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен бірінші емізу (3) Баланың емуге дайын белгілерін атаңыз MIHP, 2004 7 C-14

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен бірінші емізу (4) Баланың емуге дайын белгілері: нәресте жан жағына қарайды, іздеу қозғалыстарын жасайды, аузын ашады MIHP, 2004 7 C-15

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен бірінші емізу (5) Баланың төске дұрыс салынуын тексеріңіз. Қажет болған жағдайда көмек көрсетіңіз. MIHP, 2004 7 C-16

n Сәтті бірінші емізу үшін, туылғаннан кейін бірден: – Бала мен анасының «теріге» контактын қамтамасыз етіңіз – Бала туылғаннан кейін бірінші сағатының ішінде анасына төспен емізуді бастауына көмектесіңіз – Бала емуге дайын болған кезде анасына баланы төске салуға көмектесіңіз – Баланың төске дұрыс салынуын, ана мен баласының ыңғайлы қалыптарын тексеріңіз – Балаға екі төстен де емуге рұқсат етіңіз – Ана мен баланы мүмкіндігінше ұзақ уақытқа бірге қалдырыңыз – Салмақты өлшеу, баланы жуындыру және т. б. сияқты шараларды бірінші емізу жүзеге асқанға дейін қалдырыңыз Murray W. Enkin et al. , 2000 Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен бірінші емізу (6) 7 C-17

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төске салуды бағалаңыз (1) 7 C-18

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төске салуды бағалаңыз (2) WHO, 1997 7 C-19

n Баланың аузы кең ашық n Баланың еріндері сыртқа қайырылған n Егер бала төске дұрыс салынса, оның еріндері ареоланың үлкен бөлігін ішке алады: ареоланың жоғарғы бөлігі төменгіге қарағанда көбірек көрінеді Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Баланың төске дұрыс салынудың 4 белгісі n Баланың иегі анасының кеудесіне тиеді WHO, UNICEF, 1993 7 C-20

Дұрыс қалыптардың негізгі белгілері q Баланың басы мен денесі бір сызық бойында жатыр Бесік q Бала бетімен анасының кеудесіне қарайды Бүйірімен жатып q Анасы баласын өзінің денесіне жақындатып ұстайды Арқамен жатып Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен емізген кезіндегі кейбір қалыптар q Анасы баласының «Футбол добы» қалпы денесін ұстап тұрады WHO, UNICEF, 1993 7 C-21

n Анасының мінез – құлығында нені байқадыңыз? n Анасы баласын қалай ұстап жатыр? n Баланың мінез – құлығында нені байқадыңыз? n Бала төстің қасында өзін қалай сезінеді? n Анасы баласын төске қалай салады? n Емізу уақытында анасы өзінің төсін қалай ұстайды? Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Табиғи тамақтандыруды қалай бағалауға болады (1) WHO EURO, 2002 7 C-22

n Бала төске дұрыс салынды ма? n Бала төсті эффективті еме ме? n Емізу қалай аяқталынды? n Нәресте қанағаттанған болып көріне ме? n Төстің жағдайы қалай? n Анасы емізгеннен кейін өзін қалай сезеді? Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Табиғи тамақтандыруды қалай бағалауға болады(2) WHO EURO, 2002 7 C-23

n Төске дұрыс салынғанын бақылау n Сынау жасамай n Ашық сұрақтарды қойып n Анасын мадақтау мен қолдау көрсетіп n Қажет болған жағдайда анасына көмек көрсетіп Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Бақылауды қалай жүргізу: WHO EURO, 2002 7 C-24

n Төстің жағдайы n «Сүттің жетіспеуіі» n Баласының жылауы n Бала төсті алудан бас тартады n Ерекше жағдайлардағы төспен емізу (кесар тілігі, егіз, туа біткен ақаулар мен т. б. ) Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Ананы не мазалауы мүмкін WHO, UNICEF, 1993 7 C-25

n Нақты белгілер – Бала кіші дәретке күніне алты реттен кем отырады, зәрі сары түсті немесе күрт иісі бар – Бала салмақты аз қосады (айына 500 г кем) – Баланың өмірінің 2 аптасындағы салмағы туылған кездегі саламғынан кем n Болуы мүмкін белгілер – – – – Бала қанағаттанбаған Бала жиі жылайды Бала төсті алудан бас тартады Үлкен дәреті құрғақ, тығыз немесе жасыл түсті Анасы сүтін сауа алмайды Жүктілік кезінде төсі үлкеймеген Ана сүті «келмеген» (босанудан 2 -3 тәуліктен кейін) Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) «Сүт жетіспейді» WHO, UNICEF, 1993 7 C-26

n Баланы төспен тігінен емізіңіз n Емізу уақытында ажыраған ерінді саусақпен жауып отырыңыз n «Бишіның қолы» қалпын қолдана отырып баланы төспен емізіңіз n Егер нәресте төсті нашар емсе, анасына баланы сауылған сүтпен кеседен тамақтандыруды мен төске салуды жалғастыра беруді ұсыныңыз WHO EURO, 2002 Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Туа біткен ақаулар 7 C-27

n Жазық және ішке кірген емізікшелер n Ұзын және үлкен емізікшелер n Сүт бездерінің тығыздалуы n Сүт шығару өзектерінің бітелуі n Мастит Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен емізген кезде қиындық туғызатын сүт бездерінің жағдайы n Қабынған емізікшелер n Емізікшелердің жарылуы WHO, UNICEF, 1993 WHO EURO, 2002 7 C-28

Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Балалар кез келген пішінді төсті еме алады Қалыпты Жазық Ішке кірген Ұзын және үлкен емізікшелер WHO, UNICEF, 1993 WHO EURO, 2002 7 C-29

Босануға дейін немесе босанудан кейінгі төске күтім жасау Ішке кірген емізікшелер кезіндегі «шприц» әдісі Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Жазық немесе ішке кірген емізікшелер кезіндегі тактика Емізу алдында жазық емізікшелерді сыртқа шығару WHO, UNICEF, 1993 WHO EURO, 2002 7 C-30

Кеседен тамақтандыру Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) n Анасына кеседен тамақтандырудың артықшылықтарын түсіндіріңіз: – Төстен бас тарту қаупін төмендетеді – Тамақтану кезінде бала тілмен жұмыс істеуге үйренеді – Бала тамақтанудың жылдамдығын бақылайды – Бала өзіне қажетті сүт мөлшерін қабылдайды – Инфицирлену қаупін төмендетеді WHO EURO, 2002 7 C-31

n Бала төсті емудің орнына сұйықтықты немесе басқа тамақты қабылдайды n Төске дұрыс салынбауы n Төспен емізген кезде анасының ыңғайсыз қалпы n Емізікті қолдану n Емізу сандарын шектеу n Емізу ұзақтығын шектеу Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Төспен емізуге қиындық туғызатын факторлар WHO, 2001 7 C-32

(1) n Төспен емізу нәресте үшін ең қолайлы n Төспен емізу босану залында бала туылған сәттен бастап бірден басталуы керек n Бала туылған сәттен бастап анасына үздіксіз көмек көрсету n Медицина қызметкерлері емізетін аналарға жан – жақты көмек көрсетуі керек: бала сұраған кезде емізу, төспен емізу туралы кеңес жасап отыру, төспен емізудің эффективтілігін бағалау Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Қорытынды 7 C-33

(2) n Медицина қызметкерлері төспен емізуге қолдау көрсетуге отбасының мүшелерін қатыстыру керек n Алты айға дейін тек төспен емзігуді ұсыну n Төспен емзіду екі және одан көп жасқа дейін жалғастыру ұсынылады n Алты айға дейінгі балаларға ана сүтінен басқа ешқандай қосымша тамақ бермеу Эффективная перинатальная помощь и уход (ЭПУ) Қорытынды 7 C-34